Vikipediya

Psixolog

Psixolog — bu psixologiya bilan shugʻullanadigan va ruhiy holatlarni, idrok etish, kognitiv , hissiy va ijtimoiy jarayonlar va xatti-harakatlarni oʻrganadigan kasb egasi . Ularning ishi koʻpincha odamlarning bir-biriga va atrof-muhitga qanday munosabatda boʻlishini tajriba, kuzatish va talqin qilishni oʻz ichiga oladi[1].

Psixologlar odatda psixologiya boʻyicha bakalavr darajasini, keyin esa psixologiya boʻyicha magistr yoki doktorlik darajasini oladilar. Psixiatriya shifokorlari va psixiatriya hamshiralaridan farqli oʻlaroq, psixologlar odatda dori- darmonlarni yoza olmaydilar, ammo yurisdiktsiyaga qarab, qoʻshimcha tayyorgarlikka ega boʻlgan baʼzi psixologlar dori-darmonlarni buyurish uchun litsenziyaga ega boʻlishi mumkin; malaka talablari bakalavr va magistr darajasidan farq qilishi mumkin.

Psixologlar psixologik test, baholash, sharhlash va hisobot berish boʻyicha keng qamrovli treninglardan oʻtadilar, psixiatrlar odatda psixologik testlar boʻyicha oʻqitilmaydi. Psixologlar, shuningdek, tashvish, ruhiy tushkunlik, travmadan keyingi stress, shizofreniya, ruhiyatdagi buzilishlar, shaxsiyatning buzilishi va ovqatlanish buzilishlarini oldini olish uchun, shu jumladan, lekin ular bilan cheklanmagan holda, koʻplab ruhiy kasalliklarning alomatlarini aniqlash uchun bir yoki bir nechta psixoterapiya boʻyicha oʻqitiladi. Psixologlar bilan ishlash individual yoki guruhlarda boʻlishi mumkin. Kognitiv xulq-atvor terapiyasi psixologlar tomonidan qoʻllaniladigan tez-tez ishlatiladigan[2] va yuqori samarali psixoterapiya usulidir[3]. Psixologlar maktablar, qamoqxonalar, xususiy klinika, ish joyi yoki sport jamoasi kabi turli muassasalarda faoliyat yuritishadi[4].

Amaliy psixologiya inson va hayvonlarning xatti-harakatlaridagi muammolarni hal qilish uchun nazariy bilimlarni qoʻllaydi. Amaliy sohalarga klinik psixologiya, maslahat psixologiyasi, sport psixologiyasi, sud psixologiyasi, sanoat va tashkiliy psixologiya, salomatlik psixologiyasi va maktab psixologiyasi kiradi[5]. Litsenziyalash va qoidalar davlat va kasbga qarab farq qilishi mumkin[1].

Avstraliya

tahrir

Avstraliyada psixologiya kasbi va „psixolog“ unvonidan foydalanish shtat va hududiy hukumatlar oʻrtasidagi kelishuvdan soʻng 2008-yildagi Sogʻliqni saqlash boʻyicha amaliyotchilar toʻgʻrisidagi nizom (maʼmuriy tartibga solish) Milliy qonuni qonuni bilan tartibga solinadi. Ushbu milliy qonunga koʻra, psixologlarni roʻyxatga olish Avstraliya Psixologiya Kengashi (PsyBA) tomonidan boshqariladi[6]. 2010-yil iyulgacha psixologlarni professional roʻyxatga olish turli davlat va hududiy Psixologiyani roʻyxatga olish kengashlari tomonidan boshqariladi[7]. Avstraliya Psixologiya Akkreditatsiya Kengashi (APAC) kasb uchun taʼlim standartlarini nazorat qiladi.

