Koreyada ta'lim tarixi

Koreyadagi ta'lim tarixi Koreyaning Uch Qirolligiga yoki hatto ibtidoiy jamiyatga davriga borib taqaladi. Xususiy maktablar ham, davlat maktablari ham mashhur edi. Xalq ta’limi milodiy 400-yillardayoq tashkil etilgan. Tarixiy jihatdan Koreya ta'limiga konfutsiylik va buddizm katta ta'sir ko'rsatgan.

Ibtidoiy va Gojoseon davri

Ibtidoiy davrlarda ta'lim asosan ovchilik, baliq ovlash, asbobsozlik va janglardan iborat edi. Ushbu saboqlar orqali odamlar jamiyat a'zosi bo'lishga o'rgatilgan. Qadimgi tarix davridagi ta'lim tabiatdan himoyalanishga asoslanganligi sababli, tartibsiz edi. Bunday ta'lim oxir-oqibat ilk diniy e'tiqodlarga olib keldi. Koreyada g'oyalar animizm va shamanizmning koreys versiyalari bilan bir qatorda. Samsin g'oyasining rivojlanishiga olib keladi (Koreya: jeongiong, Hanja:shín, inglizcha: Three Gods)Biroq, Koreyada alohida din yo'q edi va ta'lim anekdot ta'limotlariga tayangan.

Gojoseon davrida (miloddan avvalgi 108-yillar) ibtidoiy ta'limning ko'pgina omillari saqlanib qolgan, ammo ijtimoiy axloq bilan bir qatorda jamiyatning oldingi ramkasi o'rnatilgan. Ta'limning ilk izlarini Samguk Yusada ko'rish mumkin. Kitobning parchalari qishloq xo'jaligi, jazo, axloq va tibbiyotning dalillarini ko'rsatadi. Koreyaning birinchi ta'lim shiori - Hongik Ingan (hae-i-igie ; Bu "butun insoniyat manfaati uchun yashash va ishlash" degan ma'noni anglatadi . Birinchi huquq tizimi Xan kitobida yozilgan. Bu davrda ta'lim butun jamiyat uchun foydali bo'lgan.

Uch qirollik va birlashgan Silla davri

Koreyaning Uch Qirolligi davrida (milodiy 57-688) hukumatlar ta'limni yo'lga qo'yishni boshladilar. Ta'lim tizimiga konfutsiylik va buddizm katta ta'sir ko'rsatdi.

Goguryeo davri

Goguryeo miloddan avvalgi 37-yildan milodiy 668-yilgacha hukm surgan .Tashkil etilganidan beri o'z yozuv shaklidan foydalangan. Bu " Yogi " kitobida ham ko'rsatiladi . Birinchi tashkil etilgan muassasa Taehak (hanghh; hài) bo'lib, uni Daehak deb ham atashadi. U milodiy 372 yilda tashkil etilgan . Institutdan asosan Yangban sinfi foydalanardi. Ta'lim falsafasi konfutsiylikka asoslangan. Keyinchalik buddizm o'quv dasturiga qo'shildi. U ham gumanitar fanlarni, ham jang san'atlarini o'rgatgan. Gyungdang degan boshqa institut ham bor edi. U milodiy 372-yilda tashkil etilgan deb taxmin qilinadi.

Baekje davri

Baekje miloddan avvalgi 18-yildan milodning 660-yiligacha mavjud bo'lgan . Ilmiy uslubning isbotini Nihon Shoki va Kojikining yapon kitoblari orqali ko'rish mumkin. Buni Yaponiya bilan madaniy almashinuvlar orqali ham ko'rish mumkin. Eramizning 258-yilida " Analektlar " va " Ming belgi klassikasi " kitoblarining almashinuvi buning misoli bo'la oladi. Ta'lim to'g'risidagi qo'shimcha dalillar Seugi (engggi; mìhì) tarix kitobida keltirilgan.

Tashkil etilgan muassasaning yozuvlari bo'lmagan . Biroq, muassasa haqidagi ma'lumotlarni Yaponiya bilan aloqalar o'rnatgan boshqa turli manbalarda ko'rish mumkin. Koreya Respublikasi Bosh konsulligi taʼlim muassasalari eramizning 372-yilidan avvalroq topilgan, deb hisoblaydi.

