Vikipediya

Farah Diba

Farah Pahlaviy (forscha: فرح پهلوی , qizlik familyasi Farah Diba (forscha: فرح دیبا); 1938-yil 14-oktyabrda tugʻilgan) Eronning soʻnggi shohi Muhammad Rizo Pahlaviyning bevasi, 1959-yildan 1979-yilgacha Eron qirolichasi va Shohbanu (imperatorning xotini) boʻlgan. U otasining vafotidan keyin boyligi kamayib ketgan badavlat oilada tugʻilgan. Fransiyaning Parij shahrida arxitektura boʻyicha oʻqiyotganda, Eron elchixonasida Shoh bilan tanishadi va ular 1959-yil dekabrda turmush qurishdi. Shohning birinchi ikkita nikohidan oʻgʻil tugʻilmagandi, bu keyingi yilning oktyabr oyida valiahd shahzoda Rizoning tugʻilishidan katta xursandchilik olib keldi. Oʻshanda Dibaga siyosatga aralashishi uchun ruxsat berilmagan boʻlsa-da, uy ishlaridan tashqari xayriya ishlarini amalga oshirishda erkin edi. U koʻplab xayriya tashkilotlarida ishlagan va Eronning Amerika uslubidagi birinchi universitetiga asos solgan va bu mamlakatda koʻproq ayollarga talaba boʻlishga imkon bergan. Shuningdek, u xorijdagi muzeylardan Eron qadimiy buyumlarini qaytarib sotib olishga yordam berdi.

Farah Pahlavi

Farah Pahlavi 1962-yil
Saltanat 1959-yil 21-dekabr – 1961-yil 20-mart
Saltanat 1961-yil 20-mart[1] — 1979-yil 11-fevral
Tugʻilishi Farah Diba
14-oktyabr 1938-yil (1938-10-14) (85 yosh)
Tehron,[2]
Turmush oʻrtogʻi
Muhammad Rizo Pahlaviy
(turm. 1959; vaf. 1980)
Farzandlari
{{{signature_type}}} Farah Dibaning imzosi

1978-yilga kelib, butun Eron boʻylab kommunizm, sotsializm va islomizm tufayli kuchayib borayotgan anti-imperialistik tartibsizliklar yaqinlashib kelayotgan inqilobning aniq belgilarini koʻrsatib, Shohbanu va Shohni 1979-yil yanvar oyida oʻlim jazosi tahdidi ostida mamlakatni tark etishga majbur qildi. Shu sababli, aksariyat davlatlar ularga boshpana berishni istamadi, Misrda hukmronlik qilayotgan Anvar Sadatgina bundan mustasno edi. Agar shoh Eronga qaytib kelsa, qatl qilinardi va sogʻligʻi yomon boʻlgani sababli 1980-yil iyul oyida surgunda vafot etdi. Bevalik davrida Diba xayriya ishlarini davom ettirdi va vaqtini Vashington va Parij shaharlari oʻrtasida oʻtkazdi.

Bolalik tahrir

 
Diba eronlik skautlar bilan Parijda, Fransiyada (tax. 1956)

Farah Diba 1938-yil 14-oktyabrda Tehronda badavlat oilada tugʻilgan.[3][4][5] U kapitan Sohrab Diba (1899-1948) va uning rafiqasi Faride Ghotbining (1920-2000) yagona farzandi edi. Shohbonu oʻz xotiralarida otasining oilasi Eron Ozarbayjonidan, onasining oilasi esa Kaspiy dengizining Eron sohilidagi Lahijon shahridan gilaklik boʻlganini aytib oʻtadi[6].

Farahning otasi nisbatan boy oiladan chiqqan. XIX asrning oxirida uning buvasiRossiyaning Sankt-Peterburg shahridagi Romanovlar mahkamasida Fors elchisi boʻlib ishlagan. Uning otasi Eron Imperator qurolli kuchlarida ofitser va Sankt-Kirdagi Fransiya harbiy akademiyasining bitiruvchisi edi.

