Mazoviya
Mazoviya voyevodaligi yoki Mazoviya provinsiyasi[4] yoki Mazovskaya voyevodaligi[5] yoki Mazoviya viloyati[6]. (polyakcha: województwo mazowieckie, pl) — Polshaning sharqiy qismida joylashgan, Polsha poytaxti Varshavani oʻz ichiga olgan voyevodalik (viloyat)[7].
Mazoviya voyevodaligi 35,579 kvadrat kilometr (13,737 kv. mil) maydonga ega boʻlib, 2019-yilda aholisi 5,411,446 kishini tashkil etgan va bu uni Polshaning eng katta va eng koʻp aholiga ega viloyatiga aylantiradi[1]. Uning asosiy shaharlari Varshava (1.783 million) Varshava metropoliten markazida, Radom (212,230) janubda, Płock (119,709) gʻarbda, Siedlce (77,990) sharqda va Ostrołęka (52,071) shimolda joylashgan. Voyevodalik jami oltita boshqa viloyatlar bilan chegaradosh: shimolda Varmiya-Mazury, shimoli-sharqda Podlyaska, janubi-sharqda Lyublin, janubda Muqaddas Xoch, janubi-gʻarbda Łódź, va shimoli-gʻarbda Kujawy-Pomorze.
Provinsiya nomi hududning anʼanaviy nomi Mazoviya (Polshada Mazowsze, shuningdek, Masoviya deb ham ataladi) ga borib taqaladi, va u taxminan shu hudud bilan geografik mos keladi. Ammo viloyatning janubiy qismi, jumladan Radom, tarixan Kichik Polshaga tegishli boʻlgan; Lomża shahri esa atrofidagi joylar bilan birga tarixan Mazoviyaning bir qismi boʻlgan boʻlsa ham, hozirda Podlyaska voyevodaligi tarkibiga kiradi.
Mazoviya voyevodaligi Polshaning asosiy fan, tadqiqot, taʼlim, sanoat va infratuzilma markazi hisoblanadi[8]. U Polshaning eng past ishsizlik darajasiga ega va juda yuqori daromadli provinsiyasidir[8]. Bundan tashqari, koʻplab tarixiy yodgorliklar mavjudligi va hududining 20% dan ortiq qismini oʻrmonli maydonlar tashkil qilganligi tufayli sayyohlar orasida mashhur[9]. Provinsiyaning Kampinos milliy bogʻi UNESCO biosfera qoʻriqxonasi hisoblanadi.
Tarixi
tahrirIlk Oʻrta asrlarda bu hududda Mazoviya nomli qadimgi polyak qabilasi yashagan. X asrdan boshlab Polshaning tarkibiga kirgan. Płock 1079-yildan 1138-yilgacha Polshaning mintaqaviy poytaxti boʻlgan. Płockdagi Wzgórze Tumskie ('Sobor tepaligi') – Płock qal’asi va 1075-yilda tashkil topgan Polshaning eng qadimiy yepiskopliklaridan biri boʻlgan katolik sobori joylashgan hudud hisobalanadi. U yerda bir qancha polyak monarxlarining sarkofaglari bor va ushbu hudud Polshaning tarixiy yodgorliklari roʻyxatiga kiritilgan[10]. Keyinchalik, Płock, Varshava va Czersk Piastlar sulolasining oʻrta asrlardagi knyazlik qarorgohi boʻlgan.
1505-yilda Radomda Seym (Polsha parlamenti) sessiyasi boʻlib oʻtgan va unda Nihil novi qonuni qabul qilingan. XVI asrda esa Varshavada bir necha Seym sessiyalari boʻlib oʻtgan[11]. Keyinroq, 1596-yilda qirol Sigismund III Vasa Polsha poytaxtini Krakovdan Varshavaga koʻchirdi.
XVIII asrning oxiridagi Polsha parchalanganidan soʻng bu hudud mustamlaka hukmronligiga qarshi bir necha qoʻzgʻolonlarga guvoh boʻlgan. Bular 1794-yilgi Kościuszko qo‘zg‘oloni, 1830–1831-yillardagi Noyabr qoʻzgʻoloni va 1863–1864-yillardagi Yanvar qoʻzgʻoloni.
