Saken Seyfullin nomidagi Qaragʻandi viloyat qozoq drama teatri

Saken Seyfullin nomidagi Qaragʻandi viloyat qozoq drama teatri — Qaragʻandi shahridagi Xalqlar doʻstligi ordenli qozoq davlat drama teatri.

Saken Seyfullin nomidagi Qaragʻandi viloyat qozoq drama teatri
qozoqcha: Сәкен Сейфуллин атындағы Қарағанды облыстық қазақ драма театры
Umumiy maʼlumot
Joylashuvi	Qaragʻandi
Manzili	Qozogʻiston
Dizayn va konstruksiya
Meʼmor	S.Bekbolatov

Tarixiy davrlari

Oʻtgan asrning oʻttizinchi yillari Sararqaning chekkasiz-cheksiz dashtiga respublikaning turli burchakidan turli millat vakillari keldi. Koʻmirli Qaragʻandi bilan birga maʼnaviy talab ham oshdi. Dastlab badiiy havaskorlik toʻgaraklar paydo boʻlgan boʻlsa, 1932-yili „Ishchi yoshlar teatri“ tashkil etildi. Oradan ikki yil oʻtganda unga tarkibiga bir guruh isteʼdodli yoshlar qoʻshilib, teatr „Qaragʻandi shahar ishchi-qozoq yoshlarining teatri“ degan nomga ega boʻldi. 1932-yili A.Shaninning „Zaure“ spektakli asosidagi spektakl premyerasi bilan ochildi. Bosh rolni J.Shashkina ijro etdi. Teatr asoschilaridan Qozogʻiston Respublikasi xalq artisti J.Shashkina, Qozogʻiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan artist Z.Qoʻshqinboyev, S.Junisov, U.Abeuova, K.Baybekov, T.Ilyosov, N.Jabayev, B.Shalov va boshqa koʻplab rassomlar.

1936-yili ijodiy jamoaning shakllanishida juda muhim voqea boʻldi. Teatr viloyat teatri maqomini olib, professional jamoaga aylandi. Jamoa milliy dramaturgiyani (B.Maylinning „Maydanin“, S.Seyfullinning „Qizil sunqarlarin“, I.Jansugirovning „Kegin“) puxta egallash bilan qator rus va xorijiy klassikaning asarlari boʻyicha (D.Furmanovning „Chapaevin“, N.V.Gogolning „Revizorin“, K.Goldonining „Ikki xoʻjayinga bir xizmatchi“) spektakllar qoʻydi. Qozoq folklor asarlari mavzusida yozilgan G.M. Musyrepovning „Qozi Koʻrpesh — Bayan sulu“, M.O. Avezovning „Enlik-Kebek“, "Ayman-Sholpan" spektakllarini sahnalashtirgani muhim voqea boʻldi. 1938-1940-yillarda teatr sahnasida birinchi opera spektakllari „Qiz Jibek“, „Yer Targʻin „, „Jalbir“ (E.Brusilovskiy) namoyish etildi. Rassomlar S.Junisov, R.Qoʻyshibeva, M.Surtiboyev va J.Shashkinaning Moskvada boʻlib oʻtgan qozoq adabiyoti va sanʼati dekadasida qatnashishi jamoa aʼzolarining ijodiy hisoboti edi (1936). 1964-yilda unga qozoq adabiyotining atoqli namoyandasi Saken Seyfullin nomi berildi.

Ulugʻ Vatan urushi yillari teatr faoliyatini toʻxtatgan yoʻq. Qaragʻandiga koʻchirilgan Lesya Ukrainka nomidagi Ukrain teatrining jamoasi qozoq aktyorlariga kasbiy mahoratin oshirishga yaxshi taʼsirin koʻrsatdi. Rejissyor Yu.A.Sumarokov bilan P.B.Serebryanik bir necha spektakllarning („Jomartning kilemi“, „Namis gvardiya“, „Tundegi kezdesu“) spektaklarin sahnaga chiqardi, ular milliy teatrning tashkil topgan maktabiga yangi hayajon olib keldi. 1946-1951-yillarda jamoa oʻz chiqishlarin gʻoyaviy-badiiy spektakllar bilan sezilarli darajada boyitdi. Rejissor L.Luri va M.I.Rukavishnikov boshchiligida K. Simonovning „Rus muammosi“, „Rus xalqi“, A. Safronovning „Moskva xarakteri“, V. Lavrenevning „Amerika Ovozi“, N. Baymuhamedovning „Balbuloq“, A. Korreichukning „Makar Dubrava“, M.O. Auezovning „Abay“, F. Shillerning „Yovuzlik va muhabbat“, Lope Veganing „Yolgʻon favvorasi“ va boshqa spektakllar namoyish etildi. 1951—1954-yillarda jamoa rus drama teatri bilan birgalikda tajriba davrini boshdan kechirdi. Jamoa A.Bekning „Volokolam shossesi“, M.Avezovning „Doʻst-shon-doʻst“, D.Isabekovning „Opa“, Sh. Aytmatovning „Oq kema“, S. Junisovning „Oʻliara“, A. Minullinning „Yolgʻizlik“, O. Ioseliani „Arava agʻdarilmaganda“, Evripidning „Medeya“, U.Shekspirning „Makbet“ pyesalari bilan repertuarini boyitib, ijodida yangi davrni boshlab berdi. Teatr Olmaota (1962, 1975, 1986), respublika viloyat markazlarida gastrollarda boʻlib, yetuk ijodiy jamoa sifatida oʻzini namoyon qildi.

