SSSR ikkinchi futbol ligasi

Sovet Ikkinchi ligasi (rus . Chempionat SSSR po futbolu (vtoraya liga) , Sovet futbol chempionati (Ikkinchi liga)) Sovet futbolining uchinchi yuqori divizioni bo'lib, Sovet Ittifoqi Birinchi ligasidan pastroq edi

Soviet Second League

Davlat	Soviet Union
Futbol tuzilmasidagi oʻrni	3-o'rin
Tashkil etilgan	1971-yil
Yuqori liga	SSSR Birinchi Ligasi
Pastki liga	SSSRning ikkinchi ligasi - B liga
Amaldagi chempion	Karpaty Lviv Asmaral Moscow Okean Nakhodka
Eng koʻp marta chempion	11 klub (2)

SSSR futbol chempionati doirasidagi liga 1936-yilda paydo boʻlgan, Sovet Ittifoqi parchalanganidan keyin 1991-yilda tarqatib yuborilgan.

Avvalgi nomlari (xronologik tartibda): „B guruhi“, „3-guruh“, „B sinf“ va „A sinf (ikkinchi guruh)“. 1971-yildan - ikkinchi liga.

Oxirgi nomi: (1990—1991-yilgi mavsumlarga nisbatan) - „ikkinchi bufer liga“ yoki „bufer zonali“ ikkinchi liga“, ya’ni birinchi va ikkinchi quyi („respublika zonalari“ bilan) ligalar oʻrtasidagi nazarda tutilgan.

Tarixi

Ikkinchi liganing uch mavsumi yakunida, bir qator sabablarga koʻra, shu jumladan harbiy sabablarga koʻra turnir 1946-yilgacha oʻtkazilmagan. 1990-yilgacha liga geografik zonalarga boʻlingan (turli songa, toʻqqiztagacha), mintaqaviy turnirlar gʻoliblari final mini-turnirda qatnashganlar. Mini-turnir gʻoliblari SSSR Birinchi ligasiga yoʻl olishgan. Turnir doirasida RSFSR va Ukraina SSR chempionatlari ham oʻtkazilgan.

1990-yilda turnir uchta zonaga boʻlingan - „Gʻarbiy“, „Markaziy“ va „Sharqiy“. Zonalarning gʻoliblari SSSR Birinchi ligasiga oʻtishgan. SSSR parchalanishi bilan bu turnir ham oʻz faoliyatini toʻxtatgan. Hozirda Rossiyada uning oʻrnini PFL chempionati egallaydi.

Sovet uchinchi darajali musobaqalari 1936-yilda ustalar jamoalari o'rtasida Sovet futbol chempionati tashkil etilganidan beri o'tkazilib kelindi. Dastlab ular Sovet futbol chempionatining V guruhi (kirillcha V harfi) deb nomlangan, ammo 1937-yildan keyin to'xtatilgan. Uchinchi darajali musobaqaning eksperimental nashri 1946-yilda Sovet futbol chempionatining uchinchi guruhi sifatida qayta kiritildi. Ammo 1963-yilda Sovet futbol chempionatining B toifasi uchinchi darajaga tushirilganda, izchil musobaqalar haqiqatan ham boshlandi.

Liganing eng ko'p unvonlari bugungi kunda mustaqil bo'lgan turli respublikalardan ikkitadan 11 ta jamoa bo'ldi. Liganing so'nggi g'oliblari "Karpaty Lvov " , "Asmaral Moskva " va "Okean Naxodka" klublari bo'ldi.

1963 va 1970 yillar oralig'ida B toifasidagi futbol musobaqalari respublika printsipiga ko'ra dastlab ikkinchi darajaga, keyin uchinchi darajaga bo'lingan va 1970-yil oxirida yordamchi to'rtinchi (yoki quyi uchinchi daraja) ga tushirilgan. Har bir hududiy B toifali musobaqada zonalar deb nomlanuvchi bir nechta kichik guruhlar mavjud edi. Har bir hududiy (respublika) “B” toifasi gʻoliblari “A” toifasi ikkinchi guruhiga (Birinchi liga) yoʻllanma oldi. Shuningdek, ba'zida jismoniy tarbiya jamoasi (KFK) uchun rotatsiyaga ruxsat berish uchun quyi ligaga chiqish pley-off o'yinlari bo'lib o'tdi.