Farah oʻz xotiralarida otasi bilan yaqin munosabatda boʻlganini, 1948-yilda uning kutilmagan vafoti unga yomon taʼsir qilganini yozgan[6]. Yosh oila qiyin moliyaviy ahvolda edi. Bunday sharoitni yengillashtirish uchun Tehron shimolidagi katta oilaviy villadan Farida Gʻotbining ukalaridan biri bilan umumiy kvartiraga koʻchib oʻtishga majbur boʻldilar.

Taʼlim va jalb qilish tahrir

 
Diba toʻy kuni, 1959-yil 21-dekabr

Yosh Farah Diba oʻz taʼlimini Tehrondagi italyan maktabida boshlagan, soʻngra oʻn olti yoshigacha fransuz Janna d’Ark maktabiga, keyinroq Roziy litseyiga koʻchib oʻtgan[7]. U yoshligida sport oʻyinlariga qiziqqan, maktabining basketbol jamoasi sardori boʻlgan. Razi litseyida oʻqishni tugatgandan soʻng, Parijdagi École Spéciale d’Architecture da arxitekturaga qiziqishni davom ettirdi[8].

Oʻsha paytda chet elda oʻqiyotgan koʻplab eronlik talabalar davlat homiyligida edi. Shu bois, Shoh davlat rahbari sifatida xorijiy davlatlarga rasmiy tashriflar qilganida, mahalliy eronlik talabalar bilan tez-tez uchrashib turadi. 1959-yilda Parijdagi Eron elchixonasida boʻlib oʻtgan shunday uchrashuvda Farah Diba birinchi marta Muhammad Rizo Pahlaviy bilan uchrashgan.

Shoh va Farah Diba qisman Shohning qizi malika Shahnoz tomonidan uyushtirilgan bazmda uchrashdilar. Er-xotin 1959-yil 23-noyabrda unashtirilganliklarini eʼlon qilishdi.

Nikoh va oila tahrir

 
Shoh Muhammad Rizo Pahlaviy va Farah Dibaning toʻyi 1959-yil 20-dekabr

Farah Diba 1959-yil 20-dekabrda 21 yoshida Shoh Muhammad Rizoga turmushga chiqdi. Eronning yosh malikasi (u oʻsha paytdagi uslubda) koʻpchilikning qiziqishiga sabab boʻldi va uning toʻyi butun dunyo matbuotining eʼtiborini tortdi. Uning koʻylagi oʻsha paytda Dior uyida dizayner boʻlgan Yves Saint Laurent ijodiga mansub edi va u yangi foydalanishga topshirilgan Noor-ol-Ain Diamond tiarasini kiygan.[9]

Malika toʻyi bilan bogʻliq dabdaba va bayramlardan soʻng, bu ittifoqning muvaffaqiyati qirolichaning erkak merosxoʻr tugʻish qobiliyatiga bogʻliq boʻldi. Garchi shoh ilgari ikki marta uylangan boʻlsa-da, Shohning oldingi nikohlaridan faqat qiz tugʻilgan edi, u agnatik primogenitsiya ostida taxtni meros qilib ololmaydi. Yosh malika uchun bosim keskin edi. Shohning oʻzi ham hukumat aʼzolari kabi erkak merosxoʻrga ega boʻlishni juda xohlardi.[6] Qolaversa, shohning malika Soraya bilan oldingi nikohining buzilishi uning bepushtligi sabli sodir boʻlganligi hammaga maʼlum edi.[10]

Er-xotinning toʻrt farzandi bor edi:

  • Eron valiahd shahzodasi Rizo Pahlaviy (1960-yil 31-oktyabrda tugʻilgan)
  • Eron malikasi Farahnaz Pahlaviy (1963-yil 12-martda tugʻilgan)
  • Eron shahzodasi Ali Rizo Pahlaviy (1966-yil 28-aprel — 2011-yil 4-yanvar)
  • Eron malikasi Leila Pahlavi (1970-yil 27-mart — 2001-yil 10-iyun)