Ikki jahon urushi oraligʻida bu hudud qayta tiklangan mustaqil Polsha davatining bir qismi boʻlgan. 1920-yilda bu hudud Sovet Rossiyasi tomonidan bosib olingan. Ammo Polsha Varshava jangidagi gʻalaba tufayli oʻz mustaqilligini saqlab qolgan. Hozirgi kunda viloyatning janubiy qismi tez suratlarda sanoatlashib, Polshaning Markaziy Sanoat mintaqasining bir qismiga aylangan.
Ikkinchi jahon urushi davrida bu hudud Germaniya tomonidan bosib olingan, bosqinchilar bu yerda polyaklar va yahudiylarga nisbatan genotsid siyosatini olib borgan. Hududda aholining majburan koʻchirilishi, tinch aholi va harbiy asirlarning qirgʻinlari amalga oshirilgan. Jumladan bunday qirgʻinlar Ciepielów, Śladów, Zakroczym, Ostrów Mazowiecka, Palmiry, Firlej, Ochota va Wolada sodir etilgan. Germaniya koʻplab qamoqxonalar, majburiy mehnat lagerlari va taxminan 700 000–900 000 odam oʻldirilgan Treblinka qirgʻin lagerini hamda polyak, italyan, fransuz, sovet va ruminiyalik harbiy asirlar uchun bir nechta lagerlarni boshqargan[12].
Mazoviya viloyati 1999-yil 1-yanvarda, Polshaning 1998-yilda qabul qilingan mahalliy boshqaruv islohoti natijasida, sobiq Varshava, Płock, Ciechanów, Ostrołęka, Siedlce va Radom viloyatlaridan tashkil topgan.
Maʼmuriy boʼlinishi
tahrirMazoviya voyevodaligi 42 okrugga boʻlingan, shu jumladan beshta shahar okruglari va 37 ta quruqlik okruglari. Ular 314 ta gmina (munitsipalitet) ga boʻlinadi, ular 85 ta shahar gminasini oʻz ichiga oladi.
- Pastdagi jadvalda belgilangan okruglar raqamlar bilan tasvirlangan.
Xaritadagi raqam | Inglizcha va polyakcha nomlari | Hududi | Aholisi (2019) |
Markazi | Boshqa shaharlari | Barcha griminalari | |
(km²) | (sq mi) | ||||||
Shahar okruglar | |||||||
1 | Varshava Warszawa |
517 | 200 | 1,783,321 | 1 | ||
(2) | Ostrołęka | 29 | 11 | 52,071 | 1 | ||
(3) | Płock | 88 | 34 | 119,709 | 1 | ||
(4) | Radom | 112 | 43 | 212,230 | 1 | ||
(5) | Siedlce | 32 | 12 | 77,990 | 1 | ||
Qishloq okruglari | |||||||
2 | Ostrołęka okrugi powiat ostrołęcki |
2,099 | 810 | 88,717 | Ostrołęka * | Myszyniec | 11 |
3 | Płock okrugi powiat płocki |
1,799 | 695 | 110,987 | Płock * | Gąbin, Drobin, Wyszogród, Bodzanów | 15 |
4 | Radom okrugi powiat radomski |
1,530 | 591 | 152,190 | Radom * | Pionki, Iłża, Skaryszew, Jedlnia-Letnisko, Przytyk | 13 |
5 | Siedlce okrugi powiat siedlecki |
1,603 | 619 | 81,265 | Siedlce * | Mordy | 13 |
6 | Żuromin okrugi powiat żuromiński |
805 | 311 | 38,688 | Żuromin | Bieżuń, Lubowidz | 6 |
7 | Mława okrugi powiat mławski |
1,182 | 456 | 72,906 | Mława | 10 | |
8 | Przasnysz okrugi powiat przasnyski |
1,218 | 470 | 52,676 | Przasnysz | Chorzele | 7 |
9 | Ciechanów okrugi powiat ciechanowski |
1,063 | 410 | 89,460 | Ciechanów | Glinojeck | 9 |
10 | Sierpc okrugi powiat sierpecki |
853 | 329 | 52,077 | Sierpc | 7 | |