Psixologiya boʻyicha umumiy roʻyxatga olish uchun minimal talablar, shu jumladan „psixolog“ unvonidan foydalanish huquqi APAC tomonidan tasdiqlangan toʻrt yillik psixologiya darajasidan soʻng ikki yillik magistrlik dasturi yoki roʻyxatdan oʻtgan psixolog tomonidan nazorat qilinadigan ikki yillik amaliyotdir[8][9]. Biroq, Avstraliya sogʻliqni saqlash amaliyotini tartibga solish agentligi (AHPRA) hozirda 4 + 2 stajirovka yoʻlini bosqichma-bosqich bekor qilish jarayonida[10]. 4 + 2 yoʻli bosqichma-bosqich tugatilgandan soʻng, Avstraliyada psixolog boʻlish uchun magistr yoki PhD darajasi talab qilinadi. Buning sababi jamoat xavfsizligini taʼminlash va ish beruvchilar uchun oʻqitish yukini kamaytirishdir[11]. Shuningdek, „5 + 1“ roʻyxatdan oʻtish yoʻli mavjud, jumladan toʻrt yillik APAC tomonidan tasdiqlangan daraja, keyin bir yillik aspirantura va bir yillik nazorat ostida amaliyot mavjud[12][13]. Muayyan amaliyot sohasida [lower-alpha 1] qoʻshimcha malaka talab qiladi[14]. Bu belgilar „mutaxassis“ unvonlari emas (Gʻarbiy avstraliyalik psixologlar 2010-yil 17-oktyabrdan 2013-yil 17-oktyabrgacha boʻlgan uch yillik oʻtish davrida oʻz unvonlarida „mutaxassis“ dan foydalanishlari mumkin edi)[15][16].

Belgiya

tahrir

1933-yildan beri „psixolog“ unvoni Belgiyada qonun bilan himoyalangan. Undan faqat Milliy hukumat komissiyasi roʻyxatida boʻlgan odamlar foydalanishi mumkin. Minimal talab — psixologiya (magistratura yoki unga tenglashtirilgan) boʻyicha besh yillik universitet taʼlimini tamomlash. „Psixoterapevt“ unvoni qonun bilan himoyalanmagan. 2016-yildan boshlab Belgiya qonunchiligi klinik psixologni avtonom sogʻliqni saqlash kasbi sifatida tan oladi. U psixoterapiya amaliyotini shifokorlar, klinik psixologlar va klinik ortopedogistlarga saqlab qoladi[17].

Kanada

tahrir

AQSh yoki Kanadadagi mutaxassis psixologiya boʻyicha magistr darajasiga ega boʻlishi kerak (MA, Psy. D., Ed.D. yoki Ph.D.), yoki psixolog unvonidan foydalanish uchun viloyat litsenziyasiga ega boʻlishi talab etiladi[18].

Finlandiya

tahrir

Finlandiyada „psixolog“ unvoni qonun bilan himoyalangan. Psixologlar (litsenziyalangan mutaxassislar) uchun cheklov farovonlik va salomatlik boʻyicha Milliy nazorat organi (Finlandiya) (Valvira) tomonidan boshqariladi.[19]. Universitetda tahsil olish (magistratura) uchun 330 ECTS-kredit (taxminan olti yil) talab qilinadi. Finlandiyada 6200 ga yaqin litsenziyalangan psixologlar mavjud[20].

Germaniya

tahrir

Germaniyada Diplom-Psixolog (Dipl. -Psix .) qonun bilan cheklangan va amaliyotchi qonuniy ravishda magistr darajasi bilan taqqoslanadigan tegishli ilmiy unvonga ega boʻlishi shart. Asosiy talab universitetda kamida besh yillik taʼlim olish talab qiladi. Dastlab, Germaniyada berilgan psixologiya diplomi klinik psixologiya fanini oʻz ichiga olgan. Boloniya islohoti bilan bu daraja magistrlik darajasiga almashtirildi. Diplom-psixolog yoki M.Sc ilmiy darajasi. (Psixologiya) uch yildan besh yilgacha qoʻshimcha tayyorgarlikni talab qiladigan psixoterapevtik malakani oʻz ichiga olmaydi. Psixoterapevtik trening chuqur nazariy bilimlarni nazorat ostidagi bemorlarni parvarish qilish va oʻz-oʻzini aks ettirish boʻlimlari bilan birlashtiradi. Taʼlim olish yakunlangandan soʻng, psixologlar davlat imtihonini topshiradilar, u muvaffaqiyatli yakunlangandan soʻng (Aprobatsiya) „psixologik psixoterapevt“ (Psychologischer Psychotherapeut) rasmiy unvonini beradi[21].