Qirolicha va imperator sifatida tahrir

 
Pahlaviy Eronning Kirmonshohga tashrifi chogʻida suratga tushdi
 
Pahlaviy Tehrondagi ofisida ishlayotgan paytda suratga tushgan

Yangi malika davlat va siyosiy ishlarda qanday rol oʻynashi aniq emas edi, chunki uning asosiy roli shohga erkak merosxoʻr berish edi.[11] Imperator xonadonida uning davlat vazifasi vorislikni taʼminlash boʻyicha eng dolzarb masala boʻlgan ikkinchi darajali edi. Biroq, valiahd tugʻilgandan soʻng, qirolicha koʻproq vaqtini boshqa faoliyat va rasmiy ishlarga bagʻishlashda erkin boʻldi. Muhammad Rizo har doim baland boʻyli ayollarni yoqtirgan va Farah eridan balandroq edi, shu sababli u doimo past poshnali poyabzali kiyardi.[12] Odatda imperator er-xotin suratga tushganda, biri yoki ikkalasi stulda oʻtirgan yoki muqobil ravishda Shoh va uning rafiqasi zinapoyada Muhammad Rizo bilan yuqori zinapoyada turgan holda suratga olingan.[12]

1961-yilda Fransiyaga tashrifi chogʻida frankofil Farah Fransiya madaniyat vaziri Andre Malro bilan doʻstlashdi va uni Fransiya va Eron sanʼat galereyalari va muzeylari oʻrtasida madaniy eksponatlar almashinuvini tashkil etishga rahbarlik qildi,[13] jonli savdo 1979-yilgi Islom inqilobigacha davom etdi.[13] U koʻp vaqtini turli taʼlim va sogʻliqni saqlash muassasalarining ochilish marosimlarida qatnashib, munozarali masalalarga chuqurroq kirmay oʻtkazdi. Biroq, vaqt oʻtishi bilan bu pozitsiya oʻzgardi. Qirolicha uni qiziqtirgan masalalar va sabablarga koʻra hukumat ishlarida faolroq ishtirok eta boshladi. U oʻzining turmush oʻrtogʻi Shoh bilan yaqinligi va taʼsiridan moliyalashtirish va eʼtiborni sabablarga, xususan, ayollar huquqlari va madaniy rivojlanish sohalariga qaratish uchun foydalangan.[11] Farahning tashvishlari „taʼlim, sogʻliqni saqlash, madaniyat va ijtimoiy masalalar sohasi“ boʻlib, siyosat uning faoliyatidan tashqarida edi.[11] Biroq, Muhammad Rizoning siyosiy jihatdan qudratli egizak singlisi malika Ashraf Farahni raqib sifatida koʻrgan. Aynan malika Ashraf bilan raqobat Farahni erini suddagi taʼsirini kamaytirishga majbur qildi.[14]

 
Pahlaviy 1967-yilda toj kiyishdan keyin suratga tushgan

Malika Farahning asosiy tashabbuslaridan biri eronlik ayollarning taʼlimini yaxshilashga qaratilgan va Erondagi birinchi Amerika uslubidagi universitet boʻlgan Pahlaviy universitetini tashkil etish edi; undan oldin Eron universitetlari doimo fransuzcha uslubda tuzilgan edi.[11] Empress 1978-yilda uning vazifalari quyidagilardan iborat ekanligini yozgan:

 
Pahlaviy (oʻngda) AQShning oʻsha paytdagi birinchi xonimi Betti Ford bilan (chapda), 1975-yilda

Oʻzim rahbarlik qilayotgan va faol ishtirok etayotgan taʼlim, sogʻliqni saqlash, madaniyat va ijtimoiy sohalardagi barcha tashkilotlarni batafsil yoza olmadim. Bunga qoʻshimcha kitob kerak boʻladi. Oddiy roʻyxat, ehtimol, qandaydir fikr beradi: ayollar va qizlarni oʻqishga oʻrgatish, kasbiy tayyorgarlik, oilani rejalashtirish; qon quyish tashkiloti; Saratonga qarshi kurash tashkiloti; muhtojlarga yordam tashkiloti, sogʻliqni saqlash tashkiloti.bolalar markazi; Bolalarning intellektual rivojlanish markazi. Imperator falsafa instituti; Eron madaniyati jamgʻarmasi; Sheroz festivali, Tehron kino festivali; Eron folklor tashkiloti; Osiyo instituti; Sivilizatsiyalar munozara markazi; Pahlaviy universiteti; fanlar akademiyasi.[11]