• Rossiya SFSR B toifasi (1959-1970)
• Ukraina SSR B toifasi (1960-1970)
• Ittifoq respublikalarining B klassi (1960-1967)
• Markaziy Osiyoning B toifasi (1966-1970)
• Qozogʻiston SSR B toifasi (1968-1970)
• Kavkazning B toifasi (1969)

1970-1971 yillarda Sovet ligalari tizimi quyi ligalar uchun qayta tuzildi va B toifasidagi musobaqalar to'xtatildi. Respublika musobaqalari bir nechta guruhlardan (zonalardan) iborat Sovet Ikkinchi ligasi bilan o'tkazildi. Zonalarning aniq belgilanishi yo'q edi, chunki ular oddiygina raqamlangan. Dastlab liga oltita guruhdan iborat edi, biroq keyingi ikki mavsumda yana oltitaga qisqartirilgunga qadar ettitaga ko'tarildi. Odatda guruh gʻoliblari Birinchi ligaga chiqishardi.

1980-yilda liga 9 ta guruhga kengaytirildi, ularning g'oliblari uchta jamoadan iborat uchta guruhdan iborat mini-turnirga yo'llanma oldi. O'sha mini-turnirning uchta g'olibi Birinchi ligaga yo'llanma oldi. Ushbu format 1989-yilgacha saqlanib qoldi.

Jismoniy tarbiya jamoalari o'rtasida respublika musobaqalari o'tkazilishi davom ettirildi va ular havaskorlar sifatida e'tirof etildi.

1990-yilda liga yana bir o'zgarishni boshdan kechirdi va guruhlar sonini 9 tadan 3 taga qisqartirdi, g'oliblar Birinchi ligaga ko'tarilishlari mumkin edi. Jamoalarning chiqib ketishi tufayli ko'tarilish va quyi ligaga tushish buzildi va 1991-yil oxirgi mavsum bo'ldi.

Uchinchi darajali musobaqa nomlari

• 1936-1937 yillar V guruh (rus alifbosining uchinchi harfi)
  • 1936–1937 yillar G guruhi
  • 1936–1937 yillar D guruhi va Uzoq Sharq shaharlari guruhi
• 1946-1946 yillar Uchinchi guruh
• 1963–1969 yillar B sinfi
• 1970–1970 Ikkinchi guruh (A sinf)
  • 1970–1970 yillar B sinfi
• 1971–1989 Ikkinchi liga
• 1990–1991 yillar Bufer ligasi
  • 1990–1991 Ikkinchi liga B

G'oliblar

V guruh

Mavsum	G'olib	Ikkinchi oʻrin	Uchinchi	Izohlar
1936-yil (bahor)	Dinamo Rostov/Don	Stroiteli Baku	Dinamo Odessa
1936-yil (kuz)	Dinamo Qozon	Spartak Xarkov	Dinamo Dnepropetrovsk
1937 yil	Dinamo Odessa	Lokomotiv Kiev	Staxanovets Stalin

Uchinchi guruh

Mavsum	Zona	G'olib	Ikkinchi oʻrin	Uchinchi	Izohlar
1946 yil	1	Spartak Ujgorod	Krilya Sovetov Tbilisi		besh guruh gʻoliblari va ikkinchi oʻrin egalari ikkita final guruhiga yoʻllanma oldi
	2	Dinamo Riga	Zenit Kaliningrad

