Vikipediya

Richard Michael Mullane

NASA astronavti

Richard Michael Mullane (1945-yil 10-sentyabrda tugʻilgan) – muhandis va qurolli kuchlar xodimi, isteʼfodagi USAF xodimi va NASAning sobiq astronavti. Faoliyati davomida u STS-41-D, STS-27 va STS-36 kosmik kemalarida missiya mutaxassisi sifatida uchgan.

Richard Michael Mullane
Tavalludi 10-sentyabr 1945
AQSHningTexas shtati Vichita-Fols shahri 1945-yil 10-sentyabr
Fuqaroligi AQSh
Taʼlimi Amerika Qo‘shma Shtatlari Harbiy-havo kuchlari akademiyasi (Air University)da
Kasbi NASA astronavti
Unvoni
Veb-sayti Rasmiy veb-sayt

Yoshlik yillari va taʼlimi

tahrir

Richard Michael Mullane 1945-yil 10-sentyabrda AQShning Texas shtatidagi Wichita-Falls shahrida dunyoga kelgan[1]. U tugʻilgan paytda, otasi Hugh Tinch okeanida urushda B-17 samolyotida uchuvchi sifatida xizmat qilgan. Otasiga poliomielit tashxisi qoʻyilib, oyoqlarini ishlatish qobiliyatini yoʻqotmaguncha, oila tez-tez koʻchib yurgan. Bu voqea oilaning Nyu-Meksiko shtatining Albukerke shahriga koʻchib oʻtishiga sabab boʻlgan[2]. U Amerika Skautlar Tashkilotida Ikkinchi Darajali Skaut boʻlgan[3]. Richard 1963-yilda Nyu-Meksiko shtatining Albuquerque shahrida joylashgan Avliyo Pius X nomli oʻrta maktabni bitirgan. Keyinchalik, 1967-yilda Amerika Qoʻshma Shtatlari Harbiy Akademiyasida harbiy muhandislik yoʻnalishi boʻyicha bakalavr darajasini olgan. 1975-yilda esa AQSH Harbiy-havo kuchlari Texnologiya Institutida aviatsiya muhandisligi boʻyicha magistrlik darajasiga erishgan.

Harbiy-havo kuchlaridagi karyerasi

tahrir

Mullane, havo kuchlari polkovnigi, 1967-yilda West Pointni tamomlagan. U 1969-yilning yanvaridan noyabrigacha Vyetnamning Tan Son Nhut havo bazasida RF-4C qurolli kuchlar xodimi sifatida 134 ta jangovar missiyani bajargan. Keyinchalik u Angliyada 4 yillik xizmat safarini oʻtkazgan. 1976-yil iyul oyida Kaliforniyadagi Edwards havo kuchlari bazasida USAF parvoz muhandislari kursini tugatgandan soʻng, u Florida shtatidagi Eglin havo kuchlari bazasidagi 3246-sonli samolyotida qurolli kuchlar xodimi etib tayinlangan[4][5].

NASAdagi faoliyati

tahrir

Mullane 1978-yilning yanvar oyida NASA tomonidan tanlangan va 1979-yilning avgust oyida astronavt boʻlgan[6]. U uchta Kosmik raketoplan missiyasida uchgan. 1984-yilning avgust oyida STS-41-D ekipajida, 1988-yilning dekabr oyida STS-27 va 1990-yilning mart oyida STS-36 da missiya mutaxassisi boʻlib ishlagan.

Mullane oʻzining ilk vazifasida 1984-yil 30-avgustda Floridadagi Kennedy kosmik markazidan uchirilgan STS-41-D parvoz ekipajida missiya mutaxassisi sifatida ishtirok etgan. Bu "Orbiter Discovery" kosmik kemasining ilk parvozi boʻlgan. Ushbu yetti kunlik vazifa davomida ekipaj OAST-1 quyosh paneli tajribasini muvaffaqiyatli ishga tushirgan, uchta sunʼiy yoʻldoshni fazoga chiqargan, CFES-III tajribasini oʻtkazgan, talabalarning kristall oʻstirish tajribasini amalga oshirgan hamda IMAX kino kamerasi yordamida suratga olish tajribalarini bajarganlar. STS 41-D 1984-yil 5-sentyabrda Kaliforniyadagi Edwards havo kuchlari bazasiga qoʻnishidan oldin 145 soat ichida Yer atrofida 96 marta aylanib chiqqan.