Silla

Asosiy maqola: Hwarang

Silla miloddan avvalgi 57-yildan milodiy 668-yilgacha hukm surgan Uch Qirollik davrida mavjud bo'lgan davlatlardan biri . Atrofdagi qirolliklarning bosqinlari tufayli hukumat asosan jang san'atiga e'tibor qaratdi. Asosiy ta'lim muassasasi Xvarang hisoblanadi.

Birlashtirilgan Silla davri

Birlashgan Silla milodiy 668-yildan 935-yilgacha hukm surgan . Xvarangdan boshqa ta'lim xorijiy ta'sirlardan so'ng yo'lga qo'yildi. Xitoy bilan bir qancha talaba almashinuv dasturlari mavjud edi. Yirik tashkilotlaridan biri — Gukhak edi. Uning O'quv dasturi bevosita Tan sulolasi ta'lim tizimidan olingan.U milodiy 682-yilda tashkil etilgan. Fanlarning aksariyati gumanitar fanlar edi.

Goryeo davri

"Seodang". 18-asr oxirida Kim Xongdo tomonidan chizilgan rasm.

Goryeo sulolasi 935-yildan 1392-yillarda hukm surgan . Mamlakatning rasmiy dini sifatida buddizm ta'limga juda katta ta'sir ko'rsatdi. Biroq, konfutsiylik falsafiy va ijtimoiy tuzilish uchun asosiy g'oya sifatida saqlangan. Goryeodagi Gvanjong hukmronligi davrida (milodiy 925 - 975) konfutsiylik ta'siri tufayli gwageo (gangeng; língí) imtihon tizimi mustahkamlandi. Konfutsiylikka asoslangan birinchi konkret siyosat Goryeolik Seongjong (milodiy 981–997 yillar) davrida yaratilgan. Milodiy 986-yildan ta'lim qishloq joylariga joriy qilindi. Milodiy 1127-yilda har bir tumanda umumta'lim maktabi tashkil etish siyosati qayd etilgan. Davlat o'quv dasturi Filial Piety klassikasi va Analektlar kabi kitoblarga asoslangan edi. Yillik yakuniy imtihon ham bor edi.

Bu davrda taʼlimning ikkita asosiy turi mavjud boʻlgan: Gvanhak (ganghae; hàng) va Sahak (yànghà; . Gvanhak hukumat tomonidan tashkil etilgan va boshqariladigan maktablar hisoblanadi. Yirik Gvanhak institutlariga shaharlarda Gukjagam va Hakdang (hàngān; hàngjān) va qishloq joylarida Hyanggyo kiradi. Hukumat, shuningdek, ta'lim sohasidagi sa'y-harakatlarni qo'llab-quvvatlash uchun Bisuhwon (dae-i-i; língíní) va Susuhwon ( eng-i-i-i; hàngín) kabi jamoat kutubxonalarini tashkil etdi. Gukjagam 992-yilda mamlakatdagi birinchi universitet sifatida tashkil etilgan. U ijtimoiy tabaqa va martaba bilan tartibga solingan va kelajakdagi institutlarni barpo etishda katta rol o'ynagan.

Sahak hukumat tomonidan tashkil etilmagan va nazorat qilinmagan maktablardir . Yirik Sahak institutlari qatoriga Sibido (ii-ido; chínčiči) va Seodang (engdī; hàngín) kiradi. Sibido Sahak hisoblangan bo'lsa ham, u hukumat tomonidan nazorat qilingan. U milodiy 1391 yilda yopilgan.

Joseon davri

Joseon sulolasi milodiy 1392-yildan 1910-yillarda mavjud bo'lgan . Goryeo sulolasining oxirida buddizm siyosiy ta'sirini yo'qota boshladi. Buning o'rniga konfutsiylik sulolaning rasmiy falsafasiga aylandi . Ushbu g'oyadan so'ng Yangbanning ta'limi oddiy odamlarning ta'limidan ko'ra ko'proq qadrlanadi. Ta'lim, shuningdek, martaba va shaxsiy rivojlanishga e'tibor qaratdi. Gumanitar fanlar qadrlandi, kasbiy ta'lim darajasi past edi. Bu g‘oya butun mamlakat uchun axloqiy tizimni o‘rnatish va butun Koreya ta’lim falsafasiga ta'lsir qilish bilan bog‘liq bo'lgan.

