Vikipediya

Mamlakat boʻylab hijob

Zamonaviy foydalanishda hijob odatda musulmon ayollarning tez-tez kiyadigan turli xil bosh kiyimlarini anglatadi. Hijob kiyish baʼzi musulmon mamlakatlarida majburiy, boshqa koʻpchilik musulmonlar va musulmon boʻlmagan mamlakatlarda esa ixtiyoriy yoki cheklangan. Indoneziyaning Ache provinsiyasida musulmon ayollar[1], Eron va Afgʻonistonda dinidan qatʼiy nazar, barcha ayollar hijob oʻrashlari shart. Saudiya Arabistoni kabi mamlakatlarda hijob shart emas[2][3][4][5][6][7]. Ayni paytda, Gʻazoda, Falastin maktabi rasmiylari yosh qizlarning hijob kiyishini talab qilish uchun ovoz berishgan[8], Birlashgan yetakchilik birlashmasi (UNLU) hibsga olingan, hijob kiygan jihodchi ayollardagi ayblovlarni olib tashladi. Birlashgan yetakchilik birlashmasi (UNLU) falastinlik jihodchi ayollar uchun hijob siyosatini rad etdi[9]. Shuningdek, ular hijob oʻrnatishga intilayotganlarni ham oʻz nazoratlariga olishgan.

Kosovo (2009-yildan)[10], Ozarbayjon (2010-yildan[11]), Tunis (1981-yildan[12], qisman 2011-yilda bekor qilingan) va Turkiya (asta-sekin va qisman bekor qilingan)[13][14] kabi aksariyat islomiy davlatlar maktablari va universitetlarida yoki hukumat binolarida burqa kiyishni taqiqlagan. Koʻpchilik aholisi musulmon boʻlgan baʼzi mamlakatlarda (masalan, Livan[15], Marokash[16] va Tunis)[17] hijob kiygan ayollarga nisbatan cheklovlar yoki kamsitishlar usridan shikoyatlar boʻlgan. Bu holatlarda hijob dunyoviy hukumatga qarshi fundamentalizm sifatida qaraladi[18][19].

Ayni paytda Yevropaning bir qancha davlatlarida hijobga rioya qilish siyosiy qarama-qarshiliklarga va qonuniy taqiqlar boʻyicha takliflarga sabab boʻldi. Fransiya va Belgiyada xalq orasida „burqa taqiqi“ deb taʼriflangan yuzni berkituvchi niqoblarni taqiqlovchi qonunlar qabul qilingan va bu hijobga taalluqli emas edi.

Boshqa davlatlar ham shunga oʻxshash qonunlarni muhokama qilmoqdalar yoki koʻproq cheklangan taqiqlarga ega. Ulardan baʼzilari faqat burqa, bushiya yoki niqob kabi yuzni yopuvchi kiyimlarga taalluqli, boshqa qonun hujjatlarida esa hijob kabi islom diniy timsoliga ega har qanday kiyimga tegishlidir. Baʼzi mamlakatlarda jamoat joylarida niqob kiyishni taqiqlovchi qonunlar allaqachon mavjud boʻlib, ular yuzni yashiradigan pardalarga nisbatan qoʻllanishi mumkin. Bu masala turli mamlakatlarda turlicha nomlanadi va „parda“ yoki hijob munozara uchun umumiy atamalar sifatida ishlatilishi mumkin, bu shunchaki pardaning oʻzi yoki hijobda mujassamlangan hayo tushunchasini ifodalaydi.

2005-yildan beri Fransiya davlat maktablari va hukumat binolarida ochiq diniy ramzlar, jumladan, koʻplab diniy bosh kiyimlar taqiqlab qoʻyildi[20].

Musulmonlar Yevropada koʻpchilikni tashkil qilib, Gʻarbiy Yevropadagi musulmonlarning aksariyati immigratsion jamoalarning aʼzolaridir. Islomiy kiyim va immigratsiya masalalari Gʻarbiy Yevropadagi Islomning pozitsiyasi bilan bogʻliq.

Qur’onda qoʻllangan hijob atamasi zamonaviy qoʻllanishidan farqli oʻlaroq, islomiy kiyinish qoidalaridan koʻra parda maʼnosida talqin qilinishi mumkin[21]. Bu Qur’on oyatlarida ishlatilgan boʻlib, unda hijob atamasi baʼzan Muhammadning uyiga tashrif buyuruvchilarning orasida xotinlarini ajratib turadigan pardaga ishora qiladi. Shunday qilib, hamma musulmonlar ham hijob Islomda farz qilinganiga ishonmaydilar[22][23][24].

