Avtonom sezgir meridian reaksiyasi (ASMR)[2][3][4] odatda bosh terisida boshlanadigan va boʻyin va umurtqa pogʻonasining orqa qismidan pastga siljiydigan parasteziya hissi. Uning yoqimli shakli[5] eshitish-taktil sinesteziya bilan taqqoslanadi[6][7] va frisson bilan bir-biriga mos kelishi mumkin[8].

ASMRning parasteziya hissi yoʻnalishining illyustratsiyasi[1].

ASMR „ijobiy his-tuygʻularning kombinatsiyasi va terida aniq statik oʻxshash parasteziya hissi“ bilan tavsiflangan „past darajadagi eyforiya“ning subyektiv tajribasini bildiradi. Bu diqqatni qasddan nazorat qilish usuli koʻpincha oʻziga xos eshitish yoki vizual stimullar tomonidan qoʻzgʻatiladi va u qadar keng tarqalmagan[1][9].

Hozirga kelib ASMRni qoʻzgʻatishga moʻljallangan videolar janri paydo boʻldi, ulardan taxminan 25 millioni 2022-yilga kelib YouTubeda chop etilgan edi[10]. Twitchda jonli ASMR oqimlarining alohida toifasi mavjud.

Etimologiya tahrir

2007 va 2010-yillar oraligʻida qoʻllanilgan va taklif qilingan koʻplab soʻzlashuv va rasmiy atamalar orgazmga ishorani oʻz ichiga olgan boʻlsa-da, koʻplab onlayn munozaralarda faol ishtirokchilar orasida undan foydalanishga qarshi chiqqanlar boʻldi. ASMRning eyforik, taskin beruvchi tabiati va jinsiy qoʻzgʻalish oʻrtasida farq bor[11]. Biroq uning jinsiy qoʻzgʻalish uchun taʼsiri haqida argumentlar taqdim etish davom etmoqda va baʼzi tarafdorlar ataylab jinsiy ragʻbatlantirish uchun moʻljallangan ASMRotica (ASMR erotika) deb tasniflangan videolarni nashr etyaptilar[12][13].

ASMRning dastlabki tarafdorlari bu hodisa odatda jinsiy qoʻzgʻalish bilan bogʻliq emas degan xulosaga kelishdi. 2010-yilda onlayn forum ishtirokchisi Jennifer Allen ushbu hodisani „avtonom sensor meridian reaksiyasi“ deb nomlashni taklif qildi. Allen soʻzlarni quyidagi oʻziga xos maʼnolarga ega boʻlishini nazarda tutgan yoki taxmin qilgan tarzda tanladi;

  • Avtonom — oʻz-oʻzidan, oʻzini oʻzi boshqarish, nazorat bilan yoki nazoratsiz;
  • Sensor — sezgi yoki sezgi haqida;
  • Meridian — choʻqqi, avj yoki eng yuqori rivojlanish nuqtasini bildiradi;
  • Javob — tashqi yoki ichki narsa tomonidan qoʻzgʻatilgan tajribaga ishora.

Allen 2016-yilda bergan intervyusida bu atamalarni ataylab tanlaganini tasdiqladi, chunki ular sensatsiya uchun muqobil atamalarga qaraganda obyektiv, qulay va klinikroq edi[14]. Oʻsha intervyuda Allen orgazm soʻzini almashtirish uchun meridian soʻzini tanlaganini tushuntirdi va meridianni „eng yuqori rivojlanish nuqtasi yoki davri, eng katta farovonlik yoki shunga oʻxshash“ deb taʼriflaydigan lugʻat topganini aytdi[14][15].

Sensatsiya tahrir

ASMRning subyektiv tajribasi, hissiyotlari va idrok etish hodisasi unga sezgir boʻlganlarning baʼzilari tomonidan „yengil elektr tokiga oʻxshash … yoki bir stakan shampandagi gazlangan pufakchalar“ deb taʼriflanadi[9]. Umuman olganda, paresteziya deb ataladigan teridagi his ASMR ishqibozlari tomonidan bosh terisi, boʻyin va orqa tomonda paydo boʻlganda „karıncalanma“ deb ataladi[16][17]. Bu „boshning orqa qismidan kelib chiqadigan, soʻngra boʻyin, yelka, qoʻl, umurtqa pogʻonasi va oyoqlarga tarqaladigan statik karıncalanma hissi“ deb taʼriflangan, u odamda boʻshashganlik va hushyorlik hissini yuzaga keltiradi[5].

Farqlanish tahrir

Perseptiv hodisaning potensial neyrobiologik oʻzaro bogʻliqligi boʻyicha u qadar koʻp ilmiy tadqiqotlar olib borilmagan, shu sababli ASMRning jismoniy tabiatini tushuntirish uchun maʼlumotlar yetishmaydi. Hodisani tasvirlash uchun forumlar, bloglar va video sharhlardagi izohlar tahlil qilindi. Ushbu anekdot dalillarni tahlil qilish ASMRning eyforik, ammo jinsiy emasligi haqidagi dastlabki konsensusni qoʻllab-quvvatladi va ASMRni boshdan kechirganlarni ikkita keng toifadagi subyektlarga ajratdi. Bir toifa mahalliy tuygʻu va u bilan bogʻliq his-tuygʻularni boshdan kechirish uchun tashqi qoʻzgʻatuvchilarga bogʻliq boʻlib, ular odatda boshdan kelib chiqadi va boʻyniga tushadi. Boshqa toifa esa, baʼzi subyektlarning meditatsiya tajribasi bilan solishtirganda, tashqi ogohlantirishlarga yoki „tetikleyicilarga“ bogʻliq boʻlmasdan, diqqatni nazorat qilish orqali sezgi va his-tuygʻularni qasddan kuchaytirishi mumkin[18][19].

