Vikipediya

Olga Korbut

Olga Valentinovna Korbut (1955-yil 16-mayda tugʻilgan) — Sovet Ittifoqi uchun kurashgan sobiq gimnastikachi. „Minsklik chumchuq“ laqabli u 1972 va 1976-yillarda Sovet terma jamoasi safida qatnashgan Yozgi Olimpiya oʻyinlarida jami toʻrtta oltin va ikkita kumush medalni qoʻlga kiritdi va Xalqaro gimnastika zalining birinchi induktori boʻldi.

Olga Korbut
Shaxsiy maʼlumot
Toʻliq ismi Olga Valentinovna Korbut
Tavallud sanasi 16-may 1955-yil (1955-05-16) (69 yosh)
Tavallud joyi Sovet Ittifoqi
Boʻyi 150 sm
Vazni 38 kg
Klub Soviet Army Grodno

Olga Korbut 1977-yilda 22 yoshida gimnastikani tark etgan boʻlsa, bu oʻsha davr gimnastikachilari uchun yosh hisoblangan[1]. Korbutning gimnastikadagi taʼsiri va merosi juda katta edi[2]. Korbutning 1972-yilgi Olimpiadadagi chiqishlari gimnastikani qayta belgilash, sportni balet va nafislikka urgʻu berishdan akrobatikaga oʻzgartirish, shuningdek, gimnastika haqidagi ommabop fikrlarni oʻziga xos sport turidan dunyodagi eng mashhur sport turlaridan biriga oʻzgartirish sifatida keng eʼtirof etilgan[1].

Yoshligi

tahrir

Olga Korbut–Grodnoda Valentin va Valentina Korbut oilasida tugʻilgan. Ikkinchi jahon urushidan keyin oila Dubnyaki shahridan[3] (Kalinkavichiy yaqinidagi kichik shaharcha) Grodno shahriga koʻchib oʻtdi. U 8 yoshida sportdagi mashgʻulotlarni boshladi va 9 yoshida murabbiy Renald Knish boshchiligidagi Belarus sport maktabiga oʻqishga kirdi. U yerda Korbutning birinchi murabbiyi Olimpiya oltin medali sovrindori (1964) Elena Volchetskaya edi, biroq u bir yildan soʻng Knish guruhiga koʻchirildi. Dastlab u uni „dangasa va injiq“ deb topdi, lekin u ham uning ajoyib isteʼdodi, gʻayrioddiy egiluvchan umurtqa pogʻonasi va xarizmasida salohiyatni koʻrdi. U bilan birga u muvozanat nurida orqaga qarab qiyin sur’atni oʻrgandi. U bu usulni 1969-yilda SSSRdagi musobaqada debyut qildi. Huddi shu yili Korbut notekis barlarda orqaga burilishni yakunladi.

U 1969-yilgi SSSR chempionatidagi birinchi musobaqasida beshinchi oʻrinni egalladi va u yerda unga 14 yoshida musobaqaga kirishga ruxsat berildi[1]. Keyingi yili u tayanib sakrashda oltin medalni qoʻlga kiritdi. Kasallik va jarohat tufayli u 1972-yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlari oldidan koʻplab musobaqalarda qatnasha olmadi. 

Olimpiada

tahrir
 
Olga Korbut 1972-yilgi Olimpiadada Ozarbayjon markasida

U 1972-yilda Myunxendagi Yozgi Olimpiya oʻyinlarida Korbutning akrobatikasi va yuqori darajadagi ochiq gimnastikasi unga katta shuhrat keltirdi. Bugungi kunga qadar orqaga burilish va Korbut Flip hali ham juda mashhur.

Olimpiada paytida Korbut jamoaviy musobaqadagi dinamik oʻyinidan keyin koʻpkurash boʻyicha favoritlardan biri edi. Biroq, u uch marta panjaraga chiqishni oʻtkazib yubordi va jamoadoshi Lyudmilla Turishevaga nasib etdi. Yaʼni, Korbut muvozanat nuri, pol mashqlari va jamoaviy musobaqalarda uchta oltin medalni qoʻlga kiritdi. Barcha davrlarning eng bahsli marralaridan birida u notekis barlarda kumush medalni qoʻlga kiritdi. Korbutning oʻzining notekis toʻqnashuvi boʻyicha birinchi urinishi bir nechta xatolarga yoʻl qoʻydi va bu uning koʻpkurashda oltin medal yutish imkoniyatini tugatdi. Ertasi kuni Korbut musobaqa finalida huddi shu tartibni takrorladi, garchi bu safar muvaffaqiyatli boʻlsa ham. Kengashlar 9,8 ball koʻrsatganidan soʻng, tomoshabinlar uning ballini juda past deb hisoblab, hushtak chalib, hakamlarga norozi boʻlib qoʻpol soʻzlar aytishdi. Bu bir necha daqiqa davom etdi[1].

