Chust tumani

Chust tumani — Namangan viloyatidagi tuman. 1926-yil 29-sentabrda tashkil etilgan. Sharqdan Toʻraqoʻrgʻon, shimoli-sharqdan Kosonsoy, janub va gʻarbdan Pop, janubi-sharqdan Mingbuloq tumanlari, shimoldan Qirgʻiziston Respublikasi bilan chegaradosh. Maydoni 0,92 ming km². Aholisi 198,9 ming kishi (2004). Tumanda 1 ta shahar (Chust), 11 ta qishloq fuqarolari yigʻini (Axcha, Boymoq, Varziq, Karkidon, Karnon, Olmos, Ogʻasaroy, Shoyon, Shoʻrkent, Gʻova, Hisorak) bor. Markazi — Chust shahri.

Chust tumani
Чустский район

tuman
Tarkibida	Namangan viloyati
Maʼmuriy markazi	Chust
Rasmiy tillar	Oʻzbek
Vaqt mintaqasi	UTC+5
Xaritada

Tabiati

Tuman hududi Chatqol togʻlarining etaklaridagi pastbaland tekisliklarda joylashgan. Koʻp qismi adir. Balandligi 1000 — 1200 m. Togʻlardan oqib tushadigan soylar (Gʻovasoy, Olmossoy, Shataksoy, Rezaksoy, Karkidonsoy va boshqalar) jarliklar hosil qilgan. Janubiy qismi Sirdaryoga tutash boʻlib, tekislikdan iborat. 1947-yilda ishga tushirilgan Chust kanali Kosonsoy suv ombori suvini 58 km masofaga — Olmos qishlogʻigacha olib boradi. 1973-yilda suv taqsimlaydigan Gʻovasoy gidrouzeli qurildi. Koʻksaraksoy suv ombori va Chust nasos stansiyasi bor. Iqlimi kontinental. Yillik oʻrtacha temperatura 1G. Yanvarning oʻrtacha temperaturasi —1,3°, eng past temperatura —26°. Iyulning oʻrtacha temperaturasi — 25,8°, eng yuqori temperatura — 40°. Yiliga 305 mm yogʻin tushadi. Vegetatsiya davri 190 kun. Tuproqlari tekisliklarda boʻz tuproq, adirlar qum, tosh, lyoss, mergel bilan qoplangan. Yovvoyi oʻsimliklardan shuvoq, yantoq, doʻlana, qizilmiya, oqmiya, yovvoyi piyoz, lola va boshqa oʻsadi. Yovvoyi hayvonlardan boʻri, tulki, quyon, sutur, qobon uchraydi.

Aholisi

Aholisi, asosan, oʻzbeklar, shuningdek, tojik, rus, tatar va boshqa millat vakillari ham yashaydi. Aholining oʻrtacha zichligi 1 km² ga 216,2 kishi. Qishloq aholisi 135,1 ming kishi, shahar aholisi 63,8 ming kishi.

Xoʻjaligi.

Tumanda „Chustmash“, „Paxta tolasi“, „Barion“ aksiyadorlik jamiyatlari, milliy pichoqlar yasash, „Suvmash“ korxonalari, qishloq xoʻjaligi mashinalari uchun ehtiyot qismlar ishlab chiqarish, asfalt zavodlari (Olmos qishlogʻi), badiiy buyumlar, qandolat, tikuvchilik, atlas korxonalari, non, sut zavodlari, savdo korxonalari bor. Chust pichoqlari jahon koʻrgazmalarida ishtirok etgan. Chust doʻppilari 1968-yilda NyuDexli, 1969-yilda Monreal, 1970-yilda Tokio va Poznan shaharlaridagi jahon koʻrgazmalarida yuqori baholandi.

Tuman qishloq xoʻjaligi, asosan, paxtachilikka ixtisoslashgan. Chorvachilik, bogʻdorchilik, tokchilik ham rivojlangan. Tumanda 16 ta shirkat, 945 ta fermer, 68 ta dehqon xoʻjaligi bor. Ekin maydonlarining 9,7 ming gektariga paxta, 12,3 ming gektar yerga galla, 55 gektar yerga kartoshka, 128 gektar yerga sabzavot, 28 gektar yerga poliz ekinlari ekiladi. 4,3 ming gektar mevazor, 1,5 ming gektar tokzor, 798 gektar tutzor, 13 gektar mevali koʻchatzor bilan band. Chust tumani jamoa va shaxsiy xoʻjaliklarida 43,4 ming qoramol (shu jumladan, 20^5 ming sigir), 89,9 ming qoʻy va echki, shuningdek, parranda ham boqiladi (2003).

