Nesrin Sipahi
Zehra Nesrin Sipahi[1] — turk klassik musiqasi sanʼatkori, 1934-yil 29-oktyabr kuni Istanbul (Bakirkoʻy)da tavallud topgan.
| Nesrin Akchan Sipahi | |
|---|---|
| Umumiy maʼlumot | |
| Tavalludi |
1934-yil 29-noyabr Istanbul(Bakirko'y) |
| Fuqaroligi | Turkiya |
| Kasbi | Musiqachi |
| Turmush oʻrtogʻi | Hasan Aldamer Sipahi |
| Janr | Turk klassik musiqasi |
Hayoti tahrir
Nesrin Sipahi 1934-yil 29-oktyabr kuni Istanbulning Yeşilkoʻy tumanida tugʻilgan[2]. Uning oilasi Qrim tatarlaridan hisoblanadi. Nesrin Sipahi Yeşilkoʻy tumanidagi boshlangʻich maktabini va Bakırkoʻydagi oʻrta maktabini tugatgandan soʻng, sanʼat maktabida moda va tikuvchilik kursida oʻz taʼlimini davom ettiradi. U ingliz tilini oʻrganish maqsadida Amerika maktabiga boradi. Dastlab mumtoz Gʻarb musiqasi va qoʻshiqchilik saboqlarini olgan Nesrin Sipahining mumtoz turk musiqasiga boʻlgan isteʼdodini uning ustozi Ahmet Nuri Canaydin Istanbul shahar konservatoriyasida oʻqib yurgan paytlarida payqaydi. Nesrin Sipahi Istanbul shahar konsevatoriyasida Sherif Ichli kabi Turk klassik musiqasi ustalaridan saboq oladi. Istanbul radiosida individual dasturlariga imtihon topshirish maqsadia taklif qiliniladi va imtihonlardan oʻtadi. Nesrin Sipahi 1953-yilda TRT Ankara radiosida xodim rassom sifatida ish boshladi. Uning aytishicha, radioga kirishiga katta akasi, teatr artisti Nihat Akchanning oʻsha paytdagi turmush oʻrtogʻi, teatr aktrisasi Yulduz Kenter yordam bergan. Anqara radiosida Anqara davlat konservatoriyasi o‘qituvchilaridan saboq oladi. Radioda Ferit Ruşen Kam, Refik Ahmet Sevengil, Halil Bedii Yönken, Suphi Ziya Oʻzbekkan va Ekrem Güyerdan bahramand boʻldi. Uning birinchi musiqasi 1957-yilda Odeon Record Company tomonidan "Men shamol bilan keladi va ketadi deb oʻyladim „ deb nomlangan.
Zehra Nesrin Sipahi ijodiy faoliyati davomida Sipahi taxallusini ishlatgan va Nesrin Sipahi nomi bilan mashhur boʻlgan.
Nesrin Sipahi 1965-yilda Tamer Yiğit bilan birgalikda “Kalbimdeki Serseri" nomli musiqiy filmda rol oʻynadi. 1974-yilda u oʻsha davrdagi Fenerbahche(futbol klubi) oʻyinchilari bilan birgalikda klubning birinchi mashhur madhiyasi „Live Fenerbahche“ni kuylaydi.
Nesrin Sipahi 1998-yilda Madaniyat vazirligi tomonidan Turk xalq artisti unvonini olgan. Klassik turk qoʻshiqchisi sifatida uzoq vaqt kazinolarda headliner boʻlib ishlagan. Nesrin Sipahi 1968-yilda oʻz uslubidan chetlashib, mashhur musiqa uslubida aranjirovka boʻlgan "Bebek" va „Doʻstimning Sevgisi“ deb nomlangan qoʻshiqlarini ijro etadi.
Nesrin Sipahi Ozarbayjondagi yagona kontsertini 1970-yil iyun oyida oʻsha paytdagi Ozarbayjon Sovet Sotsialistik Respublikasining poytaxti boʻlgan Boku shahrida beradi[3]. 25 yildan soʻng 2016-yil 29-oktyabr kuni Jemal Reshit Rey konsert zalida konsert bergan Nesrin Sipahi, tugʻilgan kunini sahnada nishonlaydi. Nesrin Sipahi musiqaga qoʻshgan hissasi uchun 2016-yilda Madaniyat va Turizm vazirligining maxsus mukofotiga loyiq deb topiladi. Nesrin Sipahi mukofotini 2017-yil 9-fevral kuni Prezidentlik majmuasida boʻlib oʻtgan marosimda Prezident Rejep Tayyip Erdogʻandan qabul qilib oladi[4].
Musiqiy hayoti tahrir
Musiqaga isteʼdodini yoshligida anglagan sanʼatkor Istanbul shahar konservatoriyasida oʻqib yurgan paytlarida Harbiyedagi Istanbul radiosi bastakori Sharif Ichlidan saboq ola boshlaydi. Bu davrda Istanbul radiosida baʼzi yozuvlarda qatnashgan Nesrin Sipahi Anqara radiosida stajyor sanʼatkor suhbati boʻlishini eshitadi va imtihon topshirishga qaror qiladi. Imtihonni muvaffaqiyatli topshiradi va 1953-yilda Anqara radiosida ish boshlay. 1968-yilda uyushtirgan Anadolu kontsert safaridan soʻng Bebek — Doʻstimning sevgisi va Yunus — Karamehmet nomli 45 ta rekordi bilan oʻz muxlislariga ega boʻladi va keyingi konsert safarlari davomida koʻp davlatlardagi konsertlarda oʻzining musiqiy chiqishlarini qiladi.