Gretsiya

tahrir

1979-yildan beri „psixolog“ unvoni Gretsiyada qonun bilan himoyalangan. Undan faqat yunon hokimiyati tomonidan berilgan tegishli litsenziya yoki sertifikatga ega boʻlgan odamlar psixolog sifatida foydalanishlari mumkin. Minimal talab — yunon universitetida yoki Gretsiya hukumati tomonidan tan olingan universitetda psixologiya boʻyicha universitet taʼlimini tugatish[22]. Gretsiyadagi psixologlar qonuniy ravishda Psixologlarning xulq-atvor kodeksiga (2019) rioya qilishlari shart[23]. Gretsiyadagi psixologlar oʻz kasbini qonuniy ravishda bajarish uchun mamlakatdagi biron bir psixologiya organida roʻyxatdan oʻtishlari shart emas.

Norvegiya

tahrir

Norvegiyada „psixolog“ unvoni qonun bilan cheklangan va uni faqat psixologiya fanlari nomzodi darajasiga olib keladigan 6 yillik integratsiyalashgan dasturni tamomlash orqali olish mumkin. Psixologlar sogʻliqni saqlash xodimlari hisoblanadi va ularning ishi „sogʻliqni saqlash xodimlari akti“ orqali tartibga solinadi[24].

Janubiy Afrika

tahrir
 
Janubiy Afrikalik psixolog Pumla Gobodo-Madikizela

Janubiy Afrikada psixologlar klinik, maslahat, taʼlim, tashkiliy yoki tadqiqot psixologiyasi boʻyicha malakaga ega.Malaka kamida besh yillik oʻqishni va kamida bitta amaliyotni talab qiladi.

Malakali boʻlish uchun Psixologiya boʻyicha tan olingan magistr darajasini, taniqli oʻquv muassasasida tegishli amaliyotni[25] tamomlab, Psixologiya boʻyicha Professional Kengash tomonidan belgilangan imtihondan oʻtish kerak. Janubiy Afrikaning Sogʻliqni saqlash Kasblari Kengashida (HPCSA)[26] roʻyxatdan oʻtish talab qilinadi va Uzluksiz Kasbiy Rivojlanish komponentini oʻz ichiga oladi.

Amaliyot odatda toʻliq yillik amaliyotni oʻz ichiga oladi va baʼzi mutaxassisliklar boʻyicha HPCSA qoʻshimcha bir yillik jamoat xizmatini tugatishni talab qiladi. Magistratura dasturi seminarlar, kurs ishlariga asoslangan nazariy va amaliy mashgʻulotlar va cheklangan hajmdagi dissertatsiyadan iborat boʻlib, (koʻp hollarda) ikki yil davom etadi. Magistratura dasturiga yozilishdan oldin talaba uch yil davomida psixologiyani bakalavriat bosqichida oʻqitiladi, soʻngra psixologiya boʻyicha qoʻshimcha aspiranturada imtiyozli diplom olishi talab etiladi.

Birlashgan Qirollik

tahrir

Buyuk Britaniyada „roʻyxatdan oʻtgan psixolog“ va „amaliyotchi psixolog“ unvonlari himoyalangan[27]. Bundan tashqari, quyidagi mutaxassis unvonlari ham qonun bilan himoyalangan: „klinik psixolog“, „maslahatchi psixolog“, „pedagog psixolog“, „sud-psixolog“, „sogʻliqni saqlash psixologi“, „mehnat psixologi“ va „sport va jismoniy mashqlar psixologi“. Sogʻliqni saqlash va parvarishlash boʻyicha kasblar kengashi (HCPC) Buyuk Britaniyadagi amaliyotchi psixologlar uchun qonuniy tartibga soluvchi organdir. Buyuk Britaniyada „charterli psixolog“ unvonidan foydalanish qonun hujjatlari bilan ham himoyalangan, ammo bu unvon shunchaki psixologning Britaniya Psixologik Jamiyatining aʼzosi ekanligini anglatadi. Biroq, HCPC reestrining tegishli boʻlimida boʻlmagan shaxsning psixologik xizmat koʻrsatishi noqonuniy hisoblanadi. Klinik, maslahatchi yoki oʻquv psixologi sifatida roʻyxatdan oʻtish talabi professional doktorlik darajasini talab qiladi.