Gʻoliblar

Mavsum	Nomi	Chempion	Sovrindorlar	Izohlar
1936 (bahor)	„B“ guruh	Dinamo (Rostov-na-Donu)	Stroitel (Boku) Dinamo (Odessa)
1936 (kuz)		Dinamo (Qozon)	Spartak (Xarkov) Dinamo (Dnepropetrovsk)
1937		Dinamo (Odessa)	Lokomotiv (Kiyev) Staxanovets (Stalino)
1938—1945	Musobaqalar oʻtkazilmagan
1946	III-guruh	Spartak (Ujgorod) Dinamo (Riga)	Krylya Sovetov (Tbilisi) Zenit (Kaliningrad)	5-guruhdan ikkita jamoadan ikkita final guruhida oʻynagan
1947—1962	Musobaqalar oʻtkazilmagan
1963	„B“ seriyasi	Volga (Kalinin) (Rossiya) SKA Odessa (Ukraina) Lokomotiv (Tbilisi) (boshqa respublikalar)	Dinamo (Kirov) (Rossiya) Lokomotiv (Vinnitsa) (Ukraina) Dinamo (Batumi) (boshqa respublikalar)	Uch geografik zona
1964		Rostselmash (Rostov-na-Donu) (Rossiya) Lokomotiv (Vinnitsa) (Ukraina) Granit (Klaypeda) (boshqa respublikalar)	Terek (Grozniy) (Rossiya) SKA (Kiyev) (Ukraina) Vostok (Ust-Kamenogorsk) (boshqa respublikalar)	Uch geografik zona
1965		Spartak (Nalchik) (Rossiya) SKA (Lvov) (Ukraina) Dinamo (Kirovobod) (boshqa respublikalar)	Rubin (Qozon) (Rossiya) SKA (Kiyev) (Ukraina) Dinamo (Boku) (boshqa respublikalar)	Uch geografik zona
1966		Lokomotiv (Kaluga) (Rossiya) Avangard (Joltiye Vodi) (Ukraina) Pomir (Leninobod) (Yaqin Sharq) Meshaxte (Tkibuli) (boshqa respublikalar)	Spartak (Orjonikidze) (Rossiya) Dinamo (Xmelnitskiy) (Ukraina) Metallurg (Chimkent) (Yaqin Sharq) Polad (Sumgayit) (boshqa respublikalar)	Toʻrt geografik zona
1967		Dinamo (Maxachkala) (Rossiya) Avtomobilist (Jitomir) (Ukraina) Zarafshon (Navoiy viloyati) (Yaqin Sharq) Neman Grodno (boshqa respublikalar)	Volga (Ulyanovsk) (Rossiya) Ximik (Severodonetsk) (Ukraina) Sverdlovets (Toshkent viloyati) (Yaqin Sharq) Polad (Sumgayit) (boshqa respublikalar)	Toʻrt geografik zona
1968		Mashuk (Pyatigorsk) (Rossiya) Avangard (Ternopol) (Ukraina) Sverdlovets (Toshkent viloyati) (Yaqin Sharq) Enbek (Jezkazgan) (Qozogʻiston)	Kalininets (Sverdlovsk) (Rossiya) Bukovina (Chernivtsi) (Ukraina) Oq Oltin (Andijon viloyati) (Yaqin Sharq)) ADK (Olma-Ota) (Qozogʻiston)	Toʻrt geografik zona
1969		Drujba (Maykop) (Rossiya) Spartak (Ivano-Frankovsk) (Ukraina) Tashavtomash (Toshkent) (O'zbekiston) Traktor (Pavlodar) (Qozogʻiston) Dila (Gori) (Kavkaz)	Saturn (Ribinsk) (Rossiya) Shaxtyor (Gorlovka) (Ukraina) Dinamo (Samarqand) (O'zbekiston) Sementnik (Semipalatinsk) (Qozogʻiston) Guriya (Lanchxuti) (Kavkaz)	Besh geografik zona
1970	„A“ sinf, ikkinchi guruh	Metallurg (Zaporojye) Shinnik (Yaroslavl) Kuzbass (Kemerovo)	Tavria (Simferopol) Avtomobilist (Nalchik) Spartak (Yoshkar-Ola)	Uch geografik zona
1971	Ikkinchi liga	Krivbas (Krivoy Rog)	Iskra (Smolensk)	Oltita guruh
1972		Spartak (Ivano-Frankivsk)	Dinamo (Riga)	Ettita guruh