Korbut oʻzining notekis barlari va muvozanat nurlari tartiblari, shuningdek, tomoshabinlarni hayratga solgan xarizmatik chiqishlari bilan mashhur[2]. 1973-yilda u Rossiya va Jahon talabalar oʻyinlarida gʻolib chiqdi va Yevropa chempionatida koʻpkurashda kumush medalni qoʻlga kiritdi. 

1976-yilda Monrealda boʻlib oʻtgan Yozgi Olimpiada oʻyinlarida sovet murabbiylari va rasmiylari Korbutni ruminiyalik vunderkind Nadiya Komanechini magʻlub eta oladigan ayol sifatida belgilashgan edi, ammo Korbut jarohat oldi va uning oʻyinlardagi chiqishi past edi. Unga nafaqat Komanesi, balki oʻzining jamoadoshi Nelli Kim ham soya soldi. U jamoaviy oltin medalni va muvozanat nuri uchun individual kumush medalni qoʻlga kiritdi. 

Olimpiadadan keyingi pensiya va hayot

tahrir

Korbut 1977-yilda Grodno pedagogika institutini tugatdi, oʻqituvchi boʻldi va shundan soʻng gimnastika musobaqalarini tark etdi. U Belorussiyaning Pesniary folklor guruhi aʼzosi boʻlgan Leonid Bortkevichga turmushga chiqdi. Er-xotinning 1979-yilda tugʻilgan Richard ismli oʻgʻli bor edi. 1988-yilda Korbut Xalqaro gimnastika shon-sharaf zaliga kiritilgan birinchi gimnastikachi ayol edi[4].

1991-yilda u va uning oilasi AQShga hijrat qildi, chunki ular Chernobil fojiasining Belorussiyaga taʼsiridan xavotirda edilar. Ular Nyu-Jersiga joylashishdi, u yerda u gimnastikadan dars berdi[5]. Ikki yildan soʻng ular Jorjiyaga koʻchib oʻtishdi va u yerda murabbiylik faoliyatini davom ettirdi. Korbut va Bortkevich 2000-yilda ajrashishdi[6]. Oʻsha yili u AQSh fuqaroligini oldi[7]. 2002-yilda Korbut Arizona shtatining Skotsdeyl shahriga koʻchib oʻtdi va Scottsdale Gimnastika va Cheerlidingda bosh murabbiy boʻldi[8]. Korbut 2002-yil 22-mayda efirga uzatilgan Mashhur boksning epizodida Darva Konger bilan toʻqnash keldi. Konger bir ovozdan qaror bilan gʻalaba qozondi[9]. Korbut Arizona shtatining Skotsdeyl shahrida yashaydi[10][11].

Keyinchalik Korbut 2012-yilgi yozgi Olimpiya oʻyinlari uchun Londonga yoʻl oldi. U Shimoliy Grinvich Arenadagi gimnastika musobaqalarini tomosha qildi va Twitter va Facebook orqali sharhlar berdi. Olimpiada davomida Qirollik opera teatri Shveytsariyaning Lozanna shahridagi Olimpiya muzeyi bilan hamkorlikda yaratgan "Olimpiya sayohati", "Oʻyinlar tarixi " nomli koʻrgazmani oʻtkazdi[12]. Koʻrgazmada tarixiy ashyolar bilan bir qatorda 16 nafar Olimpiya oʻyinlari sovrindorlari, jumladan Korbutning shaxsiy hikoyalari ham namoyish etildi. Korbut Olimpiadadagi gʻalabalarining 40 yilligini 3-avgust kuni koʻrgazmada chiqish bilan nishonladi[13].

2017-yilda Korbut oʻzining 1972 va 1976-yilgi Olimpiada medallarini oʻttiz ikkita lot (shu jumladan Myunxen Olimpiadasining ikkita oltin va bir kumushi) orasida sotdi, bu Heritage Auctionsda 333 500 dollarga baholandi[14][15][16][17].