Qirolicha turli masalalar boʻyicha yordam soʻrab murojaat qilgan 40 kishidan iborat xodimlarni boshqarishga keldi. U imperator hukumatidagi eng koʻzga koʻringan shaxslardan biriga va 24 ta taʼlim, sogʻliqni saqlash va madaniyat tashkilotlarining homiysiga aylandi.[11] Uning insonparvarlik roli bir muncha vaqt, ayniqsa 1970-yillarning boshlarida katta shuhrat qozondi.[15] Bu davrda u Eron boʻylab koʻp sayohat qildi, mamlakatning chekka hududlariga tashrif buyurdi va mahalliy fuqarolar bilan uchrashdi. Uning ahamiyati 1967-yilgi toj kiyish marosimidagi ishtirokida namoyon boʻldi, u yerda zamonaviy Eronning birinchi shahbonu (imperatori) sifatida toj kiydiriladi. Valiahd shahzodaning 21 yoshga toʻlishidan oldin, agar u oʻlsa yoki davlatni boshqarishda qobiliyatsiz boʻlsa, Shoh uni rasmiy regent deb ataganida yana bir bor tasdiqlandi. Ayolning regent deb nomlanishi Yaqin Sharq yoki musulmon monarxiyasi uchun juda noodatiy edi.[15] Eron nefti tomonidan yaratilgan katta boylik Imperator saroyida Eron millatchiligi tuygʻusini uygʻotdi. Malika Farah 1950-yillarda Fransiyada universitet talabasi boʻlgan kunlarini qayerdan ekanligi haqida soʻrashganini esladi:

Men ularga Eron haqida aytganimda yevropaliklar xuddi eronliklar vahshiy va jirkanch boʻlgandek dahshatdan orqaga chekinishardi. Ammo 1970-yillarda Eron Shoh davrida boyib ketganidan soʻng, eronliklar hamma joyda hurmat qilina boshlandi. Ha, Janobi Oliylari. Albatta, Janobi Oliylari. Agar xohlasangiz, Janobi Oliylari. Hammamizni quvontiradi. Keyin ular eronliklarni yaxshi koʻrishardi.[16]

Sanʼat va madaniyatga qoʻshgan hissasi tahrir

 
Pahlaviyning Erondagi bolalar uyiga tashrifi, tax. 1968
 
Empress Farah Shoh bilan Tehrondagi Roudakiy zalining ochilish marosimida, 1967-yil

Malika Eronda madaniyat va sanʼatni targʻib qilish bilan faol shugʻullangan. Uning homiyligida koʻplab tashkilotlar tuzildi va uning tarixiy va zamonaviy Eron sanʼatini Eron ichida ham, Gʻarb dunyosida ham mashhurlikka olib chiqish ambitsiyalarini ilgari surish uchun ragʻbatlantirildi.

Oʻzining saʼy-harakatlaridan tashqari, malika turli fondlar va maslahatchilar yordamida bu maqsadga erishishga intildi. Uning xizmati badiiy ifodaning koʻplab shakllarini, jumladan anʼanaviy Eron sanʼatini hamda Gʻarb teatrini ragʻbatlantirdi. Uning sahna sanʼatini qoʻllab-quvvatlash boʻyicha eng koʻzga koʻringan saʼy-harakatlari Sheroz sanʼat festivaliga homiylik qilish edi. Vaqti-vaqti bilan bahs-munozaralarga sabab boʻladigan ushbu tadbir 1967-yildan 1977-yilgacha har yili oʻtkaziladi va Eron va Gʻarb sanʼatkorlari tomonidan jonli ijroda namoyish etilgan.[17]

Biroq, uning koʻp vaqti muzeylarr yaratish va ularning kollektsiyalarini yigʻishga sarflangan.

