Vikipediya

Tawakkol Karman

Tawakkol Abdel-Salam Xalid Karman (arabcha: توكل عبد السلام خالد كرمان: Tawakkul 'Abd us-Salām Khālid Karmān; shuningdek Tawakul[3], Tawakel[4][5][6] deb ham romanizatsiya qilinadi, 1979-yil 7-fevralda tugʻilgan[7]) – yamanlik Nobel mukofoti laureati, jurnalist, siyosatchi va inson huquqlari faoli. U 2005-yilda oʻzi asos solgan „Zanjirlarsiz ayol jurnalistlar“ guruhiga rahbarlik qiladi[8]. U 2011-yilgi Arab bahori namoyishlarining bir qismi boʻlgan Yaman isyonining xalqaro ommaviy yuzi boʻlgan. 2011-yilda u baʼzi yamanliklar tomonidan „Temir ayol“ va „Revolutsiya onasi“ deb atalgan[9][10]. Karman 2011-yilda tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti sohibi boʻlib, Nobel mukofotiga sazovor boʻlgan birinchi yamanlik, birinchi arab ayol va ikkinchi musulmon ayol boʻldi[11][12].

Tawakkol Karman

Karman 2012-yilda
Tavalludi 7-fevral 1979-yil (1979-02-07) (45 yosh)
Taiz guberniyasi, Yaman
Fuqaroligi
  • Yaman
  • Turk
[1][2]
Kasbi Jurnalist
Siyosatchi
Inson huquqlari faoli
Turmush oʻrtogʻi Mohammed Al-Nehmi
Bolalari 4
Mukofotlari Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti (2011)
Veb-sayti Tawakkol Karman's personal website
Tawakkol Karman Foundation

Karman 2005-yildan keyin oʻz mamlakatida yamanlik jurnalist sifatidagi faoliyati hamda 2007-yilda mobil telefon yangiliklar xizmati advokati uni litsenziyasini bekor qilganida yetakchilik qilgan matbuot erkinligi uchun protestlari bilan tanildi. 2007-yil may oyidan keyin u har hafta islohot masalalarini koʻtargan protestlar oʻtkazdi[13][14]. U 2011-yil yanvar oyida tunis xalqi Zine El Abidine Ben Ali hukumatini qulatgandan soʻng, „Jasmin inqilobini“ qoʻllab-quvvatlash uchun yaman namoyishlarini qayta boshladi. U Prezident Ali Abdulloh Solih tuzumini tugatishni talab qilgan ochiq qarshilik bildiruvchilardan boʻlgan[15].

Biografiyasi

tahrir

Tawakkol Karman 1979-yil 7-fevral kuni Taiz guberniyasi, keyinchalik Shimoliy Yaman shahridagi Sharaʼb As Salam shahrida tugʻilgan[16]. U Shimoliy Yamanda ikkinchi yirik shahar boʻlgan va konservativ mamlakatda oʻqish joyi sifatida tasvirlangan Taiz shahri yaqinida oʻsgan[17]. U Taizda oʻqigan. U bir vaqtlar Ali Abdulloh Solih hukumatidagi huquqiy ishlar vaziri boʻlib xizmat qilgan va keyinchalik isteʼfoga chiqqan advokat va siyosatchi Abdel Salam Karmanning qizi[18], shoir Tariq Karman va advokat va Harvard huquq fakultetida oʻqigan birinchi Yaman fuqarosi Safa Karmanning singlisi[19]. Safa shuningdek, Al-Jazeera telekanalida jurnalist boʻlib ham ishlaydi[20]. Tawakkol Karman Muhammad al-Nahmi bilan turmush qurgan va 4ta farzandning onasi[21][22][23].

Karman AQShning Massachusetts Lowell universiteti (UMASS Lowell)da xalqaro xavfsizlik sohasida magistrlik darajasini olgan. Karman Sanʼaa Fan va texnologiyalar universiteti tomonidan tijorat boʻyicha bakalavr darajasi, Sanʼaa universiteti tomonidan siyosiy fanlar boʻyicha magistr darajasini egallagan[24][25]. 2012-yilda u Kanadaning Alberta universiteti tomonidan xalqaro huquq boʻyicha doktorantlik darajasini egallagan[26][27].

2010-yilda boʻlib oʻtgan namoyishda bir ayol uni jambiya bilan urishga uringan, ammo Karmanning tarafdorlari hujumni toʻxtatishga muvaffaq boʻlishgan[28][29].

Tariq Karmanning aytishicha, „Yamanlik katta mansabdor shaxs“ 2011-yil 26-yanvar kuni telefon orqali singlisi Tawakkolni agar u ommaviy noroziliklarini davom ettirsa, oʻldirilishi bilan tahdid qilgan[30]. Dexter Filkinsning The New Yorkerda yozgan maʼlumotlariga koʻra, bu shaxs prezident Solih edi[31].

Turkiya hukumati Karmanga turk fuqaroligini olish taklifini bergan. Karman oʻzining Markaziy Anatoliyadagi Karaman viloyatidagi turklardan kelib chiqqanligini aniqlashi bilan 2012-yil 11-oktabr kuni Turkiya tashqi ishlar vaziri tomonidan fuqarolik hujjatlarini oldi[32][33].

Karman 2014-yil Stokholmda.

2012-yilning kuzida Karman yillik Clinton Global tashabbusining „Harakat chempionlari“ („Champions of Action“) deb nomlangan sessiyasi uchun ishtirokchi sifatida nutq soʻzladi. Nutqda vikipediya asoschisi Jimmy Wales hammuallif edi va panel davomida Karman Vikipediyada ismining notoʻgʻri yozilganligini keltirdi. Wales koʻp oʻtmay xato tuzatilganligi haqida xabar berdi[34].

2019-yilda Tawakkol „Asian Awards“da Yilning ijtimoiy faoli mukofoti bilan taqdirlandi[35].

Koʻpgina yamanliklar singari, Karman ham xavfsizlik yomonlashayotgan holatida poytaxtning Husiy isyonkorlari tomonidan egallab olinganidan soʻng, oʻz mamlakatidan ketishga majbur boʻldi.

Istanbuldagi yangi uyidan Karman Yamanda sodir etilgan adolatsizliklar, shu jumladan Saudiya-BAA boshchiligidagi ittifoq tomonidan olib borilgan urush va oʻz vatanida AQSh uchuvchi hujumlariga qarshi gapirishda davom etdi[36].

2020-yil 17-dekabrda Karman uning uyi va ofisiga Husiylar bostirib kirgani, ikkala joyniham talon-taroj qilib, ularni oʻz nazoratiga olganini aytdi[37].