Bandlik

tahrir

2012-yil dekabr holatiga koʻra, Buyuk Britaniyada yetti toifa boʻyicha 19 000 nafar amaliyotchi-psixolog roʻyxatga olingan: klinik psixolog, maslahatchi psixolog, pedagog psixolog, sud-psixolog, sogʻliqni saqlash psixologi, kasbiy psixolog, sport va jismoniy mashqlar psixologi. Ulardan kamida 9500 nafari klinik psixologlardir, bu NHS kabi klinik sharoitlarda psixologlarning eng katta guruhidir. Taxminan 2000 nafari pedagog psixologlardir.

Qoʻshma Shtatlar

tahrir

Taʼlim

tahrir

Amerika Qoʻshma Shtatlari va Kanadada har bir mamlakatning professional assotsiatsiyasiga toʻliq aʼzolik — mos ravishda Amerika Psixologik Assotsiatsiyasi (APA) va Kanada Psixologiya Assotsiatsiyasi (CPA) — doktorlik taʼlimini talab qiladi (Kanadaning Alberta kabi baʼzi viloyatlari bundan mustasno, bu yerda magistr darajasi mavjud va yetarli). [lower-alpha 2] Toʻliq aʼzolikka qoʻyiladigan minimal talabdan, psixologiya sohasida katta hissa qoʻshganligi yoki koʻrsatkichlar qoʻshganligi toʻgʻrisida dalillar mavjud boʻlsa, bekor qilinishi mumkin. Assotsiatsiyaga aʼzolik psixologiya yoki tasdiqlangan tegishli fan boʻyicha kamida ikki yillik aspiranturani talab qiladi[28].

 
Pensilvaniya universiteti AQShda klinik psixologiya boʻyicha rasmiy taʼlimni taqdim etgan birinchi institut edi


Klinik psixologiya boʻyicha doktorlik dasturlariga qabul qilish uchun qattiq raqobat mavjud (qabul qilish stavkalari 2-5 % kam emas).  AQSHdagi klinik psixologlar koʻrgazmali malaka va tajribaga ega boʻlish uchun koʻp yillik aspiranturadan oʻtadilar (odatda bakalavr darajasidan besh-yetti yil oʻtgach). Psixolog sifatida litsenziya olish PhD/PsyD dissertatsiyasidan keyingi bir yildan ikki yilgacha davom etishi mumkin. Baʼzi shtatlar 1 yillik postdoctoral rezidenturani talab qiladi, boshqalari esa doktorlikdan keyingi nazorat tajribasini talab qilmaydi va psixologiya bitiruvchilariga darhol litsenziya imtihoniga kirishga ruxsat beradi. Klinik neyropsixologiya kabi baʼzi psixologiya mutaxassisliklari Xyuston konferensiyasi yoʻriqnomasida koʻrsatilganidek, davlatdan qatʼi nazar, 2 yillik postdoctoral tajribani talab qiladi. Bugungi kunda Amerikada klinik psixologiya aspirantlarining taxminan yarmi tadqiqotga urgʻu beradigan va universitetlar tomonidan olib boriladigan PhD dasturlarida, qolgan yarmi esa amaliyotga koʻproq eʼtibor qaratiladigan PsyD dasturlarida (tibbiyot va huquq sohasidagi professional darajalarga oʻxshash) taʼlim olishmoqda[29]. Doktorlik dasturlarining ikkala turi (PhD va PsyD) klinik psixologiyani tadqiqotga asoslangan, ilmiy asoslangan tarzda amaliyotda qoʻllashni nazarda tutadi va ularning aksariyati Amerika Psixologiya Assotsiatsiyasi tomonidan akkreditatsiyadan oʻtgan[30].

