Vikipediya

Falkirk


Falkirk (/ˈfɔːlkɜːrk/ Scottish Gaelic gael , Scots) Shotlandiyaning Markaziy pasttekisligidagi yirik shaharcha, tarixan Stirlingshir grafligida joylashgan. U Forth vodiysida Edinburgdan 37.5 km shimoli-gʻarbda va 20.5 mile (33.0 km) Glazgodan 33 km shimoli-sharqda joylashgan.

Falkirk
Shahar
Skyline of Falkirk
56°0′2″N 3°47′4″W / 56.00056°N 3.78444°W / 56.00056; -3.78444
Mamlakat Shotlandiya
Ilk eslatilishi VII asr
Qachondan beri shahar 1600
Maydon 11 km2 (4.2 kv mi)
Rasmiy til(lar)i ingliz
Aholisi
 (2020)
 35,590
Zichligi 3,197/km2 kishi/km2
Telefon kodi 01324
Pochta indeks(lar)i FK1, FK2
[[File:|290px|Falkirk xaritada]]
Falkirk
Falkirk

2001-yilgi Buyuk Britaniya aholini roʻyxatga olishda Falkirkning doimiy aholisi 32,422 edi. Shahar aholisi 2008-yilgi hisob-kitoblarga koʻra 34,570 kishiga koʻtarilib, u Shotlandiyadagi eng zich joylashgan hududlar orasida 20-oʻrinni egalladi. Falkirk-Falkirk kengashi hududining asosiy shahri va maʼmuriy markazi boʻlib, uning umumiy aholisi 156 800 kishi[1]. Unga yaqin joylashgan Grangemut, Boʻness, Denni, Larbert va Stenxausmuir shaharlari hamda Braes qishloqlari Falkirk bilan bir klasterda joylashgan.

Shahar Forth, Clyde va Union kanallarining tutashgan joyida joylashgan boʻlib, sanoat inqilobi davrida ogʻir sanoat markazi uchun kalit joy boʻlgan. XVIII va XIX asrlarda Falkirk temir va poʻlat sanoatining markazi boʻlib, Carron yaqinidagi Carron kompaniyasi tomonidan nazorat qilingan. Kompaniya Qirollik dengiz floti uchun karronadlarni ishlab chiqarishga mas’ul edi va keyinchalik ustun qutilari va telefon qutilarini ishlab chiqardi. Soʻnggi ellik yil ichida ogʻir sanoat susaydi va iqtisodiyot tobora koʻproq chakana savdo va turizmga bogʻliq boʻlib qoldi. Shunga qaramay, Falkirk Aleksandr Dennis kabi koʻplab xalqaro kompaniyalarning uyi boʻlib qolmoqda, shuningdek, Buyuk Britaniyadagi eng yirik avtobus ishlab chiqaruvchi kompaniya ham Falkirkda joylashgan.

Falkirk nashriyot sanoati uzoq yillik tarixga ega. Hozirda Johnston Press nomi bilan tanilgan kompaniya 1846-yilda shu shaharchada tashkil etilgan. Hozirda Edinburgda joylashgan kompaniya Shotlandiyada eng koʻp sotiladigan haftalik gazeta Falkirk Heraldni ishlab chiqaradi.

Falkirk va uning atrofidagi diqqatga sazovor joylarga Falkirk Wheel, The Helix, The Kelpies, Callendar House va Park va Antonin devorining qoldiqlari boʻlgan hududlar kiradi. 2011-yilda STV tomonidan oʻtkazilgan soʻrovda u Shotlandiyaning eng goʻzal shahri deb topildi va mos ravishda Pert va Stirlingdan keyingi uchinchi oʻrinni egalladi.

Tarix

tahrir
 
Gʻarbdan sharqqa Antonin devori bilan bogʻliq qal’alar va qal’alar: Bishopton, Old Kilpatrick, Duntocher, Cleddans, Castlehill, Bearsden, Summerston, Balmuildy, Wilderness Plantation, Cadder, Glasgow Bridge, Kirkintilloch, Crown Hill, Xilvud , Castlecary, Seabegs, Dagʻal qal’a, Kamelon, Watling Lodge, Falkirk, Mumrills, Inveravon, Kinneil, Carriden

Shotlandiyaning galcha nomi Fokirk (soʻzma-soʻz „rang-barang cherkov“) deb hisoblangan[2], keyinroq zamonaviy inglizcha Falkirk nomiga oʻzgartirilgan[3]. Lotincha Varia Capella nomi ham xuddi shunday maʼnoga ega. Falkirk eski cherkovi VII asrda tashkil etilgan boʻlishi mumkin[4].

