Qozogʻiston xalqi

Qozogʻiston xalqlari — respublikaning barcha millatlari qozoq xalqi bilan umumiy birlashib, Qozogʻistonning yagona millatini tashkil etadilar va bu xalq Qozogʻiston Respublikasida mustaqillikning yagona egasi hisoblanadi. Qozogʻiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlari asosida togʻridan-togʻri, shuningdek, oʻzi tomonidan saylangan davlat hokimiyati organlar orqali amalga oshiradi. Qozogʻistonda tubjoy qozoqlar, 130 dan ortiq millat va guruh (elat) vakillari yashaydi. 2013-yil statistik maʻlumotlariga koʻra, qozoqlar soni 11 058 ming kishini, yaʻni mamlakat aholisining 65,2% ini tashkil qiladi. Mamlakatda rus millati vakillari — 21,8%, o‘zbeklar 3%, ukrainlar 1,8%, uyg‘urlar 1,4%. Nisbatan koreyslar va dunganlar ham kam emas.

Qozoqlar

Qozoqlar Yevropa va Janubiy Sibir mongoloid irqlari oʻrtasida oʻtish joyini egallaydi. Qozoqlarning ajdodlari hozirgi Qozogʻiston hududida miloddan avvalgi 1-asrda yashagan. 15-asr oʻrtalarida ular alohida etnik guruh boʻlib rivojlanib, 16-asr oʻrtalarida esa yagona xonlik (davlat) tuzdilar. Qozoqlar Yevropa-Osiyo yarimoroli koʻchmanchi madaniy sivilizatsiyasining birinchi merosxoʻrlaridir. 1917 yil inqilobiga qadar qozoqlar soni 6,2 millionga yetdi. U turkiy tili xalqlarining eng kattasi edi. Qozoqlar soni boʻyicha dunyo xalqlari orasida 70-oʻrinni egallaydi. Lingvistik jihatdan ular Oltoy tillari oilasining turkiy guruhiga kiradi va diniy eʻtiqodi jihatidan islomning sunniy tarmogʻiga kiradi.

Qozoqlar respublikaning barcha viloyatlarida yashaydi, lekin ularning ulushi ayniqsa Gʻarbiy va Janubiy Qozogʻiston viloyatlarida ustunlik qiladi. Qozoq xalqi azal-azaldan yaylov chorvachiligidagi mahorati, yaylov o‘simliklari tarkibini mukammal bilishi bilan ajralib turadi. Hozirda qozoqlar xalq xo‘jaligi, fan va texnika, madaniyatning barcha jabhalarida faol mehnat qilib, yetakchilik qilmoqda.

Ruslar

Ruslar asosan shimoliy rayonlarda (Shimoliy Qozogʻiston, Akmola, Qoʻstanay, Pavlodar viloyatining shimolida) yashaydi.

Ukrainlar

Ukrainaliklar ham ruslar bilan birga joylashgan, lekin ularning ulushi Qoʻstanay va Aqtoʻbe viloyatlarida koʻproq.

Belaruslar

Belarusiyaliklarning aksariyati Shimoliy Qozogʻistonda yashaydi. Ruslar, Ukrainlar va Belaruslar Qozoqlar kabi xalq xo‘jaligining barcha sohalarida mehnat qiladi.

Oʻzbeklar

Oʻzbeklar janubda Oʻzbekistonga tutash sugʻoriladigan dehqonchilik hududlarida toʻplangan.

Nemislar

Nemislar respublikaning shimoli, janubida va Qaragʻanda viloyatida koʻp. Ular asosan dehqonchilik, sut chorvachiligi bilan shugʻullanadi.

Tatarlar

Tatarlar Qozogʻiston shimolidagi eski shaharlarda, ayniqsa Petropavlovsk, Semey va Uralda joylashdilar. Ularning soni shaharlarda koʻp, ular asosan maishiy xizmat va savdo sohasida ishlaydi.

Koreyslar

Koreyslarning katta qismi respublika janubida, ayniqsa Qoratol daryosi va Sirdaryoning quyi oqimi yaqinida istiqomat qiladi, ular birinchi marta sholi yetishtirishni yoʻlga qoʻygan.

Uygʻurlar, Dunganlar

Uygʻurlar — Olmaota viloyatida, Dunginlar — Jambul viloyatida . Ular sugʻorma dehqonchilik, ayniqsa, bogʻdorchilik bilan shugʻullanadi.