Braziliya — Germaniya munosabatlari
Braziliya — Germaniya munosabatlari Braziliya Federativ Respublikasi va Germaniya Federativ Respublikasi oʻrtasidagi hozirgi va tarixiy munosabatlarni anglatadi. Ikkala xalq ham doʻstona munosabatlarga ega boʻlib, ularning ahamiyati Germaniya aholisining Braziliyaga koʻchishi tarixiga bogʻliq. Taxminan 7 milliondan 12 milliongacha nemis millatiga mansub braziliyaliklar bor [1] Ikkala davlat ham G20 va Birlashgan Millatlar Tashkilotiga aʼzo.
Braziliya |
Germaniya |
Tarixi
tahrir1822-yilda Braziliyaning Portugaliyadan mustaqilligi eʼlon qilinganidan koʻp oʻtmay, braziliyalik mayor Xorxe Antonio Sheffer Braziliyaga koʻchib oʻtish uchun mustamlakachilar va askarlarni yollash uchun turli nemis sudlariga yuborilgan[2]. 1824-yilda birinchi nemis muhojirlari Braziliyaga kela boshladilar va Rio Grande-du-Sulga joylashdilar. 1825-yilda Prussiya va Ganza ligasi Braziliya mustaqilligini tan oldi. Koʻp oʻtmay, Braziliya 1826-yilda Gamburgda konsullik ochdi[2][3].
Braziliya va Germaniya diplomatik munosabatlarni 1871-yilda, Germaniya birlashganidan va Germaniya imperiyasi tashkil etilgandan koʻp oʻtmay oʻrnatdilar. Oʻsha yili Braziliya imperatori Pedro II Yevropaga birinchi sayohat jadvaliga Germaniyani ham qoʻshdi. Pedro II 1876-yilda va oxirgi marta 1887-yilda imperator sifatida Germaniyaga yana ikki marta tashrif buyurdi[4].
1917-yil aprel oyida Birinchi jahon urushi paytida Braziliyaning Parana paroxodini nemis suv osti kemasi choʻktirgandan soʻng, Braziliya Germaniya bilan diplomatik munosabatlarni uzdi. 1917-yil oktyabr oyida Braziliyaning yana uchta paroxodi nemis suv osti kemalari tomonidan cho‘ktirilgandan soʻng, Braziliya Markaziy kuchlarga qarshi urush eʼlon qildi. Urush paytida Braziliya dengiz floti asosan Atlantika okeanida patrullik qildi va Braziliya armiyasi Gʻarbiy frontga kichik harbiy missiya yubordi.
1942-yil avgust oyida Braziliya Germaniya va Italiyaga urush eʼlon qildi va Ikkinchi Jahon urushiga kirdi. Braziliya va nemis askarlari Italiya kampaniyasi paytida bir-birlari bilan jang qilishdi. 1951-yilda Braziliya va Gʻarbiy Germaniya oʻrtasida diplomatik aloqalar tiklandi[2]. Oʻsha yili Braziliya Bonnda va Gʻarbiy Germaniya Rio-de-Janeyroda elchixonasini ochdi[2].
1964-yilda Gʻarbiy Germaniya prezidenti Geynrix Lyubke Braziliyaga tashrif buyurgan birinchi Germaniya davlat rahbari boʻldi. 1979-yilda Gʻarbiy Germaniya kansleri Helmut Shmidt Braziliyaga tashrif buyurgan birinchi Germaniya hukumati rahbari boʻldi. 1978-yilda Braziliya Prezidenti Ernesto Geysel Gʻarbiy Germaniyaga rasmiy tashrif bilan boʻldi. 1990-yil 3-oktyabrda Gʻarbiy Germaniya va Sharqiy Germaniya yagona Germaniyaga birlashdilar. 1991-yilda Germaniya kansleri Helmut Kol Braziliyaga tashrif buyurgan birinchi hukumat rahbari boʻldi. 1995-yilda Braziliya prezidenti Fernando Anrike Kardoso Germaniyaga rasmiy tashrif bilan keldi. Ikki davlat rahbarlari o‘rtasida ko‘plab tashriflar bo‘lib o‘tgan[2].