Arxiyektura talabasi sifatida imperatorning uni qadrlashi Mohsen Foroughi tomonidan loyihalashtirilgan va 1968-yilda yakunlangan Niavaran Qirollik saroyida namoyon boʻldi: u anʼanaviy Eron meʼmorchiligini 1960-yillarning zamonaviy dizayni bilan aralashtirib yuboradi. Yaqin atrofda malikaning shaxsiy kutubxonasi joylashgan boʻlib, u 22 000 kitobdan iborat boʻlib, asosan Gʻarb va Sharq sanʼati, falsafa va dinga oid asarlarni oʻz ichiga oladi.

 
Shoh oilasi bilan birga

Qadimgi sanʼat tahrir

1960-yillardagi Eronda buni koʻrsatish uchun unchalik koʻp boʻlmagan. Uning 2500 yillik tarixi davomida yaratilgan koʻplab buyuk sanʼat xazinalari xorijiy muzeylar va shaxsiy kolleksiyalar qoʻliga oʻtgan. Eron uchun oʻziga xos tarixiy asarlar toʻplamini sotib olish malikaning asosiy maqsadlaridan biriga aylandi. Shu maqsadda u xorij va mahalliy kollektsiyalardan Eron artefaktlarining keng tanlovini „qayta sotib olish“ uchun erining hukumat ruxsati va mablagʻini oldi. Bunga 1972-yildan 1978-yilgacha imperatorga maslahat bergan oʻsha davrning eng koʻzga koʻringan Eron antiqa buyumlari sotuvchisi aka-uka Xushang va Mehdi Mahbubiylar yordami bilan erishildi.[18] Ushbu artefaktlar bilan u bir nechta milliy muzeylarga asos solgan (ularning aksariyati hanuzgacha saqlanib qolgan) va Milliy ishonchning Eron versiyasini boshlagan.[19]

Uning qoʻl ostida yaratilgan muzeylar va madaniy markazlar qatoriga Negariston madaniyat markazi, Rizo Abbosiy muzeyi, Loriston bronzalarining qimmatbaho kolleksiyasi bilan Xorramobod muzeyi, Milliy gilam galereyasi va Eron shisha buyumlari va kulolchilik muzeyi kiradi.[6]

 
Pahlaviy 1972-yilda Xitoyga davlat tashrifi paytida suratga tushgan

Zamonaviy sanʼat tahrir

 
Sabzevar Jome masjidi ichidagi pahlaviy, 1974-yil
 
Kashmardagi Imomzoda Hamza masjidida pahlaviy, Eron (1974)

Tarixiy Eron buyumlari kollektsiyasini yaratishdan tashqari, imperator Gʻarb va Eronning zamonaviy sanʼatiga ega boʻlishga ham qiziqish bildirgan. Shu maqsadda u Tehron zamonaviy sanʼat muzeyiga oʻzining muhim homiyligini qoʻydi. Uning ushbu muassasani tashkil etish va kengaytirishdagi mehnatining samarasi, ehtimol, imperatorning Eron xalqi uchun eng doimiy madaniy merosidir.

Eron inqilobi tahrir

 
Eronda 1979-yilgi islom inqilobi davrida anti-pahlaviy namoyishchilar tomonidan buzilgan Shohbanu Farah surati tushirilgan plakat

1978-yil boshida Eronda imperator hukumatidan ichki noroziliklarning kuchayishiga bir qancha omillar sabab boʻldi.

Yil oxirida monarxiyaga qarshi namoyishlar boʻlib oʻtdi.[20] Pahlaviy oʻz xotiralarida bu vaqt ichida „borgan sari koʻzga tashlanadigan bezovtalik hissi borligini“ yozgan. Bunday sharoitda Shohbanuning aksariyat rasmiy faoliyati uning xavfsizligidan xavotirlangani uchun bekor qilindi.[6]

Gʻalayonlar va namoyishlar tez-tez oʻsib bordi va 1979-yil yanvar oyida avjiga chiqdi. Hukumat Eronning aksariyat yirik shaharlarida harbiy holat joriy qildi va mamlakat inqilob yoqasida edi.