Shotlandiya markazi boʻylab choʻzilgan Antonin devori shahar orqali oʻtadi va uning qoldiqlarini Falkirkdagi Kallendar bogʻida koʻrish mumkin. Toshdan emas, balki tuproqdan qurilgan, shuning uchun kamroq qismi saqlanib qolgan. U miloddan avvalgi 140-yillarda Firth of Forth va Firth of Clyde oʻrtasidagi Rim imperiyasining shimoliy chegarasini belgilab qoʻygan[5]. Shotlandiyadagi Rim bosib olganligining eng yaxshi dalillari Falkirkda topilgan. Jumladan, Rim tangalarining katta xazinasi va tartan matosi, bu shahar tarixda qayd etilgan eng qadimgi topilmalar hisoblanadi[6][7][8].

XVIII asrda bu hudud Shotlandiya sanoat inqilobining beshigi boʻlib, temir quyish sanoatining eng dastlabki yirik markaziga aylandi. Jeyms Uatt 1765-yilda Karron temir zavodida oʻzining dastlabki bugʻ dvigatellari dizayni yaratdi va ularni ishlab chiqarishni yoʻlga qoʻydi. 1790-yilda Forth va Clyde kanali ochilganda bu hudud Edinburg bogʻlandi[9]. Falkirkda 1830 va 1840-yillarda temir yoʻlning dastlabki rivojlanishi boshlandi[10].

Kanallar Falkirkka iqtisodiy boylik va shaharning oʻsishiga olib keldi. Vaqt oʻtishi bilan magistral yoʻllar va avtomagistrallar Falkirk hududidan oʻtib, shaharni Shotlandiyaning qolgan qismi bilan bogʻlab turgan bir xil hududga birlashtirdi. Falkirkning kengayishi tufayli koʻplab kompaniyalar ish boshladi. Bu vaqtda Xoui oilasiga tegishli boʻlgan yirik gʻisht zavodi tashkil etilgan. XIX asrda Falkirk Buyuk Britaniyadagi birinchi shaharcha boʻldi. Chunki bu shaharchada oʻsha vaqtda mahalliy firma Thomas Laurie & Co Ltd tomonidan ishlab chiqilgan koʻchalarni yoritishning toʻliq avtomatlashtirilgan tizimi ishga tushadi[11].

Falkirk janglari

tahrir

Falkirkda ikkita muhim jang boʻlib oʻtdi:

1. Falkirk jangi 1298-yil 22-iyulda boʻlib oʻtdi, Uilyam Uolles Angliya qiroli Edvard I tomonidan magʻlubiyatga uchradi.

2. Falkirk Muir jangi 1746-yil 17-yanvarda boʻlib oʻtdi. Charlz Edvard Styuart boshchiligidagi yakobinchilar general-leytenant Genri Xouli boshchiligidagi hukumat armiyasini magʻlub etdilar.

Hukumat va siyosat

tahrir
 
Shotlandiyaning 32 unitar hokimiyatidan biri Falkirk Kengashi hududining chegaralarini koʻrsatadigan xarita. Falkirk shahri kengash hududining markazida joylashgan.

Mahalliy hukumat nuqtai nazaridan, Falkirk shahri Kengash hududining markazida joylashgan boʻlib, Shotlandiyaning 32 unitar organlaridan biri. 1994-yildagi Mahalliy hukumat tomonidan tuzilgan. Kengash shtab-kvartirasi shahar markazidagi Gʻarbiy Bridge koʻchasida, FTH teatriga tutash shahar binolarida joylashgan[12]. Kengash 1921-yilda Shotlandiyada Leyboristlar partiyasi tomonidan boshqariladigan birinchi mahalliy hukumat boʻlgan. Unga 2017-yildan beri Shotlandiya milliy partiyasi ozchilik rahbarlik qiladi[13]. Kengashning hozirgi rahbari Cllr Sesil Meiklejondir[14].

