Mixail Gerasimov
Mixail Mixaylovich Gerasimov 1907.2(15).9, Peterburg – 1970.21.7, Moskva – antropolog, arxeolog va haykaltarosh; odamning kalla suyagi asosida qiyofasini tiklash ilmiy maktabi asoschisi. Tarix fanlari dri (1956). Oʻrta Osiyoga uyushtirilgan arxeologik ekspeditsiyalarda qatnashgan. Sibirdagi Malta, Surxondaryo viloyatidagi Machay gori, Teshiktosh gori, Toshkent viloyatidagi Obirahmat gʻori kabi ibtidoiy makonlarni tekshirgan. G. oʻzi ishlab chiqqan usul bilan qad. odamlar (pitekantrop, sinantrop, neandertal) qiyofasi (mas, Teshiktosh gʻoridan topilgan mustye odami yuz tuzilishi)ni va bir necha tarixiy shaxslar (Yaroslav Mudriy, Ivan Grozniy, Amir Temur, Ibn Sino, Rudakiy, Shiller, Shohrux, Ulugʻbek va b.) haykal-portretini yaratgan[1].
| Mixail Gerasimov | |
|---|---|
| Tavalludi |
2-sentyabr (15-sentyabr) 1907-yil Sankt Peterburg, Rossiya imperiyasi |
| Vafoti |
21-iyul 1970-yil Moskva, RSFSR |
| Fuqaroligi |
 SSSR |
| Sohasi | Antropologiya, arxeologiya |
| Ish joylari | Rossiya FA Etnografiya instituti |
| Taʼlimi | Irkutsk davlat universiteti |
| Ilmiy darajasi | Tarix fanlari doktori (1956) |
| Ilmiy unvoni | Professor |
| Mukofotlari |
   |
Biografiyasi tahrir
1907-yil 2(15)-sentyabrda Sankt-Peterburgda shifokor oilasida tugʻilgan. Bolalik va oʻsmirlik yillarini Irkutskda oʻtkazgan. 11 yoshidan boshlab Gerasimov arxeologik qazishmalarda – Verxolenskaya Gora (Irkutsk chekkasi) ekspeditsiyasida qatnashgan. 13 yoshidan boshlab Irkutsk universitetining tibbiyot fakultetining anatomik muzeyida ishlaydi, oʻlikxonada koʻp vaqt oʻtkazadi, yuzning yumshoq toʻqimalari va bosh suyaklari oʻrtasidagi aloqalarni oʻrganadi. Gerasimov Irkutskda tosh davri odamlarining qabrlarini birinchi marta 14 yoshida, ikkinchisini 17 yoshida ochgan[2]. U B. E. Petrini oʻzining ustozi hisoblagan.
18 yoshida Mixail Gerasimov Irkutskdagi paleolit davrining qazishma ishlari boʻyicha oʻzining birinchi ilmiy maqolasini nashr etgan.
1928-yilda Gerasimov oʻlkashunoslik muzeyi xodimi sifatida Malta qishlogʻiga (Irkutsk viloyati) keladi. Hududda mahalliy aholi tomonidan biroz oldin mamont tishini topilgan edi. Gerasimov olib borgan tadqiqot ishlari Maltaning dunyoga mashhur paleolit davri manzilgohi sifatida kashf qilinishiga olib keldi.
1931—1936-yillarda va 1959-yillarda u Buryatiyaning Kabanskiy tumanidagi Fofanovo qishlogʻi yaqinidagi Fofanovskiy qabristonini oʻrgandi.
Mixail Gerasimov 1939—1945-yillarda Samarqandda yashab ijod qilgan. Goʻri Amirdagi Temuriylar qabrlarini ochib tekshirishgan ekspeditsiya tarkibida boʻlgan[3]. 1941-yil iyundan boshlab u bir qator tarixiy shaxslar: Amir Temur, Shohruh, Mironshoh, Ulugʻbek, Muhammad Sulton va boshqalarning haykaltarosh sifatida portretlarini yaratgan[4].
1944-yilda Gerasimov oilasi bilan Moskvaga koʻchib oʻtadi. Moddiy madaniyat tarixi institutida ishlagan. Gerasimov oʻz sohasi boʻyicha quyidagicha fikr bildirgan:
„Qadimgi odamning qiyofasini tiklash imkoniyati haqidagi g'oya menda juda uzoq vaqt oldin paydo bo'lgan. Amalga oshirish ko'p yillik tayyorgarlikni talab qildi, chunki men mustaqil ravishda bosh suyagidan yuzni tiklash texnikasini ishlab chiqishim kerak edi. Arxeologik ishim bilan parallel ravishda men antropologik materiallarni o'rgandim, kalla suyaklarni ajratdim, mushak qoplamining qalinligini o'lchadim ... Antropologlarga o'z ishimni taklif qilishga jur'at etgunimcha ko'p vaqt o'tdi“.
1966-yildan boshlab „Toʻrtlamchi davrni oʻrganish komissiyasining byulleteni“ jurnalining tahririyat hay’atida ishlagan.
Mixail Gerasimov haykaltarosh antropolog sifatida tarixiy shaxslarning 200 dan ortiq portretlarini yaratgan, shu jumladan: Amir Temur, Ivan IV Dahliz, Ulugʻbek, F. F. Ushakov, Yaroslav Vladimirovich Mudriy, Andrey Yuryevich Bogolyubskiy va boshqalar.
1970-yil 21-iyulda Moskvada vafot etgan. U Novodevichy qabristoniga dafn etilgan[5].
Oilasi tahrir
Xotini – Tamara Sergeevna Van der Bellen (1911-2000), stenograf[6]. Qizlari:
- Margarita Mixaylovna Gerasimova, antropolog[7].
- Kseniya Mixaylovna Gerasimova, filolog.
- Tatyana Mixaylovna Gerasimova (1939-2003), fransuz tili oʻqituvchisi.
- Toshkentda evakuatsiya paytida yana bir qiz asrab olgan[8].
Manbalar tahrir
- ↑ "Gerasimov Mixail Mixaylovich" OʻzME. G-harfi[sayt ishlamaydi] Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
- ↑ Antropolog Mixail Gerasimov // Irkipediya
- ↑ Милана Милана. „Тайна гробницы Тимура Проклятие Тамерлана“ (ru). YouTube. 2020-yil 18-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 5-yanvar.
- ↑ „Список известных личностей, связанных с Самаркандом“. Qaraldi: 2011-yil 19-aprel.
- ↑ Новодевичье кладбище, Novaya territoriya. Kolumbariy, 124 seksiya .
- ↑ Batarshev A. Neojidannie vstrechi
- ↑ M. M. Gerasimova – o jizni, ob otse, ob antropologii[sayt ishlamaydi]
- ↑ „Как Михаил Герасимов возвращал лица тиранам и героям / Редакция“ (ru-RU). Qaraldi: 2023-yil 18-sentyabr.
| Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |
 |