Tramadol

Tramadol-psixotrop opioid analgetik boʻlib, toʻliq opioid retseptorlari agonistlari guruhiga mansubdir^[1]. U kuchli analgetik taʼsiriga ega, tez va uzoq taʼsir koʻrsatadi. Biroq, faolligi boʻyicha bir xil dozalarda morfindan past hissoblanadi. Analgetik taʼsir, qabul qilinganidan keyin 15-30 minut oʻtgach rivojlanadi va 6 soatgacha davom etadi. U alohida dori sifatida ishlatiladi. Baʼzi maʼlumotnomalarda^[1]^[2] tramadol „narkotik analgetik“ga kiritilgan, boshqa manbalarda esa^[3] „opioid giyohvand boʻlmagan analgetik“ sifatida tasniflangan. Tramadol kuchli va zaharli moddalar roʻyxatiga kiritilgan.

Tarixi

Tramadol 1962 yilda Germaniya farmatsevtika kompaniyasi GRÜNENTHAL GmbH (Grunenthal) xodimi doktor Kurt Flik tomonidan ixtiro qilingan. Tez orada u dunyodagi eng koʻp buyurilgan markaziy taʼsir koʻrsatadigan monoanalgetikga aylandi. Yaratilganidan beri u butun dunyo boʻylab 70 milliondan ortiq bemorlarga buyurilgan^[4].

Farmakologik taʼsiri

Tramadol markaziy asab tizimiga, xususan, orqa miyaga taʼsir qiladi (K ⁺ va Ca ²⁺ ion kanallarining ochilishini ragʻbatlantiradi, membrananing giperpolyarizatsiyasini keltirib chiqaradi va ogʻriq impulslarini oʻtkazishni inhibe (tormozlaydi)qiladi), sedativ dorilarning taʼsirini kuchaytiradi. Nositseptiv tizimning afferent tolalarining pre- va postsinaptik membranalarida va oshqozon-ichak traktida opiat retseptorlarini (m-, D-, k-) faollashtiradi. Katexolaminlarning yoʻq qilinishini sekinlashtiradi, markaziy asab tizimida ularning konsentratsiyasini barqarorlashtiradi. Tramadolning opioid retseptorlariga yaqinligi kodeinnikidan 10 baravar va morfinnikidan 6000 baravar zaifroq, analgetik taʼsiri esa morfindan atigi 5-10 baravar zaifroqdir. Tramadol 2 enantiomerdan iborat – dekstrorotator (+) va levorotator (-) ning rasemik aralashmasi boʻlib, ularning har biri turli xil retseptorlarga yaqinlikni namoyon qiladi. (+) Tramadol mu-opiat retseptorlarining selektiv agonisti boʻlib, shuningdek, neyronal serotoninning qayta qabul qilinishini tanlab inhibe qiladi. (-) Tramadol norepinefrinni qayta qabul qilishni inhibe qiladi. Mono-O-desmetiltramadol (M1 metaboliti) shuningdek, mu-opiat retseptorlarini tanlab stimullaydi. Terapevtik dozalarda u gemodinamikaga va nafas olishga sezilarli taʼsir koʻrsatmaydi, oʻpka arteriyasidagi bosimni oʻzgartirmaydi, ichak motorikasini biroz sekinlashtiradi, ich qotishiga olib kelmaydi. Baʼzi yutalga qarshi va tinchlantiruvchi taʼsiriga han egadir. Nafas olish markazini bostiradi, qusish markazining boshlangʻich zonasini, oculomotor nerv yadrosini ragʻbatlantiradi. Uzoq muddat foydalanilsa, unga tolerantlik rivojlanishi mumkin.

