Ibragim Bekjanov
Ibragim Paskayevich Bekjanov (1895 — 1988) — Sovet harbiy lashkarboshisi, general-mayor (1940), Birinchi jahon urushi, fuqarolar urushi va Ulug‘ Vatan urushi qatnashchisi. 1941-yilda nemislar tomonidan asirga olingan, ozod etilganidan keyin SSSRga qaytib kelgan. 1950-yilda nafaqaga chiqqan[1].
| Ibragim Paskayevich Bekjanov | |
|---|---|
| Shaxsiy maʼlumotlari | |
| Tavalludi |
17-noyabr 1895-yil Rossiya imperiyasi, Ryazan viloyati, Qosimovskiy tumani, Bolotse qishlog‘i |
| Vafoti |
17-dekabr 1988-yil (93 yosh) Тoshkent, O‘zbekiston SSR, SSSR |
| Fuqaroligi |
 SSSR  Rossiya imperiyasi |
| Qoʻshin turi | piyoda |
| Xizmat yillari |
1918—1950 1915—1917 |
| Unvoni |
 katta serjant  general-mayor |
| Janglari | Birinchi jahon urushi, Rossiyada fuqarolar urushi Basmaxizmga qarshi kurash, Shinjonni egallash Ulug‘Vatan Urushi |
| Mukofotlari |
                |
Biografiyasi tahrir
1895-yil 17-noyabrda Ryazan viloyatining Bolotse qishlog‘ida Qosimov tatarlari oilasiga mansub dehqon oilasida tug‘ilgan[2]. Qishloq maktabining uch sinfini tugatgach, otasining fermasida ishlagan.
1915-yil mart oyida Bekjanov Rossiya imperatorlik armiyasiga chaqirilgan. 11-Sibir miltiq diviziyasining 42-Sibir otishma polkida xizmat qilgan. 1916-yilda ushbu polkning o‘quv qo‘mondonligini tugatgan. Birinchi jahon urushi qatnashchisi, G‘arbiy frontda ayni shu polk va diviziya tarkibida jang qilgan. 1916-yil iyul oyida oyog‘idan yaralangan. Kasalxonadan so‘ng 11-Sibir miltiq diviziyasining zaxira polkida, 1917-yil may oyidan 2-Moskva harbiy haydovchilar maktabida xizmat qilgan. 1917-yil oktabr oyida Moskvada boʻlib oʻtgan oktabr qurolli qoʻzgʻolonida qizillar tomonidan qatnashgan. Qo‘zg‘olonda g‘alaba qozonganidan so‘ng, katta serjant unvoni bilan armiyani tark etib, Moskva inqilobiy qo‘mitasida ishlagan. 1918-yil yanvardan Kursk stantsiyasida harbiy vakil sifatida xizmat qilgan.
1918-yil noyabr oyida Bekjanov ixtiyoriy ravishda Ishchilar va dehqonlarning Qizil Armiyasiga qo‘shilgan. Dastlab 1-otliq polkida va 9-piyoda diviziyasining avtomototsikl kompaniyasida, 1919-yil avgustdan Ryazandagi zaxira miltiq polkida xizmat qilgan. 1920-yilda 2-Moskva otliq qo‘mondonlik kurslarini tugatgan. 1920-yil yanvardan Birinchi otliq armiyaning 14-otliqlar diviziyasi 1-otliq brigadasi eskadron komandiri bo‘lgan. Otliqlar jangida yaralangan (qo‘liga qilich bilan urilgan). Fuqarolar urushida Janubiy frontda Denikin va Vrangel qo‘shinlariga qarshi janglarda qatnashgan.
1921-yil mart oyidan Turkiston frontidagi 1-alohida Buxoro otliq polkining komandiri bo‘lgan. Buxoro va Tojikistonda bosmachilar bilan janglarda qatnashgan.[1] 1924-yil yanvardan Bekjanov Toshkentdagi Birlashgan Oʻrta Osiyo millatlari harbiy bilim yurti kursantlari eskadroniga qoʻmondonlik qilgan. 1926-1927-yillarda Novocherkasskdagi otliq qo‘shinlar komandirlari malakasini oshirish kurslarida tahsil olgan. 1927-yil avgustdan 2-turkman otliq polkida (Ashxobod) xizmat qilgan, polk boshlig‘i yordamchisi va shtab boshlig‘i, polk maktabi boshlig‘i lavozimlarida ishlagan. 1929-yil dekabrdan alohida oʻzbek otliq polki shtab boshligʻi (Samarqand). Polk tarkibida 1931-yil aprel-iyun oylarida Ibrohimbekning bosmachi otryadlari bilan janglarda qatnashgan. 1933-yil oktabrdan 1936-yil noyabrgacha 48-alohida qozoq hududiy otliq polkining komandiri (Alma-Ota)bo‘lgan. 1936-yil mart oyida 6-oʻzbek otliq diviziyasi tarkibiga qo‘shilgan. 1936-yil may oyida diviziya 19-tog‘li otliqlar, polk esa 48-otliqlar deb o‘zgartirilgan. 1936-yil noyabrdan 1938-yil oktabrgacha Oʻrta Osiyo harbiy okrugi (Samarqand) 19-togʻ otliq diviziyasi komandirining yordamchisi (oʻrinbosari) boʻlgan. 1937-yilda Xitoyga qarshi Shinjon yurishida qatnashgan[3][4].
