Noorganik moddalar

Noorganik moddalar (noorganik birikmalar) — organik boʻlmagan oddiy moddalar va kimyoviy birikmalar, yaʼni ularning tarkibida uglerod boʻlmagan moddalar. Shuningdek, baʼzi uglerodli birikmalar (karbidlar, siyanidlar, karbonatlar, uglerod oksidlari, CO va CO 2 va anʼanaviy ravishda noorganik deb tasniflanadigan baʼzi boshqa moddalar). Noorganik moddalar organik moddalargagina xos boʻlgan uglerodli tuzilishiga ega emas.

Noorganik moddalar sinflari

Barcha noorganik birikmalar ikki katta guruhga boʻlinadi:

• Oddiy moddalar — bir unsur atomlaridan iborat boʻladi;
• Murakkab moddalar ikki yoki undan ortiq unsurlarning atomlaridan tashkil topadi.

Oddiy moddalar fizik va kimyoviy xossalariga koʻra, quyidagilarga boʻlinadi:

• asosiy metallar (Li, Na, K, Mg, Ca va b.);
• nometallar (F₂, Cl₂, O₂, S, P va b.);
• amfoter oddiy moddalar (Zn, Al, Fe, Mn va b.);
• asl gazlar (He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn).

Murakkab moddalar kimyoviy xossalariga koʻra quyidagilarga boʻlinadi:

• Oksidlar :

• asosiy oksidlar (CaO, Na<sub id="mwTQ">2</sub>O va b.);
• kislotali oksidlar (CO₂, SO<sub id="mwUw">3</sub> va b.);
• amfoter oksidlar (ZnO, Al₂O₃ va b.);
• qoʻsh oksidlar (Fe₃O₄ va b.);
• tuz hosil qilmaydigan oksidlar (CO, NO va b.);

• Gidroksidlar ;

• asoslar (NaOH, Ca(OH)<sub id="mwbA">2</sub> va b.);
• kislotalar (H<sub id="mwcA">2</sub>SO<sub id="mwcQ">4</sub>, HNO₃ va b.);
• amfoterli gidroksidlar (Zn(OH)<sub id="mwdw">2</sub>, Al(OH)<sub id="mweQ">3</sub> va b.);

• Tuzlar:

• oʻrta tuzlar (Na₂SO₄, Ca<sub id="mwhQ">3</sub>(PO<sub id="mwhg">4</sub>)<sub id="mwhw">2</sub> va b.);
• kislota tuzlari (NaHSO<sub id="mwiw">3</sub>, CaHPO<sub id="mwjQ">4</sub> va b.);
• asosiy tuzlar (Cu₂CO₃(OH)₂ va b.);
• qoʻsh va/yoki kompleks tuzlar (CaMg(CO<sub id="mwlA">3</sub>)<sub id="mwlQ">2</sub>, K<sub id="mwlw">3</sub>[Fe(CN)<sub id="mwmA">6</sub>], KFe<sup id="mwmg">III</sup>[Fe<sup id="mwmw">II</sup>(CN)<sub id="mwnA">6</sub>] va b.);

• Binar birikmalar:

• kislorodsiz kislotalar (HCl, H₂S va b.);
• anoksik tuzlar (NaCl, <sub id="mwqg">CaF2</sub> va b.);
• boshqa binar birikmalar (AlH<sub id="mwrQ">3</sub>, CaC<sub id="mwsA">2</sub>, CS<sub id="mwsg">2</sub> va b.)

Tarkibida uglerod boʻlgan noorganik moddalar

Ushbu moddalar anʼanaviy ravishda noorganik kimyo sohasiga tegishli hisoblanadi:

• Karbonatlar
• Karbidlar
• Ssiyanidlar
• Uglerod oksidlari
• Siyanatlar
  • Noorganik tiosiyanatlar (tiosiyanatlar)
  • Selenosiyanatlar
• Karbonil komplekslari

Moddalar sinflari oʻrtasidagi genetik bogʻliqlik

Genetik bogʻlanish - bu bir sinfga tegishli moddani boshqa sinf moddasiga aylantirish imkoniyatini aks ettiruvchi birikmalar sinflari oʻrtasidagi bogʻliqlikdir.

Genetik qator - bir xil kimyoviy unsurni oʻz ichiga olgan moddalarning oʻzgarishlarini aks ettiruvchi zanjir.

Metallning genetik qatori

$M\ {\xrightarrow[{}]{O_{2}}}\ M_{x}O_{y}\ {\xrightarrow[{}]{H_{2}O}}\ M(OH)_{n}\ {\xrightarrow[{}]{H_{m}An}}\ M_{m}(An)_{n}$

misol uchun

$K\ {\xrightarrow[{}]{O_{2},\ t^{o}}}\ K_{2}O\ {\xrightarrow[{}]{H_{2}O}}\ KOH\ {\xrightarrow[{-H_{2}O}]{HCl}}\ KCl$

Nometallarning genetik qatori

$Nom\ {\xrightarrow[{}]{O_{2}}}\ Nom_{x}O_{y}\ {\xrightarrow[{}]{H_{2}O}}\ H_{m}NomO_{y+1}\ {\xrightarrow[{}]{M(OH)_{n}}}\ M_{m}(NomO_{y+1})_{n}$

Adabiyotlar

• Anorganicheskiy // Ensiklopedicheskiy slovar Brokgauza i Yefrona : v 86 t. (82 t. i 4 dop.). — SPb., 1890—1907.
• Лидин Р. А., Молочко В. А., Андреева Л. Л., Цветкова А. А.. . 
• Грушко Я. М.. . 
• Грушко Я. М.. . 
• Грушко Я. М.. . 
• Филов В. А.. .