Farmakokinetika

OnAbsorbtsiya – 90%; bioavailability – ogʻiz orqali qabul qilinganda 68% (takroriy foydalanish bilan ortadi), 70% – rektal yuborish bilan, mushak ichiga yuborish bilan – 100%. Tabletkalarni qabul qilgandan keyin TCmax – 2 soat, tomchilarni qabul qilishda – 1 soat, mushak ichiga yuborishda – 45 daqiqa, M1 metaboliti – 3 soat. Miya toʻsigʻi va yoʻldosh orqali oʻtadi, 0,1% ona suti bilan chiqariladi. Tarqatish hajmi tomir ichiga yuborish uchun 203 litrni va ogʻiz orqali yuborish uchun 306 litrni tashkil qiladi. Plazma oqsillari bilan bogʻlanishi- 20%ni tashkil qiladi. Jigarda N- va O-demetilatsiya, soʻngra glyukuron kislotasi bilan konjugatsiya orqali metabollanadi. 11 ta metabolit aniqlangan, ulardan mono-O-desmetiltramadol (M1) toʻqimalarda toʻplanib, farmakologik faollikka ega. CYP2D6 izoenzimi preparatning metabolizmida ishtirok etadi. Metabolizmning ikkinchi bosqichi 7-14 kungacha davom etishi mumkin. Ikkinchi bosqichda - 105 soat (tramadol), 179 soat (mono-O-desmetiltramadol); 75 yoshdan oshgan bemorlarda – 124 soat (tramadol); jigar sirrozi bilan – 193 ± 14,9 soat (tramadol), 225 ± 19,4 soat (mono-O-desmetiltramadol), ogʻir holatlarda – mos ravishda 283 soat va 306 soat. Surunkali buyrak yetishmovchiligida T _1/2 (CC 5 ml / min dan kam) aniqlanmagan. Buyraklar tomonidan chiqariladi (25-35% oʻzgarmagan) va buning oʻrtacha yigʻindisi 94% ni tashkil qiladi. Taxminan 7% gemodializ orqali chiqariladi.

Koʻrsatmalar

Ogʻriq sindromi (kuchli va oʻrtacha intensivlik, shu jumladan yalligʻlanish, travmatik, qon tomir zararlanishidan kelib chiqishi, onkologik kasalliklar, nevralgiya).
Ogʻriqli diagnostika yoki terapevtik tadbirlar paytida analgetik sifatida.
Tramadol opiatni olib tashlashni davolash uchun ham ishlatiladi.

Qarshi koʻrsatmalar

Yuqori sezuvchanlik,
alkogol bilan zaharlanish,
gipnoz dorilari,
giyohvandlik analgetiklari
boshqa psixofaol dorilar,
homiladorlik,
laktatsiya
MAO qabul qilish ingibitorlar. Ehtiyotkorlik bilan qoʻllanilsin:
Opioidlarga qaramlik,
turli xil kelib chiqadigan ongning buzilishi,
intrakranial gipertenziya,
miyaning travmatik shikastlanishi,
epileptik sindrom
bronxial astma,
nafas olishning yomonlashishi yoki oʻzini oʻzi boshqarishning sezilarli darajada yomonlashishi bilan kechadigan xar xil xolatlar.

Dozalash rejimi

Vena ichiga, mushak ichiga, teri ostiga, ichishga, rektalga qoʻllanadi. Umumiy sutkalik dozasi 0,4 g.1 yoshdan oshgan bolalar – ichishga, faqat tomchi yoki parenteral (vena ichiga, mushak ichiga, teri ostiga), 1-2 mg / kg dozada. Kundalik doz – 4-8 mg / kg (1 ta qopqoq – 2,5 mg). Keksalar va buyrak yetishmovchiligi boʻlgan bemorlar individual dozani talab qiladilar (T _1/2 ni uzaytirish mumkin). Kreatinin klirensi minutiga 30 ml dan kam boʻlsa va buyrak yetishmovchiligi boʻlgan bemorlarda preparatning muntazam dozalarini qabul qilish oʻrtasida 12 soatlik interval talab qilinadi.

Ichishga

Kattalar va 14 yoshdan oshgan bolalarda bir martalik foydalanish uchun – 50 mg. 30-60 daqiqadan soʻng, qabulni bir xil dozada takrorlash mumkin, lekin kuniga 8 dozadan oshmasligi kerak. Retard tabletkalari – har 12 soatda 100-200 mg. Sutkalik dozasi – 0,4 g (alohida hollarda, masalan, saraton kasalliklarida, intervalni 6 soatgacha qisqartirish va sutkalik dozani oshirish mumkin).

