Estádio Nacional
Estádio Nacional (inglizcha: National Stadium), shuningdek, Milliy stadion sport majmuasi (portugalcha: Complexo Desportivo do Estádio Nacional) nomi bilan va Jamor sport majmuasi (portugalcha: Complexo Desportivo do Jamor) sifatida ham tanilgan, 2018-yildan beri Portugaliya terma jamoasi va Belenenses SAD tomonidan foydalaniladigan milliy futbol stadioni. U Algés fuqarolik cherkovida, Linda-a-Velha e Cruz Quebrada-Dafundo, Oeyras munitsipalitetida, Lissabon okrugining janubi-gʻarbiy qismida joylashgan.
 | |
| Toʻliq nomi | Complexo Desportivo do Estádio Nacional/Complexo Desportivo do Jamor |
|---|---|
| Joyi | Algés, Linda-a-Velha e Cruz Quebrada-Dafundo, Oeiras |
| Koordinatalari | 38.7088622°N 9.2627658°W |
| Qachon ochilgan | 10-iyun 1944-yil |
| Qachon taʼmirlangan | 2012-yil sentabr |
| Meʼmor | Miguel Jacobetty Rosa |
| Hajmi | 37,593 |
Stadion UEFA tarixida UEFA klub musobaqalarida oʻtkazilgan birinchi oʻyinga mezbon sifatida kirdi. Oʻyin 1955-yil 4-sentabrda Primeira Divisaoning uchinchi oʻrindagi jamoasi „Sporting CP“ va Yugoslaviya chempioni Serbiyaning „Partizan Belgrad“ jamoasi oʻrtasida boʻlib oʻtdi. Bu 3-3 hisobidagi durang bilan yakunlandi va Yevropa kubogining birinchi nashrida oʻtkazilgan birinchi oʻyin boʻldi.[1]
Tarixi tahrir
1933-yilda Jamor darasi yoniga milliy stadion qurish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi.[2] Dizayn muallifi Fransisko Kaldeyra Kabral va Konrad Vaysner[3][4] va Jakobetti Rosa tomonidan 1939-yilda boshlangan.[5]
U 1944-yil 10-iyunda (Portugaliya kuni) Kengash prezidenti Antonio Oliveyra Salazar tomonidan ochilgan.
Kvinta da Grasada (1953-yilda) Komissão Administrativa do Estádio Nacional (Milliy stadion maʼmuriy komissiyasi) oʻrnatish boʻyicha ishlar tugallandi.[6]
1961-yilda Serviços de Construção e de Conservação (Qurilish va konservatsiya xizmatlari) tomonidan oʻq otish poligonidagi ishlarning birinchi bosqichiga qoʻshimcha ravishda, hippodrom qurilishi boshlandi.[7]
Plano de Ordenamento do Complexo Desportivo da Jamor (Jamor sport majmuasini rivojlantirish rejasi) 1982-yil iyul oyida DGEMN Direção-Geral de Edifícios e Monumentos Nacionais (Binolar va milliy yodgorliklar boʻyicha Bosh direktor) tomonidan buyurtma qilingan, arxitektor Vasco, Croft (koordinator), Nuno Bártolo va Joaquim Cadima va peyzaj firmasi professori Caldeira Cabral, Associados, Estudos e Projectos, Ld. (landshaft arxitektorlari Fransisko Kaldeira Kabral va agronom muhandis João Kaldeira Kabral rahbarligidagi guruh tomonidan tuzilgan.[8] Ushbu bosqichda kompleksning strategik ahamiyatini qayta shakllantirish va qayta baholash uchun diagnostika tadqiqotlari oʻtkazildi.[9]
1993-yilda Jamorda sport pavilonini qurish loyihasi eʼlon qilindi.[10]
2012-yil sentabr oyida Portugaliya futbol federatsiyasi stadionda taʼmirlash ishlari 2014-yilda boshlanishini eʼlon qildi.[11]
Regbi boʻyicha ERC boshqaruv organi tomonidan 2-sentabr kuni Portugaliya terma jamoasi uy oʻyinlarini „Estadio Nacional“da oʻtkazishini eʼlon qildi. Biroq, ularning barcha uy oʻyinlari Portugaliya milliy regbi jamoalarining uy stadionida, Universitário de Lisboa stadionida oʻtkazildi.