Zanjirlarsiz Ayol Jurnalistlar

tahrir

Tawakkol Karman 2005-yilda Inson huquqlari, ayniqsa fikr erkinligi va demokratik huquqlarni targʻib qilish maqsadida boshqa yetti ayol jurnalist bilan birgalikda „Zanjirlarsiz Ayol Jurnalistlar“ (Women Journalists Without Chains – WJWC) inson huquqlari guruhiga asos solgan[38][39]. Dastlab tashkilot „Toʻsiqlarsiz ayol muxbirlar“ nomi bilan ochilgan boʻlsa-da, hukumat litsenziyasini olish uchun hozirgi nomi qabul qilingan. Karmanning aytishicha, u „tahdidlar va fitnalar“ga duch kelgan hamda Axborot vazirligi WJWCning qonuniy ravishda gazeta va radiostansiya tashkil etish toʻgʻrisidagi arizasini rad etganini tan olishni istamagani sababli Yaman hukumati vakillari tomonidan telefon va xatlar orqali taʼqib qilingan. Guruh 1990-yilgi Matbuot qonuni doirasiga kirmasa-da, hukumat tomonidan qattiq nazorat qilinayotgan SMS yangilik xizmatlariga erkinlik berilishini yoqlab chiqdi. Matn xizmatlari hukumat tomonidan koʻrib chiqilgandan soʻng, davom ettirish uchun litsenziya berilmagan yagona xizmat WJWCga tegishli boʻlgan va bir yil davomida ishlagan Bilakoyood edi[40][41]. 2007-yilda WJWC 2005-yildan beri Yamanning matbuot erkinligini buzganligini qayd etgan xabar chiqargan[42]. 2009-yilda Karman Axborot vazirligini jurnalistlarga qarshi sud jarayonlarini tashkil etganligi uchun tanqid qilgan[43]. 2007-yildan 2010-yilgacha Karman Sano shahridagi Tahrir maydonida muntazam ravishda namoyishlar olib borgan[44][45].

Tawakkol Karman 2005-yil mart oyida WJWC-ni tashkil etganida Al-Thawrah gazetasi bilan hamkorlikda edi[46]. U shuningdek, Yaman jurnalistlar sindikatining aʼzosi[47]. 2019-yilda Tavakkol ayollarga nisbatan zoʻravonlikka chek qoʻyish uchun shartnoma tuzishga chaqiriq qildi. Bu chaqiriq „Har bir ayol koalitsiyasi“ni qoʻllab-quvvatlash maqsadida amalga oshirildi[48].

Tawakkol Karman siyosiy hayotda

tahrir
 
Tawakkol Karmanning BMT binosi tashqarisida norozilik namoyishlari, 18-oktyabr 2011-yil.

Karman noroziliklarni oʻz mamlakatida matbuot erkinligi himoyachisi sifatida boshladi. U koʻproq matbuot erkinligini targʻib qilayotgan bir paytda, 2005-yilda Jyllands-Postenning Muhammad (s.a.v) karikaturalari munozarasida: „biz zulm va erkinlikni taqiqlashga chaqirmasligimiz kerak“ deya taʼkidlagan[49][50].

U doimgidek niqob kiyishni toʻxtatib, uning yuzini koʻrsatadigan rang-barang hijoblar kiyishga oʻtdi. U birinchi marta 2004-yilda konferensiyada niqobsiz chiqqan[51]. Karman milliy televideniyeda odamlar orasida niqob oʻrnida roʻmol oʻrashni boshladi va bu bilan toʻliq yuz bilan oʻranish islom tomonidan belgilangan diktatura emas jamiyat sharti ekanligi haqidagi qarashlarini bildirdi[52][53]. U 2010-yilda Yemen Timesda shunday deydi[51]:

Ayollar muammolarning bir qismi boʻlishdan yoki oʻzlarini muammoning bir qismi deb his qilishdan toʻxtashi va uning yechimining bir qismi boʻlishlari kerak. Biz uzoq vaqtdan beri chetga chiqarib qoʻyilganmiz va hozir ayollar uchun ruxsat soʻrash yoki olishni kutmasdan oʻrnidan turish va faol boʻlish vaqti keldi. Bu jamiyatimizga Yamanning oʻzi qodir boʻlgan buyuk salohiyatiga erishishiga imkon berish va uni qaytarishning yagona yoʻlidir.

U koʻplab yamanlik qizlar oʻgʻil bolalar toʻyib ovqatlanishlari uchun toʻyib ovqatlanmaslikdan aziyat chekayotganligini, shuningdek, ayollar orasida savodsizlikning yuqori darajasiga eʼtiborni qaratib: Yaman ayollarining uchdan ikki qismi oʻqishga qodir emasligini taʼkidladi[54]. Inson huquqlarini himoya qilish guruhi boʻlgan Human Rights Watchga bergan bayonotida Yaman inqilobi „faqat siyosiy muammolarni hal qilish emas, balki ijtimoiy muammolarni hal qilish uchun ham sodir boʻlganini, ulardan eng muhimi bolalar nikohi ekanligini“ taʼkidladi[55]. Partiyasining aksariyat aʼzolari bola turmushiga undan farqli qarashlariga qaramay, u oʻz partiyasi ayollar uchun eng ochiq partiya ekanligini taʼkidladi. Oʻz siyosiy pozitsiyasini aniqlashtirib, u shunday dedi[56]:

Bizning partiyamiz yoshlarga muhtoj, ammo oʻz faoliyatini tashkil etishda yordam berishlari uchun yoshlarga ham partiyalar kerak. Bu ikkala aloqani bir-biridan ajratishning hech bir yoʻli yoʻq. Biz xalqaro hamjamiyatning inqilobimizni islomchi inqilob deb atashini istamaymiz.

U hukumatdagi korrupsiyaga qarshi norozilik namoyishlariga ham rahbarlik qilgan. Ibb shahri atrofidagi oilalarning qishloq yerlari korrupsioner mahalliy rahbar tomonidan oʻzlashtirilgach, uning Solihni hokimiyatdan agʻdarish borasidagi pozitsiyasi kuchaydi[57][58]. Bundan tashqari, Karman chet el taʼsirlaridan mustaqilligini aytadi: "Mening inson huquqlarini himoya qilish bilan shugʻullanuvchi Amerika tashkilotlari, Amerika elchilari va AQSh Davlat departamentidagi rasmiylar bilan yaqin strategik aloqalarim bor. Yevropa Ittifoqi va arab davlatlaridagi koʻpchilik faollar bilan ham aloqadaman, ammo bular teng huquqli davlatlar oʻrtasidagi aloqadir (meniki emas)[59]. Michigan universitetida tinglovchilar oldida soʻzga chiqqan Karman oʻz fikrlarini shunday yakunladi: „Men dunyo fuqarosiman. Yer mening mamlakatim, insoniyat esa mening millatim“[60].