1973		Uralmash (Sverdlovsk)	Tavriya (Simferopol) Kuban (Krasnodar)	Final turnirida ettita guruh gʻoliblari
1974		Alga (Frunze)	Rubin (Qozon) Metalist (Xarkov)	Oltita guruh
1975		Terek (Grozniy))	Dinamo (Riga) Stroitel (Ashxobod)	Oltita guruh
1976		Dinamo (Leningrad)	Krivbas (Krivoy Rog) Uralmash (Sverdlovsk)	Oltita guruh
1977		Kuban (Krasnodar)	Jalgiris (Vilnyus) СКА Одесса	oltita guruh
1978		Zvezda (Perm)	Spartak (Nalchik) Metalist (Xarkov)	oltita guruh
1979		Iskra (Smolensk) Kolos (Nikopol) Dinamo (Stavropol) Guriya (Lanchxuti) Boʻston (Jizzax) SKA (Xabarovsk)	Tekstilshik (Ivanovo) SKA Kiyev Rotor (Volgograd) Lokomotiv (Samtredia) Shahrixonchi (Shahrixon) Shaxtyor (Qaraganda)	Oltita guruh gʻoliblari
1980		Spartak (Kostroma) Traktor (Pavlodar) SKA (Kiyev)	Rotor (Volgograd) Dinamo (Samarqand) Ximik (Grodno)	Toʻqqizta saralash guruhi va uchta yakuniy guruh
1981		Daugava (Riga) Dinamo (Kirov) Rotor (Volgograd)	Kotayk (Abovyan) Krivbas (Krivoy Rog) Tekstilshik (Ivanovo)	Toʻqqizta saralash guruhi va uchta yakuniy guruh
1982		Tekstilshik (Ivanovo) Dnepr (Mogilyov) Kuzbas (Kemerovo)	Spartak (Orjonikidze) Dinamo (Samarqand) Konter (Qaraganda)	Toʻqqizta saralash guruhi va uchta yakuniy guruh
1983		Irtish (Omsk) Spartak (Orjonikidze) Dinamo (Batumi)	Metallurg (Lipetsk) Znamya Truda (Orexovo-Zuevo) Krylya Sovetov (Kuybishev)	Toʻqqizta saralash guruhi va uchta yakuniy guruh
1984		Krylya Sovetov (Kuybishev) Kotayk (Abovyan) Dinamo (Stavropol)	Niva (Vinnitsa) Geolog (Tyumen) Dinamo (Samarqand)	Toʻqqizta saralash guruhi va uchta yakuniy guruh
1985		Rostselmash (Rostov-Donu) Atlantas (Klaypeda) Iskra (Smolensk)	Tavriya (Simferopol) Zvezda (Perm) Meliorator (Chimkent)	Toʻqqizta saralash guruhi va uchta yakuniy guruh
1986		Krylya Sovetov (Kuybishev) Geolog (Tyumen) Zarya (Voroshilovgrad)	Kyapaz (Kirovobod) Geolog (Tyumen) Sohibkor (Xalqobod)	Toʻqqizta saralash guruhi va uchta yakuniy guruh
1987		Tavriya (Simferopol) Zvezda (Perm) Kuban (Krasnodar)	Iskra (Smolensk) Meliorator (Chimkent) Dnestr (Kishinyov)	Toʻqqizta saralash guruhi va uchta yakuniy guruh
1988		Dnestr (Kishinyov) Torpedo (Kutaisi) Fakel (Voronej)	Neftchi (Fargʻona) Sement (Novorossiysk) Bukovina (Chernovtsy)	Toʻqqizta saralash guruhi va uchta yakuniy guruh
1989		Lokomotiv (Gorkiy) Tekstilshik (Tiraspol) Dinamo (Suxumi)	Irtish (Omsk) Volyn (Lutsk) Neftchi (Fargʻona)	Toʻqqizta saralash guruhi va uchta yakuniy guruh
1990		Bukovina (Chernivtsy) Uralmash (Sverdlovsk) Neftchi (Fargʻona)	Daugava (Riga) Tekstilshik (Kamyshin) Navbahor (Namangan)	Uchta bufer zonasi va oʻnta respublika guruhi *
1991		Karpaty (Lvov) Asmaral (Moskva) Okean (Naxodka)	Zarys (Lugansk) Krylya Sovetov (Samara) Kopetdag (Ashxobod)	Uchta bufer zonasi va oʻnta respublika guruhi *. Oxirgi turnir.