Nesrin Sipahi 1965-yilda rejissyor Ülkü Erakalin tomonidan suratga olingan "Veda Busesi" filmida ijro etilgan qoʻshiqlarni kuylaydi. Turkan Shoray va Tunch Okan ishtirok etgan filmda qoʻllangan Yusuf Nalkesen tomonidan yozilgan „Veda Busesi“ qoʻshigʻi savdo rekordini yangilaydi va Sipahi oltin rekord mukofotiga sazovor boʻladi[2].
Nesrin Sipahi 1998-yilda Madaniyat vazirligi tomonidan berilgan Turk Xalq artisti unvonini oladi.
Nesrin Sipahining shaxsiyati uning ovozining balandligi va kengligi bilan ajralib turadi. Ovozi kengligi tufayli Nesrin Sipahi Munir Nurettin Selchukning Andalusiyadagi raqs asari kabi qiyin va mashaqqatli asarlarini juda ham mahorat bilan ijro etgan. Nesrin Sipohi bu qoʻshiqning hikoyasini quyidagicha aytib berdi:
"Münir Nurettin Selchuk Anqara radiosini ogohlantirdi; Men bastalagan qoʻshiqlarni xor kuylashi mumkin, lekin men ularni yakkaxon kuylashim mumkin emas. Yahyo Kamolning Andalusiyadagi Raks nomli sheʼrini yozgan Munir Nurettin Selchuk Nesrin Sipahining bu qoʻshiqni plastinada kuylashini eshitgach, uning uyiga kelib, alohida taʼkidlaydigan joylarga eʼtibor qaratdi. Marhum royaltidan oʻz ulushini olishdan bosh tortdi va Teshvikiye masjidining yogʻoch pardalarini yangilashni va bu pulga Teshvikiye politsiya boʻlimi uchun yogʻoch sotib olishni soʻradi[5].
Nesrin Sipahi mashhur asarlarni tez-tez ijro etsa-da, aytish kerakki, u mumtoz asarlarga alohida ahamiyat berardi, ayniqsa, neoklassik davr asarlarini juda yaxshi ijro etardi. Nesrin Sipahining "Turk klassik musiqasining 12 olmosi" nomli albomi, Kudsi Erguner rahbarligida tayyorlangan va Parijda nashr etilgan albomi va Usmon Nihat Akinning "Eng tanlangan asarlari" nomli albomi boshqa asarlaridan ajralib turadi. Bugungi kunga kelib Nesrin Sipahining boshqa anʼanaviy chiqishlari ham TRT Arxiv dasturlarida muntazam ravishda namoyish etilmoqda[6][7].
Shaxsiy hayoti tahrir
Nesrin Sipahi 1957-yil 23-yanvarda Hasan Aldemir Sipahiga turmushga chiqadi va familiyasini Akjondan oʻzgartirdi. Uning bu nikohdan ikki oʻgʻli bor edi.
Filmografiya tahrir
Nesrin Sipahi faqat bitta filmda rol oʻynagan. U Tamer Yigit bilan „Kalbimdeki Serseri“ filmida bosh rolni ijro etgan.
- 1965-yil: "Kalbimdeki Serseri"
Albomlari tahrir
- 1983-yil: Aşk Mevsime Bakmaz (Sevgi faslni hisobga olmaydi)
- 1992-yil: Sharki (Kudsi Ergüner bilan)
- 2000-yil: Nesrin Sipahi 1
- 2000-yil: Nesrin Sipahi 2
- 2006-yil: Nesrin Sipahi — Turk klassik musiqa turkumi
- 2009-yil: Nesrin Sipahidan xalq qoʻshiqlari
Manbalar tahrir
- ↑ „MÜYORBİR Asil Üye Listesi“. muyorbir.org. 19 nisan 2017da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-mart.
- ↑ 2,0 2,1 Duvar. „Nesrin Sipahi 82 yaşında sahnede“ (tr-TR). www.gazeteduvar.com.tr/kultur-sanat/2016/10/21/nesrin-sipahi-82-yasinda-sahnede (21 ekim 2016). 22 ekim 2016da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7 kasım 2021.
- ↑ „"Elçibəy". Miryəhya Yusifli, 2010. s.75-76“. 5 kasım 2012da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4 mayıs 2012.
- ↑ „Arşivlenmiş kopya“. 12 şubat 2017da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12 şubat 2017.
- ↑ Şafak. „Nesrin Sipahi şarkıları ile büyümek...“ (tr-TR). Yeni Şafak (31 ekim 2016). 6 kasım 2021da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6 kasım 2021.
- ↑ yaptığı. „Nesrin Sipahi sahnede mest etti“ (Türkçe). Milliyet. 6 kasım 2021da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6 kasım 2021.
- ↑ DEFTERİ. „Nesrin Sipahi’ Müziğe adanmış bir ömür“ (Türkçe). www.hurriyet.com.tr. 4 aralık 2018da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6 kasım 2021.