Seulda oliy oʻquv Sungkyunkvan ( koreyscha: 성균관 ) universitet roliga ega bo'lgan . Shaharlarda Sahak (yhae; hànghì), qishloq joylarida Xyanggyo oʻrta taʼlim muassasi hisoblanadi. Xususiy maktablar orasida Shuyuan va Seodang boshlang'ich ta'lim muassasasi bor edi. Biroq, bu institutlar tizimli bo'lish o'rniga mustaqil edi. Seodang Sahak yoki Hyanggyo uchun tayyorgarlik hisoblanardi.

Ta'lim o'quv rejasi Joseon olti vazirligining marosimlar vazirligi tomonidan boshqarilgan. Ta'lim muassasalarini boshqarish va nazorat qilish uchun Gyeongguk daejeon (gangggbaejeon; língjàn ) kabi ta'lim siyosati amalga oshirildi. Ekin ekiladigan yer, sholi va baliq kabi davlat subsidiyalari, soliqdan ozod qilish kabi imtiyozlar berildi. Joseonlik Taejo hukmronligi davrida (milodiy 1392–98 yillar) Xyanggyo ayniqsa qoʻllab-quvvatlangan. 1398-yilda Goryeo davridagi Sungkyunkvan instituti konfutsiylik ta'limi uchun ta'mirlandi. Talabalar soni 100 dan 200 gacha kengaytirildi. Talabalarning fikr-mulohazalari rag‘batlantirildi. 1411-yilda Goryeo davridagi Sahakdan farq qiladigan to'rtta Sahak (enghae,; hàngān) nomli muassasa tashkil etildi. Har yili Sahakdagi har bir maktabdan 20 nafar o‘quvchisi davlat lavozimiga kirish uchun test sinovidan o‘tkazildi; bu sistema Seungbo (eude; língín) deb nomlangan. 1477-yilda Sahak uchun 30 oylik muddat joriy etildi. Xyoson Joseon hukmronligi davrida (milodiy 1649 - 59 yillar) Song Jun-gil boshliq olimlar tomonidan yaratilgan siyosat Sahak siyosati sifatida qabul qilingan. Milodiy 1335-yilda hukumat qoshidagi maktablar tekshirildi. Har bir viloyatga maktablar ajratildi. Milodiy 1550-yilda Seowon uchun asos yaratilgan. Biroq, Seowons ta'limga salbiy ta'sir ko'rsata boshladi va hukumat 1868-yilga kelib 47 Seowondan tashqari hammasini yopdi.

Shoh oilasi uchun Jo‘g‘oq (yhahh; hàng) nomli maktab bo‘lgan. U milodiy 1429-yilda tashkil etilgan.

19-asr

19-asr oxirida hukumat, vatanparvarlar va chet ellik missionerlar zamonaviy madaniyatga moslashtirilgan maktablar tashkil qila boshladilar . Bu davrda ta'limda ta'lim olish huquqi va ta'limning ijtimoiy tengligiga e'tibor qaratildi. 19-asrda taʼlim Gvanhaks Dongmunhak (damahhae; línēngwon) va Youkyoungongwon (ijoongengwon; līngīngwon) tashkil etilishi bilan boshlangan. Dongmunhak tarjimonlar tayyorlash markazi boʻlib xizmat qilgan, Yukyoungvon esa Yangbanlar uchun maktab boʻlib xizmat qilgan. Bu davrda tashkil topgan Sahaklarni ikki turga boʻlish mumkin: xristian maktablari va fuqarolik maktablari. 1894-yilda Gabo islohoti bilan birga ta'lim siyosati o'zgartirildi. Gwageo o'rniga Hakmuahmoon instituti (hammaiii; hàngjínín) tashkil etildi. 1894-yil iyul oyida ixtisoslashtirilgan maktablar tashkil etildi va o'quvchilar Hakmuahmoonning ixtiyoriga ko'ra tayinlandi. Taxminan 1894-yilda Koreya imperiyasining Gojongi zamonaviy ta'limni qabul qilish kerakligini rasman e'lon qildi. 1895-yilda siyosatga tushuntirishlar va qoʻshimchalar kiritildi.

