Vikipediya

Ilber Ortayli

Ilber Ortayli (1947-yil 21-mayda tugʻilgan; Bregenz, Vorarlberg) — turk tarixchisi, akademik va yozuvchisidir. Turkiya Tarixi Uyushmasining Faxriy aʼzosi. Ortayli Usmonli tadqiqotlari xalqaro qoʻmitasi boshqaruvi aʼzosi, Yevropa Eronologiya jamiyati va Avstriya-Turkiya fanlar forumi aʼzosi.

Ilber Ortayli
Tavalludi 1947-yil
Avstriya
Fuqaroligi Turkiya bayrogʻi Turkiya
Millati Turk
Sohasi Tarix
Ish joylari

Anqara Universiteti Chikago Universiteti Galatasaroy Universiteti Bilkent Universiteti

MEF Universiteti
Mukofotlari

Aydın Dogʻan mukofoti (2001) Lazio mukofoti (2006)

Pushkin mukofoti (2007)

Shefika Ortayli (1918—2020), onasi Qrimning koʻzga koʻringan zodagon oilalaridan biri boʻlgan Karashay oilasidan boʻlib, Stalingrad sharidagi rus tili va adabiyoti boʻyicha tahsil olgan[1]. Qrimda tugʻilgan samolyot muhandisi va bir qator asarlarni tarjima qilgan. Qrim va tatarlar tarixiga oid maqolalar turkchaga Kemal Ortayli taxallusida eʼlon qilgan[2]. Onasi Anqara universitetining til, tarix va geografiya fakulteti rus tili va adabiyoti boʻlimida yillar davomida dars berib kelgan. Ortayli oila aʼzolari bir vaqtda turk, nemis va rus tillarida gaplashadigan muhitda katta boʻlgan[3]. Uning Enver, Emeldar ismli ukalari va Nuriye ismli singlisi bor.

Olim 1947-yil 21-mayda Avstriyaning Bregenz shahrida qrim-tatar oilasida tugʻilgan. U ikki yoshida oilasi bilan Turkiyaga koʻchib kelgan. Boshlangʻich va oʻrta taʼlimni Istanbuldagi Avstriya oʻrta maktabida boshlagan va 1965-yilda Anqara Otaturk oʻrta maktabida oʻrta taʼlimni tamomlagan.

Akademik karyerasi tahrir

1970 yilda Anqara universiteti Til, tarih-geografiya fakulteti Tarih boʻlimini tamomladi. Bu yerda Sherif Merdin, Halil İnalcık, Mumtaz Sosyal, Seha Meray, İlhan Tekelli, Mujebbel Kiray kabilarga shogirs boʻldi. Shuningdek, kursdoshlari orasida Zafer Toprak Mehmet Ali Kilichbay va Umit Arslan kabilar bor[4].

Vena universitetida slavyan va Sharq va Yevropa tillarini oʻrgangan[5]. Chikago universitetida Halil Inaljik bilan magistrlik darajasini oldi. Anqara universiteti siyosiy fanlar fakulteti „Tanzimatdan keyingi mahalliy boshqaruvlar“ mavzusidagi dissertatsiyasi bilan doktor, 1979-yilda „Usmonli imperiyasida nemis taʼsiri“ nomli tadqiqoti bilan dotsentlik darajasini oldi.

Ilber Ortayli 1982 yilda universitetlarga qoʻyilgan siyosiy sanksiyalarga javoban oʻz lavozimini tark etgan. Bu davrda Ortayli Vena, Berlin, Parij, Prinston, Moskva, Rim, Myunxen, Strasburg, Ioannina, Sofiya, Kil, Kembrij, Oksford va Tunisda maʼruza va seminarlar, konferentsiyalar oʻtkazdi.

