Andijon jome masjidi majmuasi

Andijon jome masjidi majmuasi
Andijon jome masjidi majmuasi
Umumiy maʼlumot
Maqomi	Meʼmoriy yodgorlik
Manzili	Andijon shaxar “Erkin” MFY, Abdurauf Fitrat ko‘chasi, 256‒uy
Shahar	Andijon
Mamlakat	Oʻzbekiston

Andijon jome masjidi majmuasi — meʼmoriy yodgorlik (19-asr oxiri). Masjid, Madrasa va minoradan iborat. Oʻzbekistonda XIX asr oʻrtalarida masjidi boʻlgan aholi punktlariga shahar maqomi berildi. 1870-yilda Farg‘ona vodiysidagi Andijon jome masjidi qurilishi yakunlandi. Majmuaning umumiy maydoni 1,5 gektarni tashkil qiladi. Majmua hududida Andijon viloyati adabiyot va sanʼat muzeyi joylashgan.

Madrasa

Madrasa uzunligi 123 m. Madrasaning markaziy kirish eshigi anʼanaviy kamar shaklidagi portallar bilan ifodalangan. Nashrning kirish qismining yon tomonlarida dekorativ chiroqli kichik minoralar yuqoriga koʻtariladi. Bino devorlarida Fargʻona vodiysi qurilishi uchun anʼanaviy boʻlgan koʻk va yashil ranglarda oʻyilgan naqsh va mozaikalar chizilgan. Dastlabki madrasa U shaklida, qanotsiz boʻlgan. Madrasa ichki dizaynining asosiy elementlari geometrik naqshli yogʻoch panjaralar, oyna va derazalardir. Jomiy masjidi majmuasi ham madrasa kabi oʻziga xos masshtabga ega — u meʼmoriy ansamblning gʻarbiy qismida joylashgan, masjid binoning asosiy fasadi boʻylab 26 ta arkadan iborat. Minoraning tepasida gumbazsimon fonus va kichik oʻqsimon teshik oʻrnatilgan, aylanma zinapoya oʻrnatilgan. Minoraning oʻrtasi va eng yuqori qismida naqshinkor kamar bilan bezatilgan. Bino ro‘parasida badiiy favvora bo‘lib, uning atrofida manzarali-dekorativ va mevali daraxtlar bilan toʻldirilgan^[1]. Madrasa bosh tarzi sharqqa qaratib qurilgan. Tarzining oʻrtasida peshtoq qad koʻtargan. Uning ikki yonida bezakdor minora bor. Burchaklarida gumbazli darsxonalar, ularning oʻrtasida ikki qavatli hujralar joylashgan. Birinchi qavatning tekis devorlarida toʻrt burchakli darchalarga panjaralar ishlangan. Ikkinchi qavatdagi hujralarning mehrobiy ravoqlari bosh tarziga koʻrkamlik baxsh etadi.

Masjid

Jome masjidi Andijon shahrida faoliyat yurituvchi juma masjididir. Masjid majmuaning gʻarbiy qismida joylashgan. Uning tarhi toʻgʻri burchakli xonaqoh va uch tomoni qator ustunli, shifti bezakdor ayvondan iborat. Minora hovlida joylashgan. Balandligi 32 m boʻlgan minora butun Fargʻona vodiysidagi eng baland inshootga ega boʻlib, sakkiz burchakli poydevor ustiga qurilgan birinchi darajali inshootdir. Jomega beshta (janubida bitta, shim. va sharqdan ikkitadan) darvoza orqali kirilgan. Andijon jome masjidi majmuasi m.m. qurilishida Isaxon, Yusufali Musayev va boshqa ustalar qatnashgan. 1902-yilgi zilzilada shikastlangan. Binolar 1971—1974; 1999 — 2000-yillarda taʼmirlangan^[2].

Masjidning yangi binosi

Ilk masjid 1870-yilda tiklangan. Jome masjidining yangi binosining qurilish ishlari 2018-yilda boshlanib, oʻsha yilning may oyida yakunlandi. Yangi bino qadimiy chor ayvon va chor darvoza uslubida bunyod etilgan. Uning ikki chetida balandligi 54 metrlik minoralar, asosiy binoning tepa qismida diametri 18 metrli gumbaz qurilgan. Ilgari masjid 5 ming kishi uchun moʻljallangan boʻlsa, yangi bino 15 mingdan ortiq namozxonni o‘z ichiga sig‘dira oladi. Jome masjidining yangi binosining ochilish marosimiga Shavkat Mirziyoyev tashrif buyurdi^[3].

Bu dargohni barpo etishga hissa qo‘shgan muhandislar, quruvchi va bezakchilar, homiylarga minnatdorchilik bildiraman. Masjid Andijon xalqiga muborak bo‘lsin, uzoq yillar xalqimizga xizmat qilsin
— Shavkat Mirziyoyev

^[3]