Hisor aviabazasi
Hisory aviabazasi, Ayniy aviabazasi sifatida ham tanilgan, Tojikistondagi harbiy aviabaza, poytaxt Dushanbe shahridan 10 km (6.2 mi) gʻarbda joylashgan [1]. Aviabaza Hindiston harbiy-havo kuchlari va Tojikiston havo kuchlari tomonidan birgalikda boshqariladi. Bu Hindistonning Farxordan keyingi ikkinchi xorijiy aviabazasi hisoblanadi. 2014-yildan beri Hindiston ushbu bazaga cheklangan miqdordagi Su-30MKI qiruvchi samolyotlarini joylashtirib keladi. Baza Hindiston harbiy-havo kuchlari tomonidan Afgʻoniston inqirozi davrida hind fuqarolarini Kobul aeroportidan evakuatsiya qilishda oʻz samolyotlari uchun kutish bazasi sifatida keng foydalanilgan[2].
| Hisor aviabazasi Ayniy aviabazasi | |||
|---|---|---|---|
| IATA kodi: none – ICAO kodi: none | |||
| Qisqacha bayon | |||
| Aeroport turi | harbiy havo kuchlari bazasi | ||
| Egasi | Tojikiston havo kuchlari | ||
| Koordinatalari | 38°30′51″N 68°40′32″E / 38.5142°N 68.6755°E G OKoordinatalari: 38°30′51″N 68°40′32″E / 38.5142°N 68.6755°E G O | ||
| Xarita | |||
|
| |||
| Uchish/qoʻnish yoʻlaklari | |||
| Uzunligi | Yuzasi | ||
| m | ft | ||
| Asfalt-beton | |||
Tarixi tahrir
2000-yillar boshida Hindiston Tojikistondagi Ayniy va Farxorda aviabazalarini tashkil etishi haqida xabarlar tarqala boshlagan. Hindiston va Tojikiston rasmiylari zudlik bilan bu xabarlarni rad etdi, biroq ular Hindiston bazalarni 2002-yildan beri yangilab kelganini tan olishdi.
2011-yil yanvar oyida Tojikiston tashqi ishlar vaziri Hamroxon Zarifiy rus harbiylarni Ayniyga joylashtirish imkoniyatini muhokama qilish uchun Rossiya bilan rasman muzokara boshladi. Zarifiy Ayniyga Hindiston yoki Amerika kuchlari joylashtirilishini ham rad etdi[3].
Sovuq urush davrida Ayniy Sovet Ittifoqining asosiy harbiy bazasi boʻlib xizmat qilgan. Biroq, Sovet qoʻshinlari Afgʻonistondan chiqib ketganidan soʻng, bazaning infratuzilmasi sezilarli darajada yomonlashdi. 2002-yildan 2010-yilgacha Hindiston aviabazani yangilash uchun qariyb 70 million AQSh dollari sarfladi — uchish-qo‘nish yo‘lagi 3200 metrga uzaytirildi va zamonaviy navigatsiya va havo hujumidan mudofaa uskunalari o‘rnatildi[4] [5]. Baʼzi ommaviy axborot vositalarida Hindiston Markaziy Osiyoda strategik oʻringa ega boʻlish uchun Ayniyda harbiy baza qurishga intilayotgani haqida taxminlar paydo boʻldi[5].
Hindiston endi Ayniy aviabazasiga qiziqishini tikladi[6]. Hindistonning Ayniydagi harbiy otryadining koʻlami va darajasi Hindiston, Rossiya va Tojikiston oʻrtasida hozircha muhokama qilinadigan mavzu. Rossiya Tojikiston osmonida patrullik qilmoqda va Ayniyda moto-oʻqchi divizioni joylashtirilgan.
Dehli Shanxay Hamkorlik Tashkilotiga (ShHT) aʼzo boʻlgani va uning aʼzolari bilan urush oʻyinlarida qatnashayotganidan beri Tojikiston bilan munosabatlarni jonlantirishga ishtiyoq bilan yondashmoqda, chunki Hindiston-Rossiya aloqalari ikki davlat oʻrtasidagi yirik mudofaa shartnomalari tufayli oʻz choʻqqisiga chiqdi. Tojikiston Rossiya, Armaniston, Qozogʻiston va Qirgʻiziston bilan birga Kollektiv xavfsizlik shartnomasi tashkilotiga (KXShT) ham aʼzo. Ayniyda Hindiston harbiy amaliyotlariga ruxsat berish uchun KXShTdan yashil signal talab qilinishi mumkin[7].
Hindistonning The Print internet nashri 2021-yil 23-avgustda xabar berishicha, taxminan 2001-2002-yillarda Hindiston hukumati Tojikistonda aviabaza ochish gʻoyasi bilan chiqqan toʻgʻrisida xabar berdi, chunki Tojikiston Pokiston boshqaruvidagi Kashmirdan yoʻlak orqali atigi 20 km (12 mi) masofada joylashgan. Bu esa Hindiston harbiy-havo kuchlariga (HHHK) Tojikistondan turib Peshovarni nishonga olish va bu orqali Pokiston resurslariga qoʻshimcha bosim oʻtkazish imkonini beradi. HHHK oʻsha paytdagi guruh kapitani Nasim Axtarni (Retd) aviabazada ishni boshlash uchun tayinladi. Harbiy-havo kuchlari komandiri sifatida nafaqaga chiqqan Axtar, uning ortidan yana bir ofitser keldi. Hindiston hukumati brigadir boshchiligidagi Chegara yoʻllari tashkiloti (BRO) jamoasini ham jalb qildi. Oʻsha paytda loyihada 200 ga yaqin hind ishlagan va Hisordagi havo yoʻlagi 3200 metrga uzaytirilgan — bu aksariyat qattiq qanotli samolyotlarning qoʻnishi va uchishi uchun yetarli. Bundan tashqari, hind jamoasi samolyotlarni angarlar, kapital taʼmirlash va yonilgʻi quyish qobiliyatini ham ishlab chiqdi. Hisob-kitoblarga ko‘ra, Hindiston bazani rivojlantirish uchun 100 million dollarga yaqin mablag‘ sarflagan. Havo kuchlari bosh marshali Birender Singx Dhanoa 2005-yil oxirida guruh kapitani boʻlganida bazaning birinchi qoʻmondoni etib tayinlangan[2].
Manbalar tahrir
- ↑ Ayni Air Force Base on Google Maps. Retrieved on 8 May 2009
- ↑ 2,0 2,1 Philip. „Gissar Military Aerodrome -- India’s first overseas base that came to the rescue in Afghan crisis“ (en-US). ThePrint (2021-yil 23-avgust). Qaraldi: 2021-yil 25-avgust. Philip, Snehesh Alex (2021-08-23). „Gissar Military Aerodrome — Indiaʼs first overseas base that came to the rescue in Afghan crisis“. ThePrint. Retrieved 2021-08-25.
- ↑ „Tajiks likely to grant Russia access to Ayni air base, says analyst“. 2012-yil 7-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 10-iyul.
- ↑ Tajik Military Air Base Completed With Indian Help
- ↑ 5,0 5,1 India air base grounded in Tajikistan
- ↑ https://eurasiantimes.com/india-ayni-airbase-in-tajikistan-russian
- ↑ „Will Ayni Airbase in Tajikistan Become India's 1st Overseas Military Base?“ (2018-yil 11-oktyabr).