Falkirk — Gʻarbiy saylov okrugida joylashgan boʻlib, u Shotlandiya parlamentining bir aʼzosini (MSP) birinchi post tizimi ostida saylaydi[15]. Hozirgi MSP 2007-yilgi Shotlandiya parlamenti umumiy saylovida oʻrinni qoʻlga kiritgan Maykl Mathesondir. Oldingi MSP Dennis Kanavan-Shotlandiya parlamentida Falkirk hududining Yangi Mehnatdan noroziligini ifodalovchi eng katta koʻpchilik bilan saylangan. Ammo 2007-yil]]da oilaviy sabablarga koʻra isteʼfoga chiqqan. 2007-yil yanvar oyida oʻz saylovchilariga yoʻllagan ochiq xatida Shotlandiya parlamentiga saylovda vakillik siyosatidan voz kechayotganini eʼlon qilgan Kanavan 2007-yilda 30 yildan ortiq vaqt davomida bu hududda deputat boʻlgan. Falkirk Gʻarbiy saylov okrugi Shotlandiya parlamenti aʼzolarini saylash uchun ishlatiladigan qoʻshimcha aʼzolik tizimi boʻyicha yettita MSPni tanlaydigan Markaziy Shotlandiya parlamenti saylov hududida joylashgan[16].

Birlashgan Qirollik parlamentida shahar butunlay Buyuk Britaniyaning Falkirk parlament saylov okrugi tarkibiga kiradi. U koʻplik tizimi boʻyicha Jamoatlar palatasiga bir aʼzoni saylaydi. Saylov okrugi atrofdagi qishloqlarni ham qamrab oladi va hozirda Shotlandiya milliy partiyasidan Jon MakNally vakillik qiladi. Anʼanaga koʻra, nomzod Falkirk Mehnat partiyasi aʻzosi boʻlishi kerak[17].

2020-yilda Brexitdan oldin u Yevroparlamentning olti aʼzosini partiya roʻyxatidagi proporsional vakillikning d’Hondt usulidan foydalangan holda saylagan Shotlandiya Yevropa parlamenti saylov okrugining bir qismi edi.

Geografiyasi

tahrir
 
Falkirk va Stenxausmuir

Falkirk Slamannan platosi va Firth of Forth daryosining yuqori oqimi oʻrtasidagi joylashgan topografik hudud. Falkirkning shimolidagi hudud Karron daryosining tekisligining bir qismidir. Karron daryosining ikkita irmogʻi — Sharqiy Bern va Gʻarbiy Bern shahar orqali oqib oʻtadi va uning tabiiy drenaj tizimining bir qismini tashkil qiladi[18]. Falkirk dengiz sathidan 125 metr (410 fut) yuqorida joylashgan.

Falkirk shahrining asosiy geologiyasi muz konlari bilan ajralib turadi. 100 metr (328 ft) chuqurlikdagi konlar toshli loy aralashmasi bilan qoplangan, pasttekisliklar, qumli tuproqlar uchraydi[18]. Falkirk dengizdan unchalik uzoq boʻlmaganligi sababli, muzdan keyingi sodir boʻlgan plyajlarga oʻxshash xususiyatlar, ayniqsa, shahar markazining shimolida koʻplab uchraydi va bu shahar ichida turli tepaliklarni keltirib chiqaradi. Muzliklar shaharning katta qismini egallagan[18].

Iqlimi

tahrir

Shotlandiyaning boshqa hududlari singari, Falkirk shimoliy kenglikka qaramay, nisbatan yengil boʻlgan moʻtadil dengiz iqlimiga ega. Moskva va Labrador bir xil kenglikda joylashgan. Falkirkning qishi ayniqsa yengil boʻlib, kunduzi harorat kamdan-kam hollarda sovuq yoki 0 °C (32 °F) darajadan pastga tushadi. Yozgi harorat nisbatan salqin, kunlik maksimal maksimal 23 °C (73 °F) darajadan oshadi. Shaharning dengizga yaqinligi haroratdagi har qanday katta oʻzgarishlarni yoki iqlimning keskin oʻzgarishini oldini oladi. Esayotgan shamol yoʻnalishi janubi-gʻarbiy hududdan boʻlganda Fors koʻrfazi oqimining issiq, beqaror havosini olib keladi. Bu esa yogʻingarchiliklarni keltirib chiqaradi. Sharqdan esayotgan shamol odatda quruqroq, ammo sovuqroq boʻladi. Yomgʻir yil davomida teng ravishda taqsimlanadi. Kuchli Atlantika tajovuzkor oqimlari — baʼzida Yevropa shamol boʻronlari oktabrdan martgacha shaharga taʼsir qilishi mumkin. 2010-yil avgust oyida qayd etilgan eng yuqori harorat 31,5 °C boʻlgan.