Misrdagi nizo

tahrir

2012—13 yilgi Misr noroziliklari va 2013-yilgi Misrdagi davlat toʻntarishiga javob sifatida Karman 30-iyunda Misr prezidenti Muhammad Mursiyning isteʼfosini talab qilgan norozilik namoyishlarini qoʻllab-quvvatlagan. Biroq Mursiy Misrning birinchi demokratik yoʻl bilan saylangan rahbari boʻlgani, konstitutsiyani xalq referendumida ovoz berganlarning 60%i qoʻllab-quvvatlagani va davlat toʻntarishi odamlarning demokratiyaga ishonchini yoʻqotib ekstremistik guruhlarning rivojlanishiga imkon berishini taʼkidlab, harbiylarning Mursiyni hokimiyatdan chetlatish, konstitutsiyani toʻxtatib turish, "Musulmon birodarlar"ning Misr siyosatida ishtirok etishini taqiqlash boʻyicha qarorini tanqid qilgan[61][62]. U toʻntarishga qarshi norozilik namoyishlariga qoʻshilish uchun Misrga kirishga uringan, biroq Misr harbiylari buni „xavfsizlik sabablari“ tufayli taqiqlab qoʻygan va Karman Sanoga qaytarib yuborilgan[63]. Keyinroq u harbiylar tomonidan „Musulmon birodarlar“ning yuqori martabali amaldorlarining hibsga olingani va harbiylar asosan Mursiy tarafdorlari boʻlgan joylarda namoyishchilarga nisbatan zoʻravonlik qoʻllaganini qoraladi[64].

Yamandagi nizo

tahrir

Karman muntazam ravishda Yamandagi husiy isyoniga ham, Arab yarim orolidagi Al-Qoidaga ham qarshi chiqib, ikkalasini ham Yamanning milliy suverenitetiga tahdid deb ataydi. U bu guruhlarni mamlakatni beqarorlashtirish va Yaman hukumatini agʻdarishga urinishlari uchun qoraladi. Husiylarning Yaman armiyasiga birlashtirilishi eʼlon qilinganidan soʻng, Karman husiylar qurollarini topshirishni istamasa, integratsiya boʻlmasligi kerakligini taʼkidladi[65]. 2014—15 yillardagi Yamandagi davlat toʻntarishining 2015-yil yanvar voqealariga javob sifatida Karman 2011-yilgi inqilobni bekor qilish uchun sobiq prezident Solih va husiy isyonchilari oʻrtasida hamkorlik qilinishi kerakligi haqida gapirdi[66]. Fuqarolar urushiga qaramay, Karman oʻz mamlakatining kelajagiga optimistlik bilan qaraydi. Karman 2016-yilda Yaqin Sharq siyosati va boshqaruvi jurnaliga bergan intervyusida: „Qotillik, urush, bularning barchasi juda achinarli. Ammo, shunday boʻlsa ham, biz umidimiz, qarashlarimiz va orzularimizni yoʻqotmaymiz“ dedi.

Karman tez-tez AQShning Yamandagi dron siyosatiga qarshi eʼtiroz bildiradi va ulardan foydalanishni „qabul qilib boʻlmaydigan“ holat deb ataydi. Dronlardan aholi gavjum joylarda foydalanish inson huquqlari va xalqaro qonunlarni buzishini taʼkidlaydi[67]. 2013-yil avgust oyida uchuvchisiz samolyotlar hujumlari soni ortganidan soʻng u barcha zarbalarni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirib, portlashlar Yaman suverenitetiga putur yetkazishini va mamlakatda Al-Qoidaga yollanganlar sonining koʻpayishiga hissa qoʻshishini eʼlon qildi[67].

Karman Saudiya Arabistonining Yamanga bosqinini qoralab, shunday dedi: „Afsuski, bu ittifoq bu urushni shunchaki bomba otish va raketa otish jangidek hisoblab, uning oqibatlarini eʼtiborsiz qoldirmoqda“. U barchani ittifoqning havo hujumlarini „zudlik bilan toʻxtatish“ga chaqirdi[68].

2011-yilgi noroziliklar

tahrir
 
2011-yil 3-fevraldan Yamanning Sano shahrida Karman chaqirgan " Gʻazab kuni " noroziligi.

2011-yil Yamandagi norozilik namoyishlari chogʻida Tawakkol Karman Solih hukumatining uzoq yillik boshqaruviga norozilik sifatida Sanoda talabalar mitinglarini uyushtirgan. 22-yanvar kuni u eri bilan mashina haydab ketayotib, militsiya guvohnomasi boʻlmagan uchta fuqaro kiyimidagi erkak tomonidan toʻxtatildi va qamoqxonaga olib ketildi va u yerda 24-yanvarda shartli ravishda ozodlikka chiqqunga qadar 36 soat davomida ushlab turildi[69][70]. The Guardian gazetasining 9-aprel kuni chop etilgan nashrida u shunday yozgan[71]:

Bir haftalik norozilik namoyishlaridan soʻng, yarim tunda xavfsizlik kuchlari tomonidan hibsga olindim. Bu Yaman inqilobida hal qiluvchi lahza boʻlishi kerak edi: ommaviy axborot vositalari mening hibsga olinganim va mamlakatning aksariyat viloyatlarida talabalar, fuqarolik jamiyati faollari va siyosatchilar tomonidan tashkil etilgan namoyishlar boʻlib oʻtganligi haqida xabar berishdi. Hukumatga bosim kuchli boʻlganligi sababli va men zanjirband holda tutib turilganim ayollar qamoqxonasidan 36 soatdan keyin ozod qilishdi

Keyin u 29-yanvar kuni yana bir norozilik namoyishini olib bordi va 3-fevralni „Gʻazab kuni“ deb eʼlon qildi[72]. 17-mart kuni u davom etayotgan norozilik namoyishlari fonida yana hibsga olindi[73]. Qoʻzgʻolon haqida gapirar ekan, u shunday dedi: „Biz Ali Abdulloh Solih tuzumi qulaguncha davom etamiz… Janubda Janub Harakati, shimolda Husiy isyonchilari va parlament muxolifati bor… Lekin hozir eng muhimi jasmin inqilobidir“[72]. U eri bilan birga bir necha oy davomida norozilik lagerida boʻlgan[74].

Karman, Yamandagi noroziliklarning yamanliklarni oʻziga jalb qilish sabablarini shunday izohladi: „Diktatura, korrupsiya, qashshoqlik va ishsizlikning uygʻunligi bu inqilobni yaratdi. Bu vulqonga oʻxshaydi. Yaxshi hayot uchun imkoniyatlar nihoyasiga yetayotgan paytda adolatsizlik va korrupsiya portlamoqda[75]“.

Karman boshqa tashkilotchilar bilan keskin kelishmovchiliklarga duch keldi, ayniqsa u xavfsizlik kuchlari tomonidan 13 namoyishchining oʻldirilishiga javob sifatida may oyida namoyishchilarni Prezident saroyiga chiqishga chaqirganidan keyin bu kelishmovchiliklar kuchaydi[76].