Spektakllar

Teatr K.Jumabekovning „Zamana netken tar eding“ (1995), A.Orazbekovning „Bir tup alma agʻash“ (1996), M.Avezovning „Qorgʻansizding kuni“ (1997), Sh.Aytmatovning „Adilet azabi“ (1998), G.Gorinning „Ating shiqpasa“ (1999), M.Gʻapparov, Gʻ. Gʻapparovaning „Qiyamet qayim Kioto“ (2000), Sh.Murtazoning „Domalaq ana“ (2001), E.Razumovskayaning „Medeya“ (2004) spektakli bilan tanlovlarda qatnashgan va sovrinli oʻrinlarni egallagan. QozSSR xalq artistlari J.Shashkina, R.Qoʻyshibeva, M.Surtiboev, A. Musabekova, QozSSRda xizmat koʻrsatgan artistlar 3. Qoʻshkinboyev, M.Abdikarimov, M.Bektenov, A.Shaymerdenov, S.Yunisovlar bor edi. Keyinchalik, maxsus oʻquv yurtini tugatgandan soʻng, QozSSR xalq artisti A.Abilayeva, Q.Satayev, QozSSRda xizmat koʻrsatgan artist 3. Jaqipov, A.Ibroyev, Q.Alimboyeva, O.Asilbekov, R.Bayagʻambetov, N.Jansugirova, K.Kamolovlar kelib qoʻshilishdi. Direktorlar M.Qosiboyev, M.Qambarov, T.Tungishbyoev, J.Omarov, E.Tapenov, M.Bexojin samarali mehnat qildi.

Teatrda Qozogʻiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan artistlari E.Junisbekov, K.Jumabekov, G.Rashkalieva, A.Axmetqaliyeva, M.Qisiqov, S.Jumagʻali, M.Sadiqonov, Sh.Nukina, B.Kemalova, Q.Jirimbayeva, B.Axmetov, B.Bakijanov va boshqalar xizmat qiladi. Teatrning bosh rejissyori Qozogʻiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan xodim A.T.Orazbekov, bosh rassom K.Maqsutov.

Yutuqlar

• 1982-yilda teatr oʻzining 50 yilligi munosabati bilan „Xalqlar doʻstligi“ ordeni bilan taqdirlandi. Teatr sahnasida M. Auezov, G. Musirepov, S. Mukanov kabi qozoq dramaturglarining pyesalari sahnalashtirilgan.
• 1996-yilda J. Jabayev tavalludining 150 yilligiga bagʻishlangan respublika festivalida A. Orazbekov pyesasi asosida sahnalashtirilgan spektakl uchun 2-oʻrin bilan taqdirlangan.
• 1997-yilda M.Avezov tavalludining 100 yilligiga bagʻishlangan festivalda M. Auezov pyesasi ikkinchi oʻrinni egalladi, 1999-yilda Gʻ.Gorin oʻz chiqishi uchun Gran-prini qoʻlga kiritdi.
• 2000-yilda VIII Respublika teatr festivalida qatnashib, birinchi oʻrinni egalladi. Bu yil Misrda (Qohira) oʻtkazilgan xalqaro eksperimental festivalda u Misr Madaniyat vazirligining maxsus mukofotiga sazovor boʻldi.
• 2001-yilda Sh.Murtazoning „Domalaq ana“ spektakli bilan 3-oʻrinni egalladi.
• 2006-yilda Ostona shahrida oʻtkazilgan respublika festivalida Sh. Aytmatovning „Ona — Yer ona“ spektakli „Tarixiy mavzu ochishdagi yangilik uchun“ nominatsiyasida gʻolib boʻldi.
• 2009-yilda XVII Respublika teatr festivalida M.Avezovning „Abay“ tragediyasi uchun Gran-prini qoʻlga kiritdi.
• 2011-yilda Ukrainada "Teatr. Chexov. „Yalta“ xalqaro festivalida „Za yarkoe incarnatiye legendy i mifa“ nominatsiyasida eng yaxshi deb topildi.
• 2013-yilda Serbiyada boʻlib oʻtgan „Slaviya-2013“ xalqaro festivalida M.U.Avezovning „Qoragʻoz“ tragediyasi bilan ochish imkoniyatiga ega boʻldi va „Kichik Don Kixot“ mukofotiga sazovor boʻldi.
• 2014-yili Tarazda oʻtkazilgan 1-xalqaro festivalda ishtirok etdi. Shekspirning „Qirol Lir“ asarida ishtirok etgan teatr artisti, Davlat mukofoti laureati, Qozogʻistonda xizmat koʻrsatgan artist Kenesiy Jumabekov Qirol Lir rolini mohirona ijro etgani uchun mukofotlangan.