11 | Maków okrugi powiat makowski |
1,065 | 411 | 45,076 | Maków Mazowiecki | Różan | 10 |
12 | Ostrów Mazowiecka okrugi powiat ostrowski |
1,218 | 470 | 72,558 | Ostrów Mazowiecka | Brok | 11 |
13 | Płońsk okrugi powiat płoński |
1,384 | 534 | 87,183 | Płońsk | Raciąż, Sochocin, Nowe Miasto, Czerwińsk nad Wisłą | 12 |
14 | Pułtusk okrugi powiat pułtuski |
829 | 320 | 51,862 | Pułtusk | 7 | |
15 | Wyszków okrugi powiat wyszkowski |
876 | 338 | 74,094 | Wyszków | 6 | |
16 | Gostynin okrugi powiat gostyniński |
616 | 238 | 45,060 | Gostynin | Sanniki | 5 |
17 | Nowy Dwór okrugi powiat nowodworski |
692 | 267 | 79,256 | Nowy Dwór Mazowiecki | Nasielsk, Zakroczym | 6 |
18 | Legionowo okrugi powiat legionowski |
390 | 151 | 117,751 | Legionowo | Serock | 5 |
19 | Wołomin okrugi powiat wołomiński |
955 | 369 | 247,288 | Wołomin | Ząbki, Marki, Kobyłka, Zielonka, Radzymin, Tłuszcz, Jadów | 12 |
20 | Węgrów okrugi powiat węgrowski |
1,219 | 471 | 66,037 | Węgrów | Łochów | 9 |
21 | Sokołów okrugi powiat sokołowski |
1,131 | 437 | 53,992 | Sokołów Podlaski | Kosów Lacki | 9 |
22 | Sochaczew okrugi powiat sochaczewski |
731 | 282 | 85,024 | Sochaczew | 8 | |
23 | Warsaw West okrugi powiat warszawski zachodni |
533 | 206 | 117,783 | Ożarów Mazowiecki | Łomianki, Błonie | 7 |
24 | Mińsk okrugi powiat miński |
1,164 | 449 | 154,054 | Mińsk Mazowiecki | Sulejówek, Halinów, Kałuszyn, Mrozy, Siennica, Cegłów, Dobre, Latowicz | 13 |
25 | Łosice okrugi powiat łosicki |
772 | 298 | 30,895 | Łosice | 6 | |
26 | Żyrardów okrugi powiat żyrardowski |
533 | 206 | 75,787 | Żyrardów | Mszczonów, Wiskitki | 5 |
27 | Grodzisk Mazowiecki okrugi powiat grodziski |
367 | 142 | 94,962 | Grodzisk Mazowiecki | Milanówek, Podkowa Leśna | 6 |
28 | Pruszków okrugi powiat pruszkowski |
246 | 95 | 165,039 | Pruszków | Piastów, Brwinów | 6 |
29 | Piaseczno okrugi powiat piaseczyński |
621 | 240 | 186,460 | Piaseczno | Konstancin-Jeziorna, Góra Kalwaria, Tarczyn | 6 |
30 | Otwock okrugi powiat otwocki |
615 | 237 | 124,241 | Otwock | Józefów, Karczew, Osieck | 8 |
31 | Grójec okrugi powiat grójecki |
1,269 | 490 | 98,334 | Grójec | Warka, Nowe Miasto nad Pilicą, Mogielnica | 10 |
32 | Garwolin okrugi powiat garwoliński |
1,284 | 496 | 108,909 | Garwolin | Łaskarzew, Pilawa, Żelechów, Maciejowice | 14 |
33 | Białobrzegi okrugi powiat białobrzeski |
639 | 247 | 33,524 | Białobrzegi | Wyśmierzyce | 6 |
34 | Kozienice okrugi powiat kozienicki |
917 | 354 | 60,253 | Kozienice | Magnuszew, Głowaczów | 7 |
35 | Przysucha okrugi powiat przysuski |
801 | 309 | 41,721 | Przysucha | Odrzywół, Gielniów | 8 |
36 | Zwoleń okrugi powiat zwoleński |
571 | 220 | 36,222 | Zwoleń | 5 | |
37 | Szydłowiec okrugi powiat szydłowiecki |
452 | 175 | 39,766 | Szydłowiec | Jastrząb | 5 |
38 | Lipsko okrugi powiat lipski |