Merosi

tahrir
 
Londondagi Madam Tyussodagi Korbutning mumdan yasalgan figurasi

Toʻrtta Olimpiya oʻyinlarining oltin medallarini qoʻlga kiritgan Korbut oʻzining tekis boʻlmagan parallel panjaralarda yuqori barda turgan joyidan boshlab, soʻngra pastdan huddi shu toʻsiqni pastki qismidan ushlab, tekis boʻlmagan parallel toʻsiqlarda bajarilgan teskari burilish harakati bilan mashhur. U, shuningdek, 4 dyuymli muvozanat panelidagi burilish holatiga va keyinroq oyoqqa qoʻnishga erishdi. 1972-yilda xalqaro musobaqada birinchi boʻlib mahorat koʻrsatganidan beri Korbut nomi bilan atalgan, shundan buyon bu harakat Olimpiya ballar kodeksida noqonuniy deb topilgan[6]. Chunki bu harakat juda katta mahorat talab qiluvchi harakat boʻlib, shu bilan birga juda katta tavakkal qilish oqibatida sportchi ogʻir jarohat olishi ham mumkin shu bois bu harakat olimpiadada taqiqlangan. Shu bois bu harakatni amalga oshirgan ishtirokchiga ballar berilmaydi.

1972-yilgi Olimpiya musobaqalaridan soʻng u Oq uyda AQSh prezidenti Richard Nikson bilan ham uchrashdi. Uchrashuv haqida Korbut shunday dedi: „U menga Myunxendagi chiqishim mamlakatlarimiz oʻrtasidagi Sovuq urush davridagi siyosiy taranglikni kamaytirish uchun elchixonalar besh yil ichida qila olganidan koʻra koʻproq ish qilganini aytdi“[18]. Gimnastikani butun dunyo boʻylab keng targʻib qilishdan tashqari, u sportning tenorini sezilarli darajada oʻzgartirishga ham hissa qoʻshdi. 1972-yilgacha sportchilar odatda yoshi kattaroq edi va asosiy eʼtibor akrobatikaga emas, balki nafislikka qaratildi[6]. Korbutning Olimpiya oʻyinlaridagi debyutidan keyingi oʻn yil ichida urgʻu teskari boʻldi[19].

Uning 1972-yilgi Olimpiadadagi yutugʻi ABC telekanalining keng sport olamida yilning eng yaxshi sportchisi unvoniga sazovor boʻldi[20]. 2002-yilda Buyuk Britaniyada 4-kanal tomonidan oʻtkazilgan soʻrovda jamoatchilik „Olga Korbut dunyoni maftun etadi“ 100 ta eng ajoyib sport lahzalari roʻyxatida 46-oʻrinni egalladi[21].

Mashhur boʻlgan uslublari

tahrir
  • Vault: Toʻliq burilish bilan stolga burilish holati bilan oldinga siljib, harakat qilish (4,0); va Handspring oldinga toʻliq burilish bilan stol ustiga hech qanday burilishlar bu harakat ham oʻchirilgan (3.60).
  • Notoʻgʻri novdalar: Kemerli sxemasi yuqori barning tepasida turib, bir xil chiziqni qayta tushunish uchun orqaga buriladi va orqaga joylashishni baland barning tepasida turib, past chiziqdan oʻtguncha tushirish (ikkalasi ham endi ballar kodeksida emas)[22]. Yuqoridagi harakatlar ham taqiqlangan.
  • Muvozanat nuri: oʻtish joyini kesib oʻtish uchun pastga silkitish uchun orqa tutqich (B); Back Tuck Salto (C-uning nomi bilan atalmagan boʻlsa-da, uni birinchi boʻlib bajaradi); va Front Tuck Salto Dismount (A-uning nomi bilan atalmagan, birinchi boʻlib u ijro etgan).
  • Qavat: Orqa koʻkrak holatiga A shaklida.

Raqobat tarixi

tahrir
Yil Turnirlar Jamoa AA VT UB BB FX
Yoshlar bahsi
1967 Junior USSR Championships    
Kattalar bahsi
1969 Junior Friendship Tournament (Druzhba)       4
USSR Championships 5
1970 Chunichi Cup  
Junior Friendship Tournament (Druzhba)       4  
Tokyo Cup        
USSR Championships 15    
1971 Chunichi Cup  
GDR-USSR Dual Meet        
JPN-USSR Dual Meet    
USSR Championships 4  
1972 Riga International          
USSR-FRG-CAN Tri-Meet    
USSR-TCH Dual Meet          
USSR Championships   7    
USSR Cup  
Munich Olympic Games   7 5      
1973
London European Championships  
Moscow Summer Universiade            
1974 USSR Championships      
USSR Cup 4
Varna World Championships            
1975 USSR Championships     6   6
USSR Spartikade    
1976 Cup of the White Russian Republic  
USSR Cup      
Montreal Olympic Games   5 5  