Triggerlar tahrir

ASMR odatda „triggerlar“ deb ataladigan stimullar tomonidan sizdiriladi[9]. Koʻpincha eshitish va vizual boʻlgan ASMR triggerlariga kundalik hayotdagi shaxslararo oʻzaro taʼsirlar orqali duch kelish mumkin. Bundan tashqari, ASMR koʻpincha maʼlum audio va videolarga taʼsir qilish orqali qoʻzgʻatiladi. Bunday ommaviy axborot vositalari ASMRni qoʻzgʻatishning oʻziga xos maqsadi bilan maxsus ishlab chiqilishi yoki boshqa maqsadlar uchun yaratilgan boʻlishi mumkin va keyinchalik tajribaning tetikleyicisi sifatida samarali ekanligi aniqlanishi mumkin[1].

ASMRni qoʻzgʻatishi mumkin boʻlgan stimullar, uni boshdan kechirganlar tomonidan taʼkidlanganidek, quyidagilarni oʻz ichiga oladi:

  • Yumshoq aytilgan yoki shivirlangan ovozni tinglash;
  • Birovning kitob sahifalarini varaqlash kabi oddiy ish bilan shugʻullanishi natijasida paydo boʻladigan jim, takrorlanuvchi tovushlarni tinglash;
  • Birovning ovqat tayyorlash kabi odatiy ishni diqqat bilan bajarishini kuzatish;
  • Shaxsiy eʼtibor, masalan, parvarish qilish (boʻyanish, soch tarash)ni kuzatish;
  • Tashqi video yoki audio triggerlarga ehtiyoj sezmasdan, ongli manipulyatsiya orqali ragʻbatlantirishni boshlash;
  • Tegishlarni tinglash (odatda plastmassa, yogʻoch, qogʻoz, metall va hokazo kabi sirtlarga teginiladi);.
  • Qoʻl harakati, ayniqsa yuzga;
  • Musiqaning ayrim turlarini tinglash;
  • Mikrofonda odamning zarbasi yoki nafas olishini tinglash;
  • Qogʻoz, kiyim-kechak va strafor kabi moddalar kabi „jingalak“ narsalarni tinglash;
  • Ogʻiz tovushlarini tinglash, masalan, tilni jim bosish yoki ogʻizning „tsk“ tovushlari.

2017-yilda 130 nafar ishtirokchilar ishtirokida o‘tkazilgan tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatdiki, past balandlikdagi, murakkab tovushlar va sekin surʼatli, tafsilotlarga yo‘naltirilgan videolar ayniqsa samaralidir[20].

Eshitish tahrir

Xabar qilinishicha, taʼsir shivirlash orqali paydo boʻlishi mumkin[16].

ASMRni boshdan kechirganlarning koʻpchiligi inson faoliyati orqali amalga oshiriladigan ovozli boʻlmagan atrof-muhit shovqinlari ham ASMRning samarali namunasi ekanligini taʼkidlaydilar. Bunday shovqinlarga misollar: barmoqlarning sirtni tirnashi yoki teginishi, sochni tarash, qoʻllarni bir-biriga ishqalash yoki matoni boshqarish, tuxum qobigʻini maydalash, qogʻoz kabi egiluvchan materialning gʻijimlanishi va yirtilishi. ASMRlar uchun moʻljallangan koʻplab YouTube videolarida ushbu harakatlarni bitta odam bajaradi va natijada turli tovushlar paydo boʻladi.

Shaxsiy eʼtibor tahrir

Muayyan eshitish stimulyatorlarining samaradorligiga qoʻshimcha ravishda koʻplab subyektlar ASMRning shaxsiy eʼtiborni jalb qilish natijasida paydo boʻlishi haqida xabar berishadi. Bu koʻpincha jismoniy teginish va ovozli ifodani oʻz ichiga oladi, masalan, sochlarini kesish, tirnoqlarni boʻyash, quloqlarni tozalash yoki orqa massaj qilinadi, xizmat koʻrsatuvchi provayder esa qabul qiluvchiga jimgina gapiradi[9][21].

Klinik tahrir

Shaxsiy eʼtiborni jalb qilishni taqlid qiluvchi qasddan ASMR videolari toifasi orasida „ASMRtist“ klinik yoki tibbiy xizmatlarni, jumladan, muntazam umumiy tibbiy koʻriklarni koʻrsatuvchi maxsus tasvirlangan kichik toifadir. Ushbu videolarni yaratuvchilar tasvirlangan haqiqatga hech qanday daʼvo qilmaydilar va tomoshabin ular rassom tomonidan ijro etilgan simulyatsiyani tomosha qilish va tinglashdan xabardor boʻlish uchun moʻljallangan. Shunga qaramay, koʻplab tomoshabinlar terapevtik natijalarni ushbu va boshqa qasddan ASMR videolari bilan bogʻlashadi va ularning uyqusizlikka moyil boʻlganlar uchun uyquni qoʻzgʻatish va bir qator simptomlarni, shu jumladan, depressiya, tashvish va vahima hujumlari bilan bogʻliq holatlarni bartaraf etishda samaradorligi haqida koʻplab hisobotlar mavjud[22][23].

Taktil tahrir

Audio va vizual ogohlantirishlarga qoʻshimcha ravishda ASMR yengil teginishlar va teriga choʻtkalash, masalan, effleurage kabilarni oʻz ichiga olishi mumkin[24][1][16].

Tarixi tahrir

Zamonaviy tahrir

ASMRning zamonaviy tarixi 2007-yil 19-oktyabrda „Steady Health“ deb nomlangan veb-saytdagi salomatlik bilan bog‘liq mavzular bo‘yicha munozara forumida boshlangan[25]. 21 yoshli ro‘yxatdan o‘tgan „okaywhatever“ tugmasi bo‘lgan foydalanuvchi post yubordi, unda bolaligidanoq barmoqlarni teri bo‘ylab yurgʻizish orqali qo‘zg‘atilgan, lekin ko‘pincha tasodifiy va bog‘liq bo‘lmagan nohaptik hodisalar sabab bo‘ladigan his-tuyg‘ularni boshdan kechirganligi tasvirlangan[26].

Ushbu postga berilgan javoblar shuni koʻrsatdiki, boshqa odamlarning katta qismi „ okaywhatever“ taʼriflagan hissiyotni boshdan kechirgan. Oʻzaro almashishlar koʻplab anekdot hisoblari mavjud boʻlgan hodisani keyingi muhokama qilish va tahlil qilishni osonlashtirish uchun moʻljallangan bir qator veb-ga asoslangan joylarning shakllanishiga turtki boʻldi[27][22].