748 | 289 | 34,028 | Lipsko | Solec nad Wisłą, Sienno, Ciepielów | 6 |
* seat not part of the county |
Shaharlar va kichik shaharchalar
tahrirVoyevodalik 10ta shahar va 78ta shaharchani oʻz ichiga oladi. Pastda ular aholi sonining kamayish tartibida keltirilgan (2019-yilgi rasmiy maʼlumotlarga koʻra):[1]
Yil | Aholi | ±% |
---|---|---|
1988 | 4 997 845 | — |
2002 | 5 124 018 | +2.5% |
2011 | 5 268 660 | +2.8% |
2021 | 5 514 699 | +4.7% |
Manba: pop-stat.mashke.org[13] |
- Varshava (1,783,321)
- Radom (212,230)
- Płock (119,709)
- Siedlce (77,990)
- Pruszków (62,076)
- Legionowo (54,049)
- Ostrołęka (52,071)
- Otwock (44,827)
- Ciechanów (44,118)
- Żyrardów (39,896)
Shaharchalar:
- Piaseczno (48,286)
- Mińsk Mazowiecki (40,836)
- Ząbki (37,219)
- Wołomin (37,082)
- Sochaczew (36,327)
- Marki (34,679)
- Grodzisk Mazowiecki (31,782)
- Mława (31,241)
- Nowy Dwór Mazowiecki (28,649)
- Wyszków (26,905)
- Kobyłka (24,096)
- Piastów (22,619)
- Ostrów Mazowiecka (22,489)
- Płońsk (22,130)
- Józefów (20,698)
- Milanówek (20,698)
- Sulejówek (19,766)
- Pułtusk (19,432)
- Sokołów Podlaski (18,946)
- Gostynin (18,588)
- Pionki (18,269)
- Sierpc (17,994)
- Zielonka (17,588)
- Garwolin (17,501)
- Przasnysz (17,264)
- Kozienice (17,208)
- Konstancin-Jeziorna (17,023)
- Łomianki (17,022)
- Grójec (16,745)
- Brwinów (13,601)
- Radzymin (13,005)
- Węgrów (12,628)
- Błonie (12,261)
- Góra Kalwaria (12,040)
- Warka (11,948)
- Szydłowiec (11,736)
- Ożarów Mazowiecki (11,719)
- Karczew (9,856)
- Maków Mazowiecki (9,776)
- Żuromin (8,867)
- Tłuszcz (8,156)
- Nasielsk (7,702)
- Zwoleń (7,698)
- Łosice (7,049)
- Białobrzegi (6,951)
- Łochów (6,825)
- Mszczonów (6,376)
- Przysucha (5,818)
- Lipsko (5,501)
- Łaskarzew (4,840)
- Iłża (4,733)
- Pilawa (4,578)
- Serock (4,506)
- Raciąż (4,384)
- Skaryszew (4,371)
- Gąbin (4,125)
- Tarczyn (4,116)
- Żelechów (3,988)
- Podkowa Leśna (3,851)
- Nowe Miasto nad Pilicą (3,755)
- Halinów (3,739)
- Mrozy (3,574)
- Myszyniec (3,408)
- Zakroczym (3,196)
- Chorzele (3,088)
- Glinojeck (3,019)
- Kałuszyn (2,899)
- Drobin (2,872)
- Różan (2,709)
- Wyszogród (2,601)
- Mogielnica (2,253)
- Kosów Lacki (2,089)
- Sanniki (1,961)
- Brok (1,941)
- Bieżuń (1,846)
- Mordy (1,788)
- Lubowidz (1,684)
- Wyśmierzyce (885)
- Jedlnia-Letnisko
- Siennica
- Cegłów
- Sochocin
- Dobre
- Nowe Miasto
- Wiskitki
- Maciejowice
- Latowicz
- Magnuszew
- Bodzanów
- Osieck
- Czerwińsk nad Wisłą
- Jastrząb
- Odrzywół
- Solec nad Wisłą
- Jadów
- Sienno
- Przytyk
- Głowaczów
- Gielniów
- Ciepielów
-
Varshava – Polsha poytaxti.
-
Radom – Kichik Polshaning tarixiy qismi.
-
Plock Masoviyaning tarixiy poytaxti va sobiq Polsha markazi.
-
Siedlce – Kichik Polshaning tarixiy qismi.
-
Pruszków Varshava metropolitan hududining bir qismi.
-
Legionowo provinsiyadagi eng yosh shaharlardan biri.