APA akkreditatsiyasi[31] AQSh klinik, maslahat va maktab psixologiyasi dasturlari uchun juda muhim, chunki akkreditatsiya qilinmagan doktorlik dasturini tugatish bandlik istiqbollariga salbiy taʼsir koʻrsatishi va ayrim yurisdiktsiyalarda litsenziyaga ega boʻlish uchun toʻsiq boʻlishi mumkin[32][33][34][35].

Doktorantura (PhD va PsyD) dasturlari odatda quyidagi 5-7 yillik 90-120 birlik oʻquv dasturi boʻyicha baʼzi oʻzgarishlarni oʻz ichiga oladi:

  • Xulq-atvor asoslari — biologik, kognitiv-affektiv va madaniy-ijtimoiy
  • Shaxsiy farqlar — shaxsiyat, umr koʻrish davomiyligi, psixopatologiya
  • Tarix va tizimlar — psixologik nazariyalar, amaliyotlar va ilmiy bilimlarni ishlab chiqish
  • Klinik amaliyot — diagnostika, psixologik baholash, psixoterapevtik aralashuvlar, psixofarmakologiya, axloqiy va huquqiy masalalar
  • Statistika va tadqiqot dizayni boʻyicha kurs ishi
  • Klinik tajriba
    • Amaliyot — odatda klinik sharoitda nazorat ostida mijozlar bilan uch yoki toʻrt yil ishlash. Koʻpgina amaliyotlar doktoranturaning birinchi yoki ikkinchi yilida boshlanadi.
    • Doktorlik amaliyoti — odatda klinik sharoitda bir yoki ikki yillik intensiv joylashtirish
  • Dissertatsiya — PhD dasturlari odatda original miqdoriy empirik tadqiqotlarni talab qiladi, PsyD dissertatsiyalari esa asl miqdoriy yoki sifatli tadqiqotlar, nazariy stipendiya, dasturni baholash yoki ishlab chiqish, tanqidiy adabiyot tahlili yoki klinik qoʻllash va tahlilni oʻz ichiga oladi. Dissertatsiya odatda 2-3 yil davom etadi.
  • Ixtisoslashtirilgan tanlovlar — koʻplab dasturlar sogʻliqni saqlash, bolalar / oʻsmirlar, oila, jamiyat yoki neyropsixologiya kabi mutaxassisliklar uchun tanlov kurslari toʻplamini taklif qiladi.
  • Shaxsiy psixoterapiya — koʻplab dasturlar talabalardan maʼlum miqdordagi shaxsiy psixoterapiyani (fakultet boʻlmagan terapevt bilan) bajarishni talab qiladi, ammo soʻnggi yillarda bu talab kamroq boʻlib qoldi.
  • Keng qamrovli imtihonlar yoki magistrlik dissertatsiyasi: dissertatsiya asl maʼlumotlarni toʻplashni oʻz ichiga olishi mumkin va dissertatsiyadan farq qiladi.

Psixologlarni psixologiyaning ikkita umumiy toifasi doirasida amalda koʻrish mumkin: „amaliyotchilar“ yoki „professionallar“ ni oʻz ichiga olgan sogʻliqni saqlash xizmati psixologiyasi va „olimlar“ni oʻz ichiga olgan tadqiqotga yoʻnaltirilgan psixologiya. Amerika Psixologik Assotsiatsiyasi (APA) tomonidan tasdiqlangan oʻquv modellari (Boulder va Vail modellari) sogʻliqni saqlash xizmati psixologlaridan ham tadqiqotchi, ham amaliyotchi sifatida tayyorlanishini talab qiladi, [lower-alpha 3] va ular yuqori darajaga ega boʻlishlari kerak.

Psixologlar odatda ikkita darajadan biriga ega: PsyD yoki PhD . PsyD dasturi talabani birinchi navbatda klinik amaliyot (masalan, test, psixoterapiya) uchun amaliyotchi sifatida, balki tadqiqotni oʻtkazadigan olim sifatida ham tayyorlaydi. Mutaxassisligiga qarab (sanoat-tashkiliy, ijtimoiy, klinik, maktab va hokazo) fan doktori klinik amaliyotda, shuningdek, ilmiy metodologiya boʻyicha, akademik yoki tadqiqotda martabaga tayyorgarlik koʻrish uchun tayyorlanishi mumkin. PsyD va PhD dasturlari talabalarni milliy psixologiya litsenziyalash imtihoniga, Psixologiya professional amaliyoti uchun imtihonga (EPPP) tayyorlaydi.

