Vikipediya

Arab qahvasi

Arab qahvasi - Coffea arabica loviyalardan tayyorlanib pishirilgan qahvasining bir turiga kiradi. Yaqin Sharqdagi xalqlarning aksariyat arabmamlakatlari qahvani noodatiytayyorlash va tayyorlashning o'ziga xos usullarini ishlab chiqdilar. Kardamom tez-tez qo'shiladigan ziravordir [1], lekin uni oddiy yoki shakar bilan birga berish mumkin.

Arabic coffee

A dallah is a traditional Arabic coffee pot with cups and coffee beans.
Turi Coffea arabica
Milliy oshxona Arab cuisine

Iste'mol qiluvchining xohishiga va tabiga ko'ra arab qahvasini tayyorlashning bir necha xil uslublari mavjud. Deyarli barcha usullar qahva yorug'ligi va jilosini saqlasa, boshqalari uni qorong'i qilishi mumkin. Arab qahvasi achchiq bo'lib, odatda shakar qo'shilmaydi. Odatda finjon deb nomlanuvchi dekorativ naqsh bilan bezatilgan kichik kosada xizmat qiladi. Madaniy jihatdan, arab kofesi oilaviy yig'ilishlar paytida yoki mehmonlarni qabul qilishda xizmat qiladi.

Arab qahvasi ta'mi va tarkibiga ko'ra Yaqin Sharq va arab madaniyati va an'analariga singib ketgan shu bilan birga Yaqin Sharqda qaynatilib iste'mol qilinadigan qahvaning eng mashhur shaklidir. Arab qahvasi necha yillardan buyon Yaqin Sharqda paydo bo'lgan, Yamanda boshlangan va oxir-oqibat Makkaga ( Hijoz ), Misrga, Levantga, so'ngra 16-asr o'rtalarida Turkiyaga va u yerdan Evropaga sayohat qilgan va u yerda qahva oxir-oqibat mashhur bo'lgan. [2] Arab qahvasi YUNESKO tomonidan tasdiqlangan arab davlatlarining nomoddiy madaniy merosi hisoblanadi. [3]

Etimologiya

tahrir
 
Arab ayol (qahva tashuvchi) Qohira, Misr, Jon Frederik Lyuis, 1857 yil

" Qahva " so'zi ilk marotaba ingliz tiliga tarjima qilingan davr, 1582-yilda gollandiyalik koffie [4] so'zi orqali Usmonli turkcha qahva dan olingan, o'z navbatida arabcha qah̊waẗ (qahva, "qahva, pivo") dan olingan. [5] Qahva so'zining dastlabki paydo bo'lish va muomilaga chiqishi ichimlikning ishtahani bostiruvchi sifatidagi obro'siga qahiya so'zidan ishora qilganidan bo'lishi mumkin ( arabcha: قَهِيَ ). [6][7]Hozirgi kunda Qahvah nomi arab tilida bunn nomi bilan ma'lum bo'lgan rezavor yoki o'simlik (mintaqaning tabiimahsulotlari) uchun ishlatilmaydi. Semitning "quyuq tusdagi rang" ildizi ham bor edi, bu ichimlikning tabiiy belgisiga aylandi. Bu tahlilga koʻra, qahvah (shuningdek, “toʻq rangli, xira(ing), quruq, nordon” degan maʼnoni ham bildiruvchi) ayol shakli vino maʼnosini ham bildirgan boʻlib, u ham koʻpincha qora rangda boʻlgan. [8]