Avvalroq tahrir

 
Virginia Woolfning „Mrs Dalloway“ romanida ASMR bilan solishtirish mumkin boʻlgan narsani tasvirlaydigan parchani uchraydi.

Avstriyalik yozuvchi Clemens J. Setzning fikricha, Virginia Woolf muallifligidagi 1925-yilda nashr etilgan "Mrs Dalloway" romanidan parcha aniq taqqoslanadigan narsani tasvirlaydi[28][29]. Setz iqtibos keltirgan romandan parchada hamshira oʻzining bemori boʻlgan odamga „chuqur, mayin, yumshoq, lekin chigirtkaning ovoziga oʻxshash qoʻpollik bilan“ soʻzlaydiku, tovush bemorning umurtqa pogʻonasini ajoyib tarzda qimirlatib, uning miya tovush toʻlqinlariga yugurib ketadi[30].

Setzning soʻzlariga koʻra, bu iqtibos odatda odam ovozi va yumshoq yoki shivirlangan ovozli tovushlarning samaradorligini, xususan, buni boshdan kechirganlarning koʻpchiligi uchun ASMRning qoʻzgʻatuvchisi sifatida ishora qiladi.

Evolutsion tahrir

 
Hayvonlarni parvarish qilish bogʻlanish shakli sifatida talqin qilingan.

ASMRning har qanday evolutsion kelib chiqishi uchun maʼlum manbalar yoʻq, chunki u biologik korrelyatsiyaga ega ekanligi hali aniqlanmagan. Shunga qaramay, uni boshdan kechirganlarning koʻpchiligi ASMR hissiyotini nozik jismoniy teginish natijasida paydo boʻladigan his bilan taqqoslaydi, masalan, sochlarini kesish yoki tarash kabi misollar keltiradi. Bu ASMR parvarish qilish harakati bilan bogʻliq boʻlishi mumkin degan taxminga olib keladi[31].

OAV tahrir

Videolar tahrir

An ASMR video

ASMRni qoʻzgʻatishda samarali boʻlishi uchun subyektlar tomonidan bildirilgan eng mashhur ogohlantiruvchi manba videodir. ASMRni ishga tushirishda samarali ekanligi xabar qilingan videolar odatda ikkita toifaga boʻlinadi: „Qasddan“ va „Qasddan boʻlmagan“. Qasddan media „ASMRtists“ deb nomlanuvchilar tomonidan tomoshabinlar va tinglovchilarda ASMRni ishga tushirish uchun yaratilgan. Koʻpincha 2007-yilda hodisaga eʼtibor qaratilishidan oldin, boshqa sabablarga koʻra yaratilgan, ammo baʼzi sub’ektlar ASMRni qoʻzgʻatishda samarali ekanligini aniqlagan. Qasddan boʻlmagan ommaviy axborot vositalariga misol qilib britaniyalik yozuvchi John Butler [32] va amerikalik rassom Bob Rosslarni keltirish mumkin. Rossning "The Joy of Painting" teleserialining ham efirga uzatilgan, ham YouTubeʼdagi epizodlarida uning yumshoq, muloyim gapirish uslubi, rasm va asboblari ovozi baʼzi tomoshabinlarda oʻz taʼsirini uygʻotadi[33][34]. Stop-moushn rejissyori Adam Pesapanening ishlari ham tez-tez qayd etiladi[35].

Binaural yozuv tahrir

YouTubedan fransuzcha ASMR

Baʼzi ASMR video yaratuvchilari uch oʻlchamli fazoning akustikasini taqlid qilish uchun binaural yozish texnikasidan foydalanadilar, bu tomoshabinlar va tinglovchilarda aktyor va vokalchiga yaqin boʻlish tajribasini uygʻotadi[36]. Binaural yozuvlar odatda stereo yozuvlar kabi ikkita mikrofon yordamida amalga oshiriladi. Biroq binaural yozuvlarda ikkita mikrofon odatda odamlarning quloqlariga taʼsir qilish uchun maxsus ishlab chiqilgan. Koʻp hollarda mikrofonlar insonning quloqlari bilan bir xil masofada ajratiladi va inson quloqlariga oʻxshash reverb olish uchun quloq shaklidagi stakanlar bilan oʻraladi.

Binaural yozuv orqali olingan atrof-muhit tovushini oʻz ichiga olgan bunday ASMR videolarini koʻrish va eshitish, binaural zarbalarni tinglashning xabar qilingan taʼsiri bilan taqqoslanadi, ular, shuningdek, yoqimli hislarni va xotirjamlik va xotirjamlikning subʼektiv tajribasini uygʻotadi[37]. Binaural yozuvlar karnaylar emas, balki minigarnituralar orqali eshitish uchun maxsus ishlab chiqilgan. Ovozni karnay orqali tinglaganda chap va oʻng quloq ikkala karnaydan kelayotgan ovozni ham eshitishi mumkin. Aksincha, naushniklar orqali tovush tinglanganda, chap eshitish vositasidan chiqqan tovush faqat chap quloqqa, oʻng quloqchindagi tovush esa faqat oʻng quloqqa eshitiladi. Binaural mediani ishlab chiqarishda tovush manbai ikkita quloq orasidagi masofaga oʻxshash masofada joylashgan ikkita alohida mikrofon tomonidan yozib olinadi va ular aralashmaydi, video yoki audio boʻladimi, oxirgi vositada alohida qoladi[38].

Eshitish vositasi orqali binaural yozuvni tinglash odamlar jonli tovushlarni tinglaydigan binaural effektni taqlid qiladi. Tinglovchi uchun bu tajriba ikki idrok bilan tavsiflanadi. Birinchidan, tinglovchi oʻzini ijrochilarning yonida va tovush manbai joylashgan joyda deb biladi. Ikkinchidan, tinglovchi koʻpincha uch oʻlchovli tovush sifatida xabar qilingan narsani qabul qiladi. Bu shuni anglatadiki, tinglovchi ularga nisbatan tovush manbasining oʻrnini ham, masofasini ham sezishi mumkin[36].