1938-yil 31-oktabrda brigada komandiri harbiy unvoni bilan Leningrad harbiy okrugidagi 16-otliq diviziyasiga komandir etib tayinlangan. 1940-yil 16-iyulda G‘arbiy maxsus harbiy okrugi 6-mexanizatsiyalashgan korpusining 29-motorlashtirilgan diviziyasiga komandir etib tayinlangan.
Ulug‘ Vatan urushi boshida Bekjanov diviziyasi 10-armiya tarkibida Belostok-Minsk mudofaa jangida qatnashgan. 1941-yil iyul oyida Grodno, Lida, Novogrudok tumanlari qurshab olingan va keyingi janglarda alohida guruhlarga bo‘lingan. 1941-yil 17-iyulda Bekjanov hujjatlari va formasini yerga ko‘mib, fuqarolik kiyimini o‘zgartirgan, shundan so‘ng o‘z bo‘linmasi ofitserlarining kichik guruhi bilan birga qamaldan chiqib ketishga harakat qilgan, ammo 25-iyulda Minsk viloyati Puxovichi tumani Zabolotye qishlog‘ida qo‘lga olingan. Ibragim Paskayevich dastlab Puxovichi shahri yaqinidagi harbiy asirlar lagerida, keyin Polshaning Zamosk shahrida saqlangan. 1942-yil aprel oyida Hammelburg kontslageriga, 1943-yil iyul oyida Nyurnberg harbiy asirlar lageriga va 1943-yil sentabrda Vayssenburg qal’asi qamoqxonasiga o‘tkazilgan. 1945-yil 29-aprelda Bekjanov 3-Amerika armiyasi boʻlinmalari tomonidan ozod qilingan[5][6]. 1945-yil 5-iyunda Bikjanov Parijdagi Sovet harbiy repatriatsiya missiyasi orqali Moskvaga yuborilgan. Moskvada SMERSH maxsus tekshiruvidan o‘tgan.
1945-yil dekabr oyida Sovet Armiyasi safiga qaytgan[1]. 1946-yil aprelgacha SSSR Mudofaa Xalq Komissarligining Kadrlar Bosh boshqarmasi ixtiyorida bo‘lgan. 1946-yil aprel oyida o‘qishga yuborilgan. 1947-yil mart oyida Bekjanov Frunze nomidagi harbiy akademiyadagi bo‘linma komandirlari kurslarini tugatgan, shundan so‘ng AlmaOta universitetida harbiy kafedrasi mudiri lavozimini egallagan.
1950-yil 4-aprelda kasallik tufayli ishdan bo‘shatilgan.
1988-yil 17-dekabrda Toshkent shahrida vafot etgan, Do‘mbrobod qabristoniga dafn etilgan.
Mukofotlari tahrir
- Lenin ordeni (5.11.1946)
- Qizil Bayroqning ordeni (uch marta) — (1923-yil 4-oktabr, 1946-yil 6-may, 1949-yil 20-iyun)
- 1-darajali Vatan urushi ordeni (03.11.1985)
- 2-darajali Buxoro Xalq Respublikasi Qizil Yulduz ordeni
- 3-darajali Buxoro Xalq Respublikasi Qizil yarim oy ordeni (20.06.1927)[7]
- Oʻzbekiston SSR Mehnat Qizil Bayroq ordeni (5.11.1931) [1]
- SSSRning bir qator medallari.
Harbiy unvonlari tahrir
- Polkovnik (1936-yil 17 fevral)
- Kombrig (1938-yil 31 oktyabr)
- General-mayor (1940-yil 4 iyun)[1]
Manbalar tahrir
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Фёдор Свердлов.. Советские генералы в плену — 178—181 bet.
- ↑ Nine v Kasimovskom rayone, Ryazanskaya oblast, Россия
- ↑ Obuxov V. G. Sxvatka shesti imperiy. Bitva za Sinszyan. — M.: Veche, 2007. — 512 s. — (Voennie tayni XX veka). — S. 225—229.
- ↑ Milbax V. S., Pavlovich S. L. 1937: Tayniy brosok v Sinszyan. // Voenno-istoricheskiy jurnal. — 2018. — № 11. — S.36—40.
- ↑ Kartochka na osvobojdyonnogo generala, sostavlennaya amerikanskimi voennimi slujbami. // OBD „Pamyat naroda“.
- ↑ V literature shiroko rasprostranena oshibochnaya data osvobojdeniya iz plena 4 maya 1945 goda.
- ↑ Geroi Grajdanskoy voyni. Bikjanov Ibragim Paskaevich. // Voenno-istoricheskiy jurnal. — 1982. — № 2 — S.57-58.
Adabiyot tahrir
- Velikaya Otechestvennaya. Komdivi [Tekst] : voenniy biograficheskiy slovar : v 5 t. / D. A. Tsapaev (ruk.) idr. ; pod obщ. red. V. P. Goremikina. — M. : Kuchkovo pole, 2011. — T. 1. — S. 21-22. — 736 s. — 200 ekz. — ISBN 978-5-9950-0189-8.
- Свердлов Ф. Д.. Советские генералы в плену, M..
- Solovev D. Yu. Vse generali Stalina. Tom 2. — M., 2019. — ISBN 9785532106444. — S.49—50.
- Smislov O. S. Stalinskie generali v plenu. — M.: Veche, 2014. — 380 s. — (Voennie tayni XX veka). ISBN 978-5-4444-2095-9.