Tarix

tahrir

Endi esa qahvaning tarixiga qisqacha toxtalsak. Qahvaning mazasidan totib ko'rishni yoki qahva daraxtining asli haqida bilishning eng birinchi ishonchli dalillari oddiy xalqdan chiqgan, Efiopiyalik Kaldi ismli echkichining afsonasi bo'lib, u- "echkilari qahva daraxtlarining mevalarini iste'mol qilganda turli xildagi g'ayrioddiy xatti-harakatlarida o'zgarishlar"ni sezgan. Dastlab, Arab qahva loviyalari mayda mayda qilib yanchilgandan ko'ra yaxshilab chaynalgan, qovurilgan va suyuqlikka aylantirilib iste'mol qilishgan. [9] Ba'zi tarixchilarning fikriga ko'ra, qahva Arabiston yarim oroliga miloddan avvalgi 675 yilda kiritilgan. [10] 15-asrning oʻrtalariga kelib kofe Yamandagi soʻfiylar monastirlarida qoʻllanilganligi aniq. [2] So'fiylar undan tungi ibodatlarida hushyor turish uchun foydalanganlar. Al-Jaziriy qo'lyozmasining tarjimasi [11] qahvaning Arabiston Feliksdan (hozirgi Yaman) shimolga Makka va Madinaga, so'ngra Qohira, Damashq, Bag'dod va Konstantinopolning yirik shaharlariga tarqalishini ko'rsatadi. 1511 yilda Makkadagi diniy sudda konservativ, pravoslav imomlar tomonidan rag'batlantiruvchi ta'siri uchun taqiqlangan. [12] Biroq, bu taqiqlar 1524 yilda Usmonli turk sultoni Sulaymon I buyrug'i bilan bekor qilinishi kerak edi, bunda bosh muftiy Mehmet Ebussuud al-Imadiy qahva ichishga ruxsat beruvchi fatvo chiqardi. [13] Misrning Qohira shahrida 1532 yilda xuddi shunday taqiq joriy qilingan va qahvaxonalar va qahva donalari saqlanadigan omborlar ishdan chiqarilgan. [14]

Tayyorgarlik

tahrir
 
Dallahlar

Har bir mintaqaning o'z milliy ichimligi mavjud bo'lib, uni turlicha tayyorgarliklar, turli haroratlarda (qaynoq,iliq,sovuq) iste'mol qilishadi.Arab qahvasi esa issiq holatda ichiladi. Arab qahvasi qariyb 165 to 210 °C (329 to 410 °F) gacha juda engil yoki og'ir qovurilgan tabiiy kofe donalaridan tayyorlanadi va kardamon o'simligi bilan aralashtiriladi. Arab madaniyatidagi an'anaviy ichimlikdir. [15] An'anaga ko'ra, u binolarda (uyda yoki maxsus holatlar uchun) qovuriladi, saralanadi maydalanadi, pishiriladi va mehmonlar oldida o'zining hushbo'y ifori va yoqimli mazasi bilan xizmat qiladi. Ko'pincha qahvaga xurmo, quritilgan mevalar, shakarlangan mevalar yoki yong'oqlar bilan dasturxonga tortiq qiladi. [16] "Arab qahvasi" qahva donachalarining qovurilgan turiga yoki aniqroq qilib aytganimizda so'rtiga bog'liq emas balki,tayyorlash usuli va ta'mi bilan belgilanadi. Arab qahvasi - bu filtrlanmagan, qora rangga aylantirilmagan qaynatilgan qahva. Shakar odatda qo'shilmaydi, lekin agar shunday bo'lsa, uni tayyorlash paytida yoki xizmat qilish paytida qo'shish mumkin. U finjon deb ataladigan tutqichsiz mayda nozik kosada beriladi. Ba'zan, kofe Dallah deb nomlangan mehmonlar oldida xizmat qilish uchun kattaroq va chiroyli quyma ko'zaga ko'chiriladi. Ko'pincha, uy egasi oshxonada qahva tayyorlaydi va kichik chashka qahvali patnisni ta'kidlaydi. [17] Turk qahvasidan farqli o'laroq, an'anaviy arab kofesi, ildizlari badaviy an'analariga bog'liq bo'lib, odatda shakarsiz (qahvah saada), ammo shakarni ichuvchining xohishiga qarab qo'shish mumkin.  Biroq, bu qahva hech qachon shirin sirop emas, aksincha kuchli va achchiqdir.  Achchiq ta'mni to'ldirish uchun kofe odatda shirin narsa bilan birga beriladi – xurmo an'anaviy hamrohlik qiladi – va boshqa shirinliklar ko'pincha kofe stakanlari laganda bilan birga beriladi. [16]