Qabul tahrir

2012-yil 12-mart kuni Yale tibbiyot maktabining umumiy nevrologiya boʻlimi direktori Steven Novella oʻzining Neurologica blogida ASMR haqida post chop etdi. ASMR haqiqiy hodisami yoki yoʻqmi degan savolga Novella shunday deydi: "Bu holda, men aniq javob yoʻq deb oʻylayman, lekin men bunga ishonishga moyilman. Koʻp odamlar buni mustaqil ravishda boshdan kechirgan va „aniq tafsilotlar bilan“ tasvirlaganga oʻxshaydi. Shu tarzda, bu migren bosh ogʻrigʻiga oʻxshaydi — biz ularning sindrom sifatida mavjudligini bilamiz, chunki koʻplab odamlar bir xil alomatlar va tabiiy tarix haqida xabar berishadi". Novella ASMRning yoqimli tutilish turi yoki „zavq javobini“ faollashtirishning boshqa usuli boʻlishi mumkinligini taxmin qildi. Shu bilan birga, Novella ASMR boʻyicha ilmiy tadqiqotlar yoʻqligiga eʼtibor qaratib, funksional magnit-rezonans tomografiya (fMRI) va transkranial magnit stimulyatsiya texnologiyalaridan ASMRni boshdan kechirmagan odamlarga nisbatan miyani oʻrganish uchun foydalanish kerakligini taklif qildi. U buni hodisani ilmiy tushunish va tushuntirishga urinishga kirishish usuli deb hisoblaydi[39][40].

Novellaning blog postidan toʻrt oy oʻtgach, Sheffield universitetining psixologiya va kognitiv fanlar boʻyicha oʻqituvchisi Tom Stafford ASMR „haqiqiy narsa boʻlishi mumkin, ammo uni tadqiq qilish tabiatan qiyin“ deb aytdi. Stafford ASMRning hozirgi holatini sinesteziyaga boʻlgan munosabatning rivojlanishi bilan taqqosladi, u „yillar davomida… afsona edi, keyin 1990-yillarda odamlar uni oʻlchashning ishonchli usulini topishdi“[41].

Boshqa hodisalar bilan taqqoslash va assotsiatsiyalar tahrir

Sinesteziya tahrir

ASMRning subyektiv tajribasining ajralmas qismi bu mahalliylashtirilgan karıncalanma hissi boʻlib, uni koʻpchilik yumshoq teginishga oʻxshash deb taʼriflaydi, lekin u boshqa odam bilan hech qanday jismoniy aloqa boʻlmaganda video mediani tomosha qilish va tinglash orqali ragʻbatlantiriladi.

Ushbu hisobotlar ASMR va sinesteziya oʻrtasidagi taqqoslashni tezlashtirdi — bu odatda faqat boshqasini ragʻbatlantiradigan stimullar bilan bir hissiy uslubning qoʻzgʻalishi bilan tavsiflangan holat, chunki maʼlum bir tovushni eshitish aniq rang, shakl yoki obyektni vizualizatsiya qilishga olib keladi. Shunday qilib, sinesteziyaning boshqa turlariga ega boʻlgan odamlar, masalan, eshitish-vizual sinesteziya holatida „tovushlarni koʻrish“ yoki leksik-taʼmli sinesteziya holatida „soʻzlarni tatib koʻrish“ haqida xabar beradi[42][43][44][45][46].

ASMR holatida, koʻpchilik vizual-taktil va eshitish-taktil sinesteziya bilan taqqoslanadigan video yozuvda taqdim etilgan diqqatga sazovor joylar va tovushlar tomonidan „tegilganlik“ hissi haqida xabar beradi[46].

Mizofoniya tahrir

Baʼzi odamlar ASMRni mizofoniya bilan bogʻlashga harakat qilishdi, bu „tovushdan nafratlanish“ degan maʼnoni anglatadi, lekin odatda „maʼlum tovushlarga avtomatik salbiy hissiy reaksiyalar — ASMRdagi oʻziga xos audio ogohlantirishlarga reaktsiyalarda kuzatilishi mumkin boʻlgan narsaning aksi“ sifatida namoyon boʻladi[1].

Masalan, mizofoniya bilan ogʻrigan odamlar koʻpincha odamning oʻziga xos tovushlari, shu jumladan, ovqatlanish, nafas olish, shivirlash yoki takroriy teginish tovushlari gʻazab va jirkanish tuygʻularini keltirib chiqarishi mumkinligi haqida xabar berishadi[47][48][49].

Frisson tahrir

ASMRni xarakterlovchi karıncalanma hissi frisson bilan solishtirildi va kontrast qilindi[50][51][52].

Fransuzcha frisson soʻzi odatda yoqimli deb aytiladigan qisqa tuygʻuni anglatadi va koʻpincha musiqa asari kabi ogohlantirishlarga haddan tashqari hissiy javob sifatida ifodalanadi. Frisson koʻpincha piloereksiya bilan bir vaqtda sodir boʻladi. Bu hodisa „gʻoz burmalari“ deb nomlanadi, uning natijasida arrektor pili deb ataladigan mayda mushaklar qisqaradi, bu tanadagi sochlarning, ayniqsa oyoq-qoʻllarining va boʻyinning orqa qismidagi sochlarning tiklanishiga yoki „uchida turishiga“ olib keladi[53][54][55][56].

Garchi ASMR va frisson „oʻxshash fiziologik mexanizmlar orqali paydo boʻlishi bilan oʻzaro bogʻliq“ boʻlsa-da, ikkalasini ham boshdan kechirgan odamlar ularni sifat jihatidan farq qiladi[57]. 2018-yilgi fMRI tadqiqoti shuni koʻrsatdiki, frissonda faollashadigan miyaning asosiy nuqtalari ASMRda ham faollashadi[58].