Per rectum

Rektal – 0,1 g. Qabul qilish chastotasi – kuniga 4 martagacha.

Vena ichiga, mushak ichiga, teri ostiga

Sekin-asta, 0,05-0,1 g, agar taʼsir yetarli boʻlmasa, tomir ichiga yuborishdan 20-30 minut oʻtgach, infuziya orqali-12 mg / soat tezlikda davom ettirish yoki qoʻshimcha ravishda ogʻiz orqali yuborish mumkin.

Nojoʻya taʼsirlar

Asab tizimi tomonidan

Terlashning koʻpayishi, siyishning kuchayishi, bosh aylanishi, bosh ogʻrigʻi, zaiflik, charchoq, letargiya, markaziy asab tizimining paradoksal qoʻzgʻalishi (asabiylashish, qoʻzgʻalish, tashvish, tremor, mushaklarning spazmlari, eyforiya, hissiy labillik, gallyutsinatsiyalar, uyqu), uyqusizlik, uyqusizlik harakatlarni muvofiqlashtirishning buzilishi, markaziy konvulsiyalar (yuqori dozalarda tomir ichiga yuborish yoki bir vaqtning oʻzida antipsikotik dorilarni (neyroleptiklar) qoʻllash bilan), depressiya, amneziya, kognitiv buzilish, paresteziya, yurishning beqarorligi.

Ovqat hazm qilish tizimidan

Ogʻiz qurishi, koʻngil aynishi, qusish, meteorizm, qorin ogʻrigʻi, ich qotishi yoki diareya, yutishda qiyinchilik.

Yurak-qon tomir tizimi tomonidan

Vazodilatatsiyaning namoyon boʻlishi – taxikardiya, ortostatik gipotenziya, hushidan ketish, kollaps.

allergik reaktsiyalar

Urticaria, qichishish, ekzantema, bullyoz toshmalar. Qon bosimining keskin pasayishi.

Siydik chiqarish tizimidan

Siydik chiqarishda qiyinchilik, dizuriya, siydikni ushlab turish.

Sezgi organlaridan

Koʻrish, taʼmni buzilishi

Nafas olish tizimidan

Nafas qisilishi.

va boshqalar

Menstrual tsiklning buzilishi. Uzoq muddatli foydalanish bilan – giyohvandlikka qaramlik, „bekor qilish“ sindromi.

Dozani oshirib yuborishdagi alomatlar

Mioz, qusish, kollaps, koma, konvulsiyalar, nafas olish markazining funksiyasini pasayishi, apnea

Davolash

Nafas olish yoʻllarining oʻtkazuvchanligini taʼminlash, nafas olish va yurak-qon tomir tizimining faoliyatini taʼminlash. Opiatga oʻxshash taʼsirlarni nalokson bilan toʻxtatish mumkin, konvulsiyalarni esa benzodiazepinlar bilan davolash mumkin.

Maxsus koʻrsatmalar

Etanol va tramadolni bir vaqtning oʻzida isteʼmol qilmaslik kerak. Bir martalik dozada emizishni toʻxtatishga hojat yoʻq. Davolash davrida transport vositalarini boshqarishda va diqqatni jamlashni va psixomotor reaktsiyalar tezligini talab qiladigan boshqa potentsial xavfli faoliyat bilan shugʻullanishda ehtiyot boʻlish kerak.