Taʼlim

Tumanda 69 ta umumiy taʼlim maktabi, 2 ta iqtidorli bolalar internati, 2 ta gimnaziya internat, sanatoriy internat maktablari, sanʼat, musiqa maktablari, 6 ta kasb-hunar kolleji faoliyat koʻrsatadi. 47 ta kutubxona (306 ming nusxa kitob), 14 ta klub muassasasi, 2 ta muzey, sanʼat saroyi, 6 ta madaniyat va istirohat bogʻi bor. 3 ta bolalar va yoshlar sport maktabi, 6 ta stadion, 2 ta suv havzasi, 40 ta sport zali, 36 ta otish tiri, 4 ta tennis korti, 11 ta futbol maydoni bor. 38 ta kasalxona (1096 oʻrin), tugʻruqxona, poliklinika, dorixona, qishloq vrachlik punkti, 3 ta feldsher akusherlik punkti, 3 ta qishloq davolash ambulatoriyasi va boshqa tibbiy muassasalarda 408 ta vrach va 2031 ta oʻrta tibbiy xodim ishlaydi. Sanatoriy, dam olish uylari ishlab turibdi. Tuman hududi orqali Fargʻona halqa avtomobil yoʻli oʻtadi. Chustdan Namanganga avtobus qatnaydi. 1960-yildan „Chust haqiqati“ tuman gazetasi chiqadi (adadi 6,5 ming).

Chust Istirohat Bogʻi

Chust istirohat bogʻi (Mavlono Lutfulloh nomli madaniyat va istirohat bogʻi) shahar markaziga yaqin joylashgan boʻlib, Mavlono Lutfulloh sharafiga nomlangan. U yerda turli koʻngilochar mashgʻulotlar bilan shugʻullanish, xordiq chiqarish va oilaviy vaqt kechirish mumkin.

Koʻngilochar bogʻlar barcha yoshdagi tashrif buyuruvchilar uchun oʻyin-kulgi va zavqlanishni taʼminlash uchun koʻplab attraksionlar va tadbirlarni taklif etadi. Oʻyin parklarida qilishingiz mumkin boʻlgan baʼzi umumiy narsalar:

Jonli shoular va oʻyin-kulgilar: Koʻngilochar bogʻlarda koʻpincha tomoshabinlar, musiqachilar, raqqosalar va mashhur franchayzalar qahramonlari ishtirokida jonli shoular, chiqishlar va paradlar oʻtkaziladi.

Oziq-ovqat va ovqatlanish: Siz turli xil taomlardan bahramand boʻlishingiz mumkin, masalan, paxta qand kabi anʼanaviy istirohat bogʻi gazaklaridan tortib, yanada muhimroq taomlar va mavzuli ovqatlanish tajribalarigacha.

Xarid qilish: Aksariyat istirohat bogʻlarida esdalik sovgʻalari doʻkonlari mavjud boʻlib, ularda siz bogʻga yoki maxsus sayohatlarga tegishli tovarlarni, shuningdek, boshqa chakana savdo nuqtalarini xarid qilishingiz mumkin.

Bolalar uchun oʻyin maydonchalari: Yosh bolalari boʻlgan oilalar yoshiga mos keladigan sayohatlar va mashgʻulotlar bilan maxsus moʻljallangan joylardan bahramand boʻlishlari mumkin.

Virtual haqiqat va kengaytirilgan haqiqat tajribalari: Baʼzi parklar anʼanaviy sayohat tajribasini yaxshilaydigan virtual haqiqat (VR) yoki kengaytirilgan haqiqat (AR) attraksionlarini taklif qiladi.

Hayvonlar koʻrgazmalari: Baʼzi bogʻlarda hayvonlarning koʻrgazmalari mavjud boʻlib, ularda turli hayvonlarni yaqindan koʻrishingiz mumkin.

Dam olish va manzarali joylar: istirohat bogʻlaridagi barcha tadbirlar hayajonli boʻlishi shart emas. Bundan tashqari, dam olish, goʻzal manzaralarni tomosha qilish yoki piknik qilish uchun tinch joylarni topishingiz mumkin.

Taʼlim tajribasi: Baʼzi bogʻlar tashrif buyuruvchilarga fan, tarix yoki tabiatni muhofaza qilish haqida oʻrgatadigan oʻquv koʻrgazmalari yoki tajribalarini taklif qiladi.

Tugʻilgan kun partiyalari va tadbirlari: Koʻplab istirohat bogʻlarida tugʻilgan kunlar va maxsus tadbirlar oʻtkaziladi, bu ularni maxsus kunlarni nishonlash uchun ajoyib joylarga aylantiradi.

Mavsumiy tadbirlar: Yil vaqtiga qarab siz bayram mavzusidagi bayramlar yoki yozgi festivallar kabi maxsus mavsumiy tadbirlarni topishingiz mumkin.