Jalaquduq tumani
Jalaquduq — Andijon viloyatidagi tuman. 1926-yil 29-sentabrda tashkil etilgan (1962-yil 24-dekabrda Xoʻjaobod tumani bilan birlashtirilgan. 1973-yil 12-aprelda qayta tuzildi).
| tuman | |
|---|---|
| Tarkibida | Andijon viloyati |
| Maʼmuriy markazi | Jalaquduq |
| Yirik shahari | Jalaquduq |
| Boshqa yirik shaharlari | Oyim, Janubiy Olamushuk, Yorqishloq |
| Asos solingan sanasi | 1926-yil 29-sentyabrda |
| Hokim | Hikmatullo Latipov [1] |
| Rasmiy tillar | Oʻzbek |
| Aholi | 195 200 |
| Millatlar tarkibi | o‘zbek, qirg‘iz va boshqa millatlar |
| Dinlar tarkibi | musulmonlar |
| Maydoni | 0,37 ming kv. km km² |
| Vaqt mintaqasi | UTC+5 |
| Telefon kodi | +99874 |
| Pochta indeksi | 1711ХХ |
| Internet domeni | uz |
| Avtomobil raqami kodi | 60-69 |
| Xaritada | |
 | |
| Koordinatalari: 40°43′0.1″N 72°22′59.9″E / 40.716694°N 72.383306°E G O | |
Tuman viloyatning Qoʻrgʻontepa, Xoʻjaobod, Paxtaobod, Andijon, tumanlari hamda Qirgʻiziston Respublikasining O‘sh va Jalolobod viloyatlari bilan chegaradosh. Maydoni — 0,37ming kv. km. Aholisi — 195 200 ming kishi.
Jalaquduq tumanida 1ta shahar (Jalaquduq), 4ta shaharcha (Janubiy Olamushuk, Qoʻshterak, Yorqishloq, Oyim) 6 ta qishloq fuqarolar yigʻini (Abdullabiy, Beshtol, Jalaquduq, Behishkaram, Teshiktosh, Qatortol) bor. Markazi — Jalaquduq shahri.
Etimologiyasi tahrir
Jalaquduq va unga yondosh qishloqlar oʻramida yogʻingarchilik koʻproq boʻlganligidan, u erlar ilgari qamishzor, toʻqayzor boʻlgan. Tuman nomi „jele“ yoki „jelak“ soʻzidan kelib chiqqan degan rivoyatlar bor: oʻtmishda mahalliy aholi zovur, buloq va quduqlarga jela tashlab baliq ovlagan ekan. Jela qoʻyiladigan quduqlar asta-sekin „jelaquduq“ deb ataladigan boʻlganmish. Keyinchalik bu nom talaffuzda oʻzgarib „jalaquduq“ yoki „jalolquduq“ shaklida qishloq, soʻngra tumanga nom boʻlib qolgan deyiladi.
Tarixi tahrir
Jalaquduq tumani hududida 11ta arxeologik tepalik, 5ta meʼmoriy yodgorlik saqlanib qolgan. Dalvarzintеpa, Qoratepa, Eshonota va Qilichmozor tepaliklari eng qadimiy arxeologik yodgorliklar, Toshmasjid esa milliy meʼmorlik namunasidir.
Fargʻonaliklar VIII asr boshida Fargʻona vodiysiga kelgan Qutayba ibn Muslim boshchiligidagi musulmon qoʻshinlariga qattiq qarshilik koʻrsatganlar. Shunga qaramasdan Fargʻona fath etiladi. Qutayba ibn Muslim yangi saylangan xalifa Sulaymonga boʻysunishdan bosh tortganligi uchun xos askarlari tomonidan 715-yilda hozirgi Jalaquduq tumani hududida oʻldirilgan. Tarixchi Narshaxiyning yozishicha, Qutayba ibn Muslimning qabri Qilichmozor qishlogʻida. Bu qishloq yonidagi qabriston „Raboti sarxang“ (hozirgi „Mozorbuva“) deb ataladi.
Geografiyasi tahrir
Jalaquduq tumani viloyatning shimoli-sharqida joylashgan. Relyefi pasttekkislik, qir va adirlardan iborat. Iqlimi — keskin kontinental. Iyulning oʻrtacha harorati — 27, yanvarniki — minus 3 daraja. Vegetatsiya davri — 160-180 kun. Yiliga oʻrtacha 250 mm yogʻin tushadi. Tuman hududidan Andijonsoy (3,5 km), Shahrixonsoy, Savay kanallari, Qoradaryo oqib oʻtadi. Tuman yerlari och tusli oʻtloqi boʻz tuproqdan iborat. Adirlarda efеmеr oʻsimliklar, ekin ekilmaydigan yerlarda shuvoq, shoʻra oʻsadi.
Aholisi tahrir
Aholisi — asosan, oʻzbеklar. Aholining oʻrtacha zichligi — 1 kv. km ga 397 kishi[2].
Hokimlar tahrir
- Manzura Egamova (1993-2004-yillar)
- Azizbek Sodiqov (2004-2009-yillar)
- Shuhrat Qamchiyev (2009-2017-yillar)
- Sodiqjon Turdiyev (2017-2020-yillar)
- Furqatjon Buzrukov (2020-yil fevralidan avgustiga qadar)
- Hikmatullo Latipov (2020-yildan hozirgi vaqtga qadar)
Mashhur odamlar tahrir
- Qo‘chqor Turdiyev - Ikkinchi jahon urushi qatnashchisi, Sovet Ittifoqi Qahramoni unvoni.
- Qayum Holmirzayev - 1991-1993-yillarda Andijon viloyati hokimi.
- Ibrohimjon Asqarov - olim, kimyo fanlari doktori, professor.
- Hosiyat Husanova - O‘zbekiston xizmat ko‘rsatgan artist,aktrisa.
- Sadbarxon Mamitova - 2020-2021-yillarda Bo‘ston tumani hokimi.
- Ibrohimjon Xolmatov - O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan yoshlar murabbiysi.
- Rushana Rustamova - Zulfiya nomidagi davlat mukofoti sovrindori.
- Iltijo Toshtemirova - Zulfiya nomidagi davlat mukofoti sovrindori.
- Baxtiyor Nuriddinov - jurnalist, yozuvchi.
- Dadaxon Yoqubov - taniqli telejurnalist, Oʻzbekiston sanʼat arbobi, “Mehnat shuhrati” ordeni sohibi.
- Xadicha Aminov — Oʻzbekiston xalq artisti.
- Shirmonxon Zokirova - Oʻzbekiston Respublikasi xalq oʻqituvchisi
- Ravshanbek Olimov - oʻzbek diplomati. Oʻzbekiston Respublikasining Ukraina, Fransiya, Portugaliya davlatlaridagi sobiq favqulodda va muxtor elchisi.
- Umidjon Mamarasulov - jurnalist.
Manbalar tahrir
- ↑ ЖАЛАҚУДУҚ ТУМАНИ ҲОКИМЛИГИ
- ↑ Sayt Andijanskogo oblastnogo xokimiyata (Wayback Machine saytida 28-dekabr 2011-yil sanasida arxivlangan)(rus.)