Mashhur maktablar

Birinchi fuqarolik maktabi 1883-yilda tashkil etilgan. Maktab Vonsanhaksa (sei-hae-i; hàngìnìn) deb nomlangan. 1885-yilda Genri Appenzeller tomonidan Baejaehakdang (daejahandang) tashkil etilgan. Bu o'rta maktab bo'lib, maqsad nasroniylar boshqalarni hukumat foydasiga ishlash uchun rivojlantirish edi. 1886-yilda M.F. Skranton tomonidan Ewhahakdang (ewhahakdang) tashkil etilgan. Bu faqat ayollar uchun tashkil etilgan birinchi ta'lim muassasasidir. 1886-yilda HH Underwood tomonidan Gyungshin maktabi (gangenghange) tashkil etilgan. Maktab hozirgi Yonsey universitetiga aylandi. 1895-yilda Min Yeong- hvan tomonidan ingliz, yapon va geodeziya texnikasini o‘rgatish uchun Xeungha maktabi (haenghaenge; hànghànghwan) tashkil etilgan. 1899 yilda Jumjin maktabi An Chang-ho tomonidan tashkil etilgan.

Yaponiya hukmronligi (1910-1945)

Oddiy davlat maktablari (gangemihaenge) va talabalar soni

Oddiy davlat maktablarini qamrab olish darajasi

20-asr koreys etnik taʼlimi

Bu davrdagi birinchi siyosat 1911-yilda qabul qilingan Joseon taʼlim toʻgʻrisidagi dekretda (sengengejnī; hànghunghungīn) va Xususiy maktab reglamentida (engbangengengew-i) oʻz aksini topgan . Joseon ta'lim to'g'risidagi dekret koreyslarni abadiy mustamlaka qilish uchun Koreyaning barcha madaniy va ma'naviy mustaqilligini yo'q qilish maqsadiga ega deb talqin qilinadi . Farmonlardan so'ng turli siyosatlar ta'lim tizimida boshlang'ich ta'lim turi uch-to'rt yillik botong maktabi (dhanghange; to'rt yillik godeung botong maktabi (gangdhuenghaengeng; língīnghàngí) va faqat qizlarga moʻljallangan godeung botong maktabi ( ikkinchi taʼlim ) ikki yildan uch yilgacha sileop maktabi (eng-i-iiiiiii) va gani sileop maktabi bo'lgan. Botong maktabi o'qish, yozish va arifmetikaga qaratilgan. Susin (i-eong) fanlari, koreys, yapon, hanja va arifmetika fanlari talab qilingan. Maktab oliy ta'lim uchun emas, balki ish joylariga tayyorgarlik ko'rish uchun ko'proq xizmat qildi. Godong botong maktabi ham ish o'rgatishiga e'tibor qaratdi. Fanlar orasida Susin, Koreys, Xanja va Yapon tillari mavjud. 1915-yil holatiga ko'ra, 291 yapon boshlang'ich maktabi, 31,142 erkak yapon boshlang'ich maktab o'quvchilari va 28,206 ayol boshlang'ich maktab o'quvchilariga nisbatan 399 botong maktabi, 56,253 erkak botong maktab o'quvchilari va 5,976 ayol botong maktab o'quvchilari mavjud edi. Botong maktablarida o'qituvchilarning 30% yaponiyaliklar, godong botong maktablarida esa 60% edi.

Xususiy maktablar uchun 1908-yilda xususiy maktablar to'g'risidagi dekret qabul qilingan. Farmon 1911-yilda o'zgartirilgan. 1915-yilda Xususiy maktablar nizomiga o'zgartirishlar kiritish to'g'risida qaror qabul qilindi. Farmonlar barcha xususiy maktablarga taalluqli edi. Ular maktablar, bosh o'qituvchilar, o'qituvchilar va darsliklarni tashkil etish Yaponiya imperiyasi tomonidan tartibga solinishi kerakligini e'lon qildilar. Bundan tashqari, geografiya, tarix va Injil fanlari taqiqlangan. Binobarin, xususiy maktablar soni 1910-yilda 1973 tadan 1912-yilda 1317 taga, 1914-yilda 1240 taga, 1919-yilda 690 taga kamaydi.