* Eslatma. Respublika guruhlari Ikkinchi kichik ligaga kiradi.

Barcha vaqt jadvali (eng yaxshi 20)

Uchinchi bosqich musobaqalarida 520 dan ortiq jamoa ishtirok etdi.

Jamoa	respublika	Fasllar	Birinchi mavsum	O'tgan mavsum	O'ynadi	Yutuq	Chizilgan	Yo'qotilgan	uchun gollar	Qarshi gollar	Ballar 1	1-chi	2	3
Bukovina Chernovtsy	Ukraina	26	1963 yil	1989 yil	1175	508	318	349	1466	1115	1842 yil
Polesie Jitomir	Ukraina	24	1963 yil	1988 yil	1086	455	310	321	1294	986	1675
Drujba Maykop	Rossiya	28	1963 yil	1990 yil	1085	470	243	372	1374	1123	1653
Tselinnik Tselinograd	Qozog'iston	26	1964 yil	1990 yil	974	476	215	283	1360	968	1643
Neftchi Farg'ona	O'zbekiston	23	1963 yil	1989 yil	908	479	178	251	1506	870	1615
"Metallurg" Lipetsk	Rossiya	24	1963 yil	1990 yil	948	448	242	258	1281	855	1586
Ximik Jambul	Qozog'iston	27	1963 yil	1990 yil	1013	446	242	325	1439	1127	1580
Krivbass Krivoi Rog	Ukraina	22	1963 yil	1988 yil	1003	428	295	280	1267	967	1579
Sudostroitel Nikolaev	Ukraina	23	1963 yil	1989 yil	1043	425	295	323	1257	1003	1570
Zakarpati Ujgorod	Ukraina	26	1963 yil	1989 yil	1155	426	291	438	1235	1288	1569
Niva Vinnitsa	Ukraina	22	1963 yil	1990 yil	1002	427	286	289	1230	885	1567
Podoliya Xmelnitskiy	Ukraina	24	1963 yil	1988 yil	1084	404	286	394	1191	1167	1498
Mashuk Piatigorsk	Rossiya	24	1936 (f)	1989 yil	916	431	202	283	1224	953	1495
Volin Lutsk	Ukraina	27	1963 yil	1990 yil	1206	386	332	488	1148	1416	1490
Avangard Rovno	Ukraina	25	1963 yil	1988 yil	1113	388	309	416	1097	1152	1473
Sokol Saratov	Rossiya	24	1963 yil	1990 yil	923	421	209	293	1416	1065	1472
Zenit Izhevsk	Rossiya	26	1963 yil	1990 yil	972	407	251	314	1279	988	1472
Spartak Kostroma	Rossiya	23	1963 yil	1988 yil	891	399	260	232	1225	885	1457
Chimkent melioratori	Qozog'iston	24	1963 yil	1990 yil	918	418	202	298	1352	1018	1456
Kristall Xerson	Ukraina	24	1963 yil	1988 yil	1076	387	289	400	1233	1270	1450

¹ G'alaba uchun uchta ochko. 1973-yilda durang uchun ochko faqat keyingi penaltilar seriyasida g'alaba qozongan jamoaga berildi. 1978–1988 yillarda ochkolar berilgan qur’alarning soni cheklangan edi.

