Hendrik Johannes Cruijff (talaffuzi: Hendrik Yohanes Krayf) — gollandiyalik futbolchi va murabbiy. „Oltin to'p“ni 3 marta qoʻlga kiritgan. Yevropa chempionlar kubogida 3 marta futbolchi sifatida bir marta murabbiy sifatida yutgan. 20-asrning eng yaxshi futbolchilaridan biri sifatida tan olingan.[1][2][3] U butun faoliyati davomida 752 ta oʻyinda 425 ta gol urgan.

2017-yili yanvarda UEFA 1954-yilda tashkil topganidan beri Yevropa futboliga taʼsir koʻrsatgan murabbiylar oʻntaligiga kiritishdi.[4] 2010-yilda futbol rivojiga katta hissa qoʻshgani uchun FIFAning eng oliy mukofoti boʻlgan „Buyuk xizmatlari uchun“ ordeni bilan ham taqdirlangan.[5]

Tarjimai holi tahrir

 
1967-yil „Ayaks“ safidagi Cruyff (oʻngda)Cruyff (oʻngda) „Ayaks“ bilan, 1967-yil

Johan Cruyff 1947-yil 25-aprelda Amsterdamning Linnaustrat koʻchasidagi fuqarolik kasalxonasida dunyoga keldi.U Germanyus Kornelis Cruyff va Petronelli Bernardi Drayer oilasida tugʻildi.Uning familiyasi onasining otasi ismidan olingan edi. Uning ota-onasi Yordan viloyatidan edi.Urushdan soʻng ular oʻzlarining kichik sabzavot doʻkonida ishlab shu tariqa yashardilar.Johanning bolaligi Betondorp tumanidagi „De Mer“ stadioni yaqinida oʻtdi.Otasining birinchi turmushidan boʻlgan akasi Henni bilan koʻchada futbol oʻynash bilan vaqt oʻtkazar edilar. Keyinchalik ular " Ayaks " yoshlar jamoasida birga oʻynashni boshladilar.

Cruyff „Ayaks“ bilan ketma-ket uch marta (1971,1972,1973) Yevropa Chempionlar kubogini qoʻlga kiritdi.1973-yil oʻsha davr uchun uning transferi rekord summa 922 ming funt sterling evaziga „Barselona“ siga ketguncha 8 marta Gollandiya chempionati chempioni boʻlib ulgurgan edi.

Bir yil oʻtgacha terma jamoa bilan 1974-yilgi Jahon chempionatining finaligacha yetib bordi ammo afssuski finalda Germaniyaga 1:2 hisobda magʻlub boʻlishdi.1976-yili Yevropa chempionatida jamoa bilan 3-oʻrinni egallagan boʻlsada 3-oʻrin uchun baxsda qatnasha olmagan edi. 1978-yilgi Jahon chempionati saralash bosqichidan Gollandiyaning oʻtishiga yordam berdi.Ammo final turniriga Niderlandiya Qirollik Futbol Ittifoqi bilan moliyaviy masalalarda kelisha olmay terma jamoadagi xalqaro faoliyatini yakunlashga qaror qildi.

1970-yillardagi Gollandiya terma jamoasi va „Ayaks“ dagi oʻyinlari nafaqat Gollandiya futbolining balki butun dunyoda total futbol deb ataluvchi oʻziga xos uslubga ega futbol edi.

Futbolchilik faoliyatini yakunlagach murabbiylikka oʻtdi.Murabbiylikdagi ilk klubi „Ayaks“ boʻlib, u bilan 1987-yil Kubok egalari kubogini,2 marta mamlakat kubogini (1986,1987) qoʻlga kiritdi.1989-1996-yillarda uning murabbiyligidagi „Barselona“ 4 marta Ispaniya chempioni boʻldi (1991-1994).1992-yili Yevropa Chempionlar kubogini ,1989-yili Kubok egalari kubogini qoʻlga kiritdi.

