Vikipediya

Konjic

Konjic (serb kirill tilida: Katats) — Bosniya va Gersegovina federatsiyasining Gersegovina-Neretva kantonida joylashgan shahar va munisipalitet boʻlsada, Bosniya va Gersegovina tarkibiga kiradi. U Gersegovina shimolida, taxminan 60 kilometr (37 mi) Sarayevodan janubi-gʻarbida joylashgan. Bu togʻli, kuchli oʻrmonli hudud boʻlib, dengiz sathidan yuqori 268 m (879 ft) ni tashkil qiladi. Munitsipalitet Neretva daryosining ikkala tomonida joylashgan. 2013-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, shahar aholisi 10,732 kishidan iborat boʻlib, munitsipalitetda 25,148 nafar aholi istiqomat qiladi[1].

Konjic

Коњиц
Shahar
Skyline of Konjic
Konjic
Gerb
43°39′5″N 17°57′39″E / 43.65139°N 17.96083°E / 43.65139; 17.96083 G OKoordinatalari: 43°39′5″N 17°57′39″E / 43.65139°N 17.96083°E / 43.65139; 17.96083 G O
Aholisi
 (2013-yildagi aholini ro'yxatga olish)
 25 148
Vaqt mintaqasi UTCCET
[[File:|290px|Konjic xaritada]]
Konjic
Konjic

Tarixi tahrir

Shahar yaqinidagi hudud 4000 yil avval yashagan deb ishoniladi va taxminlarga koʻra 2000 yil oldin Neretva daryosi boʻylab yuqori oqim boʻylab sayohat qilgan Illiriya qabilalari tomonidan aholi punktlari topilgan[2]. Konjic 1382-yil 16-iyun kuni Ragusa Respublikasi yozuvlarida birinchi boʻlib nomi bilan qayd etilgan[3].

 
Konjic koʻprigi

Bosniya urushi paytida tahrir

Yugoslaviyadagi mojarolar paytida Konjic munitsipaliteti strategik ahamiyatga ega boʻlgan edi, chunki u Sarayevodan janubiy Bosniya va Gertsegovinaga muhim aloqa aloqalarini oʻz ichiga olgan. Konjicda bir nechta muhim harbiy ob’ektlar, jumladan Igman qurol va oʻq-dorilar zavodi, JNA Ljuta kazarmasi, JNAning zaxira qoʻmondonlik uchastkasi, Zlatar aloqa va telekommunikatsiya markazi, Celebici kazarmalari va omborlari joylashgan edi[4].

Madaniy merosi tahrir

Stara Ćuprija koʻprigi tahrir

Asosiy maqola: Prenj
 
Konjic koʻprigi 1682-1683-yillarda

Stara Chupriya koʻprigi 1682—1683-yillarda Ali-aga Hasecic tomonidan qurilgan (koʻprikning markazidagi tosh lavhada koʻrsatilgan). U oltita bir oz uchli tosh kamar ustida qurilgan. Bu Bosniya va Gertsegovinadagi eng yaxshi saqlanib qolgan Usmonli koʻpriklaridan biridir. Arklar 1945-yil mart oyida chekinayotgan nemis armiyasi tomonidan vayron qilingan. Ko‘prik 2003-2009 yillarda asl holida qayta qurilgan. Koʻprik endi Bosniya va Gertsegovina milliy yodgorligi deb eʼlon qilingan.

D-0 ARK yer osti zamonaviy sanʼat biennali tahrir

Konjic 2011-yildan beri ARKda joylashgan „D-0 ARK Underground“ deb nomlangan Zamonaviy sanʼat biennalesiga mezbonlik qiladi[5]. Yevropa Kengashi 2011-yilda eng yaxshi madaniy tadbir deb atagan loyiha 2011-yilda Petar Cukovic, Branislav Dimitriyevic va 2013-yilda Branko Franceschi va Bashak Shenove tomonidan kuratorlik qilgan yaʼni rahbarlik qilishgan edi[6].

Tabiiy merosI tahrir

Neretva daryosi tahrir

 
Konjicdagi Neretva daryosi

Neretva — Adriatik daryosi suv havzasiga tegishli boʻlgan Adriatik havzasining butun sharqiy qismida joylashgan Dinar Alp togʻlaridagi eng katta karst daryosi hisoblandi. Umumiy uzunligi 230 km (140 mi) shundan 208 km (129 mi)ni Bosniya va Gertsegovinada, final yaʼni 22 km tashkil etgan joyi yakuniy qismi esaXorvatiyaning Dubrovnik-Neretva okrugida joylashgan[7][8].

