Yangi Oʻrgimchak-odam

2012-yilda Marc Webb tomonidan suratga olingan film

Yangi Oʻrgimchak-odam (inglizcha: The Amazing Spider-man) — Marvel Comics qahramoni Oʻrgimchak-odam komikslariga asoslanib, 2012-yilda chiqarilgan AQShning fantastika janridagi film. Columbia Pictures tomonidan Marvel Entertainment, Laura Ziskin Productions, Arad Productions hamda Matt Tolmach Productions bilan hamkorlikda ishlab chiqarilgan va Sony Pictures Releasing tomonidan ommaga taqdim etilgan. Bu film Sam Raimi tomonidan 2002—2007-yillarda suratga olingan Oʻrgimchak-odam trilogiyasidan keyin chiqarilgan toʻrtinchi Oʻrgimchak-odam filmi boʻlib, yangi aktyorlar guruhi bilan qayta ekranlashtirilgan. Filmning davomi Yangi oʻrgimchak-odam 2 hisoblanadi. Filmga Marc Webb rejissyorlik qilgan boʻlib, ssenariy James Vanderbilt, Alvin Sargent hamda Steve Kloves tomonidan yozilgan. Bosh rollarni Andrew Garfield, Emma Stone, Rhys Ifans, Denis Leary, Campbell Scott, Irrfan Khan, Martin Sheen, va Sally Fieldlar ijro etishgan. Filmda Peter Parker oʻrta maktab oʻquvchisi boʻlib, genetik jihatdan oʻzgartirilgan oʻrgimchak tomonidan chaqilganidan keyin oʻrgimchakka oʻxshash qobiliyatlarga ega boʻladi. U oʻz qobiliyatlaridan foydalanib jinoyatchilikka qarshi kurashadi, lekin oʻzining oddiy hayoti bilan qahramonlik hayotini muvozanatlashga harakat qilganida shaxsiy muammolarga duch keladi. Peter, shuningdek, oʻtmishiga yuzlanishi va ota-onasining gʻoyib boʻlishi ortida turgan haqiqatni aniqlashga harakat qiladi. Bu Peterning otasining sobiq hamkasbi boʻlgan va yovuz kaltakesakka aylangan Dr. Curt Connors bilan toʻqnashuvga olib keladi.

Yangi Oʻrgimchak-odam
The Amazing Spider-Man
Spider-Man, wounded, is covered in a spider web with New York City in the background and as a reflection in his mask. Text at the bottom of the reveals the title, release date, official site of the film, rating and production credits.
Film posteri
Rejissyor(lar) Marc Webb
Prodyuser(lar)
Ssenariynavis(lar)
Hikoya James Vanderbilt
Rollarda
Bastakor(lar) James Horner
Kinematografiya John Schwartzman
Muharrir(lar)
Studiya(lar)
Distribyutor Columbia Pictures
Chiqarilgan sanasi
Davomiyligi 136 daqiqa
Mamlakat AQSH bayrogʻi AQSh
Til inglizcha
Byudjeti $200–230 million[lower-alpha 1]
Daromadi $757,9 million[4]
Keyingi film Yangi Oʻrgimchak-odam 2

Filmni suratga olish ishlari 2010-yil Tobey Maguire bosh rolidagi Oʻrgimchak-odam 4 filmini suratga olish ishlari bekor qilinganidan soʻng boshlangan. Columbia Pictures suratga olish guruhini oʻzgartirmasdan franshizani qayta ekranlashtirishga qaror qilgan. Vanderbilt ssenariyni yozishga chaqirilgan, Sargent va Kloveslar esa ssenariyda Vanderbiltga yordam berishgan. Asosiy rollar uchun kasting 2010-yilda suratga olish ishlari boshlanmasidan avval boʻlib oʻtgan. Komikslar asosida yangi dizaynlar, masalan, sunʼiy toʻr otuvchi qurilmalar kiritilgan. Red Digital Cinema Camera Companyning RED Epic kamerasi yordamida asosiy suratga olish ishlari 2010-yil dekabr oyida Los-Angelesda boshlanib, soʻng Nyu-York shahriga koʻchirilgan. Film uchun vizual effektlar va montaj ishlari 2011-yil aprel oyidan boshlangan. 3ality Technica 3D tasvirlar tayyorlashni oʻz zimmasiga olgan, Sony Pictures Imageworks esa CGI effektlar ustida ishlagan.

Sony Pictures Entertainment film uchun reklama veb-saytini yaratib, koʻplab treylerlarni chiqargan. Filmga oid mahsulotlarga Beenox va Activision tomonidan yaratilgan video oʻyinlar ham qoʻshilgan. Film 2012-yil 30-iyunda Tokioda premyera qilingan. AQShda esa 2012-yil 3-iyulda (2002-yilda taqdim etilgan „Oʻrgimchak-odam“ filmidan roppa-rosa oʻn yil oʻtib) 2D, 3D, IMAX 3D va 4DX formatlarida premyera qilingan. Film tanqidchilar tomonidan ijobiy qabul qilingan. Garfield va Stone oʻrtasidagi ishqiy munosabat, jangovar sahnalar, vizual effektlar va soundtrek tanqidchilarga xush kelgan boʻlsa, syujetdagi kichik detallar baʼzi tanqidlarga sabab boʻlgan. Film 2012-yilda dunyo boʻyicha 758 million dollar daromad qilgan holda, yilning yettinchi eng koʻp daromad keltirgan filmi boʻlgan. Filmning davomi, Yangi Oʻrgimchak-odam 2 filmi, 2014-yil 2-mayda ommaga taqdim etilgan. 2021-yilda Garfield va Ifans oʻz rollarini Oʻrgimchak-odam: Uyga Yoʻl Yoʻq filmida yana takrorladilar. Bu film multi-olamlar fazasi sabab, Raimi va Webb filmlarini bir-biriga bogʻlagan.

Voqealar rivoji

tahrir

Bolakay Peter Parker otasining xonasi tartibsiz holatda turganligini koʻrib qoladi. Peterning otasi Richard va Mary Parkerlar yashirin hujjatlarni olib, Peterni Ben amakisi va May xolasining uyiga tashlab, sirli ravishda gʻoyib boʻlishadi.

Oradan yillar oʻtib, Peter Midtown Sciense High Schoolga oʻqishga boradi. Garchi u aqlli boʻlsa-da, maktabning bezorilari tomonidan tez-tez tazyiqqa uchrardi. U Gwen Stacyga oshiq boʻlib qoladi. Uyning omboridan otasiga tegishli portfelni hamda uning ichidagi yashirin hujjatlarni topib oladi. Peter ota-onasining sirli ravishda gʻoyib boʻlishi ustida izlanish jarayonida otasi Oscorpda bir qoʻlini yoʻqotgan va genlarning mutatsiyasi bilan shugʻullanadigan Dr. Curt Connors bilan birga ishlagani haqida maʼlumot oladi. Oscorpga borganida Peterni genetikasi oʻzgartirilgan oʻrgimchak chaqib oladi. Shu tariqa Peter oʻrgimchakka oʻxshash qobiliyatlarga ega boʻlib, devorga chiqa olish, tezlik, kuchli sezgi kabi xislatlarni shakllantiradi. Bir qoʻlini yoʻqotgan Connors, kaltakesaklarning yoʻqotilgan tana aʼzolarini qayta oʻstira olish qobiliyatlarini genetik mutatsiya orqali boshqa jonzotlarga oʻtkazish va shu tariqa oʻzining qoʻlini ham oʻstirish ustida ish olib boradi.

Peter Connorsning tajribalarida yetishmayotgan algoritmni dadasining hujjatlari orasidan topib oladi. So'ngra, Connorsning oldiga borib, u Richardning oʻgʻli ekanligini aytadi hamda yetishmayotgan algoritm formulasini unga taqdim qiladi. Maktabdagi janjal sabab Peterning amakisi ish vaqtini tunga oʻtkazishga majbur boʻlib, xolasini ishdan qaytishda uyga olib kelish Peterning zimmasiga tushadi. Oscorpda Connors bilan genlar mutatsiyasi ustida izlanish olib borganligi uchun uyga qaytganida xolasini ishdan olib kelmagani uchun Ben amakisi bilan janjallashib qolib, uydan chiqib ketadi. Ben Peterni qidirib yurgan vaqtda bir jinoyatchiga toʻqnash kelib o'ldirib ketiladi. Peter yaqin hududda oʻq ovozini eshitib, yugurib boradi va amakisini yaralangan holda topadi. Ben Peterning qoʻlida jon beradi. Jinoyatchining taʼriflaridan Peter unga oʻxshash jinoyatchilarni qidirib qasos olishni istaydi. Spandexdan foydalanib kiyim va niqob tayyorlaydi hamda sunʼiy toʻr otadigan mexanik qurilma ixtiro qiladi. Gwenning oilasi bilan tushlikda Peter oʻrgimchak odamni qoʻlga olishga buyruq bergan George Stacy Gwenning otasi ekanligini biladi. Tomda Peter Gwenga oʻrgimchak odam ekanligini aytadi.

