Asir mintaqasi (arabcha: عَسِيرٌ) Saudiya Arabistonining janubi-gʻarbiy qismida joylashgan boʻlib, ʻAsir qabilasi nomi bilan atalgan. Hududi 76,693 km² taxminiy aholisi 2,211,875 (2017)[1]. U shimol va gʻarbdan Makka viloyati, shimoli-gʻarbdan Al-Baha viloyati, shimoli-sharqdan Ar- Riyod viloyati, janubdan Jazan viloyati va janubi-sharqdan Najron viloyati bilan oʻralgan. ʻAsir janubda Yamanning Saada gubernatorligi bilan ham chegaradosh.

Asir

عَسِيرٌ
Skyline of Asir
19°0′0″N 43°0′0″E / 19.00000°N 43.00000°E / 19.00000; 43.00000 G OKoordinatalari: 19°0′0″N 43°0′0″E / 19.00000°N 43.00000°E / 19.00000; 43.00000 G O
Mamlakat Saudiya Arabistoni
Hukumat
Turki bin Talal bin Abdulaziz al Saud
Maydon 76,693 km2 (29,611 mi²)
Aholisi
 (2017-yil)
2 211 875
Asir xaritada
Asir
Asir

Asir viloyatining poytaxti — Abxa. Boshqa shaharlarga Xamis Mushait, Bisha va Barek kiradi . Viloyat gubernatori Turki bin Talal bin Abdul Aziz Al Saud (2018-yil 27-dekabrda tayinlangan), shahzoda Talal bin Abdulaziz Al Saudning o‘g‘li[2].

Geografiya tahrir

Asir mintaqasida mamlakatning qolgan qismiga qaraganda koʻproq yogʻingarchilik kuzatiladi. Viloyat mamlakatning deyarli 3,000 metr (9,800 ft) gacha koʻtarilgan eng baland choʻqqilarini oʻz ichiga oladi. Maʼlumotlar juda kam va ishonchsiz boʻlsa-da, baland togʻlarda oʻrtacha yillik yogʻingarchilik 300 dan 500 millimetrga oʻzgarib turishi taxmin qilinadi. Harorat juda ekstremal, tushda harorat 30 °C (86 °F) dan yuqori boʻladi, ammo ertalab juda sovuq boʻlishi mumkin. Natijada, Saudiya Arabistonining boshqa qismlariga qaraganda, Asirda tabiiy oʻsimliklar juda koʻp, himoyalangan hududlarda hatto zich ignabargli oʻrmonlar mavjud.

Asirda asosan bugʻdoy va mevali ekinlar yetishtiruvchi koʻplab fermerlar yashaydi.

Asir milliy bogʻi 1981-yilda tashkil etilgan boʻlib, Qizil dengiz sohilidan gʻarbiy togʻ etaklari orqali Asir togʻlarigacha boʻlgan hududni egallagan.

 
Abha, Asir (1921-yil)

Demografiya tahrir

Aholining oʻsishi
YilAholi±%
19921,340,168—    
20041,687,939—    
20101,927,087—    
20182,261,618—    

Tumanlari tahrir

Mintaqa oʻn olti tumanga boʻlingan (2010-yilgi aholini roʻyxatga olish bilan):

  1. Abha (+366 551)
  2. Muhayil (+228 979)
  3. An-Namas (+54 119)
  4. Billasmar (+34 080)
  5. Billahmar (+25 709)
  6. Balqarn
  7. Bareq (+74 391)
  8. Bishah (+205 346)
  9. Xamis Mushayt (+512 599)
  10. Rijal Alma (+65 406)
  11. Zahran al-Janub (+63 119)
  12. Tatlit (+59 188)
  13. Sarat Abidah (+67 120)
  14. Ahad Rifayda (+113 043)
  15. Al-Majarda (+103 531)
  16. Al-Harajah
 