Jinsiylik tahrir

Koʻpchilik ASMR tarkibini tomosha qilish va tinglashdan keyin oʻzlarini xotirjam va uyquchan his qilishlari haqida xabar berishadi[59][60]. Baʼzi jurnalistlar va sharhlovchilar ASMR va jinsiy qoʻzgʻalish oʻrtasida hech qanday bogʻliqlik yoʻqligini aytishadi[60][61][62][63][64]. Shunga qaramay, olim Emma Leigh Waldronning taʼkidlashicha, ASMR va jinsiy qoʻzgʻalish oʻrtasidagi bogʻliqliklar, ehtimol, ASMR tomoshabinlari/tinglovchilarni u „vositalangan yaqinlik“ deb ataydigan noaniq munosabatlarga jalb qilishi mumkinligi bilan bogʻliq[65].

Ommaviy madaniyatda tahrir

Zamonaviy sanʼat tahrir

Berlinlik rassom Claire Tolan ASMR bilan ishlaydigan zamonaviy rassom boʻlib, CTM festivali uchun asarlar yaratgan[66]. Taniqli bastakor Holly Herndon bilan hamkorlik qilgan va ishlari Shimoliy Amerika va Yevropada keng namoyish etilgan. U 2013-yildan buyon ushbu janrda izchil ishlamoqda[67].

Britaniyalik rassom Lucy Kloutning 2013-yil mart oyida koʻrgazma uchun tayyorlangan „Shrugging Offing“ yagona kanalli videosi ayol tanasini oʻrganuvchi ish uchun asos sifatida onlayn ASMR translyatsiyalari modelidan foydalanadi[68][69].

Raqamli sanʼat tahrir

ASMRdan ilhomlangan birinchi raqamli sanʼat instalyatsiyasi amerikalik rassom Julie Weitz tomonidan yaratilgan boʻlib, „Touch Museum“ deb nomlangan. U 2015-yil 13-fevralda Yosh loyihalar galereyasida ochilgan va yettita xonada tarqatilgan video namoyishlardan iborat[70][71][72].

Musiqa tahrir

Julie Weitz „Touch Museums“ raqamli sanʼat instalyatsiyasi uchun musiqa Benjamin Wynn tomonidan oʻzining „Deru“ taxallusi ostida yaratilgan va u jonli ASMR sanʼati tadbiri uchun maxsus yaratilgan birinchi musiqiy kompozitsiya edi[70].

Keyinchalik rassomlar Sophie Mallett va Marie Toselandlar Rezonans FM tomonidan efirga uzatilgan ASMR triggerlaridan tashkil topgan „jonli binaural ovozli asar“ni yaratdilar, ularning roʻyxati tomoshabinlarga „toʻliq sensorli effekt uchun naushniklar bilan tinglashni“ maslahat berdi[73][74].

2015-yil 18-mayda zamonaviy bastakor Holly Herndon ASMRni qoʻzgʻatmoqchi boʻlgan „Lonely At The Top“ nomli rassom Claire Tolan bilan hamkorlikni oʻz ichiga olgan Platform nomli albomini chiqardi[75][76][77][78].

Holly Pesterning 2016-yilgi albomi va Common Rest sheʼriy toʻplamidagi „Brush“ trekida rassom Claire Tolan ASMR va uning beshik kuyiga aloqadorligini oʻrgangan[79].

Film tahrir

Battle of the Sexes filmidagi soch kesish sahnalari ASMR triggerlarini oʻz ichiga oladi[80].

Mavzuga oid muvaffaqiyatli kraudfandlangan uchta loyiha mavjud boʻlib, ularning har biri ASMR haqida film yaratish boʻyicha takliflarga asoslangan: ikkita hujjatli film va bitta fantastik asar. Ushbu filmlarning hech biri tugallanmagan[81]. ASMR haqidagi qisqa metrajli hujjatli filmTertiary Sound“ 2019-yilda BFI London kinofestivalida namoyish etilishi uchun ishlangan[82].

ASMRga asoslangan birinchi badiiy film dramasi Yangi Zelandiyaning „Shut Eye“ psixologik dramasi boʻlib, u uyqusizlik va mashhur ASMR yaratuvchisi oʻrtasidagi munosabatlarga qaratiladi. Film premyerasi 2022-yil Yangi Zelandiya xalqaro kinofestivalida boʻlib oʻtdi.

Televideniye tahrir

2015-yil 31-iyulda BBC oʻyinli shousi "Would I Lie to You?"ning „Bu men“ raundining bir qismi sifatida mehmon sifatida ASMR kontent yaratuvchisi ishtirok etdi, natijada komediyachi Joe Lycett bilan bogʻliq shaxs oshkor boʻldi[83].

2018-yilda bir qator tarafdorlari bilan birga NetflixningBuni kuzatib boring“ shousida „Internetdagi shivirlovchilar“ nomli epizodda ASMR namoyish etildi[84].

2019-yilda Super Bowl LIII paytida Anheuser-Busch oʻzining Michelob Ultra Pure Gold pivosi uchun ASMR mavzusidagi reklama rolikini namoyish etdi, u yerda Zoe Kravitz ASMR texnikasidan, shu jumladan, pichirlash va ikkita mikrofonga sof oltin shishasini urishdan foydalanadi. Rolling Stone reklama roligini ASMR „asosiy oqim“ namunasi sifatida taʼrifladi[85][86].

2019-yil 3-may kuni HBO telekanalining "Real Time with Bill Maher" ko‘rsatuvi boshlovchisi Bill Maher va musiqachi Moby ASMRdan kurashish mexanizmi sifatida foydalanishni muhokama qilishdi va namoyish qilishdi.

2019-yil 16-may kuni CBS All Access serialining The Good Fight seriyasining „Dunyoning oxiri haqida“ deb nomlangan epizodida advokatlik firmasi ASMR uslubidagi taqdimotlardan foydalanadi[87].

Criminal Minds epizodida (14-mavsumning 12-qismi „Hameln“) BAU jamoasi ASMR yordamida bolalarni tun yarmida uylarini tark etish uchun (deyarli) gipnoz qilgan nomaʼlum gumonlanuvchini qidiradi. Epizodda bolalar ixtiyoriy ravishda uning mikroavtobusiga oʻtiradilar[88].

Astronomy Club: The Sketch Show shousining 5-qismida ASMR mukofoti namoyishi haqida eskiz bor.