Ikki asosiy toifalar ichida psixologlarning boshqa koʻplab turlari mavjud boʻlib, ular APA ning 54 boʻlimida aks ettirilgan boʻlib, ular mutaxassislik yoki quyi mutaxassislik yoki dolzarb sohalar[36], jumladan klinik, maslahat va maktab psixologlaridir . Bunday mutaxassislar turli xil terapevtik kontekstlarda odamlar bilan ishlaydi. Odamlar koʻpincha intizomni faqat klinik yoki maslahatchi psixologlarni oʻz ichiga oladi deb oʻylashadi. Maslahat va psixoterapiya psixologlar uchun keng tarqalgan faoliyat boʻlsa-da, ushbu sogʻliqni saqlash xizmati psixologiyasi sohalari psixologiyaning katta sohasidagi ikkita tarmoqdir[37]. Sanoat va tashkiliy va jamoat psixologlari kabi boshqa tasniflar mavjud boʻlib, ularning mutaxassislari asosan psixologik tadqiqotlar, nazariyalar va usullarni biznes, sanoat, ijtimoiy manfaatlar tashkilotlarining „haqiqiy dunyo“ muammolariga diqqat qaratadilar[38][39][40].

APA tomonidan tan olingan mutaxassisliklar[41]

tahrir
  • Klinik psixologiya
  • Klinik neyropsixologiya
  • Klinik bolalar va oʻsmirlar psixologiyasi
  • Maktab psixologiyasi
  • Xulq-atvor va kognitiv psixologiya
  • Er-xotin va oila psixologiyasi
  • Klinik salomatlik psixologiyasi
  • Geropsixologiya
  • Politsiya va jamoat xavfsizligi psixologiyasi
  • Uyqu psixologiyasi
  • Reabilitatsiya psixologiyasi
  • Guruh psixologiyasi va guruh psixoterapiyasi
  • Sud psixologiyasi
  • Ishlab chiqarish va tashkiliy psixologiya
  • Psixoanaliz
  • Maslahat psixologiyasi
  • Jiddiy ruhiy kasalliklar psixologiyasi
  • Klinik psixofarmakologiya

Klinik psixologlar bir qator psixologik terapiya boʻyicha, jumladan, xulq-atvor, kognitiv, gumanistik, ekzistensial, psixodinamik va tizimli yondashuvlar, shuningdek, psixologik test va maʼlum darajada neyropsikologik testlar boʻyicha chuqurlashtirilgan treninglar oʻtkazadilar.

Xizmatlar

tahrir

Klinik psixologlar bir qator professional xizmatlarni taklif qilishlari mumkin, jumladan[42]:

  • Psixologik davolash (psixoterapiya)
  • Psixologik testlarni boshqarish, baholash va sharhlash
  • Dori-darmonlarni buyurish (baʼzi shtatlarda)
  • Psixologik tadqiqotlar oʻtkazish
  • Oʻqitish
  • Profilaktika dasturlarini ishlab chiqish
  • Konsalting
  • Dastur boshqaruvi
  • Ekspert guvohligi
  • Talabalar yoki boshqa ruhiy salomatlik mutaxassislarini nazorat qilish

Amalda, klinik psixologlar turli xil sharoitlarda, jumladan, xususiy amaliyotlar, shifoxonalar, jamoat ruhiy salomatlik markazlari, maktablar, korxonalar va notijorat agentliklarda shaxslar, juftliklar, oilalar yoki guruhlar bilan ishlashi mumkin.