Kaltakesaklardan qayta tiklanish mutatsiyasi boshqa jonzotlarda muvaffaqiyatli oʻtganidan soʻng, Rajit Ratha Connorsdan buni tezroq odamlar ustida sinashni talab etadi. Connors esa begunoh odamlar ustida tajriba oʻtkazib, ularning hayotini xavf ostiga qoʻyishdan bosh tortadi. Ratha Connorsni ishdan boʻshatib, tajribani Veteranlar kasalxonasida amalga oshirishga qaror qiladi. Connors noilojlikdan tajribani oʻz ustida amalga oshirib hushidan ketadi. Qayta uygʻonganida uning yoʻqotgan qoʻli qayta oʻsganini koʻradi. Connors Rathani toʻxtatishga ketayotganida ulkan kaltakesakka aylanib Williamsburg Bridgeda odamlarga hujum qiladi. Peter oʻrgimchak odam kiyimini kiyib, u yerda odamlarni Connorsning hujumidan saqlab qoladi. Keyinroq politsiya oʻrgimchak odamni ham, ulkan kalta kesakni ham qoʻlga olishga buyruq beradi.

Peter Connorsning izidan borib hujumga uchraydi, ammo qochishga ulgurib qoladi. Connors Peterning fotoapparatidan uning kim ekanligini bilib qoladi va u oʻqiydigan maktabga hujum qiladi. Peter Connorsning ortidan borib, uning Oscorp binosidan bir zumda butun shaharga dorini yoya oladigan moslama orqali shahar aholisini ulkan kalta kesaklarga aylantirish rejasini payqab qoladi. Tezda Gwenga qoʻngʻiroq qilib, undan bu biologik qurolga qarshi antidot tayyorlashni soʻraydi va Oscorp tomon yoʻl oladi.

Kapitan Stacy va politsiyachilar oʻrgimchak odamni qoʻlga olishadi. Kapitan Stacy oʻrgimchak odam aslida Peter Parker ekanligini bilib, uni kaltakesakni toʻxtatish uchun qoʻyib yuboradi. Gwen antidotni tayyorlaydi. Peter kelib uni butun shaharga yoyib Connorsni asl holatiga qaytaradi, ammo Connors Kapitan Stacyni jarohatlab boʻlgan edi. Oʻlimidan avval Stacy Peterga Gwenni xavfsizligi uchun undan uzoqlashishni soʻraydi. Peter dastlab bu ishni qiladi, ammo ikkisi ham baxtsizligi sabab bu vaʼdasidan voz kechadi.

Qamoqda Connors nomaʼlum shaxs bilan Peter otasi haqidagi haqiqatni bilish bilmasligi haqida suhbat olib boradi. Connors esa Peter hech nimani bilmasligini va uni tinch qoʻyish kerakligini aytadi hamda nomaʼlum shaxs gʻoyib boʻladi.

Rollarda

tahrir
Andrew Garfield (yuqorida) va Emma Stone (quyida) 2013-yilgi San Diego Comic-Conida
  • Andrew Garfield Peter Parker (Oʻrgimchak odam) rolida: Garchi oʻtkir zehnli boʻlsa-da tabiatan tortinchoqroq boʻlgan, hayot yoʻlida oʻz oʻrnini topishga urinayotgan, ota-onasidan erta ayrilgan oʻspirin yigit. U otasi ishlagan Oscopr binosiga kirganida genetik mutatsiyalar orqali oʻzgartirilgan oʻrgimchak uni chaqib olib, unga oʻrgimchaknikiga oʻxshash qobiliyatlar taqdim qiladi. Amakisi jinoyatchi tomonidan oʻldirib ketilganidan soʻng, u oʻzi yaratgan kiyim va niqob orqali Oʻrgimchak odam nomi ostida koʻcha jinoyatchilariga qarshi kurashishni boshlaydi. U oʻrgimchak kabi devorlarda yopishib yura olar va oʻzi yaratgan toʻr otuvchi moslama orqali binolar aro harakatlanardi. U amakisining qotilini izlashdan chekinib, insonlar uchun xavf tugʻdirayotgan ulkan kaltakesakka aylangan yovuzga qarshi kurashadi[6]. Garfield unga Parker obrazi yoshligidan muhim personaj boʻlganini va hayot yoʻlida muhim taʼsir oʻtkazganini taʼkidlagan[7]. Garfield Maguire bilan oʻtkazilgan intervyu jarayonida u yoshligida „Oʻrgimchak odam“ filmini tomosha qilgan vaqtlari Maguirening jumlalarini doʻsti bilan koʻzgu yonida yoddan aytgan davrlarini eslagan. Doʻsti unga u hech qachon oʻrgimchak odam boʻlmasligini aytganini eslaydi. Rolga qabul qilinganidan soʻng, Garfield shunday deydi: „Men bu rolni asli kabi gavdalantirish uchun juda koʻp qiyinchiliklar kutib turganini bilaman. Muxlislar ham, men ham allaqachon bu rol haqida taassurotlarga egamiz. Balki kinoteatrlarda filmni tomosha qilganimda oʻzimga nisbatan turli haqoratlar ham ishlatarman. Ammo endi ortga yoʻl yoʻq va men ham chekinish niyatida emasman“[8]. U kiyimning juda noqulayligini aytib, kiyim teriga yopishib turadigan boʻlgani uchun ichki kiyimlar kiyishga ruxsat berilmaganiga qaramay, baribir bu ishni qilganini taʼkidlaydi. Suratga olish ishlari davrida Garfieldda personajning jismoniy holatiga moslashish uchun toʻrt oygina muddat berilgani uchun juda qiyin va charchatadigan boʻlganini aytgan. Shu sababdan Sony unga kaskadyor sifatida yoshroq boʻlgan Andy Devineni jalb qilgan[9].
    • Max Charles Peter Parkerning yoshligini gavdalantirgan.
  • Emma Stone Gwen Stacy rolida: Peterning sevgilisi va maktabdagi sinfdoshi boʻlib, Oscorpda malaka oshiruvchi zukko va jozibali qiz[10]. Bu rol uchun Stone odatiy boʻyalgan qizil sochlaridan koʻra oʻzining tabiiy tillarang sochlarini saqlab qolgan. U koʻproq Oʻrgimchak odam haqida maʼlumot yigʻishi kerakligini tan olib shunday deydi: „Men yoshligimdan komikslar oʻqib katta boʻlmaganman. Oʻrgimchak odam filmi haqida tushunchalarim faqat Sam Raimi filmlari orqali boʻlgan. Men har doim Mary Jane Peterning ilk muhabbati boʻlgan deb oʻylayman“[11]. Stone yana shunday deydi: "Men ich-ichimdan Oʻrgimchak odam yoki Gwen Stacy personajlarini juda sevadiganlarning koʻnglini olishni istayman. Umid qilamanki, ular menga bu rolga oʻz uslubim bilan yondashishimga ijozat berishadi".
  • Rhys Ifans Dr. Curt Connors (Kaltakesak) rolida: Genetik mutatsiyalar ustida Oscorpda Richard Parker bilan hamkorlikda ishlaydigan olim. Formulada nimadir xato ketganligi sabab u ulkan kaltakesakka aylanib qoladi. Ifans filmning asosiy qismini inson sifatida gavdalantirgan. 9 fut uzunlikdagi ulkan sudralib yuruvchi rolida esa Ifans maxsus CGI kiyimlaridan foydalangan. Ifans texnologiyalar oʻta rivojlanganligini aytib shunday deydi: „Har safar ulkan kaltakesakning koʻzlarini qimirlaganini koʻrsangiz, bu mening koʻzlarim. Agar men qovogʻimni solsam yoki qandaydir emotsiya koʻrsatsam, bular ham mening emotsiyalarim. Texnologiya shunday darajada rivojlanib ketgan“. Ifans ovoz oʻzgartirish ishlari qanday qilinishini tushuntirar ekan, shunday deydi: „CGI kiyimlarida baqirayotgan vaqtlarim xuddi yashil kiyimdagi a crash-test dummy kabi his qilardim. Undan tashqari, Andrew Garfieldga va Emma Stonega kaltakesakka aylangan paytimda gapirishga toʻgʻri kelgan vaziyatlar boʻlgan“[12].
  • Denis Leary George Stacy rolida: Oʻrgimchak odamni va kaltakesakni quvlaydigan politsiya ofitseri boʻlib, Gwenning otasi rolini gavdalantirgan[13].
  • Campbell Scott Richard Parker rolida: Peterning otasi. Oscorpda oʻrgimchak zahri ustida turli tajribalar olib boradigan olim. U yaratgan oʻrgimchak keyinchalik oʻz oʻgʻlini chaqishi natijasida unga super qobiliyatlar taqdim etgan[14].
  • Irrfan Khan Rajit Ratha rolida: Oscorpda ish boshqaruvchi boʻlib, Connors tajribalari nazoratchisi. Khan bu rolga taklif etilishiga In Treatment serialidagi roli sabab boʻlgan[15][16]. Webb The Namesake va The Warrior filmlaridan soʻng aktyorning muxlisiga aylanganini taʼkidlagan. Khan bu rol uning farzandlarini juda ham xursand qilib yuborganini aytib oʻtgan[17].
  • Martin Sheen Ben Parker rolida: Peterning amakisi hamda Richardning akasi[18]. Sheen Maguire gavdalantirgan oʻrgimchak odam filmidan tashqari personaj haqida boshqa maʼlumotlarga ega emasligini tan olgan. Ben Parker haqida esa Cliff Robertson oʻynagan obraz orqali tanish boʻlgan[19].
  • Sally Field May Parker rolida: Ben Parkerning rafiqasi hamda Peterning xolasi[20].