Burqa va niqobga nisbatan qonuniy cheklovlar, yuzni yopib turuvchi islomiy ayollar kiyimlarining xilma-xilligi hijobga nisbatan cheklovlardan koʻra kengroqdir. Hozirda 16 ta davlat, jumladan Tunis[25], Avstriya, Daniya, Fransiya, Belgiya[26], Tojikiston, Bolgariya[27], Kamerun, Chad, Kongo Respublikasi, Gabon, Niderlandiya[28], Xitoy (Shinjon viloyatida)[29], Marokash, Shri-Lanka[30] va Shveysariya burqa kiyishni (hijob bilan adashtirmaslik kerak) taqiqlagan.

Yevropa

tahrir

Yevropa komissari Franko Frattini 2006-yil noyabr oyida burqa kiyishni taqiqlovchi qarorni man qilishni aytdi[31]. Bu Yevropa Komissiyasi va Yevropa Ittifoq ijroiya organining islomiy liboslarni taqiqlash masalasi boʻyicha birinchi rasmiy bayonotidir.

Islomiy libos, shuningdek, parallel jamiyatlar mavjudligi va integratsiya muvaffaqiyatsizligining ramzi sifatida koʻriladi: 2006-yilda Buyuk Britaniya Bosh vaziri Tony Blair yuzdagi niqobni „ajralish belgisi“ deb taʼriflagan[32]. Hijobni taqiqlash takliflari boshqa madaniy taqiqlar bilan bogʻliq boʻlishi mumkin. Masalan: gollandiyalik siyosatchi Geert Wilders hijob, islom maktablari, Qur’on, yangi masjidlar va gʻarbiy boʻlmagan immigratsiyani taqiqlashni taklif qilmoqda.

Fransiya va Turkiyada davlatning dunyoviy tabiati va islomiy libosning ramziy xususiyatiga urgʻu beriladi. Turkiyada ilgari davlat muassasalari (sudlar, davlat xizmati) va davlat tomonidan moliyalashtiriladigan taʼlim sohasida qoʻllaniladigan taqiqlar bor edi, lekin Recep Tayyib Erdoğan davrida bosqichma-bosqich bekor qilindi. Fransiya davlati 2004-yilda boshlangʻich va oʻrta maktablarda „oʻquvchilar oʻzlarining diniy mansubligini yaqqol koʻrsatadigan belgilar yoki kiyimlarni“ (jumladan, hijobni) taqiqlovchi qonunni qabul qildi[20], lekin bu qonun universitetlarga taalluqli emas (Fransiya Universitetlari amaldagi qonunchilik bilan jamoat tartibini saqlab qolgan holda talabalarga soʻz erkinligini beradi[33]) edi. Bunday taqiqlar, shuningdek, baʼzi boshqa mamlakatlarda unchalik bahsli boʻlmagan islomiy roʻmollarni ham qamrab oldi, garchi Niderlandiyada sud xodimlariga ham „davlat betarafligi“ sababli islomiy roʻmol kiyish taqiqlangan.

Aftidan siyosatdagi dalil shundaki, muayyan kasblarda (oʻqituvchilik) „pardalar“ (niqoerb)ni taqiqlash yuz ifodalarini koʻrish va koʻz bilan aloqa qilish muloqotda foydali boʻlishi mumkinligi sababli oqlanishi mumkin. Bu dalil Britaniya va Gollandiyada talabalar yoki oʻqituvchilarga yuzini yopib turuvchi kiyim kiyish taqiqlanganidan keyin hukmlarda yaqqol namoyon boʻldi. 

