Xudoybergan Devonov uyi
Xudoybergan Devonov uyi — Xorazm viloyati, Xiva shahridagi meʼmoriy yodgorlik. XX asr boshida qurilgan. Xiva shahridagi Yangi turmush mahalla fuqarolar yigʻinida joylashgan. Xorazm viloyati madaniy meros boshqarmasi tasarufida[1].
| Xudoybergan Devonov uyi | |
|---|---|
| Joylashuvi | Xiva, Xorazm viloyati |
| Koordinatalar | 41°23′01″N 60°21′00″E / 41.38365804790265°N 60.35005466405256°E |
| Turi | uy |
| Arxitektura uslubi | Xorazm meʼmorchiligi |
| Asoschi | Xudoybergan Devonov |
| Asos solinishi | 1908-yil |
| Mashhur kishilari | Xudoybergan Devonov |
| Qarovchi | Xorazm viloyati Madaniy meros boshqarmasi |
| Holati | Uy-muzeyga aylantirilgan |
 Xudoybergan Devonov uyi xaritada | |
Tarixi
tahrirXudoybergan Devonov uyi XX asr boshida, yaʼni 1908-yilda Xudoybergan Devonov tomonidan Xorazm meʼmorchiligiga xos boʻlgan anʼanaviy uslubda shahar uyi shaklida qurilgan. Ushbu uyda O‘rta Osiyodagi birinchi kinematograf va fotograf Xudoybergan Devonov (1879—1940) yashab ijod qilgan. Tarixchi Bahrom Irzayevning maʼlumotga koʻra, Xudoybergan Devonov Angliyaga josuslik qilishda ayblangani uchun 1937-yil 19-avgustda Xiva shahri, 4-mahallada joylashgan mazkur uyda NKVD xodimlari tomonidan tintuv o‘tkazilgan, ushbu uyda tintuv oʻtkazilganligi yuzasidan Xudoybergan Devonovning turmush o‘rtog‘i Bekajon Otajonova va Karim Otajonovdan xolislar sifatida imzo olingan. Mazkur uydan Xudoybergan Devonovga tegishli 90 varaqdan iborat yozishmalar, 230 dona fotosurat va qo‘shotar ov miltig‘i olib ketilgan[2]. Keyinchalik uning fotosurat va kinotasmalari, yozishmalari NKVD tomonidan yoʻq qilib yuborilgan[3].
Xudoybergan Devonov uyi sinchkori (nigirik) uslubida qurilgan. Ushbu uy bir nechta xonalardan iborat boʻlgan, uchta katta va bitta kichik ayvonlar bilan barpo etilgan[4]. Mazkur uyda surat ishlash uchun alohida xona mavjud boʻlgan. Boshqa xonalarda esa Xudoybergan Devonovning oila aʼzolari istiqomat qilishgan[4]. 1984-yilda mazkur uy tubdan qayta taʼmirlangan, 1992-yilda uy-muzeyga aylantirilgan. 2005-yilda Xiva rus-tuzem maktabining binosida Xudoybergan Devonov uyidagi uning hayoti va faoliyati aks ettiruvchi ekspozitsiyalar asosida doimiy koʻrgazma ochilgan[4].