Koreyslar

Koreyslar ; 한국인 / 조선인
Umumiy aholi soni
Katta aholiga ega mintaqalar
	Janubiy Koreya 50,062,000 (2009) ; Shimoliy Koreya 24,051,218 (2009 est.); ;
Tillar
	Koreys tili;
Dinlar
	Buddizm
Qarindosh etnik guruhlar
	boshqa

Koreyslar (oʻzlarini Choson saram — Choson mamlakati odamlari deb atashadi) — Koreyaning asosiy aholisi. KXDR da (22,5 mln. kishi), Koreya Respublikasida (44 mln. kishi), RF da (107 ming kishi), Xitoyda (1,86 mln. kishi), Yaponiyada (670 ming kishi), Oʻzbekistonda (183 ming kishi), Qozogʻistonda (103,3 ming kishi) yashaydilar. Umumiy soni 70,2 mln. kishi (1990-yillar oʻrtalari). Koreys tilida soʻzlashadi. Mongoloid irqiga mansub. Dindorlari budda, konfutsiylik va xristian (presviterianlar) diniga eʼtiqod qiladi. K.ning ajdodlari kadim zamonlardan beri Koreya yarim orol hududida yashab kelmokda. K.ning shakllanishida 3 ta qabila guruhi (paleyeosiyo, oltoy, avstronez) qatnashgan. Bunda yetakchi rolni protooltoy qabilalari oʻynagan. Koreys qabilalarining l-ittifoqi — Choson 1-asrda vujudga kelgan. Bu aholining etnik tarkibiga katta taʼsir koʻrsatdi. Miloddan avvalgi 1-ming yillikning oʻrtalarida Manjuriyaning janubida va Koreyaning shim. da Choson davlati (oʻzlarini choson deb atashlari shundan) tashqil topdi. 10-asr boshlarida K. yagona xalq sifatida shakllangan. Ikkinchi jahon urushidan keyin koreys xalqi 2 qismga boʻlinib ketdi. Janubidagi K. va shim.dagi K. boshqa-boshqa tuzum yoʻlidan ketishdi. 1937— 38 yillarda sobiq shoʻrolar tuzumi zoʻravonlik bilan Rossiyaning Uzoq Sharq oʻlkasidan 74500 K.ni Oʻzbekiston hududiga koʻchirdi. Bunga asosiy sabab sobiq shoʻrolar ittifoqi bilan Yaponiya oʻrtasidagi munosabatlarning keskinlashuvi edi. Oʻsha davrda Koreya ya. orol Yaponiya tomonidan bosib olingan boʻlib, tub koreys aholisi bilan Uzoq, Sharq hududidagi K. ning etnik kelib chiqishi bir edi. Oʻzbek xalqi K.ga nisbatan oʻzining yana mehmondoʻstligi va bagʻri kengligini koʻrsatdi. Ularni uyjoy, ish bilan taʼminladi, ularga maishiy xizmat, madaniy oʻchoqlar yaratdi, bolalarining oʻqishi, taʼlim olishi uchun maktablar ochdi. Asosiy mashgʻulotlari sholikorlik. Chorvachilik, baliqchilik, ipakchilik, hunarmandchilik bilan ham shugʻullanishadi.

Adabiyotlar

Kim P., Koreysi Respubliki Oʻzbekistona, T., 1993.^[7]

Koreyslar (Koreyscha — choson saram) — Koreyaning tub aholisi. KXDRda 24 million, Janubiy Koreyada 50-million. Umumiy soni 81-million kishi. Shuningdek, Rossiyada 108-ming, Oʻzbekistonda 184-ming, Qozogʻistonda 104-ming (1992) Koreyslar istiqomat qilishadilar. Antropologik tarafidan Koreyslar mongoloid irqiga kiradi. Koreys tilida gaplashishadi.

Madaniyati

Koreyslarning milliy kiyimi, ayniqsa, oq matodan tikiladi. Erkaklar keng balaqli shim, nimcha, xalat, ayollari uzun beldamcha, qisqa kofta, dambal kiyadi. Milliy tasviriy sanʼati, arxitektura xotiralar. Koreyslarning milliy fol'klorlik ijodlari, xalq musiqalari, qadimgi afsonalari yaxshi saqlangan. Musiqa bilan raqs sanʼati yaxshi rivojlangan. Ulaning milliy asboblariga komungo, kayagim, fleyta, baraban kiradi.