Aynan oʻsha paytda zoʻravon namoyishlarga javoban Muhammad Rizo va Farah mamlakatni tark etishga qaror qilishdi. Ularning ikkalasi ham 1979-yil 16-yanvarda Erondan samolyot orqali joʻnab ketishdi.

 
Farah Pahlavi oltin tangalari

Eronni tark etgandan keyin tahrir

Shoh va Shohbonuning Eronni tark etgandan keyin qayerga borishi haqidagi savol hatto podshoh va uning maslahatchilari oʻrtasida ham bir qancha munozaralarga sabab boʻlgan.[21] Uning hukmronligi davrida Muhammad Rizo Misr prezidenti Anvar Sadat bilan yaqin munosabatlarda boʻlgan, Farah esa prezidentning rafiqasi Jehan Sadat bilan yaqin doʻstlik aloqalarini oʻrnatgan. Misr Prezidenti imperatorlik juftligiga Misrdan boshpana soʻrash taklifini joʻnatdi, ular qabul qildilar.

 
Qirollik juftligi AQShga tashrifi ortidan Merilend shtatidagi Endryu havo kuchlari bazasida samolyotga chiqishdan oldin xayrlashmoqda.

Erondagi Inqilobiy hukumat shohni ham, Shohbonuni ham hibsga olishni (va keyinchalik oʻlimini) buyurdi. Eronning yangi hukumati ularni ekstraditsiya qilishni bir necha bor qattiq talab qilgan boʻlardi, ammo chet el kuchlariga quvilgan monarxning (va, ehtimol, imperatorning ham) qaytishi uchun qanchalik bosim oʻtkazishi oʻsha paytda nomaʼlum edi.

Er xotin Misrni tark etib, oʻn toʻrt oylik doimiy boshpana qidirishni va koʻplab mamlakatlar boʻylab sayohat qilishni boshladilar. Misrdan soʻng ular Marokashga sayohat qilishdi va u yerda qisqa vaqt ichida qirol Hasan II ning mehmoni boʻlishdi.

Marokashdan chiqib ketganidan keyin, Shoh va malika Bagama orollarida vaqtinchalik boshpana olishdi. Bagam vizalari muddati tugagach va uzaytirilmaganidan soʻng, ular Meksikaga murojaat qilishdi, bu esa qabul qilindi va Mexiko shahri yaqinidagi Kuernavakada villa ijaraga olishdi.

Shohning kasalligi tahrir

 
Shoh va imperator 1979-yil 17-yanvarda, Islom inqilobi tufayli Eronni tark etishdan biroz oldin

Misrni tark etgach, Shohning sogʻligʻi Xodgkin boʻlmagan limfoma bilan uzoq muddatli kurash tufayli tez yomonlashib ketdi. Ushbu kasallikning jiddiyligi hozirgi surgunda boʻlgan imperator juftligini qisqa muddatga tibbiy xizmat uchun Qoʻshma Shtatlarga olib keldi. Er-xotinning Qoʻshma Shtatlarda boʻlishi Vashington va Tehrondagi inqilobchilar oʻrtasidagi tarang munosabatlarni yanada kuchaytirdi. Shohning AQShda qolishi, garchi tibbiy maqsadlarda boʻlsa ham, ikki xalq oʻrtasidagi yangi jangovar harakatlar uchun burilish nuqtasi boʻldi. Bu voqealar oxir-oqibatda Eronning garovga olish inqirozi deb nomlanuvchi Tehrondagi Amerika elchixonasiga hujum qilinishiga olib keldi.