Bunday taqiqlash takliflari jamoatchilik va siyosiy murakkab munosabatlarga sabab boʻladi, chunki bu hukumat shaxsiy kiyim kiyish haqidagi qaror qabul qilishini anglatadi. Taqiqdan taʼsirlanmaydigan baʼzi musulmon boʻlmaganlar buni fuqarolik erkinliklari muammosi, shaxsiy hayotni yanada cheklashga olib keladigan silliq nishab sifatida koʻrishadi. Londonda oʻtkazilgan ijtimoiy soʻrov shuni koʻrsatdiki, 75 foiz londonliklar „barcha odamlarning diniy eʼtiqodlariga muvofiq kiyinish huquqini“ qoʻllab-quvvatlaydi[34]. Buyuk Britaniyada Ipsos MORI tomonidan oʻtkazilgan yana bir soʻrovda, 61 foiz odamlari „musulmon ayollar parda kiyib oʻzlarini ajratishadi“ degan fikrga, 77 foiz odamlari ular kiyish huquqiga ega boʻlishi kerak degan fikrga qoʻshilishgan. 2010-yilda Fransiyada yuzni yopishga qoʻyilgan taqiq kuchga kirganidan soʻng oʻtkazilgan FT-Harris soʻrovida Italiya, Ispaniya, Germaniya va Buyuk Britaniyada koʻpchilik bunday taqiqlarni oʻz mamlakatlarida qabul qilishni qoʻllab-quvvatlagan[35]. Roʻmol koʻpchilik tomonidan sivilizatsiyalar toʻqnashuvining ramzi sifatida qabul qilinadi. Boshqalar, shuningdek, hijob va boshqa diniy buyumlarni taqiqlash bilan bogʻliq qonunlarning koʻpayishi nafaqat roʻmol va niqob savdosining oʻsishiga, balki Yevropada musulmon aholisining hozirgi dindorligining oshishiga olib keldi deb taʼkidlaydilar[36].

Ikki belgiyalik ayol bilan bogʻliq ish boʻyicha Yevropa sudining 2017-yilgi qaroriga koʻra, agar tashqi koʻrinishga oid bunday qoidalar izchil qoʻllanilsa, Yevropa Ittifoqidagi ish beruvchilar diniy ramzlarni kiyishni cheklashlari mumkin edi[37][38]. Sud Germaniyaning 2021-yilgi ishi boʻyicha yana qaror chiqardi va bunda Yevropa Ittifoqi kompaniyalari xodimlariga „neytral imij“ boʻlishi uchun diniy ramzlarni, jumladan, roʻmol kiyishni taqiqlashi mumkin[39].

Albaniya

tahrir

1920-yilda Albaniya mustaqillikka erishgach, u dunyoviy davlat deb eʼlon qilindi va roʻmol nafaqat diniy hokimiyat ramzi, balki ayollarning gender boʻlinishi va jamiyatdan ajratilishining ramzi sifatida ham koʻrib chiqildi, bu esa behuda ijtimoiy resurs boʻldi[40]. 1929-yilda taqiq joriy qilingan, lekin 1937-yilgacha qonunda kuchga kirmagan[41].

Qirol Zogu I oʻzining modernizatsiya siyosati doirasida ayollar huquqlari boʻyicha qator islohotlarni boshladi, bu islohotlar milliy ayollar tashkilotining mahalliy boʻlimlari orqali amalga oshirildi va bu islohotlardan biri 1937-yilda roʻmol oʻrashni taqiqlash edi[40].

Avstriya

tahrir

2017-yilda Avstriya parlamenti yuzni yopib turuvchi kiyimni qonuniy ravishda taqiqlash toʻgʻrisida qaror qabul qildi[42][43]. 2019-yilda boshlangʻich maktablarda ham roʻmol oʻrash taqiqlangan, biroq qonun chiqaruvchi organda yahudiy oʻgʻil bolalar kiyadigan kippalar va sinh oʻgʻillari kiyadigan sallalar bundan mustasno edi[44]. 2019-yilda Avstriya maktablarida oʻn yoshgacha boʻlgan bolalar uchun hijobni taqiqlagan edi. Avstriyalik qonunchilarning taʼkidlashicha, ularning maqsadi erkaklar va ayollar oʻrtasidagi tenglikni targʻib qilish va mahalliy urf-odatlarga nisbatan ijtimoiy integratsiyani yaxshilash boʻlib, farzandini roʻmol bilan maktabga yuborgan ota-onalar 440 yevro miqdorida jarima toʻlashar edi[45]. Biroq, 2020-yilda qonun sud tomonidan konstitutsiyaga zid deb topildi va bekor qilindi. Sudning taʼkidlashicha, qonun chiqaruvchi organ barcha diniy eʼtiqodlarga teng munosabatda boʻlishi kerak, chunki taqiq yahudiy Kippa yoki sinh erkaklari kiygan sallaga taalluqli emas edi[46]. 2014-yilda Zell am See shahriga tashrif buyurgan arablarga mahalliy hukumat tomonidan burqalarni yechishga chaqiruvchi broshyuralar chiqarilgan[47].