Bruklin Nine-Nine sitkomining 7-mavsumi, 8-qismida („The Takeback“) Jake Peralta oʻzini haddan tashqari yumshoq va mashhur ASMRtist sifatida koʻrsatib, oʻgʻirlangan qimmatbaho toshlarni qaytarish uchun teskari talon-toroj qilishga yordam beradi.

Badiiy va ijodiy adabiyot tahrir

2013-yil mart oyida Amerikaning haftalik bir soatlik radio dasturi „This American Life“ ASMR mavzusidagi birinchi qisqa hikoyani efirga uzatdi. Umerikalik yozuvchi va ssenariy muallifi Andrea Seigel tomonidan oʻqilgan „Tam deb nomlangan qabila“ efiri edi[89].

Badiiy boʻlmagan tahrir

Idiotʼs Guide turkumida 2015-yilda nashr etilgan Julie Young va Ilse Blansertlar (aka ASMRtist TheWaterwhispers) tomonidan yozilgan ASMR haqida bitta kitob bor[31].

2018-yilda ASMRUniversity.com asoschisi Craig Richard oʻzining „Brain Tingles“ kitobini nashr etdi[90].

Koʻrgazmalar tahrir

2020-yilda Shvetsiyaning ArkDes milliy arxitektura va dizayn muzeyida ASMR boʻyicha birinchi yirik koʻrgazma — Weird Sensation Feels Good — boʻlib oʻtdi[91][92]. 2022-yilda Londondagi Dizayn muzeyida koʻrgazmaning kengaytirilgan takrorlanishi ochildi[93][94][95].