iqlimi
Koʻrsatkich Yan Fev Mart Apr May Iyun Iyul Avg Sen Okt Noy Dek Yil
Oʻrtacha harorat, °C 7,0 7,5 9,6 12,1 15,2 17,7 19,7 19,5 16,9 13,2 9,7 7,0 12,9
Oʻrtacha minimal, °C 4,0 4,4 6,0 8,0 10,8 13,6 15,5 15,3 12,9 9,6 6,4 3,9 9,2
Yogʻingarchilik meʼyori, mm 114,4 81,3 81,1 45,5 51,8 62,9 64,2 75,4 81,5 102,2 92,8 96,2 949,2
Manba: Climate-Data.org,[19]

Demografiyasi

tahrir

Birlashgan Qirollikning 2001-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, shaharning umumiy aholisi 32 422 kishidan iborat boʻlgan[20]. Aholisi 2008-yilda 34 570 kishiga baholangan[21]. Bu shaharni Shotlandiyadagi 20-oʻrinli aholi punktiga aylantirgan edi. Grangemut, Larbert va Stenxausmuirni oʻz ichiga olgan kengroq Falkirk hududi umumiy aholisi 98,940 kishini tashkil etadi. Bu Glazgo, Edinburg, Aberdin va Dandidan keyin beshinchi yirik shahardir[22]. Kelgusi oʻn yil ichida shahar va uning atrofidagi aholi soni, birinchi navbatda, Shotlandiya va Buyuk Britaniyaning boshqa qismlaridan migratsiya koʻpayishi hisobiga oʻsishi prognoz qilinmoqda[23]. Falkirk hududida ishsizlik 2,5 % ni tashkil etadi, bu Shotlandiyadagi oʻrtacha koʻrsatkichdan past, lekin uy xoʻjaliklarining oʻrtacha daromadi va yalpi haftalik ish haqi qiyosiy Shotlandiya va Buyuk Britaniyadagi oʻrtacha koʻrsatkichlardan biroz past.


 
Falkirk shahri

Iqtisodiyot

tahrir
 
Helix Parkidagi Kelpilar

Bugungi kunda Falkirk iqtisodiyoti soʻnggi 300 yil ichida shaharning oʻsishiga hissa qoʻshgan ogʻir sanoat va ishlab chiqarish tarmoqlaridan farqli oʻlaroq, chakana savdo va xizmat koʻrsatishga qaratilgan. Falkirk gʻarbdagi Kambernaulddan sharqdagi Boʻnessgacha choʻzilgan shaharning oʻziga va uning atrofidagi keng hududga xizmat koʻrsatadigan yirik savdo markazidir. Marks and Spencer flagman riteyleri 1936-yilda Falkirkda doʻkon ochgan. Howgate savdo markazi 1989-yilda ochilgan[24]. Soʻnggi yillarda shahar markazini oʻrab turgan chekka hududlarda Tesko, Asda, Morrisons va Skottish Ko-op kabi bir qator supermarketlar paydo boʻldi.

Falkirk hududida davlat sektori va davlat xizmatlari ham oʻz oʻrniga ega. Falkirk kengashi ushbu sohadagi eng yirik ish beruvchilardan biri boʻlib, 7000 dan ortiq ishchi kuchiga ega. Ularning koʻpchiligi shahar markazidagi kengash shtab-kvartirasida joylashgan[25]. Buyuk Britaniya bolalarni qoʻllab-quvvatlash agentligining Shotlandiya va Angliyaning shimoli-sharqini qamrab olgan asosiy idoralaridan biri Falkirk chekkasidagi Kallendar biznes-parkida joylashgan. Xuddi shunday, shaharda Milliy sogʻliqni saqlash xizmati (NHS) va Mehnat va pensiyalar boʻlimi mavjud. Ular ham mahalliy aholini ish bilan taʼminlaydi.

Taʼlim

tahrir
 
Forth Valley kolleji, Falkirk kampusi

Falkirkda 2005-yil 1-avgustda Falkirk, Stirling va Klakmannan kollejlarining birlashishi natijasida tashkil etilgan Forth Valley kollejining toʻrtta kampusidan biri joylashgan. Falkirk kampusi toʻrtta kampusning eng kattasi hisoblanadi.