Belgiya

tahrir

2015-yildan boshlab Belgiyada niqob yoki burqa kabi yuzni yopuvchi liboslarga maxsus taqiqlar kiritilgan. 2017-yil 11-iyulda Inson huquqlari boʻyicha Yevropa sudi Belgiyaning burqa va yuzni toʻliq yopib turuvchi niqob kiyishni taqiqlaganini tasdiqladi[48].

Bosniya va Gersegovina

tahrir
 
Šemsa Kadich, 1947-yil Sarayevoda Bosniya va Gersegovina ayollar antifashistik frontining ikkinchi kongressida hammaning koʻz oʻngida ochiqdan-ochiq niqobini yechdi.

Bosniya va Gersegovina rasman dunyoviy davlatdir.

Yugoslaviya SFR rejimi davri 1950-yilda anʼanaviy yuz pardasi rasman taqiqlangan edi[49].

Kommunistik SFR Yugoslaviya Ayollar Antifashistik frontini (AFZ) 1947-yilda Bosniya va Gersegovina, Makedoniya va Kosovada[50] gender tengligi sotsialistik ideali tufayli pardaning bekor qilinishi tarafdori boʻlgan kampaniyaga topshirdi[51]. Kampaniya qishloq imomlari tomonidan qarshiliklarga uchradi, biroq Islom hamjamiyati Bosh Assambleyasi tomonidan qoʻllab-quvvatlandi. Ular Islomda hijob va roʻmol kiyish shart emas[50] va Islom ayollarning jamoat joylarida ochiq koʻrinishini taqiqlamasligini aytishdi. Shunday qilib, 1947-50-yillardagi kampaniya paytida Sarayevodagi ayollarning aksariyati roʻmol kiyishni toʻxtatdilar[51]. Biroq, kampaniya Sarayevodan tashqarida unchalik muvaffaqiyatli boʻlmadi va shuning uchun 1950-yil 28-sentyabrda roʻmolga qarshi taqiq joriy etildi, undan keyin Chernogoriya, Serbiya va Makedoniyada ham roʻmol kiyishni toʻxtatdilar[52].

1960-yillarda erkaklar (fes va salla) va ayollar uchun hijob va diniy kiyimning boshqa shakllari taqiqlangan edi. 1992-yilda Bosniya mustaqillikka erishganidan soʻng bu taqiq bekor qilindi. Bugungi kunda Yugoslaviya SFR tugatilgandan keyin hijob kiygan musulmon ayollar soni koʻpaygan boʻlsada, ular hali hamon kamsitishlarga duch kelishmoqda. 2016-yilda hijob va boshqa diniy ramzlar sud va boshqa muassasalarda taqiqlangan edi, biroq 2016-yil 7-fevralda musulmon ayollarning noroziliklariga duch keldi[53]. Qonun ayrim kantonlarda hamon mavjud boʻlib, musulmon aholi tomonidan tanqid qilingan. Bugungi kunda ushbu kantonlarda advokat, prokuror va sud muassasalarida ishlaydigan musulmon ayollar hijobda ishlashlari mumkin emas.

Bolgariya

tahrir
 
Bolgariyadagi keksa Pomak ayollari

2016-yilda jamoat joylarida yuzni yopib turuvchi kiyim kiyishni taqiqlash Bolgariya parlamenti tomonidan qabul qilingan edi[27]. Bolgariya parlamenti xavfsizlik nuqtai nazaridan ushbu taqiqni qabul qildi. Ammo, mamlakat aholisining 10 foizi musulmon deb hisoblaydi. Burqa kiyish taqiqini buzgan ayollar 770 yevrogacha jarimaga tortilgan va ularning ijtimoiy taʼminoti toʻxtatilgan[54].