Chris Zylka Flash Thompson rolini ijro etgan. U odatda maktabda bezoriliklar bilan shugʻillanadi. Koʻproq Parkerning ustidan kuladi, undan tashqari, Basketbol jamoasi kapitani hisoblanadi[21]. Zylka rol ijro etish haqida shunday deydi: „Siz shunchaki bor diqqatingizni rolga qaratishingiz kerak. Aktyor sifatida siz shunchaki oʻzingizni oʻsha olam aʼzosi sifatida tasavvur qilishingiz kerak“. Embeth Davidtz Peterning onasi Mary Parker rolini gavdalantirgan. Hannah Marks Peterga oshiq boʻlib qolgan Missy Kallenback rolini ijro etgan. Kari Coleman, Charlie DePew, Skyler Gisondo va Jaco Rodierlar Stacy oilasi aʼzolarini rollarini gavdalantirishgan.

Ishlab chiqarilishi

tahrir

Tashkiliy jarayon

tahrir

Oʻrgimchak odam 3 (2007) filmidan soʻng Sony Pictures Entertainment 2011-yil 6-mayda Sam Raimi rejissyorligidagi film franshizasining davomi boʻlishi kutilgan Oʻrgimchak odam 4 haqida ommaga eʼlon qilgan. Bu vaqtda James Vanderbilt, David Lindsay-Abaire va Gary Ross filmning bir necha xil versiyalari uchun ssenariy yozishgan. Ikkinchi va uchinchi filmga ssenariy yozgan Ziskinning turmush oʻrtogʻi Alvin Sargent yana bir versiya ustida ish olib borayotgan edi[22]. Raimi navbatdagi antoganist rolini John Malkovich ijro etishini istagan[23]. Biroq, 2010-yil 11-yanvar kuni Columbia Pictures va Marvel Studios filmning navbatdagi qismlarini ishlab chiqargandan koʻra filmni yangi aktyorlar tarkibi bilan yangi versiyada qayta ekranlashtirishni eʼlon qilgan. Kinostudiya Raimining filmlarni rejalashtiriligan vaqtida ishlab chiqarishga ulgurmasligi va hatto kreativlik bilan yondasha olmasligini tan olganini aytgan[24]. Avi Arad, Matt Tolmach va Ziskin kinoga prodyuserlik qilishni davom ettirgan.

Arad keyinchalik film haqida shunday degan: „Biz avvalgi uch filmni ishlab chiqargan guruh bilan Oʻrgimchak odamning 4-qismi ustida ish olib borayotgan edik. Ammo bizda boshqa bir film ishlab chiqarish uchun qiziqroq hikoya yoʻq edi. Raimi esa yana bir filmni ishlab chiqarish uchun yetarli asosimiz yoʻq ekanligini aytdi“. Tolmach filmni qayta ekranlashtirishga sabab sifatida prodyuserlar Oʻrgimchak odam hikoyasida bir yigitning haqiqiy erkakka aylanishini koʻrish istagini koʻrsatgan. Ssenarist Steve Kloves Sargentning ssenariysini tahrirlab chiqqan. Dastlab Steve bu uchun rad javobini bergan, ammo kinorejissyorlarga yordam sifatida bu taklifni qabul qilishga qaror qilgan. Steve intervyuda shunday deydi: „Men yana Emma Stone uchun ham ssenariy yozishni istagandim. Sababi men Emmani hamda ayollar uchun ssenariy yozishni yoqtiraman. Men asosan qahramonlar va dialoglar ustida ishladim. Bu yoqimli edi. Undan tashqari kichik bir syujet yozdim, ammo syujetning katta qismi allaqachon yozib boʻlingan edi“. U Peter Parker (oʻrgimchak odam) uchun ham bir qancha dialog yozgan. 2012-yil aprelda Webb yozuvchi direktor Paul Feigni filmga taklif qilgan va Paul filmdagi baʼzi maktabga oid sahnalar uchun ssenariy yozgan[25].

„Kinoteatrdan chiqqanda koʻradigan olamingiz kinoda koʻrgan dunyoyingizga oʻxshash boʻlishini istayman. Kinoning zavqli tomonlaridan biri bu imkonsiz narsalarni haqiqiydek koʻrsatishdir. Men filmni yanada realroq qilishni istadim va bu filmdagi emotsiyalarga, jismoniy harakatlarga va hatto kiyinish uslubiga ham koʻchdi. Bu Steve Ditkoning dizaynidan biroz uzoqroq, vizual jihatdan „Ultimate Spider-Manga“ yaqinroq, biroq, asosan oʻzimiz yaratgan olam.“
——Marc Webb Los Angeles Times bilan boʻlgan intervyuda[26].

Raimining ketishi eʼlon qilinganidan soʻng, bir necha kun oʻtib filmga rejissorlik qilishga 500 Days of Summer filmi orqali rejissyorlikda debyut qilgan Marc Webb taklif etilgan[27]. Filmni suratga olishga Kathryn Bigelow va David Fincher nomzodlari koʻrib chiqilgan[28]. Columbia Picturesning hozirgi prezidenti boʻlgan Tolmach va Sony Pictures Entertainment boshqaruv raisi oʻrin bosari Amy Paskal filmda asosiy eʼtiborni Peterning hayotiga qaratadigan rejissyor izlashganini taʼkidlashgan. Webb esa dastlab bu borada ikkilangani aytgan, biroq keyin „Qanday bu imkoniyatni qoʻldan chiqarish mumkin“ deya taklifni qabul qilgan. Webb Oʻrgimchak odam filmi Harry Potter franshizasidan farq qilishini aytib, uni koʻproq James Bondga oʻxshatishini taʼkidlagan. Sababi Oʻrgimchak odam haqida koʻplab hikoyalar mavjud. U film haqida shunday deydi: „Biz Samning filmini qayta yaratmayapmiz. Bu umuman boshqa hikoya va yangi qahramonlar bilan birga yangi olam“[29].

Kasting

tahrir
Komikslardagi personajlar uchun yordamchi rollarga tanlanganlar

The Hollywood Reporter jurnali 2010-yil may oyida Webb bilan Jamie Bell, Alden Ehrenreich, Frank Dillane, Andrew Garfield va Josh Hutcherson bosh rolga nomzodlik uchun uchrashishgani haqida xabar bergan[30]. 2010-yil iyun oyida Los Angeles Times jurnali bu roʻyxatga Aaron Johnson va Anton Yelchin ham qoʻshilganini eʼlon qilgan[31]. Bell, Ehrenreich, Garfield, Yelchin, Logan Lerman va Michael Angaranolar kamera qarshisida kastingdan oʻtishgan[32]. Joe Jonas ham kastingda ishtirok etgan[33]. 2010-yil 1-iyul kuni Andrew Garfield bosh rolni ijro etish uchun qabul qilingan[34]. Webb Garfield toʻgʻri qaror ekanligini kesib tashlangan sahnada, Peter Gwenni tinchlantirayotgan payti gamburger yeyayotgan sahnaning oʻzidayoq bilgan[35]. Garfield kastingda hayajondan qutulish uchun oʻzini goʻyo doʻstlari bilan qisqa metrajli Oʻrgimchak odam filmini suratga olayotgandek his qilganini taʼkidlagan[36].

