Sovet Ittifoqi kubogi
Sovet Ittifoqi kubogi yoki SSSR kubogi (ruscha: Кубок СССР),[lower-alpha 1]) – Sovet Ittifoqi futbol federatsiyasi tomonidan oʻtkaziladigan Sovet Ittifoqidagi birinchi futbol kubogi musobaqasi boʻlgan. Turnirning 1991/1992-yilgi mavsumi Sovet/MDH kubogi (ruscha: Кубок СССР—СНГ) nomi bilan tanilgan. Turnir biita oʻyindan iborat va yakundan magʻlub jamoa turnir tark etadigan musoboqasi sifatida Butunittifoq ligasi musobaqalariga parallel ravishda ikki davrali tizimda oʻtkazilgan.
 | |
| Tashkiliy organ | Sovet Ittifoqi futbol federatsiyasi |
|---|---|
| Asos solindi | 1936 |
| Bekor qilindi | 1992 |
| Hudud |
 SSSR (UEFA) |
| Jamoalar soni | 80 (1991–92) |
| Oxirgi chempionlar | Spartak Moskva (10-sovrin) |
| Eng muvaffaqiyatli klub(lar) | Spartak Moskva (10 ta sovrin) |
Musobaqa gʻolibi UEFA Kubogi Gʻoliblari Kubogiga yoʻllanma olgan, agar u Yevropa kubogi yoʻllanmasini qoʻlga kiritmagan boʻlsa, oʻz navbatida finalchiga saralash yoʻllanmasini topshirgan boʻlsa. Agar jamoa UEFA Kubok Egalari Kubogini qoʻlga kiritsa va keyingi yili milliy liga kubogini qoʻlga kiritmasa, u yangi kubok sohibi bilan birga UEFA Kubok egalari kubogiga yoʻllanma olgan. UEFA kubogi gʻoliblari kubogidagi birinchi ishtirok 1965/1966-yillarda boʻlib oʻtgan, oʻshanda Kiyev „Dinamo“ 1964-yilgi Sovet kubogini qoʻlga kiritish uchun Yevropa musobaqasiga yoʻllanma olgan.
1991/1992-yilgi mavsum gʻolibi MDH, Mustaqil Davlatlar Hamdoʻstligi oʻrniga Rossiya Federatsiyasi vakili boʻlgan Yevropa musobaqalarida qatnashgan.
Format
tahrirMusobaqa formati doimiy ravishda oʻzgarib turgan. Musobaqaning 1936-yildagi birinchi nashri barcha raundlar davomida bir martalik turnir (aniqrogʻi toʻsatdan oʻlim turniri) edi. U 1936-yilgi split-mavsumning yozgi tanaffusida oʻynalgan. Turnir 128-turdan boshlab yetti turdan iborat boʻlgan.
Birinchi oʻzgarishlar 1938-yilgi Sovet Kubogida boʻlib oʻtgan, unda ishtirokchilar soni ortib borishi sababli dastlabki (saralash) bosqichi joriy etilgan. Musobaqa hali ham koʻproq qoʻshilgan (9 tagacha) raundlar bilan bitta yoʻllanmali turnir boʻlgan. Barcha ustalar jamoalari (Umumittifoq ligasi jamoalari) final bosqichidan boshlandi. Musobaqa raundlari liganing oʻyin taqvimida birinchi marta aralashtirildi. Final bosqichi 6 raunddan iborat boʻlgan.
1939-yilda tanlov kengaytirildi, chunki ishtirokchilar soni 6 baravar koʻpaygan. Dastlabki bosqich kengaytirildi va gʻoliblari Sovet Kubogiga yoʻllanma oladigan har bir ittifoq respublikasi uchun futbol boʻyicha respublika kubogini oʻz ichiga olgan.
1940-yilda musobaqa ikkiga boʻlingan. Liga jamoalari (A va B guruhlari) Butunittifoq sport qoʻmitasi kubogi uchun oʻynashi rejalashtirilgan boʻlsa, ligaga kirmaydigan jamoalar (respublika darajasi) alohida qavsda, gʻolib esa Butunittifoq sport qoʻmitasi kubogi uchun oʻynashi kerak edi. egasi. Ammo taqvim bilan bogʻliq muammolar tufayli Butunittifoq sport qoʻmitasi kubogi qoldirilgan va hech qachon oʻtkazilmagan.
1984-yilgacha Sovet Kubogi butun sovet futbolining „bahor“ – „kuz“ taqvimiga toʻgʻri kelgan boʻlsa, keyinchalik u „kuz“ – „bahor“ taqvimiga oʻzgarib, uni Yevropaning koʻp qismi bilan uygʻunlashtirdi.