Har ikki xalq oʻrtasidagi ikki tomonlama munosabatlar mustahkam va zich boʻlib, hislar, qadriyatlar va manfaatlarning yaqinligi bilan ajralib turadi. Braziliyadagi nemis diasporasi Braziliya jamiyatiga yaxshi integratsiyalashgan va Germaniya bilan mustahkam iqtisodiy, tarixiy va madaniy aloqalarni saqlab kelmoqda. Germaniyadagi braziliyaliklar jamoasi butun mamlakat boʻylab tarqalgan va asosan nemis fuqarolari bilan turmush qurgan braziliyaliklardan iborat. Braziliya konsullik tizimi maʼlumotlariga koʻra, Germaniyada taxminan 102 000 braziliyalik istiqomat qiladi[2].
Yuqori darajadagi tashriflar
tahrirBraziliyadan Germaniyaga yuqori darajadagi tashriflar
- Braziliya imperatori Pedro II (1871, 1876, 1887)
- Prezident Ernesto Geysel (1978)
- Prezident João Figueiredo (1981)
- Prezident Fernando Anrike Kardoso (1995, 1999)
- Prezident Luiz Inasio Lula da Silva (2003, 2007, 2009)
- Prezident Dilma Russeff (2012)
- Vitse-prezident Mishel Temer (2012, 2013)
Germaniyadan Braziliyaga yuqori darajadagi tashriflar
- Gʻarbiy Germaniya prezidenti Geynrix Lyubke (1964)
- Gʻarbiy Germaniya kansleri Helmut Shmidt (1979)
- Kansler Helmut Kol (1991, 1996)
- Prezident Roman Gertsog (1995)
- Kansler Gerxard Shröder (2002)
- Prezident Horst Köhler (2007)
- Kansler Angela Merkel (2008, 2014, 2015)
- Prezident Kristian Vulf (2011)
- Prezident Yoaxim Gauk (2013)
Ikki tomonlama shartnomalar
tahrirIkkala davlat Braziliya imperiyasi va Prussiya Qirolligi oʻrtasida hamda Braziliya imperiyasi bilan Ganza oʻlkalari Lyubek, Bremen va Gamburg shaharlari oʻrtasida savdo va navigatsiya shartnomasi oldindan mavjud boʻlgan. Ikki davlat o‘tmishda bir qancha ikki tomonlama shartnomalarni imzolaganlar Madaniy kelishuv (1969); Kosmik tadqiqotlar toʻgʻrisidagi bitim (1973); Iqtisodiy hamkorlik boʻyicha qoʻshma komissiya (COMISTA) toʻgʻrisidagi bitim (1974); Qishloq xoʻjaligi kooperatsiyasi toʻgʻrisidagi bitim (1974); Yadro energiyasidan tinch maqsadlarda foydalanish boʻyicha hamkorlik toʻgʻrisidagi bitim (1975); Ikki tomonlama soliqqa tortishning oldini olish toʻgʻrisidagi bitim (1975); Asosiy texnik hamkorlik shartnomasi (1996); Ilmiy-tadqiqot va texnologik taraqqiyot sohasida hamkorlik to‘g‘risidagi bitim (1996); Loyihalarni amalga oshirish va tropik oʻrmonlarni saqlash boʻyicha moliyaviy hamkorlik toʻgʻrisidagi bitimlar (2002); Madaniyat muassasalari nizomi toʻgʻrisidagi shartnoma (2005); Kinematografik qoʻshma ishlab chiqarish boʻyicha kelishuv (2005); Jamoat xavfsizligi boʻyicha sheriklik va hamkorlik toʻgʻrisidagi bitim (2008); Qayta tiklanadigan energiya manbalari va energiya samaradorligini oshirishga qaratilgan energetika sohasida hamkorlik toʻgʻrisidagi bitim (2008)[2][3].
Doimiy diplomatik vakolatxonalar
tahrir- Braziliyaning Berlinda elchixonasi va Frankfurt va Myunxenda bosh konsulliklari bor[5].
- Germaniyaning Braziliyada elchixonasi va Portu-Alegre, Resife, Rio-de-Janeyro va San-Pauluda bosh konsulliklari bor[6].
Manbalar
tahrir- ↑ Ich bin ein brasileiro: Finding a little piece of Germany in Brazil
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 „Brazil-Germany (in Portuguese)“. 2021-yil 1-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 11-oktyabr.
- ↑ 3,0 3,1 Cronologia das relações Brasil-Alemanha (in Portuguese)
- ↑ As Viagens do Imperador (in Portuguese)
- ↑ Embassy of Brazil in Berlin
- ↑ Embassy of Germany in Brasília