 
Kanaka, shuningdek, rikvah yoki jezva deb ataladi, Doha, Qatardagi Souq Vaqifda

Arabiston yarim oroli

tahrir

Arabiston yarim orolidagi arablar qahva tayyorlashni ham o'zgacha bir san'atdek qabul qilib, haqiqiy ijodkor singari tayyorlashni sevishadi. Qahva Misr va Levantdagidan achchiqligi va qahva ichiladigan chashkaning hajmi va turlariga qarab farq qiladi. Bu pivo (qahvaning turi) tayyorlash usuli Najd va Hijozda keng tarqalgan, ba'zan esa boshqa ziravorlar kabi za'faron (uning oltin rangini berish uchun), kardamon, chinnigullar va doljin . Najd va Hijozdagi arab qahvasi oltin rangga ega bo'lsa, Shimoliy Arabistonda qahwah shamālia [18][19] (so'zma-so'z Shimoliy Qahva degani) deb nomlanuvchi arab kofesining rangi quyuqroq yani to'q rangda ko'rinadi, chunki qahva donalachalarini qovurish birozgina vaqt talab qilgani bois odatdagi rangidan to'qlashgan tusga kiradi. Shimoliy qahva Iordaniyada badaviy qahvasi sifatida ham tanilgan. Ba'zi odamlar rangini biroz o'zgartirish uchun ozgina bug'langan sut qo'shadilar; ammo, bu kamdan-kam uchraydi. U dalla ( arabcha: دلة ) deb nomlangan maxsus kofeda tayyorlanadi va undan beriladi ); Cezve (shuningdek, rikvah yoki kanaka deb ataladi) deb ataladigan kofe idishi ko'proq ishlatiladi va kofe stakanlari fenjan deb ataladigan tutqichsiz kichikdir . Porsiyalar kichik bo'lib, faqat stakanning pastki qismini qoplaydi. U uylarda va yaxshi restoranlarda gahwaji deb nomlangan maxsus kiyingan ofitsiantlar tomonidan xizmat qiladi va u deyarli har doim xurmo bilan birga keladi. U har doim uyning maqtovlari bilan taklif qilinadi.

 
Chapda Hijozi / Najdi oltin qahvasi va o'ngda Levantin qora "qahwah sādah" (oddiy qahva) bilan turli xil arab qahvalari

Levant

tahrir

Endi esa qahvani biroz achchiqroq qilib tanovul qiliadigan mintaqaga yuzlanamiz yani Falastinga.Falastinliklar deyarli har kuni sevib iste'mol qilishga ulgurgan issiq ichimlik - bu qahva – ertalab va kun davomida ularni tetik yurishlariga sabab bo'luvchu ichimlikdir. Tanlangan qahva odatda arab qahvasidir. Arab qahvasi turk qahvasiga o'xshaydi, lekin birinchisi kardamon bilan ziravorlanadi va odatda shakarsizdir. Falastin hududidagi badaviylar va boshqa arablar orasida qahwah sadah (lit. oddiy kofe) deb nomlanuvchi achchiq qahva mehmondo'stlik ramzi bo'lgan. Ichimlikni quyish tantanali edi; bu uy egasi yoki uning katta o'g'li mehmonlar orasida soat yo'nalishi bo'yicha harakatlanishini o'z ichiga oladi – yoshi va maqomi bo'yicha baholanganlar – mis qozondan mayda stakanlarga qahva quyish. Mehmonlar atigi uch piyola kofeni qabul qilib, so'ng oxirgi piyolasini "doim" degan ma'noni anglatuvchi daymen so'zlari bilan tugatishlari "odobli" deb hisoblangan, ammo "kofe berish uchun har doim imkoniyatingiz bo'lsin" degan ma'noni anglatadi.

 
Suriyaning Aleppo shahridagi asalari uyasi qishlog'idagi arab badaviylari an'anaviy murra (achchiq) qahvani ichmoqda, 1930 yil

Bir necha yillardan beri mavjud bo'lgan Livanda kofe "rakve" deb ataladigan noodatiy usulda yasalgan uzun tutqichli kofe idishida mohironalik bilan tayyorlanadi. Keyingi bosqichda kofe to'g'ridan-to'g'ri "rakve" da aniqroq qilib aytadigan bo'lsak odatda finjon deb nomlanuvchi dekorativ naqsh bilan bezatilgan kichik stakanga quyiladi. [20] Finjān 60-90 ml (2-3 oz fl) sig'imga ega. Livan qahvasi an'anaviy ravishda kuchli va qora rangga ega va boshqa Yaqin Sharq mamlakatlaridagi qahvaga o'xshaydi. Biroq, u loviya va qovurishda farq qiladi: sariq va quyuq loviya aralashtiriladi va u juda nozik kukunga aylanadi. [21] Kofe ichmaydigan livanlik fuqaroligini yo‘qotish xavfi bor, deb hazillashadi. [20]