18-iyun kuni u The New York Times gazetasida „Yamanning tugallanmagan inqilobi“ sarlavhali maqola yozdi, unda Karman Yamandagi „buzuq“ Solih tuzumini qoʻllab-quvvatlaganliklari uchun Qoʻshma Shtatlar va Saudiya Arabistonini qoraladi, chunki ular „oʻz taʼsiridan foydalanib, Yaman eski tuzumi aʼzolarini hokimiyatda qoldirdi va status quo saqlanib qoldi“. Uning taʼkidlashicha, Amerikaning Yamanga aralashuviga terrorga qarshi urush sabab boʻlgan va Yamandagi inson huquqlarining buzilishiga ham, Yaman demokratik harakatining chaqiriqlariga ham javob bermagan. U Yamandagi namoyishchilar ham mamlakat va mintaqada barqarorlikni istashlarini tasdiqladi[77]. Demokratiya hozir! (Democracy Now!) intervyusida Karman shunday dedi: „Vazirlar mahkamasi oldidagi haftalik norozilik namoyishlarimizda biz hukumatni odamlarga soʻz erkinligi berish va odamlarning onlayn gazetalarga ega boʻlishlariga imkon berishga chaqirdik. Biz soʻz erkinligi demokratiya va adolatga eshik ekanligini avval ham bilardik va hozir ham bilamiz. Shuningdek, soʻz erkinligining bir qismi harakat erkinligidir… Erkinlik madaniyati va norozilik namoyishlari koʻrinishida har safar Yamanda oʻz huquqlarimiz uchun kurashga koʻtarilganimizda, hukumat zoʻravonlik bilan javob berdi yoki bizning huquqlarimizga toʻsqinlik qildi“. U Tunisni Yaqin Sharqdagi boshqa davlatlarni arab bahori noroziliklari uchun ruhlantirgan deb hisoblagan[78].

Namoyishlar paytida Karman Yamandagi oʻzgarishlarni talab qilgan namoyishchilarning 30 foiziga yaqinini tashkil qilgan koʻp sonli faol ayollarning biri edi[79] 16-oktyabr kuni Taizdagi hukumat snayperlari Aziza Othman Kalebni otib oʻldirdi. CNN u Yamandagi namoyishlar paytida oʻldirilgan birinchi ayol boʻlganligini taʼkidladi, ammo bu daʼvoni tasdiqlay olmadi[80]. Oʻn kun oʻtgach, Sanodagi ayollar makramalarini yoqish orqali ularga nisbatan qoʻllangan zoʻravonlikka qarshi norozilik bildirdilar[81][82]. Oʻshanda Karman Vashingtonda boʻlgan va u yerda makramani yoqib yuborgan namoyishchi ayollar „Solih tuzumi ularga nisbatan qoʻygan adolatsizlikni rad etishadi va bu Yaman ayollari uchun yangi bosqich, chunki ular parda yoki devor yoki boshqa narsa ortiga yashirinmaydilar“ – deb fikr bildirgan[83].

Xalqaro hukumat tashkilotlaridagi ishtiroki

tahrir

Tinchlik uchun Nobel mukofoti eʼlon qilinganidan keyin Tawakkol Karman Solihni hokimiyatdan agʻdarish va uni xalqaro sudga olib chiqishda namoyishchilarga yordam berish uchun butun dunyo fikri va Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi aʼzolarini safarbar qilishda tobora koʻproq ishtirok eta boshladi.

U Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi va Qoʻshma Shtatlarga Solihni avf etishni emas, balki uni javobgarlikka tortishni, kapitallarini muzlatib qoʻyishni va namoyishchilarni qoʻllab-quvvatlashni talab qildi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi 21-oktabr kuni Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashining 2014-yildagi rezolyutsiyasida aʼzolar 15-0 hisobda ovoz berishdi, unga koʻra Solih hukumatini namoyishchilarga qarshi zoʻravonlik bilan kuch ishlatgani uchun „qatʼiy qoraladi“, biroq u Fors koʻrfazi hamkorlik kengashining (GCC) agar Solih isteʼfoga chiqsa, uni jinoiy javobgarlikdan ozod qilish tashabbusini ham qoʻllab-quvvatladi. Ovoz berishda ishtirok etgan Karman kengashning GCC taklifini qoʻllab-quvvatlaganini tanqid qildi va buning oʻrniga Solih Xalqaro jinoiy sudda sudlanishini kerakligini taʼkidladi[84].

Karman 28-oktabr kuni AQSh Davlat kotibi Hillary Clinton bilan ham Birlashgan Millatlar Tashkilotining oʻsha rezolyutsiyasini muhokama qilish uchun uchrashdi va Clinton „Qoʻshma Shtatlar Yamanda demokratik oʻtishni va Yaman xalqi oʻz rahbarlari va kelajagini tanlash huquqlarini qoʻllab-quvvatlaydi“, dedi[85][86]. Karman Yemini matbuoti orqali berilgan izohga shunday javob berdi: „Yamanda odamlar maydonlarda lager qurayotganiga toʻqqiz oy boʻldi. Shu paytgacha Obamaning Yamanliklarning bu qurbonliklarini qadrlash uchun kelganini koʻrmadik. Amerika maʼmuriyati Yaman xalqining oʻrniga Solihga kafolatlar berib kelmoqda“ [87].

Solih Fors koʻrfazi hamkorlik kengashining rejasini 2011-yil 23-noyabrda Saudiya Arabistonining Ar-Riyod shahrida imzoladi. Kelishuv shartlariga koʻra, u siyosiy almashinuvni boshlash uchun oʻz vakolatlarini vitse-prezident Abdurrab Mansur al-Hadiyga topshiradigan boʻldi[88].

2011-yilgi Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti

tahrir
 
Chapdan oʻngga: Tawakkul Karman,,Leymah Gbowee va Ellen Jonson Sirleaf Tinchlik uchun Nobel mukofotini topshirish marosimida, 2011-yil 10-dekabr.
 
Nobel mukofoti muzeyida Karmanning megafoni

Tawakkol Karman Tinchlik uchun Nobel mukofotini olgan birinchi arab ayoli va shu toifadagi ikkinchi musulmon ayol boʻldi[89]. Tawakkol Karman oʻsha paytda 32 yoshda boʻlib, Tinchlik uchun Nobel mukofotining oʻsha paytgacha boʻlgan eng yosh laureati edi. U 1976-yilda bu rekordni qoʻygan Mairead Maguiredan (1944-yil 27-yanvarda tugʻilgan) yoshroq (1979-yil 7-fevralda tugʻilgan) edi[90]. 2014-yilda 17 yoshli Malala Yusufzay Karmanning oʻrnini egallab, Tinchlik uchun Nobel mukofotining tarixdagi eng yosh gʻolibi boʻldi. 2003-yilda Shirin Ebadi Tinchlik uchun Nobel mukofotiga sazovor boʻlgan birinchi fors ayol va birinchi musulmon ayol boʻlgan. Karman 1905-yilda Bertha von Suttner va 1946-yilda Emily Greene Balchdan keyin Nobel mukofotiga sazovor boʻlgan uchinchi ayol jurnalist edi. 2011-yilgi Tinchlik uchun Nobel mukofoti eʼlon qilinishidan oldin, mukofotning 110 yillik tarixi davomida faqat 12 nafar ayol bu mukofotga ega boʻlgan, 2011-yilgi mukofotdan keyin esa ularning soni 15 nafarga yetdi.