1989 yilda Turkiyaga qaytib, Anqara Universiteti siyosiy fanlar fakulteti maʼmuriyat tarixi kafedrasi mudiri boʻldi. 2002 yili Galatasaray Universitetiga, ikki yildan keyin Bilkent Universitetiga mehmon oʻqituvchi sifatida oʻtdi. Hozirda Galatasaroy universiteti huquq fakulteti va MEF Universiteti huquq fakultetida Turk huquqi tarixidan dars beradi. Galatasaroy universiteti Senati aʼzosi[6]. 2005 yilda Topkapi Saroyi muzeyi direktori boʻlib ish faoliyatini davom ettirdi. Ushbu lavozimda etti yil qolgan Ortayli 2012 yilda yosh chegarasidan nafaqaga chiqdi va bu vazifani Ayasofya muzeyi direktori Haluk Dursunga topshirdi[7]. Ortayli Usmonli tadqiqotlari xalqaro qoʻmitasi boshqaruvi aʼzosi, Yevropa Eronologiya jamiyati va Avstriya-Turkiya fanlar forumi aʼzosi. 2018 yilda Madaniyat va turizm vazirligining vazirlik maslahatchisi boʻldi[8]. Tarih Vaqf Jamgʻarmasi va Afet Inan oilasi bilan hamkorlikda har ikki yilda bir marta amalga oshiriladigan Afet Inan nomli tarixiy tadqiqot mukofotining 2004 yil gʻoliblari, jumladan Ilber Ortayli hakamlar hay’ati tomonidan aniqlandi. 2009-yilda Izmir kitob koʻrgazmasida qatnashgan. Dolmabahche saroyida Milliy saroylar boʻlimi tomonidan uyushtirilgan „Abdulmajid I va uning vafotining 150 yilligi“da nomli xalqaro simpoziumning ochilish va yopilish sessiyalarida ishtirok etdi[9]. Ilber Ortayli nemis, rus, ingliz, fransuz, Ingliz, italyan va fors tillarini mukammal darajada bilgan.

Prof. Dr. Ilber Ortayli, „Usmonli tarixida oila“ nomli asaridan tashqari, 1970-yillarning boshidan buyon tarix sohasidagi tadqiqotlari, maqola va kitoblari, tarix ilmini tarqatishdagi saʼy-harakatlari, tarixni barcha turk xalqiga sevdirish borasidagi saʼy-harakatlari va faoliyatlari, xorijdagi ilmiy faoliyati va xalqaro maydondagi turk tarixshunosligida muhim shaxs ekanligini inobatga olib, tarix sohasida 2001 yili Aydin Dogʻan mukofotiga loyiq koʻrilgan[10].

2006 yilda Italiyaning Lazio viloyatida yoʻlga qoʻyilgan va har yili davom etib kelayotgan Oʻrta yer dengizi festivalida ijtimoiy va madaniy tarix yoʻnalishida „Yevropa va Oʻrta er dengizi boʻyicha Lazio“ mukofoti Prof. Dr. Ilber Ortayliga berilishi maqsadga muvofiq deb topildi[11].

Manbalar tahrir

  1. ↑ „Kırım Tatar halkı Şefika Teyzesini kaybetti“. qha.com.tr/ (11 temmuz 2020). 24 ocak 2021da asl nusxadan arxivlangan.
  2. ↑ „İlber Ortaylı ile Tarihin Sınırlarına Yolculuk, Mustafa ARMAĞAN, Ufuk Kitapları, 2001, s. 63“. 12 şubat 2022da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12 şubat 2022.
  3. ↑ İlber Ortaylı Kitabı / Zaman Kaybolmaz, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2. Baskı Mart 2006, Önsözden
  4. ↑ „Arşivlenmiş kopya“. 8 ocak 2017da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7 ocak 2017.
  5. ↑ „Kimdir?“. ilberortayli.com. 5-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2 şubat 2010.
  6. ↑ „Galatasaray Üniversitesi Senatosu“. Galatasaray Üniversitesi. 17-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9 ağustos 2011.
  7. ↑ „Arşivlenmiş kopya“. 1 haziran 2016da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26 temmuz 2012.
  8. ↑ „Prof. Dr. İlber Ortaylı bakanlık danışmanı oldu“. Sözcü (3 ekim 2018). 7-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-mart.
  9. ↑ „Arşivlenmiş kopya“. 1 aralık 2011da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26 kasım 2011.
  10. ↑ „Aydın Doğan Ödülü“. 2001, Tarih: Prof. Dr. İlber Ortaylı. Aydın Doğan Vakfı. 20 mayıs 2017da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22 haziran 2020.
  11. ↑ „Roma'da Prof. Dr. Ortaylı 'ya ödül“. www.hurriyet.com.tr. 21 mayıs 2021da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3 şubat 2010.

Havolalar tahrir

Manbalar 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ilber_Ortayli&oldid=3805714" dan olindi