Bunday qiyin sharoitda Shoh va malikaga AQShda qolishga ruxsat berilmadi. Tibbiy yordamdan koʻp oʻtmay, er-xotin yana Lotin Amerikasiga joʻnab ketishdi, garchi bu safar manzil Panamadagi Kontadora oroli edi.

Hozirga kelib, Shoh ham, malika ham Karter maʼmuriyatiga qoʻllab-quvvatlanmaganiga javoban biroz antipatiya bilan qarashdi va dastlab ketishdan mamnun edilar. Panama hukumati Shohni Eronga ekstraditsiya qilish uchun hibsga olishga intilayotgani haqidagi mish-mishlar paydo boʻlishidan qatʼiy nazar, bu munosabat yomon emas edi. Bunday sharoitda shoh va malika yana prezident Anvar Sadatga Misrga qaytishni soʻrab murojaat qilishdi (oʻz navbatida imperator Farah bu iltimos oʻzi va Jehan Sadat oʻrtasidagi suhbat orqali qilingan deb yozadi). Ularning iltimosi qondirildi va ular 1980-yil mart oyida Misrga qaytib kelishdi va u yerda toʻrt oydan keyin 1980-yil 27-iyulda Shoh vafotigacha qolishdi.

Surgundagi hayot tahrir

 
Pahlaviy Vashingtonda, 2016-yil mart oyida
 
Pahlaviy Amerika Ovozi bilan suhbatda, tax. 2010s

U 1980-yil 27-iyuldan 31-oktyabrgacha daʼvogar regent edi.[22] Prezident Anvar Sadat unga va oilasiga Qohiradagi Kubbe saroyidan foydalanishga ruxsat berdi. 1981-yil oktyabrda prezident Sadat oʻldirilganidan bir necha oy oʻtib, Shohbanu oilasi bilan Misrni tark etdi. Prezident Ronald Reygan uni Qoʻshma Shtatlarda kutib olishlarini maʼlum qildi.[6]

Farah Massachusets shtatidagi Uilyamstaun joylashdi, ammo keyinroq Konnektikut shtatining Grinvich shahrida uy sotib oldi. 2001-yilda qizi malika Leyla vafotidan soʻng, u oʻgʻli va nevaralari bilan yaqinroq boʻlish uchun Vashington yaqinidagi Merilend shtati Potomak shahridan kichikroq uy sotib oldi. Farah endi vaqtini Vashington va Parij oʻrtasida oʻtkazadi. U har yili iyul oyida Qohiradagi al-Rifoi masjididagi marhum Shoh maqbarasiga tashrif buyuradi.

Nevaralar tahrir

Farah Pahlaviyning hozirgi kunda oʻgʻli Rizo Pahlaviy, Eron valiahd shahzodasi va uning rafiqasi Yasmindan uchta nabirasi (nabiralari) bor.

  • Malika Nur Pahlaviy (1992-yil 3-aprelda tugʻilgan)
  • Malika Iman Pahlaviy (1993-yil 12-sentyabrda tugʻilgan)
  • Malika Farah Pahlaviy (2004-yil 17-yanvarda tugʻilgan)

Farah Pahlaviyning marhum oʻgʻli Alirizo Pahlaviy va uning rafiqasi Raha Didevar orqali bir nabirasi ham bor.[23]

  • Iryana Leyla Pahlaviy (2011-yil 26-iyulda tugʻilgan)