1959—1960-yillarda tanlov ikki yil davomida oʻtkazildi. 1965-yildan 1968-yilgacha boʻlgan mavsumlar bir-birining ustiga chiqdi.
1968-yilgacha musobaqada asosiy turnir uchun saralash bosqichi boʻlgan „Zonal turnir“ deb nomlanuvchi bosqich mavjud edi. Oʻshandan beri turnir Butunittifoq musobaqasining professional klublari (magistrlar jamoalari) uchun (1 dan 3 gacha) cheklangan. 1957-yilgacha turnirda „jismoniy tarbiya jamoalari“ (Sovet „newsspeak“ (frazeologiya) noprofessional, havaskor jamoalar uchun) ishtirok etgan. 1957-yildan keyin jismoniy tarbiya jamoalari Sovet havaskorlar kubogi deb nomlanuvchi alohida musobaqada qatnashdilar. 1979-yildan 1982-yilgacha anʼanaviy bitta oʻyinni yoʻqotish formatida davom etadigan yaxshiroq jamoalar guruh bosqichi boʻlib oʻtdi[lower-alpha 2][1]. 1992-yilgi Sovet kubogi finali mustaqil Rossiyada Sovet Ittifoqi parchalanganidan keyin boʻlib oʻtgan[2][3][4][5][6].
Barcha turnirlar finali Moskvada bitta oʻyinda oʻtkazildi, ammo 1970-yillarning boshlarida taybrek sifatida penaltilar kiritilgunga qadar durang bilan yakunlangan baʼzi finallar takrorlanar edi. Taybreyk uchun penaltilar seriyasini joriy etish 1972-yilda FIFA tomonidan 1970-yilda qabul qilinganidan keyin amalga oshirilgan.
1955-yilgacha turnir finallari Lenin nomidagi Markaziy stadionga (hozirgi Lujniki) koʻchirilgandan soʻng „Dinamo“ markaziy stadionida oʻtkazilgan.
Kubok
tahrir
Kubokning oʻzi kumush ramkada badiiy ishlangan billur vazadir. Kubok toʻpi bilan toʻpli futbolchining bronza haykalchasi bilan bezatilgan. Qopqoq va poydevorda kubokni qoʻlga kiritgan jamoalarning nomi oʻyib yozilgan.
Kubokning balandligi 57 cm (22 in), ogʻirligi 6 kg (13 lb). 1992 yilda Moskvaning „Spartak“ klubi soʻnggi SSSR kubogini qoʻlga kiritgandan soʻng, kubok klubga abadiy berilgan.
Kubokning oʻzi oddiy Moskva savdo doʻkonida sotib olingan. Butunittifoq futbol boʻlimining birinchi raisi Aleksey Sokolov kichik koʻzani yaxshi koʻrdi va uni oʻtkazish mumkin boʻlgan kubok qilishga qaror qildi[7][8]. Oʻsha paytda Sovet Ittifoqidagi Devis kubogi haqida kam odam bilar edi va plagiat ayblovlari taʼrifiga koʻra kuzatilmasdi.
Butunittifoq jismoniy tarbiya va sport inspektori Morar bilan birgalikda Aleksey Sokolov kelajakdagi mukofotning eskizini yaratdi. Zargarlar poydevorga kumush oyoqlarini biriktirib, tepasida kichik teshikli qopqoq yasadilar[9]. U yerda ular ushbu oʻyinning ashaddiy muxlisi Raspevin tomonidan sovgʻa qilingan futbolchining haykalchasini oʻrnatdilar. Kubokning billur sandiqi SSSR gerbi bilan bezatilgan.
Final
tahririzoh:
- „Jamoalar“ ustunida yakuniy bosqichdagi ishtirokchilar soni (turnir mos ravishda) koʻrsatilgan. Yulduzcha (x*) boʻlganlar qoʻshimcha ishtirokchilar soni bilan dastlabki (saralash) bosqichi borligini bildiradi.
- 1990–91 va 1991–92 yilgi mavsumlarda (Sovet Ittifoqining parchalanishi) Sovet Ittifoqidagi siyosiy vaziyat tufayli Sovet Ittifoqi Futbol Federatsiyasi jamoalarni musobaqada qatnashish yoki qatnashmasligini tasdiqlamasdan nominal ravishda kiritdi. Sovet Ittifoqi asta-sekin parchalanib bordi va sobiq ittifoq respublikalari muvaffaqiyat qozondi, Sovet Ittifoqi Futbol Federatsiyasi esa „haqiqatni inkor etuvchi pozitsiyada“ qoldi. Masalan, 1990 yil yanvar oyidan boshlab Gruziya futbol federatsiyasi Sovet Ittifoqi futbol federatsiyasidan rasman ajralib chiqdi va uning barcha klublari Butunittifoq musobaqalarini tark etdi, shunga qaramay Sovet Ittifoqi futbol rasmiylari Gruziya jamoalarini Sovet Kubogiga qoʻyishda davom etdilar.