Karman, Ellen Johnson Sirleaf va Leymah Gbowee bilan birga 2011-yilgi Tinchlik boʻyicha Nobel mukofotiga „ayollar xavfsizligi va ayollarning tinchlik oʻrnatish ishlarida toʻliq ishtirok etish huquqlari uchun zoʻravonliksiz kurashi uchun“ sazovor boʻlgan[91]. Karman haqida Nobel qoʻmitasi shunday fikr bildirgan: „Arab bahori“dan oldin ham, davrida ham eng ogʻir sharoitlarda Tawakkol Karman ayollar huquqlari, Yamanda demokratiya va tinchlik uchun kurashda yetakchi rol oʻynadi"[91][92]. Nobel qoʻmitasi Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashining 2000-yilda qabul qilingan 1325-sonli rezolyutsiyasidan iqtibos keltirdi, unda ayollar va bolalar urush va siyosiy beqarorlikdan katta zarar koʻrayotgani hamda tinchlikparvarlik faoliyatida ayollarning taʼsiri va roli koʻproq boʻlishi kerakligi taʼkidlanadi[93].

Mukofotni eʼlon qilar ekan, qoʻmita raisi Thorbjørn Jagland shunday dedi: „Ayollar jamiyatning barcha darajalaridagi voqealarga taʼsir qilish uchun erkaklar bilan bir xil imkoniyatlarga ega boʻlmaguncha, biz dunyoda demokratiya va barqaror tinchlikka erisha olmaymiz“. Keyinchalik u bu mukofot „butun dunyo ayollari uchun juda muhim signal“ ekanligini qoʻshimcha qildi[94] va arab bahori voqealariga qaramay, „dunyoda biz koʻrib chiqqan boshqa koʻplab ijobiy oʻzgarishlar ham bor. Tadqiqotchilar va boshqalar ularni koʻrmaganligi biroz gʻalati deb oʻylayman“ – deya taʼkidladi. 2011-yilgi mukofot 10 million shved kronidan uchta sovrindorlarga teng taqsimlangan[95][94][96].

Mukofotga munosabat bildirgan Karman Sanoda davom etayotgan aksilhukumat namoyishlari chogʻida qarorgohda boʻlganida shunday dedi: „Men buni kutmagan edim. Bu butunlay kutilmagan sovgʻa boʻldi. Bu butun dunyodagi arablarning va arab ayollarining gʻalabasi. Bu mukofot bizning tinch inqilobimizning gʻalabasi. Men bu mukofotni butun arab dunyosidagi, Misrdagi, Tunisdagi barcha yoshlarga va barcha ayollarga beraman. Biz mamlakatimizni yoki dunyodagi istalgan mamlakatni tinchliksiz qura olmaymiz“ [97] deb fikr bildirgan Karman. Shuningdek, „Liviya, Suriya va Yamanlik va barcha yoshlar va ayollar uchun, bu bizning fuqarolik va inson huquqlari talabimiz uchun gʻalabadir, barcha yamanliklar sovrindan xursand, demokratik Yaman uchun kurash davom etadi“[98] deya qoʻshimcha qiladi va mukofotni „arab bahori“ning Tunis, Misr, Yaman, Liviya va Suriyadagi barcha shahidlari va yaradorlariga va oʻz huquq va erkinliklari uchun kurashayotgan barcha ozod odamlarga bagʻishlaydi[99]. „Men buni merganlarga gul koʻtarib, oʻz inqiloblarini tinch yoʻl bilan amalga oshirishni afzal koʻrgan barcha yamanliklarga bagʻishlayman. Bu Yaman ayollari, Tunis, Misr va butun arab dunyosidagi tinch namoyishchilar uchun“[100]. Shuningdek, u nomzodlik haqida bilmaganini va mukofot haqida televideniye orqali xabar topganini aytgan[101].

Nobeldan keyingi faoliyati

tahrir

Mukofot eʼlon qiligandan soʻng, Karman Qatarga borib, u yerda Shayx Tamim ibn Hamad al Taniy bilan uchrashdi va Doha OAV erkinligi markazidan Bilqis sharafiga nomlanadigan, ayol jurnalistlarni qoʻllab-quvvatlash va Yaman jurnalistlarini keng miqyosda oʻqitish uchun Belqees TV deb nomlanadigan teleradiostansiyani tashkil etishda yordam soʻradi[102]. Karman Yamanda jurnalistikaning barcha jabhalarida bepul treningni taklif qiladigan MBI Al Jaber Media Instituti xalqaro maslahat kengashi aʼzosi[103].

U, shuningdek, 25-oktyabr kuni Vashingtonda, Inson huquqlari xalqaro federatsiyasi (International Federation of Human Rights – FIDH) va Qiynoqlarga qarshi Jahon Tashkiloti (Organisation Mondiale Contre la Torture; OMCT) tomonidan Inson huquqlari himoyachilarini himoya qilish observatoriyasining (OBS) 14-yillik hisoboti eʼlon qilinishi munosabati bilan videomurojaat qildi. Hisobotda Arab bahori, Yaman va Karman haqida maʼlumotlar bor edi[104][105].

Karman 2011-yilgi tashqi siyosat boʻyicha 100 ta global fikrlovchilar orasida birinchi oʻrinini egalladi[106].

U MBI Al Jaber Jamgʻarmasi bilan hamkorlikda Istanbul Aydin universitetida bakalavriat va aspirantura darajasini oʻqish uchun Yamanlik istiqbolli talabalarga stipendiyalar taʼsis qildi[107].

Karman butun dunyo boʻylab kollej va universitetlarda, jumladan, Elizabethtown kollejida ayollar, inson huquqlari va arab inqilobi haqida nutq soʻzladi va suhbat olib bordi[108][109][110].

Xakerlik hujumi

tahrir

2019-yilda Karman BAA monarxiyasini tanqid qiluvchi boshqa hukumatlar, jangarilar va inson huquqlari faollarini nishonga olgan BAAning yashirin kuzatuvi va xakerlik operatsiyasi Raven loyihasi tomonidan nishonga olingani maʼlum boʻldi. „Karma deb nomlangan murakkab josuslik vositasi“ yordamida ular Karmanga tegishli iPhoneni buzishga muvaffaq boʻlishgan[111][112].

Hujjatli film

tahrir

Yamanlik kinorejissyor Xadicha as-Salamiy 2012-yilda Tawakkol Karman intervyu bergan "Qichqiriq" hujjatli filmida Yaman qoʻzgʻolonida ayollarning rolini taʼkidlagan. As-Salamiy hujjatli filmda uchta individual portret – jurnalist, jamiyat faoli va shoirni taqdim etadi. Sarlavha anʼanaviy patriarxal jamiyatda erkaklarga nisbatan oʻz mavqei haqida gapiradigan ayollarga ishora qiladi. "Qichqiriq" 2012-yilda Dubay xalqaro kinofestivalida debyut namoyishini oʻtkazdi[113][114].