Dastlab filmda Peterning sevgilisi sifatida Mary Jane Watson va Gwen Stacyning ikkisi ham koʻrinish berishi haqida eʼlon qilingan. Biroq, keyin The Wrap jurnali faqatgina Gwen Stacy personaji ishtirok etishi haqida xabar bergan[37]. 2010-yil avgust oyida The Hollywood Reporter jurnali rolga nomzodlar sifatida Lily Collins, Ophelia Lovibond, Imogen Poots, Teresa Palmer, Emma Roberts va Mary Elizabeth Winstead kastingda qatnashishini eʼlon qilgan. 2010-yil sentyabrda Variety jurnali nomzodlar roʻyxatiga Stone va Mia Wasikowska kelib qoʻshilgani haqida xabar bergan[38]. 2010-yil 5-oktyabr Stone rolga qabul qilingan. Filmdagi Andrew Garfield va Emma Stone ishqiy munosabatlari haqiqiy hayotga ham koʻchib, filmdan tashqarida ham ular sevishganlarga aylanishgan[39].

2010-yil 11-oktyabr kuni Rhys Ifans filmda noʻmalum antoganist rolini ijro etishga jalb qilingani eʼlon qilingan. Ikki kundan soʻng personaj Dr. Curt Connors (kaltakesak) boʻlishi haqida xabar berilgan[40][41]. Arad kaltakesakni Oʻrgimchak odamga qarshi antoganistlar orasidagi eng sevimlilaridan biri boʻlgani va bu obrazni anchadan beri ekranlarda koʻrishni istaganini taʼkidlagan. Dastlab rolga Michael Fassbender jalb qilinishi kerak bo'lgan, ammo keyinchalik bu bekor qilingan[42].

Noyabrda Sally Field bilan May Parker roli uchun muzokaralar davom etayotgan vaqtda Martin Sheen Ben Parker rolini ijro etishga rozi boʻlgan. Field doʻsti Laura Ziskin hurmati uchun May Parker obrazini gavdalantirishga rozi boʻlganini aytgan[43]. Aynan shu oyda Denis Leary kapitan George Stacy rolini ijro etishga rozi boʻlgan. 2010-yil dekabr oyida Campbell Scott va Julianne Nicholson bilan Peterning ota onasi rolini ijro etish borasida muzokaralar olib borilgan. Khan dastlab Van Adder rolini ijro etishi haqida xabar berilgandi, biroq keyinchalik personajning ismi Dr. Rathaga oʻzgartirilgan[44]. Annie Parisse asosiy antoganistning rafiqasi sifatida hamda Miles Elliot Dr. Connorsning oʻgʻli Billy Connors rollarini ijro etishi kerak bo'lgan. Ammo filmning yakuniy versiyasida bu rollar butunlay olib tashlangan[45].

Dizayn

tahrir

Webb Oʻrgimchak odam obrazini qayta kashf etishni oʻziga maqsad qilib olgan. Avvalgi film trilogiyasidan farqli oʻlaroq bu filmda xuddi komikslardagi kabi qahramon sunʼiy toʻr otuvchi moslamalarni yaratishi kerak edi. Dizayner Kym Barret loyihaga jalb qilinib, kostyumni yaratishda Webb bilan hamkorlik qilgan. Mashhur kostyumning yangi talqinida quyoshdan saqlaydigan koʻzoynaklardan qilingan oltin linzalar mavjud edi. Oyoq kiyimning pastki qismi yugurishga moʻljallangan asics oyoq kiyimlarini tagidan kesilgan boʻlib, kostyum dizayni kabi boʻyalgan. Filmda Peter ishlatadigan toʻr otuvchi moslamalar oddiy qoʻl soati boʻlaklaridan yasalgan. 2011-yil fevral oyida film uchun rasmiy veb sahifa tayyorlanib, Garfieldning oʻrgimchak odam obrazidagi ilk suratlari va toʻr otuvchi moslamalar haqida suratlar joylangan[46][47]. Los Angeles Times jurnali yozuvchisi Geoff Boucher moddiy tomondan qiynalib yurgan yigit toʻr otuvchi moslama yasab uni bilakka taqa oladigan holatga kelishi biroz ishonarsiz deya taʼriflagan. Undan tashqari, Qahramon kiyimi Sam Raimi filmidagidan farq qilishi ammo klassik komikslardagi qahramon kiyimidan unchalik farq qilmaslik kerakligini taʼkidlagan.

Garchi Webb Ultimate Spider-Mandan bir qancha detallarni filmga kiritgan boʻlsada, Gwen Stacy obrazini rok ijrochisidan koʻra obrazning asosiy versiyasini saqlab qolishni istagan. Filmdagi Peter va Gwen oʻrtasidagi ishqiy munosabat komikslardagi Ultimate versiyasining Peter va Mary Jane munosabatlariga asoslanganligini aytib oʻtgan[48].

Filmda kaltakesak odamsimon shaklda tasvirlanib, uning burni timsoh yoki dinozavrlar kabi tumshuq oʻrniga odamnikiga oʻxshash shaklda ishlangan. Koʻplab sharhlovchilar uni komiksdagi personajdan koʻra boshqa obrazga oʻxshatishgan[49][50].

Webb klassik komikslardan biroz uzoqroq boʻlib, koʻproq hozirgi zamon bilan hamnafas boʻlgan holatda yangilik yaratishni istagan[51].

Suratga olish

tahrir
 
New Yorkdagi baʼzi suratga olish joylari Williamsburg koʻprigiga yaqin joylashgan edi. Biroq baʼzi sahnalar u yerda suratga olinishiga ruxsat berilmagani uchun koʻprikning 150 foot lik nusxasi yasalgan.

Asosiy suratga olish ishlari 2010-yil 6-dekabrda Los Angelesda boshlangan[52]. Film umumiy 90 kun davomida suratga olingan boʻlsa, bundan ikki haftasi New Yorkda shahrida boʻlgan. Filmning asosiy qismi Los Angelesning turli joylarida jumladan Hollywooddagi Henry Fonda Theaterda, St. John Bosco High Schoolning sport zalida, Mid-Wilshiredagi Immanuel Presbyterian cherkovida, va South Pasadena, San Pedro, hamda Woodland Hills yaqinidagi turli manzillarda suratga olingan[53].

Filmdagi baʼzi manzillarni suratga olish New York shahrida amalga oshirilgan. Alexander Hamilton U.S. bojxona qoʻmitasi NYPD shtab-kvartirasining tashqi manzarasi sifatida foydalanilgan. Manhattanning Upper West Sideda joylashgan 15 West 81-koʻchada joylashgan uy Gwen Stacy va uning oilasing uyi sifatida koʻrsatilgan. Brooklyndagi Windsor Terraceda joylashgan Fuller Place hududi Qeensdagi Ben va May Parkerlarning uyi sifatida koʻrsatilgan[54].

Film Hollywoodda Red Digital Cinema Camera Companyning RED Epic kamerasida 3-D formatda 5K aniqlikda suratga olingan ilk film boʻlgan[55].

2011-yil aprelda Emma Stone suratga olish ishlari tugaganligini va filmni montaj ishlari boshlanganini eʼlon qilgan. Biroq baʼzi sahnalar 2011-yil noyabr oyida New Yorkda va shu yilning dekabr oyida Los Angelesda qayta suratga olingan[56][57].

Tryuklar

tahrir

Webb va uning jamoasi turli tryuklarni jismoniy jihatdan yanada realroq saqlashni istaganlarini aytgan. Kaskadyorlar jamoasini Armstrong oilasi, Vic va Andy bilan birga SWAT jamoasi aʼzosi Richard Norton tashkil etgan[58]. Andy Armstrong kaskadyorlar kordinatori sifatida ishlagan. Andy Oʻrgimchak odam qanday harakat qilishi kerakligini oʻrganish uchun Olimpia oʻyinlarida gimnastlarni gorizontal turniklarda qanday harakatlanishini videoga tushirgan. Vic Oʻrgimchak odamning harakatlarini Tarzan kabi boʻlishi kerakligini aytib buni filmga qoʻshishni istagan.

Vizual effektlar

tahrir
  Tashqi videofayllar
  The Amazing Spider-Man: Sewer Battle Shot Build YouTubeda.
  How Sony Imageworks brought Spider-Man's poses and environments to life YouTubeda
  The Amazing Spider-Man: The Lizard Shot Build YouTubeda.
  The Amazing Spider-Man: High School Fight Shot Build YouTubeda.

Californianing Burbank shahri 3ality Technica kompaniyasi suratga olish baʼzi anjomlarni taqdim etgan[59]. 3ality texnologiyasi 2D formatdan 3D formatga oʻtish imkoniyatini yaratgan[60]. Avatar filmi premyera qilinganidan soʻng barcha studiyalarda 3D formatda film ishlash xohishi paydo boʻlgan[61]. Webb oʻrgimchak odam filmi 3D formati uchun ideal tanlov boʻlishini taʼkidlagan. Bu Webbning 3D formatdagi ilk filmi bo'lgan.