Konjic munitsipaliteti Yuqori Neretva (Bosnian) hududining kamida yarmini oʻz ichiga oladi), bu Neretva daryosining yuqori oqimidagi qismi boʻlganligi sababli bu joyda oqim juda ham yuqori darajada oqib oʻtadi. Geografik va gidrologik jihatdan Neretva uch qismga boʻlingan[8].

Rakitnica daryosi tahrir

Rakitnitsa daryosi Yuqori Neretvaning asosiy irmogʻi hisoblanadi. Rakitnica 26 km (16 mi) ni tashkil qiladi, uzun kanyon (bu joyning 32 km (20 mi) uzunlikni tashkil qiladi), Sarayevoning janubi-sharqida Bjelašnica va Visočica oʻrtasida hudud choʻzilgan[9]. Kanyon tizmasi boʻylab 800 m (2,600 ft) balandlikda daryoning yuqori qismida Lukomir qishloq hududiga qadar piyoda yurish yoʻli mavjud. Lukomir Bosniya va Gertsegovinadagi yagona anʼanaviy yarim koʻchmanchi bosniyalik togʻli qishloq hisoblanadi. 

Boračko koʻli tahrir

Jablaničko koʻli tahrir

Jablaničko koʻli (bosn Bosnian) Neretva daryosidagi sunʼiy ravishda hosil boʻlgan katta koʻl boʻlib, Neretva daryosining quyi yaʼni pastki qismini Konjic tashkil etgani bois, Neretva qisqa vaqt oʻtsada keng vodiyga aylanib ketgan. Koʻl oʻsha vodiyning katta qismini suv bosishidan oldin ushbu daryo juda unumdor, qishloq xoʻjaligi yerlarini butkul taʼminlab kelgan.

Koʻl tartibsiz choʻzilgan shaklga ega. Uning kengligi uzunligi boʻylab oʻzgaradi. Koʻl Bosniya va Gertsegovinada mashhur dam olish maskanidir. Suzish, qayiqda sayr qilish va ayniqsa baliq ovlash koʻlda mashhur mashgʻulotlardir. Koʻl ekotizimida 13 turdagi baliq mavjud. Koʻl qirgʻogʻida koʻplab dam olish kunlari uchun kottejlar ham qurilgan.

Prenj togʻi tahrir

Endemik va yoʻqolib ketish xavfi ostida turgan turlar tahrir

Gulmohi tahrir

Neretva daryosi va uning irmoqlari sharqiy Adriatik suv havzasidagi asosiy drenaj tizimi va mintaqaning eng muhim ixtiofunal yashash joyidir. Neretva havzasidagi qizil ikra baliqlari morfologiyasi, ekologiyasi va xulq-atvorida sezilarli darajada farq qiladi. Neretvada yoʻqolib ketish arafasida turgan boshqa koʻplab endemik va nozik hayvonlar ham bor. Yoʻqolib ketish xavfi ostida boʻlganlar orasida Neretva alabaligining uchta endemik turi bor: Neretvanska Mekousna (Salmo obtusirostris oxyrhynchus, birinchi turi)[10], Zubatak (Salmo dentex, ikkinchi turi)[11] va Glavatica (Salmo marmoratus, nomli uchinchi turi) kabi 3ta endemik turklari mavjud[12].

Ekologiya va himoya tahrir

Himoyalangan hudud tahrir

Dam muammolari tahrir

Biroq, toʻgʻonlarning foydalari koʻpincha katta ekologik va ijtimoiy xarajatlarga olib keldi[13][14].

Neretva va ikkita asosiy irmoqlar allaqachon Neretvada katta toʻgʻonlari boʻlgan toʻrtta HE elektr stantsiyalari, Rama Neretva irmogʻidagi asosiy toʻgʻonli bitta HE elektr stantsiyalari va Trebishnjica daryosidagi bitta yirik toʻgʻonga ega ikkita HE elektr stantsiyalari tomonidan oʻrnatilib berilgan. Neretva suv havzasining bir qismi hisoblanadi. 