Yana qarang tahrir

Manbalar tahrir

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Barratt, Emma L.; Davis, Nick J. (2015). "Autonomous Sensory Meridian Response (ASMR): a flow-like mental state". PeerJ 3: e851. doi:10.7717/peerj.851. ISSN 2167-8359. PMID 25834771. PMC 4380153. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4380153. 
  2. Marsden, Rhodri (20 July 2012), „'Maria spends 20 minutes folding towels': Why millions are mesmerised by ASMR videos“, The Independent.
  3. McKinney, Kelsey (13 April 2017), „These Mesmerizing, Satisfying Slime Videos Are the Internetʼs New Obsession“, Intelligencer.
  4. Rajan, Amol (23 April 2019), „ASMR is now mainstream“, BBC.
  5. 5,0 5,1 Tihanyi, Benedek T.; Ferentzi, Eszter; Beissner, Florian; Köteles, Ferenc (1 February 2018). "The neuropsychophysiology of tingling". Consciousness and Cognition 58: 97–110. doi:10.1016/j.concog.2017.10.015. ISSN 1053-8100. PMID 29096941. 
  6. Simner, Julia et al. (2006). "Synaesthesia: the prevalence of atypical cross-modal experiences". Perception 35 (8): 1024–1033. doi:10.1068/p5469. PMID 17076063. http://sro.sussex.ac.uk/id/eprint/14073/1/p5469.pdf. 
  7. Banissy, Michael J. et al. (15 December 2014). "Synesthesia: an introduction". Frontiers in Psychology 5 (1414): 1414. doi:10.3389/fpsyg.2014.01414. PMID 25566110. PMC 4265978. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4265978. 
  8. Kovacevich, Alexsandra; Huron, David (2019-01-17). "Two Studies of Autonomous Sensory Meridian Response (ASMR): The Relationship between ASMR and Music-Induced Frisson" (en). Empirical Musicology Review 13 (1–2): 39–63. doi:10.18061/emr.v13i1-2.6012. ISSN 1559-5749. https://emusicology.org/article/view/6012. 
  9. 9,0 9,1 9,2 9,3 Ahuja, Nitin K. (2013). "'It feels good to be measured': clinical role-play, Walker Percy, and the tingles". Perspectives in Biology and Medicine 56 (3): 442–451. doi:10.1353/pbm.2013.0022. PMID 24375123. https://archive.org/details/sim_perspectives-in-biology-and-medicine_summer-2013_56_3/page/442. 
  10. Craig. „How many ASMR channels, ASMRtists, and ASMR videos are on YouTube?“ (en). ASMR University (2022-yil 26-aprel). Qaraldi: 2022-yil 20-dekabr.
  11. Overton, Emma (22 October 2012). 'That funny feelingʻ. The McGill Daily. Retrieved 8 October 2019.
  12. Lindsay, Kathryn. „Inside the Sensual World of ASMRotica“. Vice (2015-yil 15-avgust). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  13. Bronte, Georgia. „How ASMR purists got into a turf war over porn“. Vice (2015-yil 17-dekabr). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  14. 14,0 14,1 Richard. „Interview with Jennifer Allen, the woman who coined the term, 'Autonomous Sensory Meridian Response' (ASMR)“. ASMR University (2016-yil 17-may). Qaraldi: 2016-yil 19-dekabr.
  15. "Meridian". Dictionary.com. https://www.dictionary.com/browse/meridian. Qaraldi: 23 February 2019. 
  16. 16,0 16,1 16,2 "Still More Than a Feeling: Commentary on Cash et al., "Expectancy Effects in the Autonomous Sensory Meridian Response" and Recommendations for Measurement in Future ASMR Research". Multisens Res 32 (6): 521–531. January 2019. doi:10.1163/22134808-20191366. PMID 31128572. https://e-space.mmu.ac.uk/623072/3/Still%20more%20than%20a%20feeling.pdf. 
  17. Smith, Stephen D.; Katherine Fredborg, Beverley; Kornelsen, Jennifer (31 May 2016). "An examination of the default mode network in individuals with autonomous sensory meridian response (ASMR)". Social Neuroscience 12 (4): 361–365. doi:10.1080/17470919.2016.1188851. PMID 27196787. 
  18. OʻConnell, Mark (12 February 2013). The Soft Bulletins. 'Could a one-hour video of someone whispering and brushing her hair change your life?' Slate. Retrieved 8 October 2019.
  19. Manduley, Aida (February 2013). 'Intimate with strangers', #24MAG, Issue 4, pp 60-61; Retrieved 8 October 2019.
  20. Barratt, EL; Spence, C; Davis, NJ (2017). "Sensory determinants of the autonomous sensory meridian response (ASMR): understanding the triggers.". PeerJ 5: e3846. doi:10.7717/peerj.3846. PMID 29018601. PMC 5633022. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=5633022. 
  21. Cox, Carolyn. „Brain Orgasms, Spidey Sense, and Bob Ross: A Look Inside The World Of ASMR“. The Mary Sue (2014-yil 2-sentyabr). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  22. 22,0 22,1 Cheadle, Harry. „What is ASMR? That Good Tingly Feeling No One Can Explain“. Vice (2012-yil 31-iyul). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  23. Fairyington. „Rustle, Tingle, Relax: The Compelling World of ASMR“ (Blog). The New York Times (2014-yil 28-iyul). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  24. Boullot, Florian. Je me relaxe grâce à l'ASMR: Découvrez la nouvelle méthode qui fait fureur. Leduc.S Pratique, 2019. ISBN 979-1028513641. 
  25. „About Us“. SteadyHealth.com (2014-yil 4-iyun). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  26. „Weird Sensation Feels Good, Part 1“ (Forum). SteadyHealth.com (2007-yil 19-oktyabr). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  27. O'Connell, Mark. „The Soft Bulletins: Could a one-hour video of someone whispering and brushing her hair change your life?“. Slate (2013-yil 12-fevral). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  28. Setz, Clemens. „High durch sich räuspernde Menschen“ (de). Süddeutsche Zeitung (2015-yil 6-aprel). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  29. Maslen. „ASMR and absurdity“. Practical Ethics. Oxford University Press (2015-yil 30-iyul).
  30. Woolf, VirginiaMrs Dalloway“,. The Selected Works of Virginia Woolf. Wordsworth [1925], 2007 — 141 bet. ISBN 978-1840225587. 
  31. 31,0 31,1 Young, Julie. ASMR, Idiot's Guides. Alpha, 2015. ISBN 978-1615648184. 
  32. Clinton. „Former farmer becomes YouTube star aged 84 with his softly spoken words of wisdom“. i (2021-yil 14-iyun). Qaraldi: 2021-yil 9-avgust.
  33. Kloc, Joe. „The Soothing Sounds of Bob Ross“. Newsweek (2014-yil 1-oktyabr). Qaraldi: 2016-yil 21-aprel.
  34. Messitte, Nick. „Is There Any Money To Be Made In ASMR?“. Forbes (2015-yil 31-mart). Qaraldi: 2016-yil 24-mart.
  35. Sokol, Zach. „5 Stop-Motion Meditations From PES's Reddit AMA“. Vice (2014-yil 1-avgust).
  36. 36,0 36,1 Lalwani, Mona. „Surrounded by sound: how 3D audio hacks your brain. A century-old audio technology is making a comeback thanks to VR“. The Verge (2015-yil 12-fevral). Qaraldi: 2015-yil 12-fevral.
  37. Hernandez, Patricia. „This drug is legal. it's digital. and it's supposed to improve how you game. I put it to the test“. Kotaku (2012-yil 28-noyabr). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  38. „Binaural for Beginners (FAQs)“. Binaural.com. 2020-yil 17-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  39. Novella. „ASMR“. Neurologica Blog. New England Skeptical Society (2012-yil 12-mart). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  40. Novella. „ASMR“. Skepticblog.org (2012-yil 12-mart). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  41. Marsden, Rhodri. „Maria spends 20 minutes folding towels: why millions are mesmerized by ASMR videos“. The Independent (2012-yil 21-iyul). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  42. Cytowic, Richard E.. Synesthesia: a union of the senses, 2nd, MIT Press, 2002. ISBN 0262032961. OCLC 49395033. 
  43. Cytowic, Richard E.. The man who tasted shapes. MIT Press, 2003. ISBN 0262532557. OCLC 53186027. 
  44. Cytowic, Richard E.. Wednesday is indigo blue: discovering the brain of synesthesia. MIT Press, 2009. ISBN 978-0262012799. 
  45. Harrison, John E.. Synaesthesia: classic and contemporary readings. Blackwell Publishing, 1996. ISBN 0631197648. OCLC 59664610. 
