Al-Bangaliyya madrasasi
Bangaliya madrasasi (arabcha: المدرسة البنجالية), Hijozda XIV-XV asrlarda Bengal sultonlari tomonidan qurilgan madrasalardan biri hisoblanadi. Bengal sultonligi va Makka sharifligi oʻrtasidagi oʻzaro munosabatlar tarixining bir qismi boʻlib, ular haqida maʼlumotlarni Makkaning „Tarix“ida (Makka tarixi) ham topish mumkin[1].
Tarixi tahrir
Gʻiyiyatiy madrasalari tahrir
Sulton Gʻiyothuddin Aʼzamshoh 1390-1411-yillarda Bengalda hukmronlik qilgan davrda Makka va Madinada ikkita institut tashkil qilgan[2]. Ulardan biri boʻlmish madrasa as-Sultoniyyah al-Giyathiyyah al-Banjaliya (arabcha: المدرسة السلطانية الغياثية البنجالية) Makkai Ummu Xoni Masjidul Harom darvozasi yonida joylashgan edi. Qurilish 1411-yil Ramazon oyida boshlangan va 1412-yilda yakunlangan. Bu Makkadagi birinchi madrasa boʻlib, toʻrtta mazhab talabalarini ham oʻqitgan. Hanafiy va Shofiʼiy mazhabida yigirma, Hanbaliy va Molikiy mazhabida esa oʻntadan oʻquvchi tahsil olgan[3]. Ushbu madrasada zamonaviy arab olimi Taqiiddin Muhammad ibn Ahmad al-Fosiy Molikiy fiqhidan mudarris boʻlib ishlagan, jumladan Jamoliddin Qarshiy, Shihobiddin Sagʻoniy, Muhyad-Din Fosiy, Abul Hasan al-Fosiy, Xaskafi va Shibi oilasi vakillari ham boʻlgan[4].
Madina gʻiyoti Al-Masjid an-Nabaviyda Bob as-Salom yaqinida joylashgan edi. Sulton bu ikkala institutni tashkil etish va saqlash uchun yer-mulk sotib olishni ham buyurgan. Arofat oqimini taʼmirlash uchun koʻp pul yuborgan. Biroq Makka sharifi Hasan ibn Ajlon Sulton bergan pulni boshqa loyihaga ishlatishga qaror qilgan[5]. Madrasalar bu davrda mintaqadagi eng yaxshi muassasalar ekanligi aytilgan.
Keyinchalik madrasalar tahrir
Keyinchalik Bengal sultoni Jaloliddin Muhammadshoh Makka sharifi Barakat ibn Hasan bilan yaxshi munosabatda boʻlib, unga sovgʻalar va sharaf liboslarini yuborgan[5]. Sulton Makka shahrida madrasa qurish uchun sharifdan ruxsat olgan. 1428-1431-yillarda Madinada madrasa qurdirganligi ham aytib oʻtiladi[4].
Yana qarang tahrir
Manbalar tahrir
- ↑ The Persianate World: The Frontiers of a Eurasian Lingua Franca Green, Nile: . University of California Press, 2019 — 100 bet.
- ↑ Mahmudur Rahman. The Political History of Muslim Bengal: An Unfinished Battle of Faith. Cambridge Scholars Publishing, 2018 — 14 bet.
- ↑ D'Hubert, Thibaut „The Elusive Presence of Persian in Bengal“,. The Persianate World: The Frontiers of a Eurasian Lingua Franca Green, Nile: . University of California Press, 9 April 2019 — 96 bet. ISBN 9780520300927.
- ↑ 4,0 4,1 Siddiq, Mohammad Yusuf. Epigraphy and Islamic Culture: Inscriptions of the Early Muslim Rulers of Bengal (1205-1494). Routledge, 2015.
- ↑ 5,0 5,1 Farooqi, Naimur Rahman. Mughal-Ottoman relations: a study of political & diplomatic relations between Mughal India and the Ottoman Empire, 1556-1748. Delhi: Idarah-i Adabiyat-i Delli, 1989 — 110–111 bet.