Bosniya va Gertsegovina Federatsiyasi hukumati yaqin atrofdagi Glavatichevo qishlogʻidagi Glavaticevo GESidan boshlab, mavjud stansiyalardan yuqori ozimga ega (balandligi 150,5 metrdan ortiq)[15] yirik toʻgʻonlari boʻlgan yana uchta gidroelektr stansiyasini qurish rejalarini eʼlon qildi, keyin yana ham yuqoriga borish umidida Bjelimići GES va Ljubuča GES bir xil nomdagi qishloqlar yaqinida joylashgan va bundan tashqari yana bir Neretva daryosining bosh daryosi darasida, Serpska Respublikasi tarkibidagi daryoning toʻgʻridan-toʻgʻri manbaiga yaqin joyda va koʻplab ekologik tashkilotlar va nodavlat tashkilotlar tomonidan bu ishga qarshi tarzda keskin qarshilik va norozilik bildirilmoqda[16][17][18][19]. "Bosniya va Gersegovina va yaqin Chernogoriyadagi Tara kanyoni kabi goʻzal deb hisoblangan kanyonning teginmagan va buzilmagan boʻlib qolishini orzu qilganlar, umid qilamanki, bu himoyalangan[20][21]. Xabar qilinishicha, FBH hukumati tayyorgarlik koʻrayotgan edi butun Gornja Neretvani oʻz ichiga olgan ulkan milliy bogʻni tashkil etishning parallel rejasi" edi deya oʻz fikrini aytib oʻtdi (inglizcha: Upper Neretva)[22].

Aholi punktlari tahrir

Demografiyasi tahrir

1971-yil tahrir

Jami 40 879:

  • Musulmonlar — 21599 (52,83%);
  • Xorvatlar — 12 034 (29,43%);
  • Serblar — 6669 (16,31%);
  • Yugoslavlar — 202 (0,49%);
  • Boshqalar — 375 (0,94%).

Sporti tahrir

Mahalliy FK Igman Konjic futbol klubi Bosniya va Gertsegovinaning ikkinchi toifasi — Bosniya va Herzegovina Federatsiyasining Birinchi ligasida oʻynaydi.

Taniqli odamlari tahrir

  • Pavao Anđelić, bosniyalik huquqshunos, arxeolog va tarixchi;
  • Tijana Arnautovich, bosniyalik-kanadalik model;
  • Arijana Boras, togʻ changʻisi va uch karra olimpiyachi;
  • Mensur Cakich, 2006-yilgi Yevropa karate chempionatining oltin medali sovrindori, karate boʻyicha Quvayt milliy terma jamoasi bosh murabbiyi[23];
  • Aldin Chajić, futbolchi;
  • Hazim Delić, Bosniyalik qoʻmondon oʻrinbosari va harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilingan;
  • Lazar Drljacha, bohem assalomu;
  • Zulfiqor Džumhur, bohem yozuvchisi, rassom va karikaturachi;
  • Anel Xebibovich, futbolchi;
  • Dragan Yakovlevich, futbolchi;
  • Davor Jozich, futbolchi;
  • Žarko Karišik Durmitara, olim va yozuvchi[24];
  • Senadin Lavich, olim, BZK prezidenti (Bošnjačka zajednica kulture) Preporod[25];
  • Ante Markovich, Yugoslaviya Sotsialistik Federativ Respublikasining oxirgi bosh vaziri;
  • Nermin Nikshich, Bosniya va Gertsegovina Federatsiyasi Bosh vaziri;
  • Ante Pavelich, Poglavnik, Mustaqil Xorvatiya davlatining ittifoqdosh eksa kuchlarining fashist rahbari;
  • Smail Prevljak, futbolchi;
  • Qosim Prohić, faylasuf[26];
  • Jastin Tipurik, regbi ittifoqi oʻyinchisi, shaharda oilaviy ildizlarga ega[27].

Qardosh shaharlari tahrir

Konjic bilan egizak:

  • Konjich GESi.