2003-yili noyabrda UEFAning 50 yilligi munosabati bilan oʻtkazilgan soʻrov natijalariga koʻra Cruyff Niderlandiyaning yarim asrdagi eng yaxshi futbolchisi deb topildi. 2006-yil sportni rivojlantirishga qoʻshgan hissasi uchun „Laureus“ mukofotiga sazovor boʻldi. 2007-yilning 18-aprelida Cruyffning 60 yoshga toʻlishi munosabati bilan „Ayaks“ „14“-raqamni abadiy saqlashga qaror qildi.2010-yil 26-martda Cruyff futbolchi va murabbiy sifatida „Barselona“ga klub oldidagi xizmatlari uchun faxriy prezidenti deb tayinlandi.[6] 2010-yil klubning yangi prezidenti Sandro Rozel tomonidan bu lavozimdan vaqtincha ozod qilingan, chunki bunday lavozim klub nizomida yoʻq edi.[7][8]

U „Cruyff Classics“ poyabzal brendining hammuallifi xam xisoblanadi[9]

Cruyff ashaddiy kashanda boʻlgan va 2015-yil oktabrda oʻpka saratoni tashxisi qoʻyilgan.[10] 2016-yil 24-martda Barselonada vafot etgan.[11].

Oilasi tahrir

1968-yil 2-dekabrda Cruyff mashhur golland zargari Kornelis Johannes Kosterning qizi Denni Koster bilan turmish qurdi.Uning oʻgʻli Yordi-futbolchi va murabbiy xisoblanadi.

Xotira tahrir

2016-yil 9-sentabrda Valfogona-de-Riukorb shaxrida Johan Cruyff nomidagi kochaning ochilish marosimi boʻlib oʻtdi.

„Ayaks“ning uy stadioni 2018-2019-yilgi futbol mavsumidan boshlab Cruyff nomi bilan ataladi.[12][13]

2019-yili 26-avgustda „Barselona“ ning uy stadioni „Nou Kamp“da Johan Cruyffning 3,5 metr balandl;ikdagi xaykali ochildi.Uning muallifi golland xaykaltaroshi Korri Ammerlan[14] edi.

2019-yili Barselonada uning nomidahi futbol stadioni xam ochildi.

2020-yil yozida Amsterdam koʻchalaridan biri Cruyff nomiga oʻzgartirildi.[15]

Yutuqlari tahrir

Jamoaviy tahrir

Niderlandiya terma jamoasida tahrir

 
1974-yilgi Jahon chempionati finalida Gʻarbiy Germaniyaga qarshi Cruyff (qora libosda). Suratda: Cruyffning chap tomonida-Berti Fogts, oʻngda-Uli Xyonnes.Chapdagi fonda Gerd Myuller.

= "Ayaks" tahrir

= "Barselona" tahrir

 
Barselona tarkibidagi Cruyff.1975-yil

= "Feyenoord" tahrir

Murabbiylik faoliyati tahrir

= "Ayaks" tahrir

= "Barselona" tahrir

Shaxsiy yutuqlari tahrir

 
1971-yilda „Oltin toʻp“ni olayotgan Cruyff
  • Gollandiyaning 1954—2003-yillardagi eng yaxshi futbolchisi (UEFAning 50 yilligida berilgan mukofot)
  • „Oltin toʻp“ sohibi(3)-1971,1973,1974
  • „Bronza toʻp“ sovrindori-1975-yil
  • „Oltin toʻp“ga nomzod(8)-1967,1968,1969,1970,1972, 1976,1977,1978
  • Ispaniyada yilning eng yaxshi xorijlik futbolchisi(2)- 1977,1978
  • Gollandiya chempionatining eng yaxshi toʻpurari(2)- 1967-yil (33 gol),1972-yil (25 gol)
  • Gollandiya kubogi toʻpurari-1966-yil (9 gol)
  • Yevropa kubogi toʻpurari-1971/72-yil (5 gol)
  • IFFHS boʻyicha 20-asrning eng yaxshi futbolchilari roʻyxatida-2-oʻrin
  • IFFIHS maʼlumotlariga koʻra 20-asrning Yevropaning eng yaxshi futbolchilari roʻyxatida-1-oʻrin
  • IFFIHS maʼlumotlariga koʻra Gollandiyaning XX-asrning eng yaxshi futbolchilari roʻyxatida-1-oʻrin
  • „Ayaks“ning tarixida eng yaxshi toʻpurarlar roʻyxatida 2-oʻrin
  • World Soccer talqini boʻyicha 20-asrning eng buyuk futbolchilari roʻyxatida-3-oʻrin
  • „Barselona“ning eng zoʻr futbolchilari roʻyxatida-2-oʻrin
  • Gollandiya chempionatida 3-toʻpurar-215 gol
  • FIFA 100 ta kuchli futbolchisi roʻyxatiga kiritilgan
  • Jahon chempionatining eng yaxshi futbolchisi-1974 -yil
  • Gollandiyaning „Oltin butsa“ sovrindori-1984-yil
  • Gollandiyada yilning eng yaxshi sportchisi(2)-1973, 1974
  • Gollandiya chempionatida „Ayaks“ning eng yaxshi toʻpurari-205 ta gol.
  • Gollandiya kubogida „Ayaks“ning eng yaxshi toʻpurari- 39 ta gol
  • „Onze Mondial“ versiyasi boʻyicha Yevropaning eng yaxshi murabbiyi(2)-1992,1994
  • „World Soccer“ versiyasi boʻyicha dunyoning eng yaxshi murabbiyi-1987-yil
  • „Four Four Two“ versiyasi boʻyicha futbol tarixidagi murabbiylar roʻyxatida 3-oʻrin-2020-yil.[16]
  • „France Football“ tomonidan futbol tarixidagi eng yaxshi murabbiylar roʻyxatida 4-oʻrin-2019[17][18]
  • „World Soccer“ maʼlumotlariga koʻra futbol tarixidagi eng yaxshi murabbiylar roʻyxatida 29-oʻrin-2013[19][20]
  • „Marca“ gazetasi oʻquvchilari fikriga koʻra „Afsona“ mukofoti sohibi