Litsenziya

tahrir

Klinik psixologiya amaliyoti Qoʻshma Shtatlar va Kanadada litsenziya talab qiladi. AQShning har bir shtatlari talablar va litsenziyalar jihatidan farq qilsa ham uchta umumiy talab mavjud[43]:

  1. Tegishli darajaga ega akkreditatsiya qilingan maktabni bitirish
  2. Nazorat ostidagi klinik tajribani yakunlash
  3. Yozma yoki ogʻzaki imtihondan oʻtish

Andoza:Mental health professionals

Bandlik

tahrir

Qoʻshma Shtatlarda psixologlar uchun 170 200 ta ish oʻrinlaridan 152 000 tasi klinik, maslahat va maktab lavozimlarida ishlaydi; 2300 nafari ishlab chiqarish-tashkiliy lavozimlarda, 15900 nafari esa „barcha boshqa“ lavozimlarda ishlaydi.

2020-yil may oyida AQShda klinik, maslahat va maktab psixologlari uchun oʻrtacha ish haqi 79 820 AQSh dollarini[44] va 2019-yil may oyida tashkiliy psixologlarning oʻrtacha ish haqi 92 980 AQSH dollarini tashkil etdi[45][46].

Manbalar

tahrir
  1. ↑ 1,0 1,1 „Psychologists : Occupational Outlook Handbook: : U.S. Bureau of Labor Statistics“ (en-us). www.bls.gov. Qaraldi: 2019-yil 24-sentyabr.
  2. ↑ Cognitive behavioral therapy (en). Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG), 8 September 2016. 
  3. ↑ David, Daniel; Cristea, Ioana; Hofmann, Stefan G. (29 January 2018). „Why Cognitive Behavioral Therapy Is the Current Gold Standard of Psychotherapy“. Frontiers in Psychiatry. 9-jild. 4-bet. doi:10.3389/fpsyt.2018.00004. ISSN 1664-0640. PMC 5797481. PMID 29434552.
  4. ↑ „Psychologists and psychology“. Healthdirect (2019-yil oktyabr).
  5. ↑ „What is Applied Psychology? Top Applied Psychology Careers“. www.gmercyu.edu. Qaraldi: 2019-yil 1-oktyabr.
  6. ↑ Psychology Board of Australia. Psychologyboard.gov.au. Retrieved on 22 November 2011.
  7. ↑ „Psychology Council of New South Wales“. www.psychreg.health.nsw.gov.au. 2007-yil 31-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 4-sentyabr.
  8. ↑ The Australian Psychological Society (APS). „Australian Psychological Society : Study pathways“ (2010-yil iyul). 2016-yil 15-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 12-iyul.
  9. ↑ The Psychology Board of Australia (PsyBA). „Psychology Board of Australia – General registration“ (2016-yil 24-may). Qaraldi: 2016-yil 12-iyul.
  10. ↑ „Retirement of the 4+2 internship pathway to general registration“. Psychologyboard.gov.au (2019-yil 24-may). Qaraldi: 2020-yil 3-yanvar.
  11. ↑ „Retirement of the 4+2 internship program“. Psychologyboard.gov.au (2019-yil 7-oktyabr). Qaraldi: 2020-yil 3-yanvar.
  12. ↑ „Psychology Internship Pathways – Find My Pathway“ (en-US). Find My Pathway. Qaraldi: 2018-yil 29-sentyabr.
  13. ↑ „Psychology Board of Australia – 5+1 internship program“ (en). www.psychologyboard.gov.au. Qaraldi: 2018-yil 29-sentyabr.
  14. ↑ „Psychology Board of Australia – Endorsement“. Psychologyboard.gov.au (2010-yil 1-iyul). Qaraldi: 2012-yil 13-avgust.
  15. ↑ The Australian Psychological Society. „Cessation of use of specialist titles in Western Australia“ (2013-yil 2-iyul). 2017-yil 4-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 23-noyabr.
  16. ↑ Psychology Board of Australia. „Specialist title transition period for WA psychologists is ending“ (2013-yil 17-oktyabr). Qaraldi: 2016-yil 23-noyabr.
  17. ↑ Belgium: New Law On Mental Health Professions (Wayback Machine saytida 2018-05-17 sanasida arxivlangan) April 2018