-
Ostrołęka Kurpi – etnomadaniy mintaqasining bir qismi.
-
Ciechanów – sobiq qirollik shahri.
-
Mińsk Mazowiecki – Varshava Metropoliten hududining bir qismi.
-
Żyrardów – voyevodalikning eng yosh shaharlaridan biri, 1830-yilda tashkil etilgan.
-
Pułtusk – Polshaning eng qadimiy shaharlaridan biri.
Siyosati
tahrirMazoviya voyevodaligi hukumatini Polsha Bosh vaziri tomonidan tayinlanadigan provinsiya voyevodi (gubernatori) boshqaradi. Keyin voyevodga oʻz vazifalarini bajarishda voyevodalikning marshali yordam beradi, u voyevodeylik ijroiya organi uchun tayinlangan maʼruzachi boʻlib, sejmik (provinsiya majlisi) tomonidan saylanadi. Mazoviyaning hozirgi voyevodi Konstanty Radziwiłł hisoblanadi.
Mazoviya Sejmi 51 aʼzodan iborat.
Voyevodlar
tahrirMuddat boshlanishi | Muddat tugashi | Voyevod | Partiya | Boshqa yuqori lavozimlari | |
---|---|---|---|---|---|
1999-yil 1-yanvar[14] | 2001-yil 20-oktyabr | Antoni Pietkiewicz | AWS | Voivode of Kalisz (1990–1991) | |
2001-yil 21-oktyabr[15] | 2006-yil 10-yanvar | Leszek Mizieliński | SLD | Masovian vice-marshal (1998–2001) | |
2006-yil 10-yanvar[16] | 2007-yil 17-yanvar | Tomasz Koziński | PiS | Mayor of Praga-Południe (2002–2006) | |
2007-yil 18-yanvar[17] | 2007-yil 1-fevral | Wojciech Dąbrowski | PiS | Mayor of Żoliborz (2004–2006) | |
2007-yil 15-fevral[18] | 2007-yil 29-noyabr | Jacek Sasin | PiS | Deputy PM (since 2019), MP (since 2011) | |
2007-yil 29-noyabr[19] | 2015-yil 8-dekabr | Jacek Kozłowski | PO | Vice-Chairman of Poland 2050 | |
2015-yil 8-dekabr | 2019-yil 11-noyabr | Zdzisław Sipiera | PiS | Mayor of Wola (2005–2006), MP (2019–2023) | |
2019-yil 25-noyabr | 2023-yil 31-mart | Konstanty Radziwiłł | PiS | Minister of Health (2015–2018), MP (2015–2019) | |
2023-yil 31-mart | 2023-yil 13-dekabr | Tobiasz Bocheński | PiS | Łódź Voivode (2019-2023) | |
2023-yil 13-dekabr | Amalda | Mariusz Frankowski | PO | Marshallik mahkamasida Mazoviya Voyevodaligi strategiyasi va mintaqaviy rivojlanish boʻyicha direktor oʻrinbosari (2007-2011)
Varshava shahar kengashi raisi (2018-2023) |
Qoʻriqlanadigan hududlar
tahrirQoʻriqlanadigan hududlarga bir Milliy Bogʻ va toʻqqizta landshaft bogʻlari kiradi. Ular quyida keltirilgan:
Kampinos milliy bogʻi (UNESCO tomonidan biosfera qoʻriqxonasi deb belgilangan)
Bolimów landshaft bogʻi (qisman Łódź voyevodaligida joylashgan)
Brudzeń landshaft bogʻi
Bug landshaft bogʻi
Chojnów landshaft bogʻi
Górzno-Lidzbark landshaft bogʻi (qisman Kuyaviya-Pomeraniya va Varmiya-Mazuriya voyevodaliklarida joylashgan)
Gostynin-Włocławek landshaft bogʻi (qisman Kuyaviya-Pomeraniya voyevodaligida joylashgan)
Kozienice landshaft bogʻi
Mazoviya landshaft bogʻi
Podlaskie Bug daryosi darasi landshaft bogʻi (qisman Lublin voyevodaligida joylashgan)
Tarixiy shakllanishi
tahrirMazoviya voyevodaligi (1526–1795)
tahrirMazoviya voyevodaligi, 1526–1795-yillarda (polyakcha: Województwo Mazowieckie) Polsha Qirolligi va Polsha-Litva Hamdoʻstligining maʼmuriy hududi boʻlgan. XV asrdan Polsha-Litva Hamdoʻstligi parchalanishigacha (1795) mavjud boʻlgan. Mazoviya viloyati Płock va Rava voyevodaligi bilan birgalikda Mazoviya provinsiyasini (prowincja) tashkil qilgan.