Arab qahvasi Iordaniyada oddiy ichimlik emas – bu balki har bir millatning an'anaviy hurmat belgisi va odamlarni birlashtirib bir davraga yeg'adigan qadriyat belgisidir. Iordaniya madaniyatiga chuqur singib ketgan, qahwah sādah (xush kelibsiz qahva) deb ham ataladigan qora, kardamon ta'mli arab kofesi. Mehmonlarni qahva (va choy) bilan ta'minlash Hoshimiylar qirolligining samimiy mehmondo'stligining katta qismidir.

Marokash

tahrir

Marokashda esa biroz boshqacharoq tayyorlanadigan milliy ichimligi yangi yalpiz va espresso qo'shilgan porox yashil choyi hushbo'y hidga ega juda mashhur bo'lsa-da, lekin arab qahvasi ham o'z o'rnida keng iste'mol qilinadi, ayniqsa rasmiy tadbirlarda. Bu ko'pincha biznes bitimini amalga oshirish va kimnidir uyiga birinchi marta kutib olish maqsadida amalga oshiriladi va ko'pincha to'ylarda va muhim marosimlarda xizmat qiladi.

Kultivatsiya

tahrir
 
1858 yilda Usmonli Quddusdagi maqhah

Qadimdan qahvaning ommalashishining eng katta qismi uning arab dunyosida, aniqroq qilib aytadugan bo'lsak hozirgi Yaman hududining asosiy joyidan boshlab, 15-asrdan boshlab so‘fiy rohiblar tomonidan ilk marotaba yetishtirilgani bilan bog‘liq. [22] Makkaga ibodat uchun ziyorat qilgan minglab arablar orqali kofe yoki "arab sharobi" dan lazzatlanish va yig'ish boshqa arab mamlakatlariga tarqaldi (masalan. Misr, Suriya ) va oxir-oqibat 16-asrgacha dunyoning aksariyat qismiga. Qahva, uyda zarur bo'lishidan tashqari, ijtimoiy hayotning asosiy qismiga aylandi. [23] Qahwa qahwẗ, zamonaviy arab tilidagi qahvaxonalar, dam olish va o'rtoqlik markazlaridan tashqari, intellektual munozara joylariga aylanib, "Donolar maktabi"ga aylandi. [24]

Qahvaxona

tahrir
 
Qohiradagi qahvaxona, c. 18

Qahvaxona madaniyati arab dunyosida boshlangan va oxir-oqibat dunyoning boshqa hududlariga o'zining ta'sirini tarqatib, mahalliy va ijtimoiy madaniyati bilan chambarchas uyg'unlashgan desak yanglishmaymiz. [25] An'anaviy arab qahvaxonalari asosan barcha erkaklar o'yin-kulgu, vaqt o'tkazadigan yoki diydorlashadigan qahva va suv quvurlari ( shisha yoki argille) orqali bemalol muloqot qilishlari uchun uchrashadigan bir kulba yoki maskandur. Qahvaxonaning qayerda joylashganiga qarab, uning ixtisosligi farqlanadi. Mag'ribda yashil choyga yalpiz qo'shiladi yoki kofe arab va/yoki yevropacha uslubda beriladi. Arab qahvasi yoki turk qahvasi Misr va Levant mamlakatlarida i'zgacha hurmat va ihlos bilan tayyorlanadi. Arab qahvasi - birozgina taxir va achchiq tamga ega, bu qozonda qaynatilgan va demitasse stakanida taqdim etilgan juda oz miqdordagi quyuq qahva. Xususan, Misrda qahva mazbuuta bilan beriladi, ya'ni shakar miqdori "to'g'ri" bo'ladi, har bir stakan uchun taxminan bir choy qoshiq. Biroq, Arabiston yarim orolida arab kofesi qahva deyarli shaffof bo'ladigan tarzda qovuriladi. Butun arab dunyosida mezbon mehmonning piyolasini to‘ldirib turishi an’anaga ko‘ra, mehmonning tamom bo‘lganligi haqida xushmuomalalik bilan ishora qilmaguncha. [23]