SSSR Ikkinchi ligasida ishtirk etgan o'zbek klublari

Jamoalar	Mamlakat	Mavsum	Birinchi mavsum	So'nggi mavsum	O'	G'	D	M	U'G	O'G	O	1-o'rin	2-o'rin	3-o'rin
Neftchi Farg'ona	O'zbekiston	23	1963 yil	1989 yil	908	479	178	251	1506	870	1615	1	4	3
Yangiyer (Sirdaryo)	O'zbekiston	23	1967-yil	1989 yil	854	369	202	283	1133	958	1309	2		3
Dinamo (Samarqand)	O'zbekiston	24	1963 yil	1989 yil	816	366	204	246	1121	879	1300		4	1
Surxon (Surxondaryo)	O'zbekiston	24	1969-yil	1991-yil	823	338	163	322	1068	992	1177		1	1
Zarafshon (Navoi)	O'zbekiston	20	1965-yil	1990-yil	762	317	177	268	1022	905	1128	1		1
Xonqa	O'zbekiston	16	1972-yil	1988-yil	586	240	150	196	708	655	870
Navbahor	O'zbekiston	12	1978-yil	1990-yil	465	219	92	154	635	477	749
So'g'diyona	O'zbekiston	20	1973-yil	1991-yil	495	215	99	181	665	590	744	1
Shahrixonchi (Andijon)	O'zbekiston	13	1967-yil	1985-yil	482	210	91	181	683	620	721		1
Andijon (Andijon)	O'zbekiston	14	1964-yil	1990-yil	487	167	109	211	569	654	610
Sohibkor (Yangiyo'l, Toshkent)	O'zbekiston	10	1980-yil	1989-yil	374	169	64	141	551	489	571	1	1
Xiva (Xorazm)	O'zbekiston	9	1978-yil	1986-yil	347	157	64	126	466	433	535
Guliston (Sirdaryo)	O'zbekiston	8	1969-yil	1981-yil	324	120	59	145	369	432	419
Kosonsoy (Namangan)	O'zbekiston	7	1984-yil	1991-yil	259	114	50	95	392	352	392
Kimyogar (Chirchiq)	O'zbekiston	8	1963 yil	1969-yil	262	96	75	91	300	268	363
Traktor (oshkent)	O'zbekiston	7	1968-yil	1989-yil	242	96	62	84	315	304	350	1
Qo'qon-1912 (Qo'qon)	O'zbekiston	6	1968-yil	1991-yil	247	93	51	103	280	301	330
Start (Toshkent)	O'zbekiston	6	1978-yil	1984-yil	234	94	45	95	295	261	327
To'rtko'lchi (Qoraqolpag'iston)	O'zbekiston	6	1984-yil	1989-yil	217	92	38	87	263	298	314
Aral-samali (Qoraqolpag'iston)	O'zbekiston	9	1976-yil	1984-yil	367	84	56	220	323	737	308
Yoshlik To'raqo'rg'on (Namangan)	O'zbekiston	5	1980-yil	1984-yil	190	85	37	68	258	226	292
Buxoro* (Buxoro-1960)	O'zbekiston	6	1966-yil	1991-yil	243	63	48	132	227	362	237
Paxtaorol** (Ilyich, Atakent)	Qozog'iston	4	1966-yil	1969-yil	166	63	47	56	186	186	236
Metallurg Olmaliq	O'zbekiston	5	1966-yil	1988-yil	237	58	60	119	211	318	234			1
Do'stlik (Toshkent Vil)	O'zbekiston	4	1963-yil	1971-yil	140	59	36	45	169	135	204
Hisor (Qashqadaryo)	O'zbekiston	4	1980-Yil	1983-yil	152	58	28	66	219	255	202
Qarshiqurilish (Qashqadaryo)	O'zbekiston	4	1978-yil	1981-yil	166	50	26	90	186	271	176
Oqqo'rg'on (Toshkent Vil)	O'zbekiston	3	1967-yil	1968-yil	83	27	24	32	91	98	105
Beshkent (Qashqadaryo)	O'zbekiston	2	1983-yil	1984-yil	78	29	12	37	104	132	99
Sementchi (Bekobod)	O'zbekiston	2	1968-yil	1969-yil	88	14	27	47	70	150	69
Chust (Namangan)	O'zbekiston	1	1969-yil	1969-yil	42	21	8	17	49	51	72
Konchi (Angren)	O'zbekiston	2	1986-yil	1987-yil	72	16	16	40	71	110	64
Nasaf (Qarshi)	O'zbekiston	2	1985-yil	1986-yil	67	17	12	38	67	124	63
Xorazm	O'zbekiston	2	1972-yil	1989-yil	40	15	8	17	44	58	53
Chegarachi (Termiz)	O'zbekiston	1	1968-yil	1968-yil	42	7	10	25	29	59	31

Eslatma :

• * Buxoro klubining natijalari sobiq Buxoro-1960 jamoasining natijalari bilan birgalikda ko'rsatilmoqda
• **Paxtaorol klubi endi tashkil etilgan vaqtida O'zbekiston hudida edi, keyinchalik bu hudud Qozog'iston tarkibiga o'tgan. Klub O'zbekiston nomidan SSSR ikkinchi ligasida ishtirok etgan

Yana qarang

• Ukraina zonasi - faqat Sovet Ikkinchi Ligasining Ukraina Respublika musobaqalari, mintaqalararo turnirlarni hisobga olmaganda

SSSR Oliy Ligasi

SSSR Kubogi

SSSR Birinchi Ligasi

SSSR ikkinchi futbol ligasi

SSSRning ikkinchi ligasi - B liga