Mazoviya voyevodaligi (1816–1837)
tahrirMazoviya voyevodaligi Kongress Polshasining voyevodaliklaridan biri boʻlgan. U Varshava departamentidan tashkil topgan va keyinchalik Mazoviya gubernatorligiga aylantirilgan.
Transport vositalari
tahrirUchta yirik xalqaro avtomobil yoʻli voyevodalik orqali oʻtadi: Kork–Berlin–Poznan–Varshava–Minsk–Moskva–Omsk (Yevropa yo'li E30), Praga–Vrotslav–Varshava–Bialystok–Helsinki (E67) va Pskov–Gdansk–Varshava–Krakov–Budapesht (E77).
Hozirda hududda avtomagistral mavjud boʻlib, A2 avtomagistrali mintaqani, shu bilan birga poytaxtni, Yevropaning qolgan qismi bilan bogʻlaydi. Ushbu avtomagistral voyevodalik orqali gʻarbdan sharqqa oʻtib, uni Belarus va Germaniya bilan bogʻlaydi. Biroq, Polshani Belarus bilan bogʻlash uchun Varshavaning sharqiy qismida A2 hali qurilmagan. S7 tezkor yoʻli Polshaning shimolidan janubga oʻtib, Varshava orqali oʻtadi, S8 esa Varshavani qoʻshni shimoliy-sharqiy viloyatdagi Bialystok bilan bogʻlaydi, shuningdek, u Litvagacha boradigan Via Baltica yoʻlining bir qismini tashkil etadi va janubi-gʻarbdagi Vrotslavga ham olib boradi. S17 esa Varshavani janubi-sharqda joylashgan Lublin bilan va undan keyin Ukrainaga bogʻlash uchun qurilmoqda.
Mintaqada faoliyat yurituvchi ikki asosiy temir yoʻl tashuvchisi – mintaqaviy Koleje Mazowieckie va milliy PKP Intercity. Polshadagi eng band oʻnta temir yoʻl stansiyasidan uchtasi voyevodalikda joylashgan: Warszawa Centralna, Warszawa Wschodnia, Warszawa Zachodnia[20].
Mintaqadagi asosiy xalqaro aeroport bu Varshava Frederik Shopin aeroporti hisoblanadi.
Iqtisodiyoti
tahrirMazoviya voyevodaligi Polshaning eng boy viloyati hisoblanadi. Viloyatning yalpi ichki mahsuloti (YaIM) 2021-yilda 596 milliard zlotiyni tashkil etib, Polsha iqtisodiyotining 22.8% ini tashkil etdi. Xarid qobiliyatiga moslashtirilgan aholi jon boshiga toʻgʻri keladigan YaIM oʻsha yili taxminan 123 000 zlotiyga teng boʻlgan[21].
Ishsizlik
tahrirIshsizlik darajasi 2017-yilda 4.8% ni tashkil etgan va bu milliy va Yevropa oʻrtacha koʻrsatkichidan yuqori boʻlgan[22].
Year | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ishsizlik darajasi (%) |
12.3 | 9.1 | 6.0 | 6.0 | 7.4 | 7.9 | 8.0 | 8.0 | 7.2 | 6.4 | 5.5 | 4.8 |
Turizmi va Manzaralari
tahrirVoyevodalikning eng mashhur turistik manzili poytaxt Varshava shahri boʻlib, uning Eski Shahar va Qirollik Qal’asi UNESCOning Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan va Polshaning tarixiy yodgorligi hisoblanadi[23]. Varshavadagi boshqa tarixiy yodgorliklarga Qirollik yoʻli, bir nechta saroylar va bogʻlar kiradi, jumladan, eng mashhurlari Łazienki saroyi va Wilanów saroyi, shuningdek, Varshava Suv filtrlari.