Ta'lim siyosati 1919-yil 1-martdagi "1-mart harakati"dan keyin o'zgartirildi. O'zgartirilgan siyosat 1922 yilda e'lon qilindi. Yapon va koreys tillarida so'zlashadigan talabalar uchun ta'lim siyosati alohida yaratilgan. Koreyalik talabalarga oddiy maktablarda o'qishga ruxsat berildi. Umuman olganda, ta’lim sifati ham oshdi. Botong maktabining davomiyligi to'rt yildan olti yilgacha oshirildi. Ayrim maktablarda bekor qilingan koreys tili fani majburiy fanga aylandi. Yana maktablar tashkil etildi. To'g'ridan-to'g'ri natija sifatida, 1922-yilda Keijo Imperial Universitetini (gang-seonggbanghae-hae-seong-hae-han-mae) tashkil etish to'g'risidagi qoidalar e'lon qilindi. Garchi bunday siyosatlar Yaponiya o'quv dasturiga o'xshash bo'lsa-da, o'quv dasturining asosiy maqsadi Koreya madaniyatini pasaytirgan holda yapon ta'limini kuchaytirish edi. Bu dalilni yapon tilini o‘rgatish vaqti boshlang‘ich va o‘rta ta’lim tizimida koreys tilini o‘rgatish vaqtidan, shuningdek, Yaponiya tarixi va geografiyasi ta’limotlaridan ikki-uch baravar ko‘proq bo‘lganligi faktlari bilan tasdiqlanadi.

1938-yil mart oyida uchinchi Joseon ta'lim darajasi Jiro Minami tomonidan e'lon qilindi. Barcha yapon elementlari kuchaytirildi va kurslar yapon tilida o'qitildi. Bu farmondagi asosiy fikrlar maktablar nomlarining yapon tili uslubida oʻzgartirilganligi edi: “ botong maktabi” “ simsang boshlangʻich maktabi” (seng-seonghaenge) ga oʻzgartirildi; " godeung botong school" dan "o'rta maktab"ga (ejhange); "faqat qizlar uchun godeung botong maktabi" dan " godeung qizlar maktabi" ga (gangdeunghaenge) o'zgardi. Koreys tili ham ixtiyoriy kursga o'zgartirildi, bu uning yakuniy tugashini anglatardi. " Simsang boshlang'ich maktabi" 1941-yilda "fuqarolar maktabi" (gàngànge ) 1943-yilda " Urush davridagi ta'lim to'g'risida"gi Farmon ta'lim tizimini urushga tayyorgarlik ko'rish uchun o'zgartirdi. Keyingi farmonlar ta'limni butunlay urush uchun o'zgartirdi. O'zgarishlar tufayli deyarli barcha talabalar harbiy bo'lishga majbur bo'ldilar va maktablar amalda yopildi.

Yana o'qish

• Jongeneel, Jan AB va boshqalar. Zamonaviy Xitoy, Yaponiya va Koreyada xristian missiyasi va ta'limi: Tarixiy tadqiqotlar (2009).
• Ki, Chang Duk. "Koreyada G'arbiy tibbiyot milliy ta'limining dastlabki tarixi." Koreya tibbiyot tarixi jurnali 2.1 (1993): 10-37 onlayn .
• Kim, Hyung-chan va Tong-gyu Kim. Shimoliy Koreyada insonni qayta shakllantirish: ta'limning ijtimoiy tarixi (Amerika universiteti matbuoti, 2005).
• Kim, Jaein va boshqalar. "Koreyada ayollar ta'limi tarixi bo'yicha tadqiqot". Ayollar tadqiqotlari forumi . jild. 18. (Koreya ayollar taraqqiyot instituti, 2002) onlayn .
• Kim, Young Chun. "Koreyada soya ta'limi tarixi". Janubiy Koreyada soyali ta'lim va o'quv dasturi va maktab ta'limi madaniyati (Palgrave Macmillan, 2016) bet. 15–32. xususiy repetitorlik/
• Li, Chong Jae, Yong Kim va Su Yong Byun. "Koreys ta'limining Koreya urushi kulidan yuksalishi". Istiqbollar 42.3 (2012): 303-318 onlayn
• Li, Sungho. "Koreyada zamonaviy universitetning paydo bo'lishi." Oliy taʼlim (18) 1989, bet. 87-116.
• Seo, Sojung. "Koreyada erta bolalik davridagi ta'lim va g'amxo'rlik: tarix, hozirgi tendentsiyalar va kelajakdagi muammolar". Erta bolalik ta'limi va parvarishining xalqaro istiqbollari (Routledge, 2018) pp. 114–126.
• Sin, Ju-back. "Koreyaning zamonaviy ta'lim tarixida zamonaviy xalqni yaratishda ommaboplikning raqobatdosh tushunchalari: 1894–1919". Ta'lim falsafasi va nazariyasi 51.9 (2019): 900-911. https://doi.org/10.1080/00131857.2018.1427571