Bayramov Yarli

Yarli Bayramov (turkmancha: Ýarly Baýramow ; 1942-yil 20-dekabr, Ashxobod – 2013-yil-22 iyul, Ashxobod) – turkman rassomi. Turkmanistonda xizmat koʻrsatgan artist (1989); Turkmaniston xalq artisti (1994).

Byashim Nurali mukofoti sovrindori (1992). SSSR Rassomlar uyushmasi aʼzosi (1973), YUNESKO dagi Xalqaro rassomlar uyushmasi aʼzosi (1991). Jahon turkmanlari gumanitar assotsiatsiyasi ramzining muallifi (1993).

Hayoti

U bolalar uyida tarbiyalangan. Ashxobod rassomlik bilim yurtini tamomlagan. 1968-yilda Moskvadagi VGIKni tamomlagan. Rassom Senejga sayohat qilgan va u yerda koʻp va samarali ishlarni amalga oshirdi. XX asr oxiri XXI asr boshlarida u Turkmanistonning eng nufuzli rassomlaridan biriga aylangan. Rassom asosan kanonik portret janrida koʻp ijod qilgan. Shu bilan birga bir qator Krasnovodsk uylarida peyzajda oʻziga xos uslubni yaratdi.

Ashxobodda yashab u yerda ishlagan. Sovet Rassomlar uyushmasi (1973), Turkmaniston Rassomlar uyushmasi, YuNESKO huzuridagi Rassomlar uyushmasi aʼzosi.

Oilasi

Birinchi xotini – Bayramova Dunyagozel 1970-1982-yillar oraligʻida, ikkinchi xotini – mashhur turkman kuloli, Turkmaniston xalq artisti Maral Baxshievna Ataeva boʻlgan.

Birinchi turmushidan Jahon va Merdan ismli farzandlari bor.

Ijodiy hayoti

1956-1960-yillar – Sh. Rustaveli nomidagi sanʼat maktabi. Ashxobod.

1962—1968-yillar – VGIK, Yuriy Pimenov ustaxonasi.

1962-yildan beri – umumittifoq, respublika va xalqaro koʻrgazmalarining ishtirokchisi.

1977-1981-yillar – Turkmaniston Rassomlar uyushmasi Badiiy kengash raisi, hay’at aʼzosi, rassomlik seksiyasi raisi sifatida.

1990-yil – Zeeman (Leyptsig, Germaniya) tomonidan chop etilgan „Jahon rassomlarining lugʻati“ ga kiritilgan.

1996yil – " Vatanga muhabbat uchun " medali bilan taqdirlangan.

Mukofotlari

1967-yil – „Bolalar uchun tinchlik“ respublika tanlovining grafik seriyasi uchun birinchi mukofot.

1970-yil – „Xalqlarga tinchlik“ plakati uchun xalqaro kitob koʻrgazmasining uchinchi mukofoti.

1973-yil – K.Qurbonnepesovning „Qoʻshiqchi“ kitobi dizayni uchun Oʻrta Osiyo va Qozogʻiston respublikalarining Butunittifoq tanlovida 2-darajali diplom, „Kemine −200-yil“ plakati uchun ikkinchi darajali diplom, „Nesimi“ kitobi kitobi dizayni uchun „ Kemine-200 yosh“ sertifikati.

1976-yil – respublika tanlovida Seydiyning kanonik portretini yaratganlik uchun birinchi mukofot.

1977-yil – „Tanaffus paytida“ filmi uchun respublika tanlovining ikkinchi mukofoti.

1984-yil – „Zamonaviy Turkmaniston“ rasmi uchun respublika tanlovida uchinchi mukofot.

1992-yil – mukofoti sovrindori B. Nurali „Gʻyoroʻgʻli“ kartinasi uchun.

Yaratilishi

XX asrning oxirgi uchdan bir qismi – 2000-yil boshidagi Turkmanistonning yetakchi rassomlaridan biri. Rassom natyurmort, landshaft janrlarida ishlagan, ayniqsa Krasnovodsk uylarining motivlarini yaxshi koʻrgan. Natyurmortda sevimli motivlar amarillis, kalla zambaklar edi. „Mavzu abstraktsiyasi“mualliflik uslubini yaratdi. Rassomning oʻzi u uchun „mavzu mavhumligi“ ekanligini aytdi:

Zamonaviy sanʼatni sharqona versiyada takomillashtirish istagi (rasmning shakli va sifatini oʻz-oʻzini tasdiqlash).

70-yillarning boshlarida grafik va illyustrator sifatida xalqaro miqyosda tan olingan. Magistrning asosiy ijodiy usuli-bu mahalliy yorqin rang, kompozitsiyani tekislikda ajratish. Rassomning Turkmaniston tarixiga boʻlgan qiziqishi haqida sanʼatshunos va rassom Iren Kistovich-Girtban yozadi.:

Haqiqatni badiiy jihatdan mazmunli tasvirga aylantirishning mantiqiy zanjirini tiklash qiziq. Rassomning „oshxonasini“ ochib berishga uning grafikasi, ayniqsa „qoʻl yozuvi“yordam beradi. Rassom bilan birgalikda biz oʻtmishga ajoyib sayohat qilamiz. Jarli Turkmanistonga muhabbat qoʻygan. U tarix va bugungi kunga qiziqadi: qadimiy xarobalar, yangi koʻchalar, qumlarda tashlab ketilgan qishloq uylari. Rassom Bahardendagi murchga tez-tez kelib turardi. Kichkina Zengi Baba maqbarasi bor va tashlandiq uylar uzoqdan chiroyli tarzda tarqalib ketgan.

Rassomning mashhur asarlaridan baʼzilari:

• „ Izzat Klychev portreti“. 1973 yil. Yaratilgan joyi: Senej, Turkmaniston tasviriy sanʼat muzeyi ;
• " Gorkut-Ota " (turkman xalq eposining qahramonlik xarakteri);
• „Ijodkor“ (ikki torli skripka cholgʻusi – gʻijak chalayotgan shaxs);
• „Ustunlardagi uylar“;
• „Uchrashuv“;
• „Qarama-qarshilik“.

Rassomning soʻnggi asarlaridan biri bu „Evropaning zoʻrlanishi“ kartinasi.

Shaxsiy koʻrgazmalar

1994-yil – Buenos-Ayres, Argentina .

1997-yil – Anqara, Turkiya .

1997-yil – Mashhad, Eron .

2001-yil – Rassomlar markaziy uyi, Moskva .

2002-yil – Rassomlar markaziy uyi, Moskva .

2003-yil – London, Buyuk Britaniya .

2003-yil – Maral Atayeva bilan birga.Turkmaniston Rassomlar uyushmasi koʻrgazmalar zali, Ashxobod .

Yana qarang

https://goskatalog.ru/portal/#/collections?id=8293830 (Wayback Machine saytida 2019-06-22 sanasida arxivlangan)

https://goskatalog.ru/portal/#/collections?id=5114033 (Wayback Machine saytida 2019-06-22 sanasida arxivlangan)

Adabiyotlar

• N. Anurova-Shabunts. Abadiy va qaytarilmas yonida: rassom Yarli Bayramovning yubiley koʻrgazmasi haqida // Turkman uchquni, 1992 yil 7 dekabr.
• I. Kistovich . Vahiy. Yarli Bayramov. Maral Atayeva. Turkmaniston Madaniyat vazirligi. Turkmaniston Rassomlar uyushmasi. Ashxobod, 2003 yil . Layout Norayr Sarkisyan.105 p. Monografiya.