2015-yil 6-fevralda regbi maydoni uchun tomoshabinlar oʻrindiqlarining gʻarbiy chekkasini qoplash uchun tender eʼlon qilindi.[12]
Arxitektura tahrir
Arxitektura nuqtai nazaridan stadion sharqiy tomoni ochiqligi bilan diqqatga sazovordir. Uning hozirgi sigʻimi 39 000 kishini tashkil etadi va u Portugaliya futbol kubogi finali oʻtkaziladigan joy hisoblanadi.
Sport tahrir
Futbol tahrir
Stadion anʼanaviy tarzda Portugaliya kubogi finaliga mezbonlik qiladi (1946-yildan); atigi besh marta bu oʻyin boshqa maydonlarda oʻtkazilgan va jami 52 kubok finali maydonchada oʻtkazilgan. Portugaliyalik futbol muxlislari qulayliklar yoʻqligi sababli tarixiy stadiondan nolishadi; Yevro-2004dan soʻng, tadbirni Yevro futbol chempionatlari uchun qurilgan maydonlardan biriga koʻchirish harakati bor edi.
1949-yilning 3-mayida bu yerda esda qolarli oʻyin boʻlib oʻtdi, oʻshanda „Benfika“ oʻz sardori Fransisko Ferreyraning „Torino“ga qarshi oʻyinida 4:3 hisobida gʻalaba qozongan va bu ertasi kuni Superga havo falokati tufayli Grande Torinoning oxirgi oʻyiniga aylangan.[13]
Estádio Nacionalda oʻtkazilgan eng nufuzli xalqaro oʻyin 1967-yilgi Yevropa kubogi finali boʻlib, u „Seltik“ va "Internasionale" oʻrtasida oʻtkazilgan va 2:1 hisobida gʻalaba qozongan (Lissabon sherlari laqabli birinchi Britaniya Yevropa chempioni jamoasi boʻldi).
1945-yildan beri Portugaliya terma jamoasini qabul qilishdan tashqari, stadion Portugaliya uchun 49 ta xalqaro tadbirlarni oʻtkazdi.
| Oʻyin | Sana | Hisob | Raqib | Musobaqa |
|---|---|---|---|---|
| 1. | 1945-yil 11-mart | 2-2 |  Ispaniya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 2. | 1946-yil 14-aprel | 2-1 |  Fransiya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 3. | 1946-yil 16-iyun | 3-1 |  Ireland
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 4. | 1947-yil 5-yanvar | 2-2 |  Shveysariya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 5. | 1947-yil 26-yanvar | 4-1 | Ispaniya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 6. | 1947-yil 25-may | 0-10 |  Angliya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 7. | 1947-yil 23-noyabr | 2-4 | Fransiya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 8. | 1948-yil 23-may | 2-0 | Ireland
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 9. | 1949-yil 20-mart | 1-1 | Ispaniya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 10. | 1949-yil 15-may | 3-2 |  Uels
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 11. | 1950-yil 9-aprel | 2-2 | Ispaniya
|
Jahon chempionati 1950 saralash |
| 12. | 1950-yil 14-may | 3-5 | Angliya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 13. | 1950-yil 21-may | 2-2 |  Shotlandiya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 14. | 1951-yil 8-aprel | 1-4 |  Italiya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 15. | 1951-yil 17-iyun | 1-1 |  Belgiya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 16. | 1952-yil 14-dekabr | 1-3 |  Argentina
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 17. | 1953-yil 22-noyabr | 3-1 |  Janubiy Afrika
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 18. | 1953-yil 29-noyabr | 0-0 |  Avstriya
|
Jahon chempionati 1954 saralash |