Sony Pictures Imageworksning Vancouver filiali filmning grafikasini tezda yaxshilab berishga maʼsul boʻlgan[62]. Jamoa filmning maktabdagi jang sahnalarida Oʻrgimchak odamning haraktlarini sifatini va atrof muhit vizualizatsiyasini yaxshilagan[63]. Komikslar dizaynerlarga oʻrgimchak odamning pozalari dizaynini ishlash uchun asosiy manba vazifasini oʻtagan. Dizayerlar kaltakesak dizaynini dastlab kompyuterda vizual koʻrinishini yaratib olishgan. Bu jarayonga katta jamoa jalb qilinib, ular hatto kaltakesakning mushaklari qanday ishlashini oʻrganib chiqishgan[64]. Suratga olish jarayonida kaltakesak boshqa qahramonlar bilan qatnashgan sahnalarda Big John deb atalgan katta erkak rol ijro etgan. Keyinchalik montaj ishlarida Big John kaltakesakka almashtirilgan. Yaratuvchilar kaltakesakning yuz tuzilishini aktyor Rhys Ifansnikiga oʻxtashib yaratishgan. Ifans asosan kaltakesakning soʻzlashuv va motion capture sahnalarida ishtirok etgan. Bu esa obrazning yakuniy versiyasini yaratishda qiyinchiliklar olib kelgan.

Musiqa

tahrir

Film uchun asosiy sountrekni James Horner yaratgan[65]. Webb musiqani hayratlanarli ekanligini tan olgan. Webbning aytishicha Horner musiqani bir yarim soatda eng ideal shaklda yaratib boʻlgan. Filmda Coldplay guruhining X&Y albomidagi Til Kingdom Come taronasi ham qoʻllangan. 2012-yil may oyida Sony Classical sountrekning tafsilotlari haqida batafsil maʼlumot bergan[66].

Marketing

tahrir
 
Oʻrgimchak odamning kaskodyori Carl’s va Hardeeʼs restoranlariga bagʻishlangan reklama rolikida

2011-yil noyabrdagi Comic-Con korgazmasida filmning asosiy antoganisti sifatida Kaltakesak chiqishi haqida xabar berilgan[67]. 2011-yil dekabrda Mega Brands kompaniyasi film uchun kerak boʻladigan jihozlarni ishlab chiqarishi eʼlon qilingan[68]. 2012-yil yanvarda Oʻrgimchak odam oʻyinchoqlari Diamond Select Toys kompaniyasi tomonidan ishlab chiqarilishi haqida xabar berilgan. Bu oʻyinchoqlar Oʻrgimchak odamning figuraviy oʻyinchoqlar seriyasidagi beshinchisi boʻlsada, ilk bor filmga asoslangan holda ishlab chiqarilgan[69]. Hasbro kompaniyasining filmga asoslangan jangari oʻyinchoqlari 2011-yil iyul oyida Oʻrgimchak odamga bagʻishlangan Comic-Conda ommaga taqdim etilgan. Hasbro pult orqali boshqariladigan Oʻrgimchak odam oʻyinchoqlarini taqdim qilgan[70][71]. Undan tashqari, boshqa oʻyinchoq kompaniyalari ham, jumladan, Hot Toys, MediCom va Kaiyodolar turli oʻyinchoqlarni ishlab chiqargan[72]. OPI Products kompaniyasi The Amazing Spider-Man nomi ostida tirnoq boʻyoqlari kolleksiyasini ommaga taqdim etgan.

Carl’s va Hardeeʼs restoranlari egasi boʻlgan CKE Restaurants filmga homiylik qilgan. Marketing direktori Brad Haley filmni yanada ommalashtirish maqsadida film uchun maxsus burgerlar chiqarishini aytgan[73]. Burgerlar The Amazing Grilled Cheese Bacon Burger deb nomlangan. Burgerlar filmga oid reklamalar va Stan Lee qatnashgan radiolar orqali reklama qilingan. Turnirlarda PlayStation 3 oʻyinlar sovrinlari tarkibiga video oʻyinlar bilan birga burgerlar ham kiritilgan[74]. Stan Lee hatto mustaqillik kunida Oʻrgimchak odam kabi kiyinganlarga Amazing Grilled Cheese Bacon Burgerlari tekin tarqatilishini ham eʼlon qilgan.

Big Cola kompaniyasi ham filmni ommaga yoyish borasida shartnoma imzolagani eʼlon qilingan. Sony Qualcommning Vuforia platformasidan foydalangan holda filmga bag'ishlangan yangi mobil ilovani ommaga taqdim etgan[75]. D-Box Technologies kompaniyasi baʼzi kinoteatrlarni maxsus qimirlaydigan simulyatorlar bilan taʼminlagan.

Sony kompaniyasining boshqa filmlari kabi bu filmda ham Sony product placements kompaniyasi barcha elektron qurilmalarini Sonyning oʻz mahsulotlaridan foydalangan. Boshqa kompaniyalar esa asosan Apple kompaniyasi mahsulotlaridan foydalanadi[76].

Namoyish etilishi

tahrir

2010-yil 10-fevral kuni Sony kino kompaniyasi filmning 2012-yil 3-iyul sanasida premyera qilinishini eʼlon qilgan. Film sotuvini oshirish maqsadida AQShdan boshqa mamlakatlarda premyera sanasi iyun oyiga koʻchirilgan[77][78]. Film ilk bor 13-iyunda Tokioda premyera qilingan.

2024-yil mart oyida Sony Columbia Picturesning 100 yilligi munosabati bilan filmni yana kinoteatrlarga qaytarishini eʼlon qilgan. Yangi Oʻrgimchak odam filmi 2024-yil 6-mayda kinoteatrlarda qayta premyera qilingan[79].

Yangi Oʻrgimchak odam filmi 2012-yil 9-noyabrda Sony Pictures Home Entertainment tomonidan Blu-ray, Blu-ray 3D, DVD formatlarida taqdim etilgan. Filmnning disk formatlarida Marc Webb, Avi Arad va Matt Tolmachlarning audio sharhlari ham mavjud[80]. 2012-yil 9-noyabrda Sony kompaniyasi Oʻrgimchak odam va kaltakesakning haykalchalari bilan birga toʻrt dona disklarni oʻz ichiga olgan sovgʻalar toʻplamini taqdim etgan[81].

Film namoyish etilganidan soʻng 2012-yil 11-noyabrgacha sotuvda yetakchilik qilgan. Film ijaradan kelgan daromad borasida Prometheus filmidan soʻng jadvalda ikkinchi oʻrinni egallagan[82]. 2014-yil oxirida FX telekanali filmning televizion reklama huquqlarini sotib olgan.

2021-yil aprel oyida Sony kompaniyasi Disney bilan kelishuv imzolagan. Unga koʻra Sonyning Oʻrgimchak odam haqidagi filmlari, SSU va Marvelning boshqa kontentlari bilan birga Hulu va Disney+ platformalariga chiqariladi. 2021-yil iyun oyidan boshlab Sonyning koʻplab filmlari Hulu platformasida namoyish etila boshlagan[83]. Ammo kelishuvga koʻra bu filmlar 2022-yildan keyin premyera qilingan boʻlishi kerak. Dastlab kelishuv faqat AQSh hududi uchun moʻljallangan boʻlsa-da, 2022-yil iyundan boshlab filmlar AQSh hududidan tashqari mintaqalarda ham Disney+ platformalariga yuklana boshlagan. Dastlab bu ish Oʻrgimchak odamning filmlari bilan boshlangan[84].

Film 2023-yil 21-aprelda Disney+ platformasiga kiritlgan[85].

Qabul qilinishi

tahrir

Daromadi

tahrir

Yangi Oʻrgimchak odam filmi Shimoliy Amerikada 262 million dollar daromad qilgan. Film boshqa mamlakatlardan jami 495.9 million dollar daromad keltirib, umumiy daromad 757.9 million dollarni tashkil etgan[4]. Film eng koʻp daromad qilgan filmlar roʻyhatida 106-oʻrinni egallab[86], 2012-yilda statistikada esa eng koʻp daromad qilgan 7-film boʻlgan[87]. Film daromadi boʻyicha superqahramonlar haqidagi filmlar orasida 19-oʻrinda boʻlgan[88]. Sony va Columbia Pictures tomonidan ishlab chiqarilgan filmlar orasida eng koʻp daromad qilgan filmlar orasida 6-oʻrinni egallab, qayta ishlangan filmlar orasida eng koʻp daromad keltirgan film boʻlgan[89][90].