  18. ↑ Becoming a psychologist or psychologist associate Ontario Psychological Association.
  19. ↑ Professional practice rights (Wayback Machine saytida 2017-03-23 sanasida arxivlangan) 12 December 2008 by valvira.fi
  20. ↑ Finnish Psychological Association — Welcome (Wayback Machine saytida 2017-03-11 sanasida arxivlangan) psyli.fi
  21. ↑ „BDP – Profession“. 2016-yil 8-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 15-avgust.
  22. ↑ „Ανακοίνωση του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων“ (el). Association of Greek Psychologists (2011-yil 19-aprel). Qaraldi: 2019-yil 27-iyun.
  23. ↑ „Κώδικας Δεοντολογίας Ψυχολόγων“ (el). Tax Heaven (2019-yil 18-iyun). Qaraldi: 2019-yil 27-iyun.
  24. ↑ „Educated abroad, but want to practice as a psychologist in Norway?“. 2020-yil 22-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 4-sentyabr.
  25. ↑ List of accredited universities in South Africa (Wayback Machine saytida 2014-12-10 sanasida arxivlangan), Professional Board for Psychology
  26. ↑ HPCSA. HPCSA. Retrieved on 22 November 2011.
  27. ↑ „HCPC – Health Professions Council – Practitioner psychologists“ (2018-yil 4-aprel). Qaraldi: 2018-yil 5-aprel.
  28. ↑ APA Membership information. Apa.org. Retrieved on 22 November 2011.
  29. ↑ Norcross, J. & Castle, P. (2002).Appreciating the PsyD: The Facts. Eye on Psi Chi, 7(1), 22-26.
  30. ↑ „Database of APA-Accredited Psychology Programs“ (en). APA.org. Qaraldi: 2018-yil 6-aprel.
  31. ↑ „Understanding APA Accreditation“ (en). APA.org. Qaraldi: 2018-yil 6-aprel.
  32. ↑ „About Accreditation > Why is accreditation important?“ (en). APA.org. Qaraldi: 2018-yil 6-aprel.
  33. ↑ „Choosing a Program > Will I have trouble getting a job or becoming licensed if I don't go to an accredited program?“ (en). APA.org. Qaraldi: 2018-yil 6-aprel.
  34. ↑ „Why accreditation matters“. GradPSYCH Magazine (inglizcha). 2004. Qaraldi: 6 April 2018.
  35. ↑ Marcus. „Choosing a Graduate Program in Clinical Psychology“ (en). Psychology Today (2014-yil 7-iyun). Qaraldi: 2018-yil 6-aprel.
  36. ↑ „Divisions of APA“. Qaraldi: 2016-yil 15-avgust.
  37. ↑ What is Psychology? (Wayback Machine saytida 2009-10-03 sanasida arxivlangan) at everydaypsychology.com
  38. ↑ Peterson, Donald R. (1976). „Is psychology a profession?“. American Psychologist. 31-jild, № 8. 572–581-bet. doi:10.1037/0003-066X.31.8.572. PMID 1008340.
  39. ↑ Spector, P.E (2011). Industrial and Organizational Psychology: Research and Practice, (6th Edition) NJ, US: Wiley.
  40. ↑ Dalton, J. H., Elias, M. J., & Wandersman, A. (2001). „Community Psychology: Linking Individuals and Communities“. Stamford, CT: Wadsworth.
  41. ↑ „APA-Recognized Specialties“.
  42. ↑ Compas, Bruce & Gotlib, Ian. (2002). Introduction to Clinical Psychology. New York, NY : McGraw-Hill Higher Education. ISBN 0-07-012491-4
  43. ↑ „Association of State and Provincial Psychology Boards“. Qaraldi: 2007-yil 17-fevral.
  44. ↑ „Psychologists Salary BLS“ (2021-yil 28-dekabr).
  45. ↑ U.S. Department of Labor, Bureau of Labor Statistics, Occupational Outlook Handbook: Psychologists
  46. ↑ Organizational Psychologists. Bls.gov. Retrieved on 28 December 2021.


Manba xatosi: <ref> tags exist for a group named "lower-alpha", but no corresponding <references group="lower-alpha"/> tag was found 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Psixolog&oldid=4974703" dan olindi