Oʻzaro taʼsir

Diklofenak, indometazin, fenilbutazon, diazepam, flunitrazepam, nitrogliserin eritmalari bilan farmatsevtik jihatdan mos kelmaydi. Markaziy asab tizimini susaytiradigan dorilar va etanol taʼsirini kuchaytiradi. Mikrosomal oksidlanish induktorlari (shu jumladan karbamazepin, barbituratlar) analgetik taʼsirning ogʻirligini va taʼsir qilish muddatini kamaytiradi. Opioid analgetiklari yoki barbituratlardan uzoq muddatli foydalanish oʻzaro tolerantlikning rivojlanishini ragʻbatlantiradi. Anksiyolitiklar analgetik taʼsirning zoʻravonligini oshiradi; barbituratlar bilan qoʻshilganda behushlik davomiyligi ortadi. Nalokson nafas olishni faollashtiradi, opioid analjeziklarini qoʻllashdan keyin analjeziyani yoʻq qiladi. MAO ingibitorlari, furazolidon, prokarbazin, antipsikotiklar (neyroleptiklar) tutilish xavfini oshiradi (tutilish chegarasining pasayishi). Kinidin tramadolning plazma kontsentratsiyasini oshiradi va izoenzimning raqobatbardosh tormozlanish tufayli metabolitning M1 ni kamaytiradi.

Qonuniy tartib

Ayrim mamlakatlarda (Ukraina^[5], Beloruʼssiya^[6], Oʻzbekiston^[7]) tramadol giyohvandlik vositalari roʻyxatiga kiritilgan. Rossiyada tramadol hayotiy va muhim dorilar roʻyxatiga kiritilgan.

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 Машковский 2005.
↑ „Трамадол (Tramadol): инструкция, применение и формула“. Энциклопедия лекарств и товаров аптечного ассортимента. Группа компаний РЛС® Система справочников «Регистр лекарственных средств России®». Qaraldi: 2016-yil 6-mart.
↑ „Трамадола гидрохлорид (Tramadol hydrochloride): Инструкция по применению, противопоказания и состав“. Энциклопедия лекарств и товаров аптечного ассортимента. Группа компаний РЛС® Система справочников «Регистр лекарственных средств России®». Qaraldi: 2016-yil 6-mart.
↑ „История компании «GRÜNENTHAL GmbH»“. 2022-yil 27-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 27-iyul.
↑ „Украина первой в мире признала трамадол наркотиком“. 2010-yil 23-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 31-may.
↑ „Белоруссия внесла трамадол в список наркотиков“. 2019-yil 27-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 27-iyul.
↑ „Расширены перечни наркотиков и психотропных веществ“ (2018-yil 30-oktyabr). Qaraldi: 2020-yil 9-sentyabr.

Adabiyot

Mashkovskiy M. D. Lekarstvennie sredstva. – 15-e izd. – M.: Novaya Volna, 2005. – S. 155—156. – 1200 s. – ISBN 5-7864-0203-7.

Havolalar

Mashkovskiy M. D. Tramadol // Lekarstvennie sredstva. – 15-e izd. – M.: Novaya Volna, 2005. – 1200 s. – ISBN 5-7864-0203-7.
Tramadol (rus.). Ensiklopediya lekarstv i tovarov aptechnogo assortimenta. RLS Patent. – Instruksiya, primenenie i formula.

[FOOTNOTEМашковский2005-1] 1,0 ^1,1 Машковский 2005.

[2] „Трамадол (Tramadol): инструкция, применение и формула“. Энциклопедия лекарств и товаров аптечного ассортимента. Группа компаний РЛС® Система справочников «Регистр лекарственных средств России®». Qaraldi: 2016-yil 6-mart.

[3] „Трамадола гидрохлорид (Tramadol hydrochloride): Инструкция по применению, противопоказания и состав“. Энциклопедия лекарств и товаров аптечного ассортимента. Группа компаний РЛС® Система справочников «Регистр лекарственных средств России®». Qaraldi: 2016-yil 6-mart.

[4] „История компании «GRÜNENTHAL GmbH»“. 2022-yil 27-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 27-iyul.

[5] „Украина первой в мире признала трамадол наркотиком“. 2010-yil 23-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 31-may.

[6] „Белоруссия внесла трамадол в список наркотиков“. 2019-yil 27-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 27-iyul.

[7] „Расширены перечни наркотиков и психотропных веществ“ (2018-yil 30-oktyabr). Qaraldi: 2020-yil 9-sentyabr.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]