Oʻzbekiston — Kuba munosabatlari
Oʻzbekiston-Kuba munosabatlari (ispancha: Relaciones de Cuba y Uzbekistán) — BMTga aʼzo ikki davlat — Oʻzbekiston Respublikasi va Kuba Respublikasi oʻrtasidagi munosabatlar. Har ikki davlat bir-birini mustaqil davlat va jahon hamjamiyatining to‘laqonli aʼzosi sifatida tan oladi. Mamlakatlar oʻrtasidagi diplomatik munosabatlar faqat 2006-yil 13-martda[1] — SSSR parchalanganidan keyin 15 yil oʻtgach oʻrnatildi. Tegishli qoʻshma deklaratsiya Oʻzbekiston poytaxti Toshkentda imzolandi. 2019-yil iyun holatiga ko‘ra, tomonlar bir-birlarining hududlarida o‘z elchixonalari yoki boshqa vakolatxonalariga ega emaslar. Kuba Oʻzbekiston Respublikasining Vashingtondagi (AQSh) elchixonasi konsullik okrugi tarkibiga kiradi[2] va Kubaning Oʻzbekistondagi diplomatik munosabatlari Kuba Respublikasining Bokudagi (Ozarbayjon) elchixonasi[3] tomonidan qoʻllab-quvvatlanadi. Ikkala davlat ham Qoʻshilmaslik harakatining toʻliq aʼzolaridir.
 | |
 Oʻzbekiston |
 Kuba |
 Oʻzbekiston
|
 Kuba
| |
|---|---|---|
| Aholi (2019) | 33 255 000 | 11 220 000 |
| Hudud | 448 800 km² | 110 860 km² |
| Aholi zichligi (2019) | 74,1 kishi/km² | 102,0 kishi/km² |
| Poytaxt | Toshkent | Gavana |
| Eng yirik shaharlar | Toshkent, Samarqand, Namangan, Buxoro, Fargʻona, Andijon, Qarshi, Nukus | Gavana, Santyago de Kuba, Kamaguey, Xolgin, Guantanamo, Santa Klara |
| Hukumat shakli | Koʻp partiyali prezidentlik respublikasi | Bir partiyali sotsialistik respublika |
| Rasmiy til | oʻzbek | ispancha |
| Asosiy din | Islom (sunniylik) | Xristianlik (katoliklik) |
| YaIM (PPP) (2018) | 238,997 milliard AQSh dollari (jon boshiga 7359 dollar) | 137 000 milliard AQSh dollari (jon boshiga 9 000 dollar) |
| YaIM (nominal) (2018) | 40,259 milliard AQSh dollari (jon boshiga 1238 dollar) | 96,851 milliard AQSh dollari (jon boshiga 8433 dollar) |
| Valyuta | Soʻm | Peso |
| IKI (2017) | 0,710 | 0,700 |
SSSR va Kuba oʻrtasida kuchli siyosiy, iqtisodiy, madaniy-gumanitar aloqalar mavjud edi. Aslida Kuba va O‘zbekiston o‘rtasidagi munosabatlar 1959-yilda Kubada yakunlangan Kuba inqilobidan keyin boshlangan. Sovet davrida Kuba delegatsiyalari O‘zbekiston SSRga ko‘p marotaba tashrif buyurgan. Xususan, 1963-yil may oyida Fidel Kastro O‘zbekiston SSRga tashrif buyurdi. O‘sha tashrif guvohlarining so‘zlariga ko‘ra, uni kutib olish uchun o‘n minglab odamlar Toshkent ko‘chalariga chiqishgan. Fidel Kastro va boshqa amaldorlar korteji o‘tgan ko‘chalar Kuba inqilobchisini ko‘rishni istaganlar ko‘pligi sababli politsiya va DXO tomonidan o‘rab olingan. Sovet Oʻzbekistonida Fidel Kastro Toshkentdan tashqari Samarqandga ham tashrif buyurdi va u yerda qadimiy shaharning bir qator meʼmoriy diqqatga sazovor joylari bilan tanishdi. Sayohat davomida Kastro Kuba rahbari kelishidan bir yil avval ochilgan Toshkent viloyatidagi Tuyaboʻgʻiz suv omborida ham boʻldi, shuningdek, Toshkent viloyati Orjonikidze (Qibray) tumanidagi „Qizil Oʻzbekiston“ namunali kolxozida respublikamizning rivojlangan qishloq xoʻjaligi bilan tanishdi. Kastroning kelishi sharafiga kolxozda respublika rahbariyati va SSSR markaziy organlari ishtirokida katta ziyofat uyushtirildi. Oʻzbekiston SSRga safaridan soʻng Kastro ham Kubani rivojlangan qishloq xoʻjaligi mamlakatiga aylantirishga qaror qildi va SSSRdan, xususan, Oʻzbekiston SSRdan qishloq xoʻjaligi mutaxassislari Kubaga taklif qilindi. Kastroning respublikaga tashrifi chog‘ida unga O‘zbekistonning o‘sha paytdagi rahbari Sharof Rashidov hamrohlik qilgan[4].