al-Namas

Gallery tahrir

Tarix tahrir

Miloddan avvalgi 25-yilda Aelius Gall oʻz legionlarini Oʻrta yer dengizi va hozirgi Yamandagi Hadramaut oʻrtasidagi savdo yoʻllarini nazorat qilish uchun Misrdan janubga yoʻl oldi. Rimliklar bu yoʻllarni nazorat qilishni xohlashdi, chunki ular pulga muhtoj edilar va Sabaʼning poytaxti Maʼribni qoʻlga kiritib, oʻsha paytda bebaho tovar boʻlgan tutatqi va boshqa qimmatbaho xushboʻy moddalar savdosini oʻz qoʻliga olish orqali pul yigʻishga umid qilishgan.

1920-yilga kelib, Saudiya Arabistoni asoschisi Ibn Saud yarim orolning katta qismini oʻz hukmronligi ostida birlashtirishga kirishdi. Bu yurish doirasida u oʻzining " Ixvon " deb nomlanuvchi badaviy jangchilarini Asirni egallash uchun yubordi va mintaqa hukmdori Hasan Al Idrissiy ketishga majbur boʻldi. Hasan Yaman hukmdori Imom Yahyodan panoh so‘radi. Oʻshandan beri Asir Saud xonadoni tomonidan nazorat qilinadi, bu vaziyat 1934-yilda Saudiya Arabistoni va Yaman oʻrtasida Taʼif shartnomasi imzolanishi bilan rasmiylashtirildi. Oʻshanda ham mintaqa Gʻarbga hali ham nomaʼlum edi. 1932-yilda yarim orolni kashf etgan va xaritasini tuzgan birinchi yevropaliklardan biri boʻlgan Sent-Jon Filbi Asirga kirdi, ammo u 1952-yilgacha oʻz kuzatuvlarini nashr qilmagani uchun bu hudud dunyo xaritasidagi boʻsh nuqtalardan biri boʻlib qoldi.

Iqtisodiyot tahrir

Tarixan Asir qahva, bugʻdoy, beda, arpa, senna va tutatqi ishlab chiqarish bilan mashhur boʻlgan[3][4][5]. Yozda bugʻdoy yetishtirildi, kunjut esa mintaqaning namroq joylarida oʻstiriladi[4][6]. Somondan boʻyra, shlyapa va savat yasashda foydalanilgan . Bu hududdagi qabilalar somondan chodir to‘qishgan[7].

Rivojlanish loyihasi tahrir

2019-yilda Saudiya hukumati Asir mintaqasida infratuzilmani rivojlantirish loyihasini ishga tushirdi. Loyihaga 1 milliard Saudiya rialidan ortiq mablag‘ sarflanishi kutilmoqda. Taqdim etilgan loyihalar sogʻliqni saqlash, transport va kommunal xizmatlarni oʻz ichiga oladi[8].

Manbalar tahrir

  1. „Population Characteristics surveys“. General Authority for Statistics (2017).
  2. „A number of Royal Orders Issued 9 Riyadh“. Saudi Press Agency (2018-yil 27-dekabr).
  3. Prothero, G.W.. Arabia. London: H.M. Stationery Office, 1920 — 83 bet. 2016-yil 15-avgustda qaraldi. 
  4. 4,0 4,1 Prothero, G.W.. Arabia. London: H.M. Stationery Office, 1920 — 84 bet. 2016-yil 15-avgustda qaraldi. 
  5. Prothero, G.W.. Arabia. London: H.M. Stationery Office, 1920 — 86 bet. 2016-yil 15-avgustda qaraldi. 
  6. Prothero, G.W.. Arabia. London: H.M. Stationery Office, 1920 — 85 bet. 2016-yil 15-avgustda qaraldi. 
  7. Prothero, G.W.. Arabia. London: H.M. Stationery Office, 1920 — 99 bet. 2016-yil 15-avgustda qaraldi. 
  8. „Saudi Arabia to launch plan for multibillion infrastructure projects in Asir“ (en). Arab News (2019-yil 11-mart). Qaraldi: 2019-yil 12-mart.