Manbalar

tahrir
  1. ↑ Jewel Topsfield. „Ban on outdoor music concerts in West Aceh due to Sharia law“. The Sydney Morning Herald (2016-yil 7-aprel).
  2. ↑ Schams Elwazer. „Skimpy clothing targeted in Gulf cover-up campaigns“ (en). CNN (2014-yil 28-may). Qaraldi: 2022-yil 2-avgust.
  3. ↑ „9 Misconceptions about traveling to Saudi Arabia as a woman – Against the Compass“ (en-US) (2021-yil 9-yanvar). — „I did not cover my hair because, one, it’s not the law, and two, I didn’t have a scarf anyway.“. Qaraldi: 2021-yil 6-fevral.
  4. ↑ Abdulaziz, Donna. „Saudi Women Are Breaking Free From the Black Abaya“ (en-US). The Wall Street Journal (2019-yil 2-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 6-fevral. „Almost immediately, women became more comfortable wearing their headscarves loosely or not at all“.
  5. ↑ „Women in Saudi Arabia do not need to wear head cover, says crown prince“. The Irish Times. Qaraldi: 2021-yil 6-fevral. „This, however, does not particularly specify a black abaya or a black head cover. The decision is entirely left for women to decide what type of decent and respectful attire she chooses to wear.“.
  6. ↑ Nic Robertson. „Saudi Arabia has changed beyond recognition. But will tourists want to visit?“. CNN (2020-yil 5-dekabr).
  7. ↑ Mail. „Rebel Saudi women appear in public without hijab, abaya; onlookers stunned | New Straits Times“. NST Online (2019-yil 15-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 13-yanvar.
  8. ↑ „the Hijab and the Intifada“. Al-Monitor: Independent, Trusted Coverage of the Middle East (2022-yil oktyabr).
  9. ↑ „Women, the Hijab and the Intifada“ (1990-yil 4-may).
  10. ↑ „Headscarf ban sparks debate over Kosovoʻs identity“ news.bbc.co.uk 24 August 2010. Link retrieved 24 August 2010
  11. ↑ „AZERBAIJAN: Feud over ban on Islamic head scarves fuels fears of Iranian meddling“ (2010-yil 30-dekabr).
  12. ↑ Abdelhadi, Magdi Tunisia attacked over headscarves, BBC News, 26 September 2006. Accessed 6 June 2008.
  13. ↑ Turkey headscarf ruling condemned Al Jazeera English (7 June 2008). Retrieved in February 2009.
  14. ↑ „Turkey-lifts-ban-on-headscarves-at-high-schools“. News24.com (2014-yil 23-sentyabr). Qaraldi: 2016-yil 26-dekabr.
  15. ↑ „LEBANON: Islamic hijab not welcome in Beirut offices, says frustrated job-seeker“ (en-US). LA Times (2010-yil 28-oktyabr).
  16. ↑ Richard Hamilton (6 October 2006) Morocco moves to drop headscarf BBC News (BBC). Retrieved on 13 February 2009.
  17. ↑ Hawkins, Simon (2011). "Who Wears Hijab with the President: Constructing a Modern Islam in Tunisia". Journal of Religion in Africa (Franklin and Marshall College) 41 (1): 35–58. doi:10.1163/157006611X556629. ISSN 0022-4200. https://www.jstor.org/stable/41306029. 
  18. ↑ Bashirov, Galib (2020). "The Politics of the Hijab in Post-Soviet Azerbaijan". Nationalities Papers (Deakin University) 48 (2): 357–372. doi:10.1017/nps.2018.81. ISSN 0090-5992. https://www.academia.edu/41722237. 
  19. ↑ Nate Schenkkan. „Kyrgyzstan: Hijab Controversy Charges Debate over Islam's Role in Society“ (en). Eurasianet (2011). Qaraldi: 2021-yil 19-sentyabr.
  20. ↑ 20,0 20,1 French MPs back headscarf ban BBC News (BBC). Retrieved on 13 February 2009.
  21. ↑ Mark Juergensmeyer, Wade Clark Roof, ed (2012). "Hijab". Hijab. 1. SAGE Publications. 516 b. doi:10.4135/9781412997898. ISBN 9780761927297. https://sk.sagepub.com/reference/globalreligion/n313.xml. 
  22. ↑ „unicornsorg“. 2015-yil 21-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 26-dekabr.
  23. ↑ „Moroccoworldnews.com“. 2015-yil 27-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 26-dekabr.