| 19. | 1954-yil 28-noyabr | 1-3 | Argentina
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 20. | 1954-yil 19-dekabr | 0-3 |  Gʻarbiy Germaniya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 21. | 1955-yil 20-noyabr | 2-6 |  Shvetsiya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 22. | 1956-yil 25-mart | 3-1 |  Turkiya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 23. | 1956-yil 8-aprel | 0-1 |  Braziliya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 24. | 1956-yil 3-iyun | 3-1 | Ispaniya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 25. | 1956-yil 9-iyun | 2-2 |  Vengriya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 26. | 1957-yil 26-may | 3-0 | Italiya
|
Jahon chempionati 1958 saralash |
| 27. | 1960-yil 8-may | 2-1 |  Yugoslaviya
|
Yevro 1960 chorak final |
| 28. | 1961-yil 19-mart | 6-0 |  Lyuksemburg
|
Jahon chempionati 1962 saralash |
| 29. | 1961-yil 21-may | 1-1 | Angliya
|
Jahon chempionati 1962 saralash |
| 30. | 1961-yil 4-iyun | 0-2 | Argentina
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 31. | 1963-yil 21-aprel | 1-0 | Braziliya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 32. | 1964-yil 17-may | 3-4 | Angliya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 33. | 1965-yil 24-yanvar | 5-1 | Turkiya
|
Jahon chempionati 1966 saralash |
| 34. | 1965-yil 13-iyun | 2-1 |  Ruminiya
|
Jahon chempionati 1966 saralash |
| 35. | 1966-yil 12-iyun | 4-0 |  Norvegiya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 36. | 1966-yil 26-iyun | 3-0 |  Urugvay
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 37. | 1966-yil 13-noyabr | 1-2 | Shvetsiya
|
Yevro 1968 saralash |
| 38. | 1967-yil 17-dekabr | 0-0 |  Bolgariya
|
Yevro 1968 saralash |
| 39. | 1968-yil 27-oktabr | 3-0 | Ruminiya
|
Jahon chempionati 1970 saralash |
| 40. | 1969-yil 6-aprel | 0-0 |  Meksika
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 41. | 1970-yil 10-may | 1-2 | Italiya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 42. | 1979-yil 1-noyabr | 3-1 | Norvegiya
|
Yevro 1980 saralash |
| 43. | 1984-yil 2-iyun | 2-3 | Yugoslaviya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 44. | 1985-yil 24-fevral | 1-2 | Gʻarbiy Germaniya
|
Jahon chempionati 1986 saralash |
| 45. | 1986-yil 12-oktabr | 1-1 | Shvetsiya
|
Yevro 1988 saralash |
| 46. | 1987-yil 14-fevral | 0-1 | Italiya
|
Yevro 1988 saralash |
| 47. | 1999-yil 18-avgust | 4-0 |  Andorra
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 48. | 2003-yil 10-iyun | 4-0 |  Boliviya
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
| 49. | 2014-yil 31-may | 0-0 |  Yunoniston
|
Oʻrtoqlik oʻyini |
Regbi tahrir
Regbi boʻyicha ERC boshqaruv organi 2014-yil 2-sentabrda Portugaliyaning Lusitanos XV klubi Amlin Challenge Cup 2013-2014-yilgi uy oʻyinlarini Milliy stadionda oʻtkazishini eʼlon qildi. Biroq, 2013-2014-yilgi Amlin Challenge kubogidagi barcha uy oʻyinlari Portugaliya milliy regbi jamoalarining uy stadionida boʻlib oʻtdi.
Manbalar tahrir
- ↑ „When Sporting and Partizan broke new ground“. www.uefa.com. José Nuno Pimentel (4-sentabr 2015-yil). 29-noyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-dekabr 2015-yil.