Boshqa tarixiy shaharlar qatoriga eski markazlari va bogʻlari boʻlgan Radom, Yevropaning eng uzun toshli bozori boʻlgan Pułtusk va Polshaning sobiq oʻrta asr poytaxti boʻlgan Płock kiradi. Uning Eski Shahar va Wzgórze Tumskie („Sobor tepaligi“) Płock qal'asi va Płock soborini oʻz ichiga oladi, bu yerda Polshaning bir qancha monarxlarining sarkofaglari joylashgan.
Voyevodalikda bir nechta oʻrta asrlarga oid qal’alar mavjud, jumladan Ciechanów, Czersk, Liw, Płock qal’alari va koʻplab saroylar, jumladan, Otwock Wielki, Guzów, Radziejowice, Krubki-Górki, Sanniki, Korczew va Varshavadagi boshqa saroylar. Cherkov yodgorliklari orasida Płockdagi Mariavit cherkovining markazi boʻlgan Mercy va Charity ibodatxonasi, Polshadagi eng yaxshi saqlangan Romanesk cherkovlaridan biri Czerwińsk nad Wisłądagi Abbey cherkovi va gotika-renessans uslubidagi mustahkamlangan Brochówdagi avliyo Roch, Avliyo Ioann Baptisti cherkovi va Fryderik Chopinning choʻqintirish joyi bor. Otwock, Józefów va Varshavada mahalliy Świdermajer arxitektura uslubi mavjud. Shuningdek, Modlin qal’asi va Varshava qal’asi ham mavjud.
Voyevodalikdagi yagona kurort shahar Konstancin-Jeziorna hisoblanadi.
Zelazowa Wolada va Varshavada Fryderyk Chopin va kimyogar Marie Curie'ning tugʻilgan joylarida ularga bagʻishlangan muzeylar mavjud. Varshavada Fryderyk Chopin muzeyi ham mavjud. Mashhur Uygʻonish davri shoiri Yan Koxanovskiyga bagʻishlangan muzey Czarnolasda joylashgan. Opinogóra Górnadagi Krasiński saroyida Romantizm muzeyi joylashgan.
Ikkinchi jahon urushiga bagʻishlangan koʻplab yodgorliklar, jumladan, natsistlarning polyaklarni ommaviy qirgʻin yodgorliklari, Palmiry va Holokost yodgorliklari, shuningdek, sobiq natsistlar Germaniyasining Treblinka qirgʻin lageri, Varshavadagi Pawiak qamoqxonasi va Pruszkówdagi Dulag 121 lageri joylashgan.
Sport
tahrirFutbol, gandbol, voleybol va basketbol voyevodalikda eng koʻp qiziqish uygʻotadigan sport turlari hisoblanadi. Muvaffaqiyatli klublarga futbol va basketbolda „Legiya Varshava“ va „Poloniya Varshava“, gandbolda esa „Visla Plock“ kiradi.
Hudud tashkil etilgandan beri bir qator yirik xalqaro sport musobaqalariga mezbonlik qilgan, jumladan: 2002-yilgi ogʻir atletika bo‘yicha jahon chempionati, 2003-yilgi konkida uchish bo‘yicha jahon chempionati, 2009-yilgi velosport bo‘yicha jahon chempionati, YevroBasket 2009, UEFA Yevro 2012, 2014-yilgi voleybol bo‘yicha erkaklar o‘rtasidagi jahon chempionati, Voleybol boʻyicha 2017-yilgi Yevropa chempionati, 2018-yilgi erkaklar voleybol klublari o‘rtasidagi jahon chempionati, 2019-yilgi velosport bo‘yicha jahon chempionati, 2023-yilgi gandbol bo‘yicha jahon chempionati va boshqalar.
Dunyodagi ikkinchi eng chuqur suzish havzasi Mszczonów shahrida joylashgan.
Hudud Polsha poytaxti — Varshavani va Polshaning oʻrta asrlardagi sobiq poytaxtlaridan biri — Plokni oʻz ichiga oladi.
XVII asrda Varshava, Raciąż, Sierpc and Zakroczymda katta shotland jamoalari mavjud boʻlgan, shuningdek, Iłża, Jedlińsk, Radom, Skrzynno, Szydłowiec va Węgrówda ham kichik jamoalar boʻlgan.
Krasiniec qishlogʻi urushlar orasidagi davrda Polshadagi yagona Qalmiq jamoasining yashash joyi boʻlgan.