Manbalar tahrir

  1. „IFFHS' Century Elections“ (en). rsssf.com. 2012-yil 9-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 21-fevral.
  2. „World Soccer Players of the Century“ (en). englandfootballonline.com. 2012-yil 9-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 21-fevral.
  3. „Биография на сайте ФИФА“ (en). fifa.com. 2012-yil 9-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 21-fevral.
  4. „The ten best coaches of all time“ (en). UEFA.Com. UEFA (2017-yil 13-yanvar). 2018-yil 21-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 14-yanvar.
  5. „FIFA Order of Merit holders“. FIFA.Com. FIFA (2012-yil 31-dekabr). 2015-yil 5-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 21-yanvar.
  6. „Johan Cruyff named Honorary President“. FC Barcelona. 2012-yil 9-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 12-sentyabr.
  7. „Cruyff unimpressed by Barca 'circus'“. ESPN (2010-yil 10-iyul). 2012-yil 9-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 12-sentyabr.
  8. „Johan Cruyff stripped of Barcelona honorary president title“. The Guardian (2010-yil 10-iyul). 2012-yil 9-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 12-sentyabr.
  9. „Cruyff Classics“. 2008-yil 20-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2006-yil 11-iyul.
  10. „Johan Cruyff: Barcelona, Ajax and Netherlands legend diagnosed with lung cancer“ (en). independent.co.uk (2015-yil 22-oktyabr). 2016-yil 6-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 25-mart.
  11. „Пішов з життя легендарний футболіст та тренер Йохан Кройф“. champion.com.ua (2016-yil 24-mart). 2016-yil 28-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 24-mart.
  12. „Amsterdam ArenA wordt officieel Johan Cruijff ArenA“ (nl). сайт клуба «Аякс» (2018-yil 5-aprel). Qaraldi: 2018-yil 10-iyul.[sayt ishlamaydi]
  13. „Стадион "Аякса" переименуют в честь Йохана Кройфа“ (ru). «Интерфакс» (2018-yil 5-aprel). 2018-yil 10-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 10-iyul.
  14. „«Барселона» установила статую Кройффа на «Камп Ноу»“. 2019-yil 26-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 27-avgust.
  15. „Бульвар имени Йохана Кройффа появился в Амстердаме“. 2020-yil 10-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 25-iyun.
  16. „Guardiola supera a Klopp, Simeone y Mourinho en la lista de los 100 mejores técnicos“. Goal.com. 2020-yil 14-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 3-may.
  17. „Top 50 des coaches de l'histoire“. France Football (2019-yil 19-mart). 2021-yil 24-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 19-mart.
  18. „Los 50 mejores entrenadores de la historia“. FOX Sports (2019-yil 19-mart). 2019-yil 29-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 29-dekabr.
  19. „World Soccer The Greatest manager of all time“. 2019-yil 4-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 13-yanvar.
  20. „The Greatest: — how the panel voted“. 2015-yil 30-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 13-yanvar.

Adabiyotlar tahrir