- ↑ Costa, Patrícia; Elias, Margarida (2014), Centro de Investigação em Arquitectura, Urbanismo e Design (CIAUD-FA/UTL) (muh.), Complexo Desportivo do Estádio Nacional/Complexo Desportivo do Jamor (IPA.00022419/PT031110080066) (portugalcha), Lisbon, Portugal: SIPA – Sistema de Informação para o Património Arquitectónico, 29 November 2020da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 5 May 2017
- ↑ Do Estádio Nacional ao Jardim Gulbenkian, Francisco Caldeira Cabral e a Primeira Geração de Arquitectos Paisagistas, de Teresa Andresen
- ↑ „Centenário Francisco Caldeira Cabral » O Estádio Nacional e a polémica que envolveu este projecto.“. proffranciscocaldeiracabral.portaldojardim.com. 29-noyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-aprel 2018-yil.
- ↑ Costa, Patrícia; Elias, Margarida (2014), Centro de Investigação em Arquitectura, Urbanismo e Design (CIAUD-FA/UTL) (muh.), Complexo Desportivo do Estádio Nacional/Complexo Desportivo do Jamor (IPA.00022419/PT031110080066) (portugalcha), Lisbon, Portugal: SIPA – Sistema de Informação para o Património Arquitectónico, 29 November 2020da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 5 May 2017
- ↑ Costa, Patrícia; Elias, Margarida (2014), Centro de Investigação em Arquitectura, Urbanismo e Design (CIAUD-FA/UTL) (muh.), Complexo Desportivo do Estádio Nacional/Complexo Desportivo do Jamor (IPA.00022419/PT031110080066) (portugalcha), Lisbon, Portugal: SIPA – Sistema de Informação para o Património Arquitectónico, 29 November 2020da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 5 May 2017
- ↑ Costa, Patrícia; Elias, Margarida (2014), Centro de Investigação em Arquitectura, Urbanismo e Design (CIAUD-FA/UTL) (muh.), Complexo Desportivo do Estádio Nacional/Complexo Desportivo do Jamor (IPA.00022419/PT031110080066) (portugalcha), Lisbon, Portugal: SIPA – Sistema de Informação para o Património Arquitectónico, 29 November 2020da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 5 May 2017
- ↑ Costa, Patrícia; Elias, Margarida (2014), Centro de Investigação em Arquitectura, Urbanismo e Design (CIAUD-FA/UTL) (muh.), Complexo Desportivo do Estádio Nacional/Complexo Desportivo do Jamor (IPA.00022419/PT031110080066) (portugalcha), Lisbon, Portugal: SIPA – Sistema de Informação para o Património Arquitectónico, 29 November 2020da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 5 May 2017
- ↑ Costa, Patrícia; Elias, Margarida (2014), Centro de Investigação em Arquitectura, Urbanismo e Design (CIAUD-FA/UTL) (muh.), Complexo Desportivo do Estádio Nacional/Complexo Desportivo do Jamor (IPA.00022419/PT031110080066) (portugalcha), Lisbon, Portugal: SIPA – Sistema de Informação para o Património Arquitectónico, 29 November 2020da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 5 May 2017
- ↑ Costa, Patrícia; Elias, Margarida (2014), Centro de Investigação em Arquitectura, Urbanismo e Design (CIAUD-FA/UTL) (muh.), Complexo Desportivo do Estádio Nacional/Complexo Desportivo do Jamor (IPA.00022419/PT031110080066) (portugalcha), Lisbon, Portugal: SIPA – Sistema de Informação para o Património Arquitectónico, 29 November 2020da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 5 May 2017
- ↑ „Jamor vai acolher a "Cidade do Futebol": obras começam em 2014“ (pt). A Bola (5-sentabr 2012-yil). 30-oktabr 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-noyabr 2012-yil.
- ↑ Costa, Patrícia; Elias, Margarida (2014), Centro de Investigação em Arquitectura, Urbanismo e Design (CIAUD-FA/UTL) (muh.), Complexo Desportivo do Estádio Nacional/Complexo Desportivo do Jamor (IPA.00022419/PT031110080066) (portugalcha), Lisbon, Portugal: SIPA – Sistema de Informação para o Património Arquitectónico, 29 November 2020da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 5 May 2017
- ↑ „The last game of Grande Torino at Lisbon, May 4th 1949“. Fox Sports (2018-yil 12-avgust). 2022-yil 31-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 10-may.