Nashrlar

tahrir

Facebook Kuzatuv kengashi

tahrir

2020-yil 6-may kuni Facebook Tawakkol Karmanni oʻzining kuzatuv kengashiga tayinladi[115]. Bu lavozimga tayinlangach, u Saudiya Arabistoni ommaviy axborot vositalarida taʼqibga uchradi. Bunga javoban u yakunda Jamol Khashoggiga oʻxshamasligiga umid qilishini aytdi[116].

Xayriya ishlari

tahrir

2023-yil 13-fevral kuni Tawakkol Karman Turkiyaning Tabiiy ofatlar va Favqulodda vaziyatlarni boshqarish boshqarmasi (AFAD) bilan birgalikda 2023-yil 6-fevralda Turkiya-Suriya zilzilasi qurbonlari uchun 50 ta turar-joyni qayta qurdi. Uning jamgʻarmasi ham Turkiya va Suriyaning zilziladan jabr koʻrgan hududlariga yordam kolonnalarini yubordi[117].

Yana qarang

tahrir

Manbalar

tahrir
  1. ↑ „Turkish fm receives winner of Nobel peace prize“. Anadolu Agency (2012-yil 11-oktyabr). Qaraldi: 2012-yil 11-oktyabr.
  2. ↑ „Barış Nobeli sahibi Yemenli, TC vatandaşı oldu“. Qaraldi: 2012-yil 11-oktyabr.
  3. ↑ Al-Sakkaf, Nadia. „Renowned activist and press freedom advocate Tawakul Karman to the Yemen Times: "A day will come when all human rights violators pay for what they did to Yemen"“. Women Journalists Without Chains (2010-yil 17-iyun). 2011-yil 19-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 30-yanvar.
  4. ↑ Evening Times (Glasgow).
  5. ↑ Evening Times (Glasgow).
  6. ↑ „Yemen laureate figure of hope and controversy“. Oman Observer. 2013-yil 12-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 15-noyabr.
  7. ↑ „Yemen laureate figure of hope and controversy“. Oman Observer. 2013-yil 12-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 15-noyabr.
  8. ↑ Al-Sakkaf, Nadia. „Renowned activist and press freedom advocate Tawakul Karman to the Yemen Times: "A day will come when all human rights violators pay for what they did to Yemen"“. Women Journalists Without Chains (2010-yil 17-iyun). 2011-yil 19-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 30-yanvar.
  9. ↑ Macdonald, Alastair. „Nobel honours African, Arab women for peace“. Reuters (2011-yil 7-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  10. ↑ Al-Haj, Ahmed; Sarah El-Deeb. „Nobel peace winner Tawakkul Karman dubbed 'the mother of Yemen's revolution'“. Sun Sentinel. Associated Press (2011-yil 7-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 8-oktyabr.
  11. ↑ „Nobel Peace Prize awarded jointly to three women“. BBC (2011-yil 7-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  12. ↑ „Profile: Nobel peace laureate Tawakul Karman“. BBC (2011-yil 7-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  13. ↑ Al-Sakkaf, Nadia. „Renowned activist and press freedom advocate Tawakul Karman to the Yemen Times: "A day will come when all human rights violators pay for what they did to Yemen"“. Women Journalists Without Chains (2010-yil 17-iyun). 2011-yil 19-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 30-yanvar.
  14. ↑ „Renowned activist and press freedom advocate Tawakul Karman to the Yemen Times:"A day will come when all human rights violators pay for what they did to Yemen."“. Yemen Times (2011-yil 3-noyabr). 2012-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 15-noyabr.
  15. ↑ „New protests erupt in Yemen“. Al Jazeera (2011-yil 29-yanvar). 2011-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 30-yanvar.
  16. ↑ „Tawakkol Karman - Facts“. Nobel Prize. Qaraldi: 2021-yil 25-yanvar.
  17. ↑ „Tawakkol Karman, figure emblématique du soulèvement au Yémen – L'événement : LaDépêche.fr“. Ladepeche.fr. Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  18. ↑ „Renowned activist and press freedom advocate Tawakul Karman to the Yemen Times:"A day will come when all human rights violators pay for what they did to Yemen."“. Yemen Times (2011-yil 3-noyabr). 2012-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 15-noyabr.
  19. ↑ Filkins, Dexter (1 August 2011). „Yemen's Protests and the Hope for Reform“. The New Yorker. Qaraldi: 16 November 2011.
  20. ↑ memri.org. „Nobel Peace Prize Laureate Tawakkul Karman – A Profile“. Memri.org. Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  21. ↑ Al-Haj, Ahmed; Sarah El-Deeb. „Nobel peace winner Tawakkul Karman dubbed 'the mother of Yemen's revolution'“. Sun Sentinel. Associated Press (2011-yil 7-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 8-oktyabr.
  22. ↑ Finn, T.. „Tawakul Karman, Yemeni activist, and thorn in the side of Saleh“. The Guardian (2011-yil 25-mart). Qaraldi: 2013-yil 13-avgust.
  23. ↑ Karman, Tawakkol. „Yemen's Unfinished Revolution“. The New York Times (2011-yil 18-iyun). Qaraldi: 2011-yil 15-noyabr.
  24. ↑ „Tawakkol Karman, figure emblématique du soulèvement au Yémen – L'événement : LaDépêche.fr“. Ladepeche.fr. Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  25. ↑ memri.org. „Nobel Peace Prize Laureate Tawakkul Karman – A Profile“. Memri.org. Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  26. ↑ Shephard, Michelle. „Nobel Peace Prize winner Tawakkol Karman tours Canada“. Toronto Star (2012-yil 25-noyabr). Qaraldi: 2012-yil 16-dekabr.
  27. ↑ Townsend. „Honorary degrees recognize inspirational leaders“. University of Alberta (2012-yil 19-oktyabr). 2012-yil 23-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 16-dekabr.
  28. ↑ Finn, T.. „Tawakul Karman, Yemeni activist, and thorn in the side of Saleh“. The Guardian (2011-yil 25-mart). Qaraldi: 2013-yil 13-avgust.
  29. ↑ Blomfield, Adrian. „Nobel peace prize: profile of Tawakul Karman“. The Telegraph (2011-yil 7-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  30. ↑ „Regional Analysis North Africa and Middle East“. Qaraldi: 2019-yil 20-noyabr.
  31. ↑ Filkins, Dexter (1 August 2011). „Yemen's Protests and the Hope for Reform“. The New Yorker. Qaraldi: 16 November 2011.
  32. ↑ „Turkey hopes to grant citizenship to Karman“. Hürriyet Daily News (2012-yil 19-mart). Qaraldi: 2012-yil 11-oktyabr.
  33. ↑ „Turkish ID more important than Nobel, Karman says“. Hürriyet Daily News (2012-yil 12-oktyabr). Qaraldi: 2012-yil 16-oktyabr.
  34. ↑ Chozick, Amy (2013-06-27). „Jimmy Wales Is Not an Internet Billionaire“. The New York Times Magazine (ingliz (Amerika)). ISSN 0362-4331. December 5, 2022da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2023-01-07