Shimoliy Amerikada film yarim tundagi premyeralaridan jami 3150 ta kinoteatrlarda 7.5 million dollar daromad keltirgan. Undan 1.2 million dollari IMAXning 300 dan ortiq kinoteatrlari orqali kelgan. Premyera sanasida u seshanba kunda premyera qilingan filmlar orasida 35 million dollar daromadi bilan rekord oʻrnatgan[91]. Keyinchalik bu rekord 2019-yil Oʻrgimchak odam: Uydan uzoqda filmi orqali yangilangan (39.3 million dollar)[92]. Premyeraning keyingi kunida daromad 33.4 foizga pasayib 23.3 million dollar daromad keltirgan[93]. Hafta ohiridagi 3 kunda film 62 million dollar daromad keltirib[94], jami 6 kunda 137 million dollar foyda keltirgan.

Yangi oʻrgimchak odam filmi dunyo boʻylab premyera haftasida (27-iyundan 1-iyulgacha) 5 kun davomida 13 ta mamlakatda 51.1 million dollar daromad qilgan[95]. Hindistonda film jami 6 million dollar daromad yigʻib Hindiston tarixida Hollywood filmlari orasidagi premyera kunida eng koʻp daromad keltirgan filmga aylangan. Yakunda film Hindistonda 20 million dollar daromad yigʻib Hindistondagi Hollywood filmlari orasida eng koʻp daromad keltirgan 8-filmga aylangan. Ikkinchi hafta davomida 61 ta mamlakat boʻylab film jami 127.5 million dollar daromad keltirgan. Film 30 dan ortiq mamlakatda daromadi boʻyicha yetakchilik qilgan. Indoneziyada film premyera sanasidagi 4.5 million dollarlik daromadi bilan rekordni yangilagan. Film Buyuk Britaniyada premyera sanasida 11.1 million funt (18.1 million dollar) foyda keltirgan[96][97]. Xitoyda film ilk haftasida 33.3 million dollar foyda keltirib, Oʻrgimchak odam-3 filmining Xitoydagi jami yigʻgan daromadidan oʻtib ketgan[98]. Yakunda Xitoy filmga AQSh hududidan tashqarida eng koʻp foyda keltirgan mamlakat boʻlgan (48.8 million dollar)[99].

Mukofotlari

tahrir
Mukofot Turkum Qabul qiluvchilar Natija
Annie Awards[100] Best Animated Effects in a Live Action Production Stephen Marshall, Joseph Pepper, Dustin Wicke Nominatsiya
Best Character Animation in a Live Action Production Mike Beaulieu, Roger Vizard, Atushi Sato, Jackie Koehler, Derek Esparza, Richard Smith, Max Tyrie
Golden Trailer Awards Best Motion/Title Graphics „Domestic Trailer 2“
Kids' Choice Awards Favorite Movie Yangi oʻrgimchak odam
Favorite Movie Actor Andrew Garfield
Favorite Male Buttkicker Andrew Garfield
Teen Choice Awards[101] Choice Summer Movie: Action
Choice Movie: Villain Rhys Ifans
Choice Summer Movie Star: Male Andrew Garfield
Choice Summer Movie Star: Female Emma Stone
Peopleʼs Choice Awards[102] Favorite Movie
Favorite Action Movie
Favorite Movie Franchise
Favorite Movie Actress Emma Stone
Favorite Movie Superhero Andrew Garfield Oʻrgimchak odam rolida
Favorite On-Screen Chemistry Andrew Garfield va Emma Stone
Favorite Face of Heroism Emma Stone
Saturn Awards Best Fantasy Film
Screen Actors Guild Awards[103] Outstanding Performance by a Stunt Ensemble in a Motion Picture
Visual Effects Society Awards[104] Outstanding Virtual Cinematography in a Live Action Feature Motion Picture Rob Engle, David Schaub, Cosku Turhan, Max Tyrie

Merosi

tahrir

Newsarama veb sayti Yangi oʻrgimchak odam filmini oʻzining komikslarga ishlangan filmlar roʻyhati top 10 taligiga kiritgan. Forbes jurnali muharriri Marh Hughes filmni komikslarga ishlangan eng yaxshi yettinchi film deya eʼtirof etgan. ScreenCrush jurnali muharriri Jacob Hall esa filmni Marvelning zamonaviy filmlari orasidagi eng yaxshi 13-film deb tan olgan[105][106].

Wake Forest Baptist Medical Centerdan bir olim filmni tahlil qilib, filmning faktlari va uydirmalarini aniqlab bergan[107][108].

2020-yil 30-sentyabr kuni Playstation 5 uchun Marvel's Spider-Man oʻyining qayta ishlangan shakliga filmning ilk qismiga bagʻishlangan eksklyuziv libos (Amazing Suit) kiritilgan. Ushbu libos 2020-yil 12-noyabrda Spider-Man: Miles Morales oʻyinining maxsus soni ommaga taqdim etilganida kiritilgan[109]. Libos Playstation 5 uchun moʻljallangan Marvel's Spider-Man 2 oʻyinida ham qaytishi rejalashtirilgan.

Davomi

tahrir

Dastlab Yangi Oʻrgimchak odam filmi eng kamida trilogiyaning ilk qismi sifatida eʼlon qilingan[110]. Filmning davomi boʻlgan Yangi Oʻrgimchak odam 2 filmi 2014-yil 2-mayda premyera qilingan. 2013-yil 17-iyun kuni Sony kompaniyasi filmning navbatdagi filmlar uchun sanalarni eʼlon qilgan. Unga koʻra 2016-yil 10-iyun kuni filmning ikkinchi qismi premyera qilinib, uchinchi qism 2018-yil 4-may kuni premyera qilinishi rejalashtirilgan[111]. Biroq 2014-yil iyul oyida filmning uchinchi qismi 2018-yilga qoldirilgani eʼlon qilingan[112].

Marvel Kino olami

tahrir

2015-yil fevralda Sony Pictures va Marvel Studios oʻrgimchak odam Marvel kino olamida (MCU) koʻrinish berishini eʼlon qilgan. Personaj kino olamda ilk bor 2016-yilda Kapitan Amerika: fuqarolar urushi filmida koʻrinish bergan. Sony 2017-yil 7-iyulda Kevin Feige va Amy Pascal prodyuserligidagi Oʻrgimchak odam: Uyga qaytish filmini ommaga taqdim etgan. Undan tashqari Marvel kino olami filmni boshqa olam personajlari bilan birlashtirish imkoniyatlarini ham koʻrib chiqqan. Natijada 2021-yilda premyera qilingan Oʻrgimchak odam: Uyga yoʻl yoʻq filmida Andrew Garfield Peter Parker (Oʻrgimchak odam) roliga va Rhys Ifans Dr. Curt Connors (kaltakesak) rollariga qaytishgan[113].

Izohlar

tahrir
  1. „Yangi oʻrgimchak odam“ filmining aniq byudjet summasi eʼlon qilinmagan. Ammo turli taxminiy hisob-kitoblarga koʻra film 200 million dollar[2], 215 million million dollar, 220 million dollar[3], hamda 230 million dollar deb eʼlon qilingan[4][5].