Mukofotlar tahrir

Yana qarang tahrir

Manbalar tahrir

  1. ↑ „Shahbanou (Documentary)“. Farah Pahlavi's Official YouTube Channel (2016-yil 25-dekabr).
  2. ↑ Afkhami, Gholam Reza. The Life and Times of the Shah, 12 January 2009. ISBN 9780520942165. 
  3. ↑ Afkhami, Gholam Reza. The life and times of the Shah, 1, University of California Press, 12-yanvar 2009-yil — 44 bet. ISBN 978-0-520-25328-5. 
  4. ↑ Shakibi, Zhand. Revolutions and the Collapse of Monarchy: Human Agency and the Making of Revolution in France, Russia, and Iran. I.B. Tauris, 2007 — 90 bet. ISBN 978-1-84511-292-9. 
  5. ↑ Taheri, Amir.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Pahlavi, Farah.
  7. ↑ „Empress Farah Pahlavi Official Site - سایت رسمی‌ شهبانو فرح پهلوی“. farahpahlavi.org. 15-iyul 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-iyun 2013-yil.
  8. ↑ Meng, J. I.. Translation, History and Arts: New Horizons in Asian Interdisciplinary Humanities Research (en). Cambridge Scholars Publishing, 29-iyul 2013-yil. ISBN 9781443851176. 
  9. ↑ Snodgrass, Mary Ellen. World Clothing and Fashion: An Encyclopedia of History, Culture, and Social Influence (en). Routledge, 17-mart 2015-yil. ISBN 9781317451679. 
  10. ↑ "Queen of Iran Accepts Divorce As Sacrifice", The New York Times, 15 March 1958, p. 4.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 Zonis, Marvin Majestic Failure The Fall of the Shah, Chicago: University of Chicago Press, 1991 page 138.
  12. ↑ 12,0 12,1 Zonis, Marvin Majestic Failure The Fall of the Shah, Chicago: University of Chicago Press, 1991 page 14.
  13. ↑ 13,0 13,1 Milani, Abbas The Shah, London: Macmillan, 2011 page 279
  14. ↑ Zonis, Marvin Majestic Failure The Fall of the Shah, Chicago: University of Chicago Press, 1991 page 129.
  15. ↑ 15,0 15,1 „The World: Farah: The Working Empress“. Time (4-noyabr 1974-yil). 3-iyul 2009-yilda asl nusxadan arxivlangan.
  16. ↑ Zonis, Marvin Majestic Failure The Fall of the Shah, Chicago: University of Chicago Press, 1991 page 221.
  17. ↑ Gluck, Robert (2007). „The Shiraz Arts Festival: Western Avant-Garde Arts in 1970s Iran“. Leonardo. 40-jild. 20–28-bet. doi:10.1162/leon.2007.40.1.20.
  18. ↑ Norman, Geraldine. „Mysterious gifts from the East“. The Independent (13-dekabr 1992-yil).
  19. ↑ de Bellaigue, Christopher. „Lifting the veil“. The Guardian (7-oktabr 2005-yil).
  20. ↑ „1978: Iran's PM steps down amid riots“. BBC News (5-noyabr 1978-yil).
  21. ↑ Mohammad Reza Pahlavi, Answer to History, Stein & Day Pub, 1980
  22. ↑ „Former Iranian Crown Prince Reza Pahlavi will proclaim himself the new shah of Iran“, United Press International, 17 October 1980, „His Imperial Highness Reza Pahlavi, Crown Prince of Iran, will reach his constitutional majority on the 9th of Aban, 1359 (31 October 1980). On this date, and in conformity with the Iranian Constitution, the regency of Her Imperial Majesty Farah Pahlavi, Shahbanou of Iran, will come to an end and His Imperial Highness, who on this occasion will send a message to the people of Iran, will succeed his father, His Imperial Majesty Mohammed Reza Shah Pahlavi, deceased in Cairo on Mordad 5, 1359 (27 July 1980).“
  23. ↑ „Announcement of Birth“. Reza Pahlavi. 30-sentabr 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-avgust 2011-yil.
  24. ↑ „Farah Pahlavi Official Site“. Farahpahlavi.org. 2022-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 11-iyul.
  25. ↑ „Farah Pahlavi Official Site“. Farahpahlavi.org. 9-noyabr 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-iyun 2020-yil.
  26. ↑ „Farah Pahlavi Official Site“. Farahpahlavi.org. 21-iyun 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-iyun 2020-yil.
  27. ↑ „Farah Pahlavi Official Site“. Farahpahlavi.org (25-aprel 2014-yil). 21-iyun 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-iyun 2020-yil.
 
 Vikiomborda Farah Diba
haqida turkum mavjud 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Farah_Diba&oldid=4099087" dan olindi