Galereya
tahrir-
Płock Sobori, Polsha monarxlari dafn etilgan joy
-
Varshavadagi Wilanów qasri
-
Radomdagi Avliyo Yekaterina cherkovi
-
Otwock Wielkidagi qasr
-
Szydłowiec shahar maʼmuriyiyati
-
Varshavadagi Łyszkiewicz xonadoni, Marie Curie tugʻilgan joy, hozirda Nobel mukofoti sovrindorining muzeyi
-
Żelazowa Woladagi Frédéric Chopinning tug‘ilgan joyi, hozirda bastakorning muzeyi
-
Czerwińsk nad Wisłą'dagi Abbey cherkovi
Manbalar
tahrir- ↑ 1,0 1,1 1,2 GUS „Population. Size and structure and vital statistics in Poland by territorial division in 2019. As of 30th June“ (en). stat.gov.pl. 2021-yil 19-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 11-sentyabr.
- ↑ „EU regions by GDP, Eurostat“. Qaraldi: 2023-yil 18-sentyabr.
- ↑ „Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab“ (en). hdi.globaldatalab.org. Qaraldi: 2018-yil 13-sentyabr.
- ↑ „Mazowieckie Province“. Archiwum Mazowieckie. Qaraldi: 2024-yil 5-iyun.
- ↑ „MAZOVIA heart of Poland“. Mazowieckie Voivodeship. Qaraldi: 2024-yil 5-iyun.
- ↑ Viloyat nomining „Mazowsze“ nomidan olingan boshqa inglizcha tarjimasi „Mazowsze vodiysi“ yoki „Mazowsze viloyati“ variantlaridir.
- ↑ Zych, Maciej. List of English names of major geographical features situated in the territory of the Republic of Poland. United Nations Group of Experts on Geographical Names, 9 March 2023. Qaraldi: 2024-yil 6-iyun.
- ↑ 8,0 8,1 „WHY WARSAW? - Aquatherm Warsaw“. Qaraldi: 2017-yil 10-aprel.
- ↑ Internet, JSK „Mazowieckie Province“. 2019-yil 30-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 10-aprel.
- ↑ Andoza:Cite Polish law
- ↑ Konopczyński, Władysław. Chronologia sejmów polskich 1493–1793 (pl). Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1948 — 133, 136, 139–140-bet.
- ↑ Megargee, Geoffrey P.; Overmans, Rüdiger; Vogt, Wolfgang. The United States Holocaust Memorial Museum Encyclopedia of Camps and Ghettos 1933–1945. Volume IV. Indiana University Press, United States Holocaust Memorial Museum, 2022 — 224, 314, 328–329, 371, 373-bet. ISBN 978-0-253-06089-1.
- ↑ „Division of Poland“ (2024-yil 3-aprel).
- ↑ „Bez lubuskiego i świętokrzyskiego - Archiwum Rzeczpospolitej“. archiwum.rp.pl. Qaraldi: 2022-yil 3-may.
- ↑ Redakcja „Zmarł Leszek Mizieliński, były wojewoda mazowiecki“ (pl-PL). Echo Dnia Radomskie (2017-yil 16-yanvar). Qaraldi: 2022-yil 3-may.
- ↑ „Tomasz Koziński Radny m.st. Warszawy“ (pl-PL). um.warszawa.pl. 2022-yil 9-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 3-may.
- ↑ „Wprost: Dąbrowski jeździł pijany na rowerze“ (pl). Serwis Samorządowy PAP. Qaraldi: 2022-yil 3-may.
- ↑ „Jacek Sasin“. businessinsider.com.pl. Qaraldi: 2022-yil 3-may.
- ↑ Polska, Grupa Wirtualna „Jacek Kozłowski ponownie wojewodą mazowieckim“ (pl-PL). www.money.pl. Qaraldi: 2022-yil 3-may.
- ↑ „Wymiana pasażerska na stacjach“ (pl). Portal statystyczny UTK. 2022-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 19-may.
- ↑ „Oto gdzie powstaje polski PKB. Najszybciej rozwija się Pomorze“ (pl). Businessinsider (2022-yil 30-dekabr). Qaraldi: 2023-yil 5-dekabr.
- ↑ „Regional Unemployment by NUTS2 Region“. Eurostat.
- ↑ Andoza:Cite Polish law