  35. ↑ „Winners of the 9th Asian Awards“. The Asian Awards. Qaraldi: 2019-yil 20-noyabr.
  36. ↑ „Tawakkol Karman 'bullied' by Saudi media with Facebook nomination“. Al Jazeera (2020-yil 11-may). Qaraldi: 2020-yil 11-may.
  37. ↑ „Yemen: Houthis take over Tawakkol Karman's home in Sanaa“. Middle East Monitor (2020-yil 17-dekabr). Qaraldi: 2020-yil 17-dekabr.
  38. ↑ „Female Journalists without Borders“. Yobserver.com. 2013-yil 10-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  39. ↑ Jane. „Yemeni Activist wins Nobel Prize“. The Jawa Report (2011-yil 7-oktyabr). 2017-yil 12-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  40. ↑ Filkins, Dexter (1 August 2011). „Yemen's Protests and the Hope for Reform“. The New Yorker. Qaraldi: 16 November 2011.
  41. ↑ „Blacklist names worst violators of press freedom“. Yobserver.com. 2013-yil 10-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  42. ↑ „Blacklist names worst violators of press freedom“. Yobserver.com. 2013-yil 10-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  43. ↑ „Renowned activist and press freedom advocate Tawakul Karman to the Yemen Times:"A day will come when all human rights violators pay for what they did to Yemen."“. Yemen Times (2011-yil 3-noyabr). 2012-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 15-noyabr.
  44. ↑ Al-Sakkaf, Nadia. „Renowned activist and press freedom advocate Tawakul Karman to the Yemen Times: "A day will come when all human rights violators pay for what they did to Yemen"“. Women Journalists Without Chains (2010-yil 17-iyun). 2011-yil 19-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 30-yanvar.
  45. ↑ „Three women share Nobel Peace Prize – Europe“. Al Jazeera (2011-yil 4-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 8-oktyabr.
  46. ↑ „Female Journalists without Borders“. Yobserver.com. 2013-yil 10-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  47. ↑ „IFJ Global – IFJ Welcomes Nobel Peace Prize Award to Yemeni Journalist“. IFJ.org (2011-yil 7-oktyabr). 2011-yil 4-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  48. ↑ Washington Post. „Activists campaign for treaty to end violence against women“. The Washington Post.
  49. ↑ Jane. „Yemeni Activist wins Nobel Prize“. The Jawa Report (2011-yil 7-oktyabr). 2017-yil 12-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  50. ↑ Karman, T.. „Burning Embassys is Not the Way“. Yemen Times (2006-yil 19-fevral). 2012-yil 6-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 26-oktyabr.
  51. ↑ 51,0 51,1 „Renowned activist and press freedom advocate Tawakul Karman to the Yemen Times:"A day will come when all human rights violators pay for what they did to Yemen."“. Yemen Times (2011-yil 3-noyabr). 2012-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 15-noyabr.
  52. ↑ Tom Finn in Sana'a. „Tawakul Karman, Yemeni activist, and thorn in the side of Saleh“. The Guardian (2011-yil 26-mart). Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  53. ↑ „Yemen releases jailed activists in the face of Tunisia-inspired protesters“. The Christian Science Monitor (2011-yil 24-yanvar). Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  54. ↑ „Tawakul Karman gets 2011 Nobel Peace Prize, leads Yemeni women's Arab spring“ (2011-yil 7-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 8-oktyabr.
  55. ↑ „Yemen: End Child Marriage“. Human Rights Watch (2013-yil 11-sentyabr). Qaraldi: 2013-yil 24-sentyabr.
  56. ↑ Tom Finn.
  57. ↑ Finn, T.. „Tawakul Karman, Yemeni activist, and thorn in the side of Saleh“. The Guardian (2011-yil 25-mart). Qaraldi: 2013-yil 13-avgust.
  58. ↑ Blomfield, Adrian. „Nobel peace prize: profile of Tawakul Karman“. The Telegraph (2011-yil 7-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  59. ↑ memri.org. „Nobel Peace Prize Laureate Tawakkul Karman – A Profile“. Memri.org. Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  60. ↑ Lerner, Charlene. „Nobel Prize winner highlights women's role in Arab Spring“. The Michigan Daily (2011-yil 15-noyabr). Qaraldi: 2011-yil 15-noyabr.
  61. ↑ Karman, T.. „Egypt's coup has crushed all the freedoms won in the revolution“. The Guardian (2013-yil 8-avgust). Qaraldi: 2013-yil 13-avgust.
  62. ↑ Karman, T.. „Morsy Is the Arab World's Mandela“. Foreign Policy (2013-yil 9-avgust). 2013-yil 13-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 13-avgust.
  63. ↑ Ashraf, F.. „Tawakkol Karman banned from entering Egypt“. Daily News Egypt (2013-yil 4-avgust). Qaraldi: 2013-yil 13-avgust.
  64. ↑ „Tawakkol Karman denounces arrest of Mohammed Badie in Egypt“. Yemen Post (2013-yil 20-avgust). Qaraldi: 2013-yil 21-avgust.
  65. ↑ Al-Karimi, Khalid. „Defense Minister calls for Houthi integration into security forces“. Yemen Times (2014-yil 25-noyabr). 2018-yil 19-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 19-yanvar.
  66. ↑ Jacinto, Leela. „How a 'peace deal' plunged Yemen deeper into chaos“. France 24 (2015-yil 23-yanvar). Qaraldi: 2015-yil 23-yanvar.
  67. ↑ 67,0 67,1 „Tawakkol Karman objects to US drone policy in Yemen“. Yemen Post (2013-yil 13-avgust). Qaraldi: 2013-yil 29-avgust.
  68. ↑ Moloney. „Nobel laureate says human suffering must end in 'forgotten land' of Yemen“. Reuters (2017-yil 6-oktyabr). Qaraldi: 2017-yil 16-noyabr.
  69. ↑ Filkins, Dexter (1 August 2011). „Yemen's Protests and the Hope for Reform“. The New Yorker. Qaraldi: 16 November 2011.
  70. ↑ „Regional Analysis North Africa and Middle East“. Qaraldi: 2019-yil 20-noyabr.
  71. ↑ Tawakkol, Karman. „Our revolution's doing what Saleh can't – uniting Yemen“. The Guardian (2011-yil 9-aprel). Qaraldi: 2011-yil 8-oktyabr.
  72. ↑ 72,0 72,1 „New protests erupt in Yemen“. Al Jazeera (2011-yil 29-yanvar). 2011-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 30-yanvar.
  73. ↑ Finn, Tom. „Yemen arrests anti-government activist“. The Guardian (2011-yil 23-yanvar).
  74. ↑ Al-Haj, Ahmed; Sarah El-Deeb. „Nobel peace winner Tawakkul Karman dubbed 'the mother of Yemen's revolution'“. Sun Sentinel. Associated Press (2011-yil 7-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 8-oktyabr.