Umumiy statistika
tahrirKlub boʻyicha chiqish
tahrir| Jamoalar | Gʻoliblar | Ikkinchi oʻrinlar | Yarim finalchilar | Yillar gʻalaba qozongan |
|---|---|---|---|---|
 Spartak Moskva
|
10 | 5 | 7 | 1938, 1939, 1946, 1947, 1950, 1958, 1963, 1965, 1971, 1992 |
 Dinamo Kiyev
|
9 | 1 | 4 | 1954, 1964, 1966, 1974, 1978, 1982, 1985, 1987, 1990 |
| Torpedo Moskva
|
6 | 9 | 5 | 1949, 1952, 1960, 1968, 1972, 1986 |
| Dinamo Moskva
|
6 | 5 | 10 | 1937, 1953, 1967, 1970, 1977, 1984 |
| CSKA Moskva
|
5 | 3 | 11 | 1945, 1948, 1951, 1955, 1991 |
| Shaxtyor Donetsk
|
4 | 4 | 6 | 1961, 1962, 1980, 1983 |
 Dinamo Tbilisi
|
2 | 6 | 7 | 1976, 1979 |
 Ararat Yerevan
|
2 | 2 | 2 | 1973, 1975 |
| Lokomotiv Moskva
|
2 | 1 | 7 | 1936, 1957 |
| Zenit Leningrad
|
1 | 2 | 7 | 1944 |
| SKA Rostov-na-Donu
|
1 | 2 | 0 | 1981 |
| Metallist Kharkov
|
1 | 1 | 1 | 1988 |
| Karpaty Lvov
|
1 | 0 | 2 | 1969 |
| Dnepr Dnepropetrovsk
|
1 | 0 | 5 | 1989 |
| Krylya Sovetov Kuibyshev
|
0 | 2 | 2 | |
 Dinamo Minsk
|
0 | 2 | 2 | |
| Zaria Voroshilovgrad
|
0 | 2 | 1 | |
| Elektrik Leningrad
|
0 | 1 | 1 | |
| Kalinin city team
|
0 | 1 | 0 | |
| Znamia Truda Orekhovo-Zuyevo
|
0 | 1 | 0 | |
 Paxtakor Toshkent
|
0 | 1 | 0 | |
 Neftchi Baku
|
0 | 0 | 4 | |
| Dinamo Leningrad
|
0 | 0 | 3 | |
| Dinamo Toshkent
|
0 | 0 | 1 | |
| Rotor Volgograd
|
0 | 0 | 1 | |
| VSS Moscow
|
0 | 0 | 1 | |
| SKA Kiev
|
0 | 0 | 1 | |
| SKA Odessa
|
0 | 0 | 1 | |
| Admiralteyets Leningrad
|
0 | 0 | 1 | |
 Qayrat Olmaota
|
0 | 0 | 1 | |
| Chernomorets Odessa
|
0 | 0 | 1 | |
| Sokol Saratov
|
0 | 0 | 1 | |
| Sudostroitel Nikolayev
|
0 | 0 | 1 | |
| Iskra Smolensk
|
0 | 0 | 1 | |
| Tavriya Simferopol
|
0 | 0 | 1 | |
 Žalgiris Vilnius
|
0 | 0 | 1 | |
 Pomir Dushanbe
|
0 | 0 | 1 | |
| Fakel Voronezh
|
0 | 0 | 1 | |
| Jami | 51 | 51 | 102 |
Respublika boʻyicha natijalar
tahrir| Respublikalar | Gʻolib | Ikkinchi oʻrin | Yarim finalchilar | Gʻolib klublar |
|---|---|---|---|---|
| Rossiya SFSR
|
31 | 32 | 59 | Spartak Moskva (10), Dinamo Moskva (6), Torpedo Moskva (6), SSKA Moskva (5), Lokomotiv Moskva (2), Zenit Leningrad (1), SKA Rostov-na-Donu (1) |
| Ukraina SSR
|
16 | 8 | 24 | Dinamo Kiyev (9), Shaxtyor Donetsk (4), Metallist Kharkov (1), Karpaty Lvov (1), Dnepr Dnepropetrovsk (1) |
| Gruziya SSR
|
2 | 6 | 7 | Dinamo Tbilisi (2) |
| Armaniston SSR
|
2 | 2 | 2 | Ararat Yerevan (2) |
| Belarus SSR
|
0 | 2 | 2 | |
| Oʻzbekiston SSR
|
0 | 1 | 1 | |
| Ozarbayjon SSR
|
0 | 0 | 4 | |
| Kazakh SSR
|
0 | 0 | 1 | |
| Litva SSR
|
0 | 0 | 1 | |
| Tojikiston SSR
|
0 | 0 | 1 | |
| Jami | 51 | 51 | 102 |
Eng yaxshi murabbiylar
tahrir
| Oʻrin | Ism | Medallar | Chempion klublar | |
|---|---|---|---|---|
| Oltin | Kumush | |||
| 1 | Viktor Maslov | 6 | 3 | Torpedo Moskva (3), Dinamo Kiyev (2), Ararat Yerevan (1) |
| 2 | Valeriy Lobanovskiy | 6 | - | Dinamo Kiyev |