Manbalar

tahrir
  1. Mintzer, Jordan. „The Amazing Spider-Man: Film Review“. The Hollywood Reporter (2012-yil 21-iyun). 2012-yil 23-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 15-oktyabr.
  2. Dodes, Rachel. „Spinning a Tangled Web—Again“. The Wall Street Journal (29-iyun 2012-yil). Qaraldi: 2024-yil 15-oktyabr.
  3. Graser, Marc. „Spider-Man campaign aims to snare femmes“. Variety (27-iyun 2012-yil). Qaraldi: 2024-yil 15-oktyabr.
  4. 4,0 4,1 4,2 „The Amazing Spider-Man (2012)“. Box Office Mojo. Qaraldi: 15-oktyabr 2024-yil.
  5. Horn, John. „Sony's new 'Spider-Man' poised for amazing opening“. Los Angeles Times (20-iyun 2012-yil). Qaraldi: 2024-yil 15-oktyabr.
  6. „Official website“. Columbia Pictures. 2011-yil 17-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-sentyabr 2024-yil.
  7. Rick, Katey „Interview: Andrew Garfield Says Playing Spider-Man Is Every Skinny Boy's Dream“. CinemaBlend (2010-yil 11-sentyabr). — „I'm going to approach it like I approach any other role. I'm just going to work as much as I can because it's been such an important symbol to me since I was four years old.“. 2012-yil 6-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-sentyabr 2024-yil.
  8. Cina, Mark. „BAFTA Rising Star Andrew Garfield: 'I Hope I Never Blow Up'“. The Hollywood Reporter. Nielsen (2011-yil 1-mart). 2011-yil 1-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-sentyabr 2024-yil.
  9. Schutte, Lauren. „New 'Amazing Spider-Man' Details Revealed: The Kiss, Stunts And What to Expect From the Reboot“. The Hollywood Reporter. Nielsen (2012-yil 19-yanvar). Qaraldi: 7-sentyabr 2024-yil.
  10. „Confirmed! Emma Stone to Play Gwen Stacy in Spider-Man!“. SuperHeroHype (2010-yil 5-oktyabr). 2012-yil 10-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-sentyabr 2024-yil.
  11. „Emma Stone on the Amazing Spider-Man“. Empire. Bauer Media Group. 2012-yil 21-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  12. „The Amazing Spider-Man's Rhys Ifans Debuts His Lizard Voice‎“. Qaraldi: 2024-yil 1-noyabr.
  13. Kit, Borys. „Denis Leary to Join Spider-Man Reboot“. The Hollywood Reporter. Nielsen Company (2010-yil 17-noyabr). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  14. Kit, Borys. „EXCLUSIVE: Spider-Man Gets a Set of Parents and Another Villain“. The Hollywood Reporter. Nielsen Company (2010-yil 3-dekabr). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  15. Shattuck, Kathryn. „Off the Couch, Into the Multiplexes: Irrfan Khan on His New Big-Screen Roles“. The New York Times (2011-yil 6-dekabr). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  16. „Irrfan Khan turns baddie for 'Thank you'“. NDTV. 2011-yil 20-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  17. „Global Desi“. The Indian Express (2011-yil 6-fevral). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  18. „Martin Sheen to Play Uncle Ben in Spider-Man!“. SuperHeroHype (2010-yil 4-noyabr). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  19. „Martin Sheen Talks Andrew Garfield“. Total Film (2011-yil 14-mart). 2012-yil 11-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  20. Kit, Borys. „EXCLUSIVE: Sally Field in Talks for Spider-Man Film“. The Hollywood Reporter. Nielsen Company (2010-yil 4-noyabr). 2010-yil 8-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 1-noyabr.
  21. Orange, Alan. „Chris Zylka Is Eugene Flash Thompson in Spider-Man“. MovieWeb (2010-yil 20-noyabr). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  22. Finke, Nikki „Exclusive: 'Spider-Man 4' Officially Has No Start Date as of Today Because of Script Problems; Sony 'Unlikely' To Make Scheduled May 5, 2011, Release Date“. Deadline Hollywood (2010-yil 5-yanvar). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  23. Finke, Nikki „Exclusive: 'Spider-Man 4' Officially Has No Start Date as of Today Because of Script Problems; Sony 'Unlikely' To Make Scheduled May 5, 2011, Release Date“. Deadline Hollywood (2010-yil 5-yanvar). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  24. Finke, Nikki; Fleming, Mike. „Exclusive: 'Spider-Man 4' Scrapped; Sam Rami & Tobey Maguire & Cast Out; Franchise Reboot for 2012“. Deadline Hollywood (2010-yil 11-yanvar). 2011-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr. Includes separate full text of Columbia / Marvel Studios press release.
  25. Vineyard, Jennifer „Bridesmaids Director Paul Feig Wrote Some of The Amazing Spider-Man“. New York (2012-yil 23-aprel). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  26. „'Spider-Man' director Marc Webb feels a 'responsibility to reinvent' the hero“. Los Angeles Times. 2011-yil 21-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 1-noyabr.
  27. Untitled Columbia Pictures / Marvel Studios press release via Deadline Hollywood (January 19, 2010). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  28. „Kathryn Bigelow 'turned down Spider-Man'“. Digital Spy (2010-yil 10-mart). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  29. Billington, Alex „Marc Webb Talks New Story & Universe in 'The Amazing Spider-Man'“. FirstShowing.net (2011-yil 19-dekabr). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  30. Kit, Borys. „Meet the Men Who Could Play Spider-Man“. The Hollywood Reporter. Reuters (2010-yil 27-may). 2012-yil 17-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  31. Zeitchik, Steven. „'Kick- @#!*% ' star Aaron Johnson on the shortlist for Spider-Man reboot“. Los Angeles Times (2010-yil 11-iyun). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  32. Fleming, Mike „Sony Views Screen Tests of 'Spider-Man' Finalists; Decision Expected Shortly“. Deadline Hollywood (2010-yil 26-iyun). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  33. „Joe Jonas Explains Why He's in Therapy, Recalls 'Spider-Man' Audition and Being Directed by Sophie Turner for His 'Devotion' Self-Tape“ (2022-yil 23-noyabr). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  34. „It's Official! Andrew Garfield to Play Spider-Man!“. ComingSoon (2010-yil 1-iyul). 2012-yil 19-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  35. McDaniel, Matt „'The Amazing Spider-Man' director Marc Webb reveals how Andrew Garfield won the role“. Yahoo! News (2012-yil 16-aprel). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  36. „Tobey Maguire and Andrew Garfield on the making of 'SPIDER-MAN NO WAY HOME'“. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  37. Sneider, Jeff „Martin Sheen & Sally Field in Talks to Raise 'Spider-Man'“. TheWrap.com (2010-yil 4-noyabr). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  38. Kroll, Justin; Stewart, Andrew. „Emma Stone tangled in Sony's web“. Variety (2010-yil 23-sentyabr). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  39. „This Week's Cover: 'The Amazing Spider-Man' heads up your Summer Must List“. Entertainment Weekly. May 23, 2012. May 26, 2012da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: Oktyabr 14, 2024.
  40. „Rhys Ifans to Play the Spider-Man Villain!“. SuperHeroHype (2010-yil 11-oktyabr). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  41. Sneider, Jeff „Exclusive: Sony's New 'Spider-Man' Villain Is ... The Lizard!“. TheWrap.com (2010-yil 13-oktyabr). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  42. Chand, Neeraj „Michael Fassbender Is the Lizard in Unused Amazing Spider-Man Concept Art“. MovieWeb (2020-yil 21-aprel). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  43. „Sally Field Doesn't Give a Crap, She'll Tell You She Didn't Like Doing the Amazing Spider-Man“ (2016-yil 15-mart). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  44. „'Amazing Spider-Man' Website Is Crawling With Plot Details“. TheWrap.com (2011-yil 25-dekabr). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  45. „Exclusive: Son of Dr. Curt Connors Cast in Spider-Man“. SuperheroHype (2010-yil 10-dekabr). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  46. Sciretta, Peter „Spider-Man Reboot Titled "The Amazing Spider-Man", New Photo Revealed“. /Film (2011-yil 14-fevral). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  47. Winning, Josh „Spidey reboot officially titled 'The Amazing Spider-Man'“. Total Film (2011-yil 15-fevral). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  48. Gilchrist, Tod. „WonderCon 2012: Emma Stone and Marc Webb Spill 'Amazing Spider-Man' Secrets“. The Hollywood Reporter (2012-yil 19-mart). 2012-yil 30-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 1-noyabr.
  49. Moore, Ben „First Look at The Lizard in The Amazing Spider-Man... as a Pez Dispenser!“. Screen Rant (2011-yil 29-noyabr). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  50. „Amazing Spider-Man': Lizard Concept Art Revealed?“. Screen Rant (2011-yil 30-noyabr). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  51. Sluis, Sarah „Spider-Man redux: Marc Webb spins new image for comics icon in Sony reboot“. Film Journal International (2012-yil 7-may). 2012-yil 17-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 1-noyabr.
  52. „Spider-Man Starts Shooting Using Epic Digital Cameras“. CraveOnline (2010-yil 7-dekabr). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  53. Verrier, Richard. „Spider-Man and Cameron Crowe movies give L.A. production a jolt“. Los Angeles Times (2010-yil 21-dekabr). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  54. Pesce, Nicole Lyn. „'The Amazing Spider-Man' brings the Big Apple to the big screen: From Broadway to Brooklyn“. Daily News (2012-yil 3-iyul), s. 40–41. 2012-yil 3-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  55. „Spider-Man Starts Shooting Using Epic Digital Cameras“. CraveOnline (2010-yil 7-dekabr). 2020-yil 21-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 1-noyabr.