  46. 46,0 46,1 Naumer, M. J.; van den Bosch, J. J. (2009). "Touching sounds: Thalamocortical plasticity and the neural basis of multi-sensory integration". Journal of Neurophysiology 102 (1): 7–8. doi:10.1152/jn.00209.2009. PMID 19403745. Archived from the original on 2019-02-20. https://web.archive.org/web/20190220203234/http://pdfs.semanticscholar.org/28e0/779e6d740192099466d629c490f93210eff5.pdf. 
  47. Schröder, A. et al. (2013). Fontenelle, L.. ed. "Misophonia: Diagnostic Criteria for a New Psychiatric Disorder". PLOS ONE 8 (1): e54706. doi:10.1371/journal.pone.0054706. ISSN 1932-6203. PMID 23372758. PMC 3553052. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3553052. 
  48. „ASMR and Misophonia: Sounds-Crazy!“. Pennsylvania State University (2015-yil 16-sentyabr).
  49. Higa. „Technicalities of the Tingles: The science of sounds that feel good. #ASMR“. Neuwrite (2015-yil 11-iyun). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  50. Jones, Lucy. „Which moments in songs give you chills?“. NME (2012-yil 12-sentyabr). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  51. „Shiver (up and) down your spine“. Cambridge Dictionary. Qaraldi: 2018-yil 30-dekabr.
  52. Iwanaga, Makoto; Mori, Kazuma (7 April 2017). "Two types of peak emotional responses to music: The psychophysiology of chills and tears". Scientific Reports 7: 46063. doi:10.1038/srep46063. ISSN 2045-2322. PMID 28387335. PMC 5384201. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=5384201. 
  53. "Frisson". Dictionary.com. https://www.dictionary.com/browse/frisson. Qaraldi: 20 January 2016. 
  54. Huron, David Brian. Sweet anticipation: music and the psychology of expectation. MIT Press, 2006 — 141 bet. ISBN 978-0262083454. 
  55. Huron. „Music Cognition Handbook: A Glossary of Concepts“. Ohio State University (1999). 2017-yil 31-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  56. Salimpoor, V. N. et al. (2011). "Anatomically distinct dopamine release during anticipation and experience of peak emotion to music". Nature Neuroscience 14 (2): 257–262. doi:10.1038/nn.2726. PMID 21217764. 
  57. del Campo, Marisa (26 February 2016). "Autonomous sensory meridian response (ASMR) and frisson: Mindfully induced sensory phenomena that promote happiness". International Journal of School & Educational Psychology 4 (2): 99–105. doi:10.1080/21683603.2016.1130582. 
  58. Lochte, Bryson C. et al. (September 2018). "An fMRI investigation of the neural correlates underlying the autonomous sensory meridian response (ASMR)". BioImpacts 8 (4): 295–304. doi:10.15171/bi.2018.32. PMID 30397584. PMC 6209833. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=6209833. 
  59. Abbruzzese, Jason. „All the feels“. Mashable (2015-yil 26-yanvar). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  60. 60,0 60,1 Etchells, Pete. „ASMR and 'head orgasms': what's the science behind it?“. The Guardian (2016-yil 8-yanvar). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  61. Madrigal, Alexis C.. „Finally, psychologists publish a paper about ASMR, that tingly whispering YouTube thing“. Splinter (2015-yil 28-mart). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  62. Plante, Chris. „Is ASMR a 'sex thing' and answers to questions you're afraid to ask about aural stimulants“. The Verge (2015-yil 9-sentyabr). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  63. Reid-Smith, Iris. „How do you defeat anti gay trolls?“. Gay Star News (2013-yil 28-avgust). 2019-yil 30-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  64. Hockridge, Stephanie. „ASMR whisper therapy: does it work? relaxing, healing with sounds and a whisper“. ABC15.com (2013-yil 16-may). 2013-yil 6-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  65. Leigh. „Mediated Sexuality in ASMR Videos“ (en). Sounding Out! (2015-yil 14-dekabr). Qaraldi: 2022-yil 27-fevral.
  66. „Claire Tolan“. CTM Festival. 2019-yil 8-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 5-yanvar.
  67. „Claire Tolan“. Rupert. 2019-yil 14-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 23-fevral.
  68. „'Shrugging Offing' – Lucy Clout“. Limoncello Gallery (2013). 2017-yil 31-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 30-mart.
  69. Sherlock, Amy (12 March 2014). "Focus Interview: Lucy Clout". frieze (161). https://frieze.com/article/focus-interview-lucy-clout. Qaraldi: 23 February 2019. ASMR]]
  70. 70,0 70,1 Picon, Jose. „Cutting the Web: An Art Show for the Digital Age“. LA Canvas (2015-yil 29-noyabr). 2019-yil 29-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  71. Vankin, Deborah. „Artist Julie Weitz breaks down 'Touch Museum' videos“. Los Angeles Times (2016-yil 3-yanvar). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  72. „Touch Museum – Julie Weitz“. Young Projects Gallery (2015-yil noyabr). Qaraldi: 2019-yil 28-iyun.
  73. „Schedule: Monday 1st June“. Resonance FM (2015-yil 1-iyun). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  74. „Clear Spot“. Resonance FM. Qaraldi: 2019-yil 28-iyun.
  75. Beaumont-Thomas, Ben. „Holly Herndon: the queen of tech-topia“. The Guardian (2015-yil 26-aprel). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  76. Sherburne, Philip. „Holly Herndon's collective vision“. Pitchfork (2015-yil 31-mart). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  77. Jacoby. „Does this song trigger your ASMR?“. Refinery29 (2015-yil 21-may). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  78. Corcoran, Nina. „Holly Herndon goes off the grid“. Consequence of Sound (2015-yil 22-may). Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  79. „Common Rest“ (Sleevenotes). Prototype Publishing. Qaraldi: 2019-yil 28-iyun.
  80. Champagne, Christine. „ASMR Comes To Hollywood In 'Battle Of The Sexes'“. Fast Company (2017-yil 27-sentyabr). Qaraldi: 2018-yil 14-sentyabr.
  81. Braingasm film website“. Qaraldi: 2016-yil 20-yanvar.
  82. Tertiary Sound film website“. Qaraldi: 2019-yil 30-sentyabr.
  83. „09x01“. Would I Lie To You?. Series 9. Episode 1. 31 July 2015. BBC One.
  84. „The Internet Whisperers“. Follow This. Season 1. Episode 1. 23 August 2018. Netflix.
  85. Lucas, Amelia. „Super Bowl ad for Michelob Ultra's organic beer will bring a moment of calm to the Big Game“. CNBC (2019-yil 28-yanvar). Qaraldi: 2019-yil 23-fevral.
  86. „How ASMR became a YouTube sensation“. Financial Times. Qaraldi: 2019-yil 19-aprel.
  87. „The One About the End of the World“. The Good Fight. Season 3. Episode 10. 16 May 2019. CBS All Access.
  88. „Hamelin“. Criminal Minds. Season 14. Episode 12. 8 January 2019. Amazon Prime Video & CBS.
  89. Seigel, Andrea (29 March 2013). „Tribes“. This American Life. Episode 491. Event occurs at 28:16. WBEZ.
  90. Richard, Craig. Brain tingles : the secret to triggering autonomous sensory meridian response for improved, relaxation, and head-to-toe euphoria. Adams Media, 2018. ISBN 978-1507207628. 
  91. „ASMR: Weird Sensation Feels Good“ (en). ArkDes – Sweden's National Centre for Architecture and Design. Qaraldi: 2020-yil 5-fevral.
  92. „This way for brain tingles: ASMR gets a shiver-inducing exhibition“ (en). The Guardian (2020-yil 31-mart). Qaraldi: 2020-yil 2-aprel.
  93. „WEIRD SENSATION FEELS GOOD: The World of ASMR“. The Design Museum. Qaraldi: 2022-yil 25-sentyabr.
  94. Jordahn. „ASMR exhibition "expands what can be in a design museum" says James Taylor-Foster“. Dezeen. Qaraldi: 2022-yil 25-sentyabr.
  95. Robert, Bevan. „Weird Sensation Feels Good: The World of ASMR at the Design Museum review“. Evening Standard. Qaraldi: 2022-yil 25-sentyabr.

Havolalar tahrir