  24. ↑ Nomani, Asra Q.; Arafa, Hala. „Opinion: As Muslim women, we actually ask you not to wear the hijab in the name of interfaith solidarity“ (en). Washington Post (2015-yil 21-dekabr). Qaraldi: 2022-yil 22-dekabr.
  25. ↑ „Tunisian PM bans wearing of niqab in public institutions“. Reuters (2019-yil 5-iyul). Qaraldi: 2019-yil 5-iyul.
  26. ↑ „Unveiling: Malaysian activist fights for hijab freedom“. Bangkok Post, Agence France Presse (2020-yil sentyabr).
  27. ↑ 27,0 27,1 Bulgaria the latest European country to ban the burqa and niqab in public places, Smh.com.au: accessed 5 December 2016.
  28. ↑ Halasz, Stephanie; McKenzie, Sheena. „The Netherlands introduces burqa ban in some public spaces“. CNN. CNN (2018-yil 27-iyun). Qaraldi: 2018-yil 9-avgust.
  29. ↑ Phillips, Tom. „China bans burqa in capital of Muslim region of Xinjiang“. The Telegraph. The Telegraph (2015-yil 13-yanvar). Qaraldi: 2018-yil 9-avgust.
  30. ↑ „Sri Lanka to ban burqas, close over 1,000 Islamic schools“ (en). ABC News, Associated Press (2021-yil 13-mart).
  31. ↑ Reformatorisch dagblad: Brussel tegen boerkaverbod Webarxiv andozasida xato: |url= qiymatini tekshiring. Boʻsh., 30 November 2006.
  32. ↑ Blair’s concerns over face veils BBC News Online. 17 October 2006.
  33. ↑ „Education Code. L811-1 §2“ (fr). Legifrance.gouv.fr (1984-yil 26-yanvar). Qaraldi: 2010-yil 16-sentyabr.
  34. ↑ Guardian: Livingstone decries vilification of Islam, 20 November 2006.
  35. ↑ „Atlantic Council“. acus.org. 2013-yil 11-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 26-oktyabr.
  36. ↑ Scott, 2007, pg. 5
  37. ↑ „EU workplace headscarf ban 'can be legal', says ECJ“ (en-GB). BBC News (2017-yil 14-mart). 2021-yil iyulda asl nusxadan arxivlangan.
  38. ↑ „ECJ rules employers can ban staff from wearing Islamic headscarf“. Financial Times (2017). 2021-yil iyulda asl nusxadan arxivlangan.
  39. ↑ Scully. „EU court rules employees' headscarves can be banned in some cases“ (en). The Hill (2021-yil 15-iyul). Qaraldi: 2021-yil 19-sentyabr.
  40. ↑ 40,0 40,1 Stephanie Cronin: Anti-Veiling Campaigns in the Muslim World: Gender, Modernism and the …, p. 229-236
  41. ↑ Anna-Mari Almila, David Inglis: The Routledge International Handbook to Veils and Veiling, p. 7
  42. ↑ WELT, DIE. „Integration: Österreich stellt Tragen von Burka und Nikab unter Strafe“. Die Welt (2017-yil 16-may). Qaraldi: 2017-yil 26-oktyabr.
  43. ↑ „Burqa ban takes effect in Austria“. News. Qaraldi: 2017-yil 26-oktyabr.
  44. ↑ „Österreich beschließt Kopftuchverbot an Grundschulen“ (DE). Spiegel Online (2019-yil 15-may). Qaraldi: 2019-yil 18-may.
  45. ↑ Lëtzebuerg. „Österreich verbietet Kopftücher an Grundschulen“ (DE). Tageblatt.lu (2019-yil 16-may). Qaraldi: 2019-yil 18-may.
  46. ↑ Chadwick. „Austrian constitutional court rules headscarf ban in primary schools 'unconstitutional'“. Euronews (2020-yil 12-dekabr).
  47. ↑ Ho. „Act more Austrian, Arab tourists told“ (en-US). Times of Israel (2014-yil may).
  48. ↑ „European Court of Human Rights upholds Belgium's ban on burqas and full-face Islamic veils“. The Independent (2017-yil 11-iyul). Qaraldi: 2022-yil 12-noyabr.
  49. ↑ „Unveiling Muslim Women in Socialist Yugoslavia“. brill.com.
  50. ↑ 50,0 50,1 A Muslim Reformist in Communist Yugoslavia: The Life and Thought of Husein Đozo
  51. ↑ 51,0 51,1 The Bosnian Muslims in the Second World War
  52. ↑ Xavier Bougarel:Islam and Nationhood in Bosnia-Herzegovina: Surviving Empires, p. 77
  53. ↑ „Bosnia women protest at ban on headscarf“. BBC News (2016-yil 7-fevral).
  54. ↑ „Another European country just banned the burqa“ (en). The Independent (2016-yil 1-oktyabr). Qaraldi: 2019-yil 10-noyabr. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Mamlakat_boʻylab_hijob&oldid=5192485" dan olindi