2019-yil iyun oyidan boshlab mamlakatlar oʻrtasida viza rejimi mavjud. Kuba fuqarolarini Oʻzbekistonga kiritish uchun elektron viza olish uchun ariza topshirish kerak, Oʻzbekiston fuqarolarining Kubaga safari uchun esa Kubaning dunyo mamlakatlaridagi vakolatxonalaridan birida tegishli vizani olish kerak. 2018-yil oxirida O‘zbekistonga 35 nafar Kuba fuqarosi tashrif buyurdi[5]. Mamlakatlar oʻrtasidagi aloqalarning zaifligining asosiy sabablaridan biri mamlakatlarning bir-biridan geografik uzoqligi (taxminan 15 ming km), toʻgʻridan-toʻgʻri reyslarning yoʻqligi, viza rejimining mavjudligi, shuningdek, boshqa alohida iqtisodiy sabablardir.
O‘zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi o‘zining rasmiy saytida Lotin Amerikasining bir qator davlatlari, jumladan, Kuba bilan munosabatlarda maʼlum dinamika kuzatilayotganini taʼkidladi[6].
Rasmiy maʼlumotlarga koʻra, 2016-yil 2-sentyabr kuni vafot etgan Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov vafoti munosabati bilan Kuba Respublikasi Davlat kengashi oʻz farmoni bilan mamlakatda rasmiy motam eʼlon qildi. Kubada rasmiy motam 5-sentyabr kuni soat 06:00 dan o‘sha kuni kechasi 24:00 ga qadar davom etdi. Motam davrida Kubadagi barcha davlat va harbiy muassasalarda Kuba Respublikasining davlat bayrog‘i yarmiga tushirildi. Kuba Islom Karimov vafoti munosabati bilan motam eʼlon qilgan dunyodagi yagona davlat bo‘ldi (O‘zbekistonning o‘zidan tashqari)[7][8][9][10]. Baʼzi maʼlumotlarga koʻra, Fidel Kastro va Kuba hukumatining ayrim aʼzolari Islom Karimovga hamdard boʻlgan.
2018-yil sentyabr oyida Kuba rasmiylarining Toshkentga ishchi safari bo‘lib o‘tdi. TIVlararo siyosiy maslahatlashuvlarning birinchi raundi boʻlib oʻtdi. O‘zbekiston tashqi ishlar vaziri Kuba tashqi ishlar vaziri o‘rinbosari bilan uchrashdi. Suhbat chog‘ida „geografik jihatdan uzoq bo‘lishiga qaramay, O‘zbekiston va Kuba ikki tomonda mavjud bo‘lgan ancha yuqori salohiyat va real imkoniyatlardan foydalanib, iqtisodiy aloqalarni rivojlantirishga tayyor“ligi alohida taʼkidlandi. Uchrashuvda Kuba elchisi (qarorgohi Bokuda) ham ishtirok etdi[11].
Manbalar
tahrir- ↑ „Страны, с которыми Узбекистан установил дипломатические отношения“. Министерство иностранных дел Республики Узбекистан. 2019-yil 18-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 26-avgust.
- ↑ „О консульских округах дипломатических представительств и консульских учреждений Республики Узбекистан за рубежом“. Министерство иностранных дел Республики Узбекистан.[sayt ishlamaydi]
- ↑ „Встреча с послом Кубы“. Министерство иностранных дел Республики Узбекистан.[sayt ishlamaydi]
- ↑ „На тракторе и в чапане: Узбекистан вспоминает Фиделя Кастро“. Sputnik.
- ↑ „Распределение по странам числа иностранных лиц, въехавших в Республику Узбекистан в 2018 году“. Государственный комитет Республики Узбекистан по статистике.
- ↑ „Двусторонние отношения между Республикой Узбекистан и странами Америки“. Министерство иностранных дел Республики Узбекистан.[sayt ishlamaydi]
- ↑ „Decreta el Consejo de Estado de Cuba duelo oficial por fallecimiento de Presidente uzbeko“ (es). Cubadatabate.
- ↑ „Куба объявила траур по случаю кончины президента Узбекистана“. ТАСС.
- ↑ „Джабаров: на Кубе любили и уважали Ислама Каримова“. Sputnik.
- ↑ „Куба объявила траур по случаю кончины Ислама Каримова“. МТРК «Мир».
- ↑ „Узбекистан и Куба обсудили состояние двусторонних отношений“. UzDaily.uz.