| 3 | Boris Arkadyev | 4 | 1 | SSKA Moskva (3), Lokomotiv Moskva (1) |
| Nikita Simonyan | 4 | 1 | Spartak Moskva (3), Ararat Yerevan (1) | |
| 5 | Oleg Oshenkov | 3 | 1 | Shaxtyor Donetsk (2), Dinamo Kiyev (1) |
| 6 | Valentin Ivanov | 2 | 5 | Torpedo Moskva |
| 7 | Aleksandr Sevidov | 2 | 2 | Dinamo Moskva |
| 8-11 | Nodar Akhalkatsi | 2 | 1 | Dinamo Tbilisi |
| Konstantin Beskov | 2 | 1 | Dinamo Moskva | |
| Konstantin Kvashnin | 2 | 1 | Spartak Moskva, Torpedo Moskva | |
| Viktor Nosov | 2 | 1 | Shaxtyor Donetsk | |
Yana bir murabbiy Albert Vollrat 1946 va 1947-yillarda ikkita kubokni qoʻlga kiritgan.
Yana qarang
tahrirEslatmalar
tahrir- ↑ ukraincha: Кубок СРСР, belaruscha: Кубак СССР, oʻzbekcha: СССР Кубоги, qozoqcha: КСРО Кубогы, gruzincha: სსრკ თასი, ozarbayjoncha: ССРИ кубоку, litovcha: TSRS taurė, rumincha: Cupa URSS (Moldovan Cyrillic: Kupa URSS), latishcha: PSRS kauss, armancha: ԽՍՀՄ Գավաթ, estoncha: NSVL Karikas.
- ↑ broadly and officially known as the Football Cup of the Soviet Union among teams of physical culture collectives
- ↑ Initially it was announced that the competition will have 87 participants.[3]
- ↑ Total number of participants in 1938 including preliminary rounds was 275.
- ↑ Total number of participants in 1939 including preliminary rounds was 1,728.
- ↑ Total number of participants in 1939 including preliminary rounds was 80.
Manbalar
tahrir- ↑ Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs nameddzen_allfinals2 - ↑ Posledniy kubok SSSR-SNG po futbolu 1991/1992. dzen.ru. 20 August 2023 (in Russian)
- ↑ 3,0 3,1 Все финалы кубка СССР по футболу (1936-1991): как это было, фотоархивы, статистика. dzen.ru. 15 August 2023 (in Russian)
- ↑ 30 let poslednemu finalu Kubka SSSR. „Spartak“ viigral trofey, kotoriy ne xotel otdavat Sadirin. www.sportsdaily.ru. 10 May 2022 (in Russian)
- ↑ Posledniy final Kubka SSSR pitalsya sorvat telefonniy terrorist. „Spartak“ eto ne smutilo. www.championat.com. 10 May 2021 (in Russian)
- ↑ Zaminirovannie „Lujniki“, dubl Beschastnix, penalti Xarina. 31 god nazad sostoyalsya final poslednego Kubka SSSR. www.sports.ru. 10 May 2023 (in Russian)
- ↑ Istorii iz xrustalnix kubkov. www.xfile.ru. 9 May 2017. accessed 27 February 2024
- ↑ Kubkom SSSR po futbolu bila obichnaya vaza. sport.sevastopol.su. 30 October 2023
- ↑ GOD 1936. ChAST PYaTAYa. PATYeNT NA „VNYeZAPNUYu SMYeRT“. www.sport-express.ru (Sport-Express). 10 October 2003
- ↑ Kubok SSSR sredi komand kollektivov fizicheskoy kulturi 1940 god. vla-glubokov.narod.ru. (in Russian)
- ↑ „Stoyu golim v sudeyskoy. Vdrug brosaetsya ovcharka – xorosho, nichego ne otorvala“. Matchi TsSKA so „Spartakom“ navsegda zapomnilis etomu arbitru. www.sport-express.ru. 14 October 2022 (in Russian)
Havolalar
tahrir |
Vikiomborda Sovet Ittifoqi kubogi haqida turkum mavjud |