Oʻrta maktablar

tahrir

Falkirk tumaniga yaqinda qayta qurilgan sakkizta oʻrta maktab xizmat koʻrsatadi.

Maktab Oʻquvchi soni Ochilishi Qamrov hududi
Boʻness akademiyasi Dastlab 1931-yilda ochilgan. 2000-yilda qayta qurilgan Blackness, Boʻness Public, Deanburn, Grange va Kinneil boshlangʻich maktablari
Braes oʻrta maktabi 2000 Avonbridge, Kaliforniya, Drumbowie, Maddiston, Shieldhill va Wallacestone boshlangʻich maktablari
Denni oʻrta maktabi 1959-yilda ochilgan. Denni, Nethermains, Dunipace, Muir, Bankier va Bonnybridge boshlangʻich maktablari rahbari
Falkirk oʻrta maktabi 1,200 Dastlab 1886-yilda ochilgan. 2010-yilda qayta qurilgan Bainsford, Bantaskin, Carmuirs, Comely Park, Easter Carmuirs, Langlees, Limerigg va Slamannan boshlangʻich maktablari
Grem oʻrta maktabi 1,200 Dastlab 1930-yilda ochilgan. 2000-yilda qayta qurilgan Hallglen, Laurieston, St. Margaretʼs, Victoria, Westquarter and Whitecross Primary Schools
Grangemouth oʻrta maktabi 810 2009-yilda qayta qurilgan. Bowhouse, Beancross va Moray boshlangʻich maktablari
Larbert oʻrta maktabi 1,700 Dastlab 1885-yilda ochilgan. 2000-yilda qayta qurilgan Airth, Bothkennar, Carron, Carronshore, Kinnaird, Ladeside, Larbert Village va Stenhousemuir boshlangʻich maktablari
Muqaddas Mungo oʻrta maktabi 1,200 Dastlab 1953-yilda ochilgan. 2009-yilda qayta qurilgan Falkirk hududi

Madaniyat

tahrir
 
Kallendar saroyi, Kallendar bogʻida joylashgan

Falkirkda 2000-2009-yillarda Kallendar bogʻida Big In Falkirk deb nomlangan milliy sanʼat festivali boʻlib oʻtdi. Festival 2000-yilda tashkil etilganidan keyin 2005-yilda Tadbirlar va festivallar uchun Shotlandiya Thistle mukofotini qoʻlga kiritdi[26]. Bepul hafta oxiri tadbirlaridan iborat festival Shotlandiyadagi eng yirik madaniy tadbirlardan biri boʻlib, 100 000 dan ortiq odamni jalb qildi. Falkirkning tarixiy Kallendar bogʻida joylashgan makon 180 acre (0.73 km2) maydonni egallagan. Markazida Kallendar uyi boʻlgan oʻyin-kulgida turli yoshdagilar uchun ochiq teatr, pirotexnika koʻrgazmalari, sanʼat, komediya va yirik musiqa sahnalari, shuningdek, barcha yoshdagilar uchun tadbirlar oʻtkazildi.

Falkirk 2008-yilda Royal National Mòd ga mezbonlik qilgan[27]. Oltin medallarni falkirklik Layl Kennedi va Invernessdan Kerri Finley qoʻlga kiritdi. Mòd davridan beri Falkirkda gal tiliga qiziqish ortib bordi va hozirda Falkirk hududida beshta gal tashkiloti faoliyat yuritmoqda: An Clas Gàidhlig (kattalarga gal tilidan darslar beradi), An Comunn Gàidhealach Meur na h-Eaglaise Brice (Anning mahalliy filiali), Comunn Gàidhealach), Fèis Fhoirt (bolalar va kattalar uchun anʼanaviy musiqa va gal qoʻshiqlarini oʻrgatadi), Falkirk gal forumi (Falkirkda gal tilini targʻib qiladi) va Falkirk kichik gal xori (uzoqdan beri tashkil etilgan va muvaffaqiyatli yoshlar xori).