Manbalar tahrir

  1. ↑ „Popis 2013 u BiH“. Qaraldi: 24-noyabr 2021-yil.
  2. ↑ „Konjic“. www.bih-x.com. 2009-yil 19-fevralda asl nusxadan arxivlangan.
  3. ↑ „Konjic“. 2008-yil 2-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-mart 2013-yil.
  4. ↑ „Prosecutor v. Delalic, Mucic, Delic and Landzo (Celebici case), Case no. IT-96-21, Judgement of 16 November 1998“. ICTY.org. International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia (16-noyabr 1998-yil).
  5. ↑ „Project Biennial - Official Site“. Project Biennial - Official Site.
  6. ↑ „Contemporary Arts Biennale kicks off in Kojic“. Balkan Insight (26-aprel 2013-yil). Qaraldi: 13-may 2013-yil.
  7. ↑ „Neretva River Sub-basin“. INWEB Internationally Shared Surface Water Bodies in the Balkan Region (inweb.gr). 2009-yil 26-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-mart 2009-yil.
  8. ↑ 8,0 8,1 „Hydrological characteristics of Bosnia and Herzegovina – Adriatic watershed“. Hydro-meteorological institute of Federation of B&H (fhmzbih.gov.ba). 2009-yil 23-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-mart 2009-yil.
  9. ↑ „BH Tourism - Rakitnica Canyon“. www.bhtourism.ba. 6-may 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-noyabr 2022-yil.
  10. ↑ „Salmo obtusirostris“. Balkan Trout Restoration Group. 2019-yil 14-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-mart 2009-yil.
  11. ↑ „Salmo dentex“. Balkan Trout Restoration Group. 2009-yil 22-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-mart 2009-yil.
  12. ↑ „Salmo marmoratus“. Balkan Trout Restoration Group. 2015-yil 23-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-mart 2009-yil.
  13. ↑ „Hydroelectric power's dirty secret revealed“. New Scientist - Environment. Qaraldi: 18-iyun 2009-yil.
  14. ↑ „Our view of the Hydroelectrical Power Station System "Upper Neretva"“. ZELENI-NERETVA Konjic NGO. 9-dekabr 2008-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-iyun 2009-yil.
  15. ↑ „Methodology and Technical Notes“. Watersheds of the World. — „A large dam is defined by the industry as one higher than 15 meters high and a major dam as higher than 150.5 meters.“. 2008-yil 20-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-avgust 2007-yil.
  16. ↑ „ZELENI-NERETVA Konjic NGO For Preservation Of The Neretva River And Environment Protection“. 2020-yil 22-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-mart 2009-yil.
  17. ↑ „Water power: the upper Neretva River, Bosnia-Herzegovina“. WWF - World Wide Fund. Qaraldi: 10-mart 2009-yil.
  18. ↑ „Fondacija Heinrich Böll“. 2010-yil 12-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-mart 2009-yil.
  19. ↑ „REC – The Regional Environmental Center for Central and Eastern Europe“. Qaraldi: 24-mart 2009-yil.
  20. ↑ „Living Neretva“. WWF - World Wide Fund. Qaraldi: 18-mart 2009-yil.
  21. ↑ „Declaration For The Protection Of The Neretva River“. ZELENI-NERETVA Konjic NGO. 6-iyul 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-iyun 2009-yil.
  22. ↑ Silenced Rivers: The Ecology and Politics of Large Dams, by Patrick McCully, Zed Books, London, 1996
  23. ↑ „Mensur Cakić novi selektor Karate reprezentacije Kuvajta“ (8-yanvar 2021-yil). 6-yanvar 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-noyabr 2022-yil.
  24. ↑ http://www.durmitara.com/
  25. ↑ „"Preporod" – temeljna i najstarija kulturna ustanova Bošnjaka – Preporod“ (12-iyun 2015-yil).
  26. ↑ „Prohić, Kasim | Hrvatska enciklopedija“.
  27. ↑ Woolford. „How wresting matches with a prisoner of war made Justin Tipuric“. walesonline (8-fevral 2017-yil).
  28. ↑ „Başkanımız Bosna'da açılışa katıldı“ (tr). altinova.bel.tr. Altınova (2015-yil 22-iyun). Qaraldi: 29-dekabr 2020-yil.
  29. ↑ „Kardeş Şehirler“ (tr). karacabey.bel.tr. Karacabey. Qaraldi: 29-dekabr 2020-yil.
  30. ↑ „Međunarodna Saradnja“ (cnr). opstinativat.me. Tivat. Qaraldi: 29-dekabr 2020-yil.

Havolalar tahrir

 
 Vikiomborda Konjic
haqida turkum mavjud 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Konjic&oldid=3936813" dan olindi