Xizmat qilingan

tahrir
An Arab man pours the traditional cup of Arabic coffee in Levant

Arab qahvasi odatda bir vaqtning o'zida bir necha santimetrga beriladi yani stakanning ostki qismida oz miqdorda bo'ladi. [15] Mehmon uni ichadi, agar xohlasa butunlay rad etadi yoki ofitsiantga boshqa quymasin, deb ishora qiladi. Aks holda, mezbon/ofitsiant bir vaqtning o'zida mehmon yetarli bo'lganini ko'rsatmaguncha yana bir necha santimetr xizmat qilishda davom etadi. Eng keng tarqalgan amaliyot - faqat bir stakan ichish, chunki kofe berish marosimdagi mehr va mehmondo'stlik sifatida xizmat qiladi. Ba'zida odamlar suhbat paytida ko'proq ichishadi. [26]

Bojxona

tahrir

Qahva ichish qoidasiga ko'ra, idishlar odatda, faqat qisman to'ldiriladi va odat bo'yicha uchta stakan ichish kerak bo'ladi. [27] Arab qahvasi an'anaviy arab bayramlarida va Ramazon va Hayit kabi maxsus tadbirlarda muhim o'rin tutadi.

Folbinlik

tahrir

Arabcha kofega turli so'zlar bilan o‘qish ( arabcha: قراءة الفنجان ), choy yaptoqchalrini, bargini o'qishga o'xshaydi; mijozdan qandaydur bir idishda yoki kubokda taxminan bir, ikki choy qoshiq suyuqlik qoldirib, kuchli yangi arab qahvasini iste'mol qilish so'raladi. Keyin qolgan suyuqlik oqib ketishi va qurib ketishi uchun stakan likopchaga aylantiriladi. Keyin o'quvchi belgilar va harflarni qidirib, stakanning ichki qismidagi qalin qoldiqdan hosil bo'lgan naqshlarni izohlaydi. [28]

Dafn marosimi

tahrir

Arab dafn marosimlarida barchasi o'zgacha bo'ladi (yani qahva haqida gap ketayapti)achchiq va shakarsiz, yoki shirasi shunda ham pas qahva ichadigan va marhumning hayoti va xususiyatlarini tiklaydigan oilalar va qarindoshlar yig'iladi. Erkaklar va ayollar alohida yig'ilishadi va faqat ishi ayollarga kun bo'yi kofe berishdan iborat bo'lgan juda chiroyli ayollarni ishga olish juda modaga aylandi. Erkak ofitsiantlar erkaklarga xizmat qiladi. Arab musulmonlari va nasroniylar bu an'anani baham ko'rishadi. [29]

Oziqlanish faktlari

tahrir

Kichik bir chashkada arab qahvasida deyarli kaloriya yoki yog' yo'q. U faqat oz miqdorda proteinni o'z ichiga oladi holos. [30][31]