Manbalar

tahrir
  1. ↑ „Falkirk factsheet“. gro-scotland.gov.uk. 4-oktabr 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3-oktabr 2013-yil.
  2. ↑ „Scots Online“. Scots Online. 2012-yil 29-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 28-iyun.
  3. ↑ placesnamesF-J, Iain Mac an Tàilleir www.scottish.parliament.uk. Retrieved 2008-07-12
  4. ↑ Andoza:Historic Environment Scotland
  5. ↑ Frontiers of the Roman Empire — History (Wayback Machine saytida 2014-02-23 sanasida arxivlangan) www.antoninewall.org. Retrieved 2011-04-29
  6. ↑ THE ROMAN COIN HOARD AND THE FALKIRK TARTAN www.falkirklocalhistorysociety.co.uk. Retrieved 2011-04-29
  7. ↑ „THE ROMANS“. Falkirk Local History Society. Qaraldi: 28-noyabr 2017-yil.
  8. ↑ „New Roman-themed park plan for Falkirk's youngsters“. Falkirk Herald (6-oktabr 2018-yil). Qaraldi: 6-oktabr 2018-yil.
  9. ↑ Forth and Clyde Canal www.forthandclyde.org.uk. Retrieved 2011-04-29
  10. ↑ History of the Union Canal (Wayback Machine saytida 15 October 2012 sanasida arxivlangan) www.scottishcanals.co.uk. Retrieved 2011-04-29
  11. ↑ 1.2.5 Civic Administration (Wayback Machine saytida 26 September 2011 sanasida arxivlangan) www.falkirk.gov.uk. Retrieved 2011-04-29
  12. ↑ „Falkirk Council - About the Council“. Falkirk Council. Qaraldi: 2007-yil 30-yanvar.
  13. ↑ „Falkirk Council - Committee Appointments“. Falkirk Council. 13-mart 2009-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 11-may.
  14. ↑ „Falkirk Council - Council Members“. Falkirk Council. 8-mart 2007-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 31-yanvar.
  15. ↑ „Previous Elections - 2003 Scottish Parliamentary Election - Falkirk West“. The Scotsman. Qaraldi: 2007-yil 31-yanvar.
  16. ↑ „Scottish Parliament Electoral System“. Scottish Parliament Information Centre (SPICe) (31-avgust 2006-yil). 25-yanvar 2007-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 30-yanvar.
  17. ↑ „2015 Election Falkirk“. BBC News. BBC. Retrieved 2016-8-18
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 Milne et al. (1975) p2
  19. ↑ http://www.metoffice.gov.uk/public/weather/climate/gcvqdmufu
  20. ↑ No 3 — 2001 Census Population of settlements and wards (Wayback Machine saytida 3 June 2011 sanasida arxivlangan) www.falkirk.gov.uk. Retrieved 2011-04-29
  21. ↑ „Mid-2008 Population Estimates – Localities in alphabetical order“ (2008). 14-iyun 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 13-fevral.
  22. ↑ „Mid-2008 Population Estimates – Settlements in alphabetical order“ (2008). 19-mart 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 13-fevral.
  23. ↑ „Falkirk as a Location, Statistical Information on the Council Area“. Falkirk Council (2006-yil dekabr). 22-avgust 2007-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 22-mart.
  24. ↑ „Falkirk - Scotland and North East England Business Unit“. Child Support Agency. 23-dekabr 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 30-yanvar.
  25. ↑ David Gibson. „BP Grangemouth announcement - Scottish Enterprise Forth Valley reaction“. Scottish Enterprise (13-noyabr 2001-yil). 27-sentabr 2007-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 30-yanvar.
  26. ↑ „Scottish Thistle Award winners from 1992 - 2009“. Scottish Thistle Award. 22-noyabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 5-sentyabr.
  27. ↑ List of Mod’s places for each year on Sabhal Mòr Ostaig website


Adabiyotlar

tahrir
  • Dowds, T (2003): „The Forth and Clyde Canal — A History“. Tuckwell Press. ISBN 1-86232-232-5
  • Macleod, I (2004): „The Illustrated Encyclopaedia of Scotland“. Lomond Books, Edinburgh. ISBN 1-84204-028-6
  • Milne, D; Leitch, A; Duncan, A; Bairner, J & Johnston, J (1975): „The Falkirk and Grangemouth Area“. Paper for the Scottish Association of Geography Teachers' (SAGT) conference, October 1975. Moray House College of Education, Edinburgh.
  • Nimmo W (1880): „The History of Stirlingshire, Third Edition“ Vol II. Hamilton, Adams and Company, Glasgow.
  • Smith, R (2001): „The Making of Scotland“. Canongate Books, Edinburgh. ISBN 1-84195-170-6

Havolalar

tahrir 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Falkirk&oldid=5167216" dan olindi