Manbalar

tahrir
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Doyle. „50 stunning Olympic moments No47: Olga Korbut redefines gymnastics“. The Guardian (6-iyul 2012-yil).
  2. ↑ 2,0 2,1 McCarthy, Brigid. „40 Years Ago, Soviet Gymnast Olga Korbut Dazzled the World“. PRI's The World (24-iyul 2012-yil).
  3. ↑ „Варатын |“ (ru-RU). www.knews.by. Qaraldi: 15-oktabr 2017-yil.
  4. ↑ „Olga Korbut“. International Gymnastics Hall of Fame. Qaraldi: 14-may 2012-yil.
  5. ↑ Longman, Jere. „Olga Korbut, Now A Fearful Mother, Is Enlisting Aid For Chernobyl Victims“. The Philadelphia Inquirer (24-aprel 1991-yil). 2016-yil 19-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-iyul 2013-yil.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Tennent. „Olga Korbut: 'The Sparrow from Minsk' who changed gymnastics“. CNN (6-avgust 2012-yil). Qaraldi: 22-iyul 2013-yil.
  7. ↑ Helene Elliot. „Taking a Tumble“. Los Angeles Times. Qaraldi: 15-yanvar 2015-yil.
  8. ↑ Olga KORBUT: „Xotya ya imeyu amerikanskoe grajdanstvo, dusha u menya vse ravno ostalas belorusskoy“. novosti24.by (27 November 2012)
  9. ↑ Sagert, Kelly Boyer. Icons of Women's Sport. Greenwood, 2006 — 320-bet. ISBN 0313385483. 
  10. ↑ Olga Korbut Today (Wayback Machine saytida 2013-01-19 sanasida arxivlangan). Olgakorbut.com (31 April 2012). Retrieved on 2020-07-18.
  11. ↑ Davis, Kristina. A party for Olga's Kids. Korbut's program funds classes for children. Arizona Republic (15-noyabr 2002-yil).
  12. ↑ „The Olympic Journey – Discover“. Royal Opera House. Qaraldi: 31-iyul 2013-yil.
  13. ↑ Butler. „Legendary Olympic gymnast Olga Korbut at ROH: Olympic hero to meet visitors at The Olympic Journey“. Royal Opera House (1-avgust 2012-yil). Qaraldi: 31-iyul 2013-yil.
  14. ↑ Archived at Ghostarchive and the Olga Korbut (8 December 2017), OLGA KORBUT Trans World Sport, 2020-07-13da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 26 March 2018: Olga Korbut (8 December 2017), OLGA KORBUT Trans World Sport, qaraldi: 26 March 2018
  15. ↑ Sovetskaya gimnastka Korbut prodala olimpiyskie medali s auksiona na obщuyu summu $230 tis. tass.ru (27 February 2017)
  16. ↑ „Former Soviet gymnast Olga Korbut sells Olympic medals to 'save her from hunger'“. Fox Sports (28-fevral 2017-yil). Qaraldi: 28-fevral 2017-yil.
  17. ↑ Siemaszko. „Former Soviet Gymnast Olga Korbut Says Goodbye to Her Medals“. nbcnews.com. NBC News. Qaraldi: 2-aprel 2017-yil.
  18. ↑ Cousineau, Phil. The Olympic Odyssey: Rekindling the True Spirit of the Great Games. Quest Books, 2003 — 159-bet. ISBN 0835608336. 
  19. ↑ Howell, Colin D.. Blood, Sweat, and Cheers: Sport and the Making of Modern Canada. University of Toronto Press, Scholarly Publishing Division, 2001 — 122-bet. ISBN 0802082483. 
  20. ↑ „Wide World of Sports Athletes of the Year“. ESPN. Qaraldi: 24-oct 2021-yil.
  21. ↑ „100 Greatest Sporting Moments – Results“. Channel 4 (2002). 4-fevral 2002-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 8-avgust 2019-yil.
  22. ↑ Banned Skills: The Forbidden Club. YouTube (6 October 2018). Retrieved on 2020-07-18. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Olga_Korbut&oldid=5353539" dan olindi