Yana qarang

tahrir

Manbalar

tahrir
  1. ↑ „Ingredients Arabic Coffee“. 2018-yil 28-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 6-oktyabr.
  2. ↑ 2,0 2,1 Weinberg, Bennett Alan. The world of caffeine. Routledge, 2001 — 3–4-bet. ISBN 978-0-415-92723-9. „coffee goat ethiopia Kaldi.“ 
  3. ↑ „Arabic coffee, a symbol of generosity - intangible heritage - Culture Sector - UNESCO“ (en). www.unesco.org. Qaraldi: 2017-yil 4-aprel.
  4. ↑ OED, s.v. "Coffee".
  5. ↑ Oxford English Dictionary, 1st ed. "coffee, n." Oxford University Press (Oxford), 1891.
  6. ↑ Kaye, Alan (1986). "The Etymology of Coffee: The Dark Brew". Journal of the American Oriental Society 106 (3): 557–558. doi:10.2307/602112. 
  7. ↑ „arxiv nusxasi“ (ar). الباحث العربي. 2019-yil 15-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 25-sentyabr.(see also qahiya: Hans Wehr's Dictionary of Modern Written Arabic (Wayback Machine saytida 2023-03-27 sanasida arxivlangan). page 930.)
  8. ↑ Kaye, Alan S. (1986). "The etymology of "coffee": The dark brew". Journal of the American Oriental Society 106 (3): 557–558. doi:10.2307/602112. 
  9. ↑ „The history of coffee“. National Coffee Association of the United States. Qaraldi: 2020-yil 24-iyun.
  10. ↑ Empire of the Islamic World. Chelsea House, 2009 — 14-bet. ISBN 9781604131611. 
  11. ↑ Al-Jaziri's manuscript work is of considerable interest with regards to the history of coffee in Europe as well. A copy reached the French royal library, where it was translated in part by Antoine Galland as De l'origine et du progrès du café.
  12. ↑ „resource for Arabic books“. www.alwaraq.net.
  13. ↑ Schneider, Irene „Ebussuud“, . Juristen: ein biographisches Lexikon; von der Antike bis zum 20. Jahrhundert, 2nd (de) Michael Stolleis: , München: Beck, 2001 — 193-bet. ISBN 3-406-45957-9. 
  14. ↑ J. E. Hanauer „About Coffee“, . Folk-lore of the Holy Land, 1907. „[All] the coffee-houses [were] closed, and their keepers pelted with the sherds of their pots and cups. This was in 1524, but by an order of Selìm I., the decrees of the learned were reversed, the disturbances in Egypt quieted, the drinking of coffee declared perfectly orthodox“ 
  15. ↑ 15,0 15,1 „What makes Arabic coffee unique?“. Your Middle East. 2017-yil 15-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 14-aprel.
  16. ↑ 16,0 16,1 „Gulf Arabic coffee - qahwa arabiyyah“. www.dlc.fi. 2017-yil 6-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 14-aprel.
  17. ↑ „How To Make Arabic Coffee“ (en-US). Terrace Restaurant & Lounge (2015-yil 1-mart). 2018-yil 14-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 14-aprel.
  18. ↑ Al Asfour. „القهوة الكويتية.. أصالة وعراقة“. Alqabas.
  19. ↑ Al Asfour. „القهوجي.. "صَبَّاب القهوة" في الكويت قديماً“. Alqabas.
  20. ↑ 20,0 20,1 „Food Heritage Foundation – Lebanese coffee“ (en-US). food-heritage.org (2014-yil 27-oktyabr). Qaraldi: 2018-yil 20-avgust.
  21. ↑ „Lebanese Coffee, Coffee passion“. maatouk.com. 2018-yil 20-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 20-avgust.
  22. ↑ Civitello, Linda. Cuisine and Culture: A History of Food and People. Hoboken, NJ: John Wiley, 2007. ISBN 9780471741725. 
  23. ↑ 23,0 23,1 Brustad, Kristen. Alif Baa: Introduction to Arabic Letters and Sounds. Georgetown University Press, 2010 — 132-bet. ISBN 9781589016330. 
  24. ↑ „The History Of Coffee“. ncausa.org. National Coffee Association of the U.S.A. (2016-yil 24-oktyabr).
  25. ↑ S., Hattox, Ralph. Coffee and Coffeehouses The Origins of a Social Beverage in the Medieval Near East.. University of Washington Press, 2014-01-01. ISBN 978-0295805498. OCLC 934667227. 
  26. ↑ „Arabic Coffee Service | GWNunn.com“ (en-US). gwnunn.com. 2017-yil 15-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 14-aprel.
  27. ↑ „Arabic Coffee - A Welcoming Ritual“ (en-US). Cabin Crew Excellence. 2015-yil 17-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 14-aprel.
  28. ↑ „Jane - Fortune Teller | Middlesex| South East| UK - Contraband Events“. Contraband Events.
  29. ↑ IMEU. „Palestinian Social Customs and Traditions | IMEU“ (en). imeu.org. Qaraldi: 2017-yil 14-aprel.
  30. ↑ Cherney, Kristeen. „Arabic Coffee Nutrition Information“ (en-US). LIVESTRONG.COM. Qaraldi: 2017-yil 14-aprel.
  31. ↑ Tulsani, Manoj. „5 Interesting Facts About Arabic Coffee“ (en-US). Travel Tips and Experience - Rayna Tours and Travels (2013-yil 29-may). Qaraldi: 2017-yil 14-aprel.

Qo'shimcha o'qish

tahrir

Andoza:Coffee 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Arab_qahvasi&oldid=5219188" dan olindi