  75. ↑ Baker, Aryn; Erik Stier. „The Woman at the Head of Yemen's Protest Movement“. Time (2012-yil 16-fevral). 2011-yil 18-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 1-fevral.
  76. ↑ „Yemen laureate figure of hope and controversy“. Oman Observer. 2013-yil 12-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 15-noyabr.
  77. ↑ Karman, Tawakkol. „Yemen's Unfinished Revolution“. The New York Times (2011-yil 18-iyun). Qaraldi: 2011-yil 15-noyabr.
  78. ↑ „Exclusive: Nobel Laureate Tawakkul Karman on the Struggle for Women's Rights, Democracy in Yemen“. Democracy Now!. 2013-yil 3-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 22-noyabr.
  79. ↑ Kalpana Sharma. „Columns / Kalpana Sharma : The Other Half: Women and the Arab Spring“. The Hindu (2011-yil 29-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  80. ↑ „Women march in Yemen's capital“. CNN (2011-yil 17-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  81. ↑ „Video: Yemeni women burn their veils in anti-government protest after more deaths in Sanaa“. The Telegraph (2011-yil 27-oktyabr). 2011-yil 27-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  82. ↑ „Yemeni Women Burn Veils To Protest Government Crackdown“. Jezebel.com (2011-yil 26-oktyabr). 2017-yil 19-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  83. ↑ United States Department of State.
  84. ↑ „AFP: UN Council calls on Saleh to hand over power“ (2011-yil 21-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  85. ↑ United States Department of State.
  86. ↑ „Secy Clinton Praises Yemeni Nobel Winner Calls for Revolution to Bring Democracy“. The Washington Post (2011-yil 28-oktyabr). 2018-yil 29-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 15-noyabr.
  87. ↑ „Yemeni Activist Tawakkul Karman Takes on the White House- Yemen Post English Newspaper Online“. Yemen Post. Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  88. ↑ Finn, Tom. „Yemen president quits after deal in Saudi Arabia“. The Guardian (U.K.) (2011-yil 23-noyabr). Qaraldi: 2011-yil 2-dekabr.
  89. ↑ „Yemeni Activist Tawakkul Karman, First Female Arab Nobel Peace Laureate: A Nod for Arab Spring“. Democracynow.org. Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  90. ↑ „Nobel Laureates – FAQ“. Nobel Foundation. 2010-yil 19-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 7-oktyabr.
  91. ↑ 91,0 91,1 Nobel Foundation (2011-yil 7-oktyabr). „The Nobel Peace Prize 2011 – Press Release“. Press-reliz.
  92. ↑ „Profile: Nobel peace laureate Tawakul Karman“. BBC (2011-yil 15-sentyabr). Qaraldi: 2011-yil 8-oktyabr.
  93. ↑ United Nations Security Council Resolution 1325, adopted 31 October 2000.
  94. ↑ 94,0 94,1 Cowell, Alan; Kasinof, Laura; Nossiter, Adam. „Nobel Peace Prize Awarded to Three Activist Women“. The New York Times (2011-yil 7-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 19-noyabr.
  95. ↑ Nobel Foundation (2011-yil 7-oktyabr). „The Nobel Peace Prize 2011 – Press Release“. Press-reliz.
  96. ↑ „The Nobel Prize Amounts“. Nobel Foundation. 2011-yil 19-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  97. ↑ Cowell, Alan; Kasinof, Laura; Nossiter, Adam. „Nobel Peace Prize Awarded to Three Activist Women“. The New York Times (2011-yil 7-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 19-noyabr.
  98. ↑ „Yemeni activist wins Nobel Peace Prize – Middle East“. Al Jazeera (2011-yil 4-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 8-oktyabr.
  99. ↑ „Profile: Nobel peace laureate Tawakul Karman“. BBC (2011-yil 15-sentyabr). Qaraldi: 2011-yil 8-oktyabr.
  100. ↑ „Yemeni protesters dismiss Saleh's resignation pledge“. Tehran Times. Qaraldi: 2021-yil 22-avgust.
  101. ↑ Fatma Naib. „Karman: Peaceful revolution 'only solution' – Features“. Al Jazeera (2011-yil 4-oktyabr). Qaraldi: 2011-yil 8-oktyabr.
  102. ↑ „الموقع الرسمي لجريدة الشرق القطرية“. Al-sharq.com. 2012-yil 9-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  103. ↑ „Centre To Support Press Freedom in Yemen Launches“. Qaraldi: 2016-yil 13-dekabr.
  104. ↑ „Regional Analysis North Africa and Middle East“. Qaraldi: 2019-yil 20-noyabr.
  105. ↑ „Launch of the 2011 Annual Report of the Observatory at the United Nations Headquarters in New York – FIDH – Worldwide Human Rights Movement“. FIDH. Qaraldi: 2011-yil 16-noyabr.
  106. ↑ „The FP Top 100 Global Thinkers“. Foreign Policy (2011-yil dekabr). 2011-yil 30-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 2-dekabr.
  107. ↑ „The MBI Al Jaber Foundation joins forces with Nobel Peace Prize Laureate Tawakkol Karman to support Yemeni students in Turkey“. Qaraldi: 2016-yil 13-dekabr.
  108. ↑ „Female journalist, activist Tawakkol Karman to speak on campus - The Etownian“ (2014-yil 3-aprel). Qaraldi: 2016-yil 13-dekabr.
  109. ↑ „Nobel Prize winner Tawakkol Karman to give lecture at Elizabethtown College“ (2014-yil 7-aprel). Qaraldi: 2016-yil 13-dekabr.
  110. ↑ STAFF. „Nobel Peace Prize winner to speak 10 April at Elizabethtown College“. Qaraldi: 2016-yil 13-dekabr.
  111. ↑ Schectman. „UAE used cyber super-weapon to spy on Iphones of foes“. Reuters (2019-yil 30-yanvar). Qaraldi: 2021-yil 13-yanvar.
  112. ↑ Bing. „Inside the UAE's secret hacking team of American mercenaries“. Reuters (2019-yil 30-yanvar). Qaraldi: 2021-yil 13-yanvar.
  113. ↑ „The Scream: Yemeni women make their voices heard“. France 24 (2012-yil 17-dekabr). 2013-yil 23-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 18-dekabr.
  114. ↑ Tusing, David. „Yemeni filmmaker Khadija Al Salami's background is as compelling as her film“. Gulf News (2012-yil 12-dekabr). Qaraldi: 2012-yil 18-dekabr.
  115. ↑ „Facebook names first members of oversight board that can overrule Zuckerberg“. Reuters (2020-yil 7-may). Qaraldi: 2020-yil 8-may.
  116. ↑ „Tawakkol Karman: I hope I will not meet same fate as Khashoggi“. Middle East Monitor (2020-yil 12-may). Qaraldi: 2021-yil 5-may.
  117. ↑ Muhammad Sheikh Yusuf. „Arab popular sympathy, solidarity with Türkiye is no surprise: Yemeni Nobel laureate“. Anadolu Agency (2023-yil 16-fevral). Qaraldi: 2023-yil 21-iyul.

Havolalar

tahrir 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Tawakkol_Karman&oldid=5308184" dan olindi