Shundan soʻng Mullane STS-62-A missiyasiga tayinlangan. Bu Vandenberg havo kuchlari bazasidan uchirilishi rejalashtirilgan birinchi Shuttle parvozi boʻishi kutilgan. Biroq, Space Shuttle Challenger halokati tufayli mazkur missiya bekor qilingan. Shuttle xizmatga qaytganidan soʻng, u 1988-yilning 2-dekabrida Florida shtatidagi Kennedy kosmik markazidan uchirilgan STS-27da Orbiter Atlantis bortida uchgan. Missiya Mudofaa vazirligining (DOD) yukini, shuningdek, bir qator ikkilamchi yuklarni olib uchgan. Missiya 1988-yilning 6-dekabrida Kaliforniyadagi Edwards havo kuchlari bazasidagi 17-qoʻnish yoʻlagiga qoʻnishi bilan yakunlangan. Missiya davomiyligi 105 soat boʻlgan. Atlantida parvozi paytida uning muhim issiqlikka chidamli plitkalari jiddiy shikastlangani sababli, ushbu missiya eʼtiborga loyiq hisoblangan.

Uchinchi parvozida Mullane 1990-yilning 28-fevralida Florida shtatidagi Kennedy kosmik markazidan uchirilgan „Atlantis“ kosmik kemasining STS-36 ekipajida xizmat qilgan. STS-36 missiyasi 1990-yilning 4-martida Kaliforniyadagi Edwards havo kuchlari bazasiga qoʻnishi bilan yakunlangan.

Uchinchi parvozi tugagandan soʻng, Mullane koinotda umumiy hisobda 356 soat vaqt oʻtkazgan. U 1990-yilning 1-iyulida NASA va Harbiy-havo kuchlaridan nafaqaga chiqqan[7].

NASAdan keyingi faoliyati

tahrir

2006-yilda Mullane „Riding Rockets: The Outrageous Tales of a Space Shuttle Astronaut“ nomli avtobiografiyasini nashr etgan, unda uning kosmik dasturdan oldingi va kosmosdagi hayoti batafsil yoritilgan hamda NASA astronavtlar korpusi madaniyatiga nisbatan tanqidiy fikrlarini bayon etgan[8]. Mullane 2006-yilning 13-fevral, dushanba kuni Jon Stewart bilan Amerika Qoʻshma Shtatlarining „The Daily Show“ telekoʻrsatuvida oʻz kitobini targʻib qilish uchun suratga tushgan.

Mukofotlari

tahrir

U Harbiy-havo kuchlari assotsiatsiyasi va For All Moonkind boshqaruv kengashi aʼzosi.

Adabiyotlar

tahrir

Manbalar

tahrir
  1. ↑ „Richard M. Mullane (Colonel, USAF, Ret.)“. NASA Former Astronauts. NASA (1996-yil yanvar). Qaraldi: 4-noyabr.
  2. ↑ Mullane, Mike. Riding Rockets: The Outrageous Tales of a Space Shuttle Astronaut. New York City: Scribner, 2006. ISBN 0-7432-7683-3. 
  3. ↑ „Astronauts and the BSA“. Fact sheet. Boy Scouts of America. 2009-yil 14-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-noyabr.
  4. ↑ „Richard M. Mullane (Colonel, USAF, Ret.)“. NASA Former Astronauts. NASA (1996-yil yanvar). Qaraldi: 4-noyabr.
  5. ↑ „Richard Michael "Mike" Mullane“. Biographies of U.S. Astronauts. Spacefacts (2018-yil 24-avgust). Qaraldi: 4-noyabr.
  6. ↑ „Gem Officer Astronaut Pick“. The Times-News. UPI (1978-yil 19-yanvar), s. 6.
  7. ↑ JSC News Release Log 1990  — Vikimanba.
  8. ↑ Ferell. „Too Much of the Right Stuff“. Sunday Book Review. The New York Times (2006-yil 19-mart). Qaraldi: 4-noyabr. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Richard_Michael_Mullane&oldid=5314411" dan olindi