  56. Malkin, Marc. Spider-Man Reboot Wrapping Up Filming... Finally“. E! Online (2011-yil 26-aprel). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  57. The Amazing Spider-Man Wire Work Reshoot Photos with Andrew Garfield“. Movie Web (2011-yil 8-dekabr). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  58. Fury, Mike „A Warrior's Return: An Exclusive Interview with Richard Norton“. MikeFury.net (2011-yil 11-may). 2011-yil 18-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr. Cited article introduction links to PDF of article, Wayback Machine saytida (September 7, 2012 sanasida arxivlangan).
  59. Topel, Fred „How 3ality Made Amazing Spider-Man's 3D Not Suck“. Mandatory (2012-yil 12-yanvar). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  60. Giardina, Carolyn. „EXCLUSIVE: 'The Amazing Spider-Man' to Use Pioneering 3D Technology“. The Hollywood Reporter. Nielsen Company (2011-yil 9-mart). 2011-yil 22-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  61. Kendrick, Ben „Marc Webb on The Amazing Spider-Man 3D & First Person Shots“. Screen Rant (2011-yil 23-iyul). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  62. „Spider-Man, Dracula, the Wizard of Oz and the Men in Black get digital polish in Vancouver“. The Province. Postmedia Network. 2015-yil 16-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  63. The Amazing Spider-Man playlist“. Sony Pictures Imageworks (YouTube page) (2012-yil 7-iyul). 2021-yil 15-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  64. Billington, Alex „Marc Webb Briefly Chats 'Amazing Spider-Man' Trailer & The Lizard“. FirstShowing.net (2012-yil 8-fevral). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  65. „Wondercon 2012 — Full Schedule Announced“ (2012-yil 28-fevral). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  66. „'The Amazing Spider-Man' Soundtrack Details“. Film Music Reporter (2012-yil 22-may). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  67. Bricken, Rob „The Lizard and Spidey in PEZ Dispenser Form“. SuperheroHype (2011-yil 29-noyabr). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  68. Eisenberg, Eric „New Amazing Spider-Man Toys Give Us Another Hint At What The Lizard Will Look Like“. CinemaBlend (2011-yil 30-dekabr). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  69. „Diamond Select Toys offers behind-the-scenes look at "Amazing Spider-Man" Marvel Select Figures“. Comic Book Resources (2012-yil 24-yanvar). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  70. Lussier, Germain „Superhero Bits: The Avengers, Dark Knight Rises, Amazing Spider-Man, X-Men“. /Film (2012-yil 7-may). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  71. Goellner, Caleb „'The Amazing Spider-Man' Movie Minimates Line Includes Doomed Uncle and Sweet Skateboard“. Comics Alliance (2012-yil 7-may). 2012-yil 17-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  72. Goellner, Caleb. „'The Amazing Spider-Man' Figures Coming From Hot Toys, Medicom and Kaiyodo“. ComicsAlliance (2012-yil 24-may). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  73. „Carl's Jr., Hardee's Team up with Sony Pictures for Highly Anticipated Summer Release of The Amazing Spider-Man“. CKE Restaurants (2013-yil 24-mart). 2012-yil 24-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 1-noyabr.
  74. „The Amazing Grilled Cheese Bacon Burger Swings into Carl's Jr. and Hardee's“. CKE Restaurants (2012-yil 24-mart). 2012-yil 24-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 1-noyabr.
  75. Sony Pictures Entertainment (2012-yil 3-may). „The Amazing Spider-Man Swings Into 3D Virtual Action As Sony Pictures Launches Augmented Reality Application“. Press-reliz.
  76. „Sony's Spider-Man Inhabits a World Without Apple“. Bloomberg (2012-yil 12-iyul). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  77. Sony Pictures Entertainment (2010-yil 10-fevral). „Spider-Man Swings Into Theaters in 3D“. Press-reliz.
  78. „The Amazing Spider-Man to release in India before US“. Hindustan Times (2012-yil 11-may). 2012-yil 13-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  79. McPherson, Chris „All 8 'Spider-Man' Movies Returning to Theaters This Year for Sony 100“. Collider (2024-yil 10-mart). 2024-yil 18-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 19-mart.
  80. Latchem, John „'Amazing Spider-Man' Swings to Disc Nov. 9“. Home Media Magazine (2012-yil 4-sentyabr). 2013-yil 7-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  81. „The Amazing Spider-Man Comes to DVD and Blu-ray on November 9“. ComingSoon.net (2012-yil 4-sentyabr). 2022-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  82. Arnold, Thomas „'Amazing Spider-Man' Dominates Home Entertainment Charts“. Hollywood Reporter (2012-yil 14-noyabr). 2021-yil 30-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  83. Couch, Aaron „Sony Films Will Move to Disney After Netflix Window Expires“ (en-US). The Hollywood Reporter (2021-yil 21-aprel). 2021-yil 21-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  84. „The Spider-Man franchise is swinging onto Disney+“ (en-GB). uk.movies.yahoo.com (2022-yil 14-iyun). 2023-yil 26-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  85. Patches, Matt „Spider-Man and Venom movies finally hit Disney Plus this month“. Polygon (2023-yil 20-aprel). 2023-yil 20-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  86. „All Time Box Office“. Box Office Mojo. 2010-yil 3-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  87. „2012 Worldwide gross“. Box Office Mojo. 2012-yil 9-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  88. „Superhero Movies at the Box Office“. 2015-yil 30-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  89. „Spider-Man Movies at the Box Office“. 2012-yil 4-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  90. „All Time Worldwide Box Office Grosses“. 2012-yil 31-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  91. Finke, Nikki (July 4, 2012). 'Amazing Spider-Man' Shatters Tuesday Opening Box Office Record With $35M“. Deadline Hollywood. July 4, 2012da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: Oktyabr 14, 2024.
  92. Nolfi, Joey (July 9, 2019). „Spider-Man: Far From Home breaks box office record on opening day“. Entertainment Weekly. July 3, 2019da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: Oktyabr 14, 2024.
  93. Suber, Ray „Forecast: 'Amazing Spider-Man' on Track for 15840 Million Six-Day Start“. Box Office Mojo (2012-yil 5-iyul). 2022-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  94. „'The Amazing Spider-Man' Spins a Web Around Weekend Box Office“. Los Angeles Daily News (2012-yil 12-iyul). 2023-yil 5-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  95. Subers, Ray „Around-the-World Roundup: 'Ice Age,' 'Spider-Man' Open Early Overseas“. Box Office Mojo (2012-yil 2-iyul). 2022-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  96. Subers, Ray „Around-the-World Roundup: 'Spidey' Adds 16327.5 Million Overseas“. Box Office Mojo (2012-yil 8-iyul). 2022-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  97. Segers, Frank. „Foreign Box Office: 'Spider-Man' Third Best Opening of 2012; 'Ice Age 4' Melts to No. 2“. The Hollywood Reporter (2012-yil 8-iyul). 2012-yil 9-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  98. Segers, Frank. „'Dark Knight Rises' Re-Emerges No. 1 Overseas With Strong China Push“. Hollywood Reporter (2012-yil 2-sentyabr). 2024-yil 8-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  99. „Foreign Country totals“. Box Office Mojo. 2014-yil 28-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  100. Carolyn, Giardina; Jordan, Zakarin. „Disney Leads Annie Award Best Picture Nominations“. The Hollywood Reporter (2012-yil 3-dekabr). 2018-yil 6-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  101. Ng, Philiana. „Teen Choice Awards 2012: 'Breaking Dawn,' 'Snow White' Lead Second Wave of Nominees“. The Hollywood Reporter. Prometheus Global Media (2012-yil 14-iyun). 2012-yil 15-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  102. Khatchatourian, Maane (November 15, 2012). „The People's Choice Awards nominees are...“. Entertainment Weekly. Time. November 19, 2012da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: Oktyabr 14, 2024.
  103. „SAG Awards 2013: The complete list of nominees“. Los Angeles Times (2012-yil 11-dekabr). 2024-yil 8-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  104. „11th Annual VES Awards“. visual effects society. 2017-yil 21-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  105. Huges, Mark. „The New Top 20 Best Comic Book Superhero Films Of All Time - Revised Edition“. Forbes (2012-yil 22-oktyabr). 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  106. Hall, Jacob „RANKING ALL THE MODERN MARVEL MOVIES #15 – #6“. ScreenCrush. Townsquare Media (2013-yil 3-may). 2019-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  107. Miracle, Maria. „'Amazing Spider-Man's' Lizard: Science Fiction or Science Fact?“. Hollywood Reporter (2012-yil 1-avgust). 2012-yil 4-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 1-noyabr.
  108. Giovinco, Joette „Unraveling the secrets of spider silk“. WTVT (2012-yil 3-iyul). 2013-yil 3-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 1-noyabr.
  109. „Marvel's Spider-Man Remastered detailed“ (en-US). PlayStation.Blog (2020-yil 30-sentyabr). 2023-yil 9-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  110. Douglas, Edward „Exclusive: Talking with the Producers of The Amazing Spider-Man“. CraveOnline (2012-yil 2-iyul). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  111. Chitwood, Adam „Sony Announces THE AMAZING SPIDER-MAN 3 and 4 for 2016 and 2018“. Collider (2013-yil 5-avgust). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  112. McNary, Dave „Sony Pushes Back 'Spider-Man 3' to 2018, Dates 'Sinister Six' for 2016“ (2014-yil 23-iyul). Qaraldi: 2024-yil 14-oktyabr.
  113. Coggan, Devan (November 16, 2021). „New Spider-Man: No Way Home trailer swings headfirst into the multiverse“. Entertainment Weekly. November 17, 2021da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: Oktyabr 14, 2024.

Havolalar

tahrir