Dini

Koreyslar buddizm diniga mansub xalq. Koreyslarning oz miqdori — xristian dinini qabul qilgan. 3 — 4 asrlarda Koreyaga budda dini keng avj olib, oʻrta asrlarda konfutsiychilik qattiq taʼsir qiladi. 19-asrlarda Koreyaga xristian dini ham kirdi, biroq u din keng avj ola olmadi

Qishloq xoʻjaligi

Koreyslarning milliy taomlari — achchiq tuzi oʻtkir baliq bilan koʻkat. Koʻrayslar qadimdan dehqonchilik bilan shugʻullanib kelganlar. Ayniqsa, guruch, arpa, tariq, sholi oʻsimliklari, mevali daraxtlar va koʻkatlar ekadi. Ipak qurtini parvarish qiladilar. Dengiz yiqasidan baliq ovi bilan shugʻullanadi. Kulolchilik, boltachilik, toʻqimachilik va kundalikka kerakli buyumlar yasash hunari yaxshi avj olgan.

Yana qarang

Koreyslar etnogenezi

Manbalar

↑ „Population of South Korea 2010“. English.chosun.com (1-fevral 2010-yil). Qaraldi: 4-may 2012-yil.
↑ arxiv nusxasi (PDF), 2009-03-25da asl nusxadan (PDF) arxivlandi, qaraldi: 2012-09-25
↑ ^3,00 ^3,01 ^3,02 ^3,03 ^3,04 ^3,05 ^3,06 ^3,07 ^3,08 ^3,09 ^3,10 ^3,11 ^3,12 ^3,13 ^3,14 ^3,15 ^3,16 ^3,17 ^3,18 ^3,19 ^3,20 ^3,21 ^3,22 ^3,23 ^3,24 ^3,25 ^3,26 ^3,27 ^3,28 재외동포현황/Current Status of Overseas Compatriots. Ministry of Foreign Affairs and Trade, 2009. Qaraldi: 21-may 2009-yil. (Archive.is saytida 2010-10-23 sanasida arxivlangan)
↑ Note that the 2006 American Community Survey gave a much smaller figure of 1,520,703. See S0201. Selected Population Profile in the United States. United States Census Bureau. Qaraldi: 22-sentabr 2007-yil. (Archive.is saytida 2020-02-12 sanasida arxivlangan)
↑ The 2002 Russian census gave a figure of 148,556. See „Население по национальности и владению русским языком по субъектам Российской Федерации“ (Russian). Федеральная служба государственной статистики. 2006-11-04da asl nusxadan (Microsoft Excel) arxivlandi. Qaraldi: 1-dekabr 2006-yil. {{cite magazine}}: Cite magazine requires |magazine= (yordam); Andozada hech qanday qiymat berilmagan (boʻsh) nomaʼlum parametr mavjud: |seperator= (yordam)CS1 maint: date format () CS1 maint: unrecognized language ()
↑ arxiv nusxasi, 2013-11-11da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2012-09-25
↑ OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

Ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib, Vikipediyaga yordam berishingiz mumkin.
Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak.

[1] „Population of South Korea 2010“. English.chosun.com (1-fevral 2010-yil). Qaraldi: 4-may 2012-yil.

[2] arxiv nusxasi (PDF), 2009-03-25da asl nusxadan (PDF) arxivlandi, qaraldi: 2012-09-25

[MOFAT-3] 3,00 ^3,01 ^3,02 ^3,03 ^3,04 ^3,05 ^3,06 ^3,07 ^3,08 ^3,09 ^3,10 ^3,11 ^3,12 ^3,13 ^3,14 ^3,15 ^3,16 ^3,17 ^3,18 ^3,19 ^3,20 ^3,21 ^3,22 ^3,23 ^3,24 ^3,25 ^3,26 ^3,27 ^3,28 재외동포현황/Current Status of Overseas Compatriots. Ministry of Foreign Affairs and Trade, 2009. Qaraldi: 21-may 2009-yil. (Archive.is saytida 2010-10-23 sanasida arxivlangan)

[Census2006-4] Note that the 2006 American Community Survey gave a much smaller figure of 1,520,703. See S0201. Selected Population Profile in the United States. United States Census Bureau. Qaraldi: 22-sentabr 2007-yil. (Archive.is saytida 2020-02-12 sanasida arxivlangan)

[5] The 2002 Russian census gave a figure of 148,556. See „Население по национальности и владению русским языком по субъектам Российской Федерации“ (Russian). Федеральная служба государственной статистики. 2006-11-04da asl nusxadan (Microsoft Excel) arxivlandi. Qaraldi: 1-dekabr 2006-yil. {{cite magazine}}: Cite magazine requires |magazine= (yordam); Andozada hech qanday qiymat berilmagan (boʻsh) nomaʼlum parametr mavjud: |seperator= (yordam)CS1 maint: date format () CS1 maint: unrecognized language ()

[6] arxiv nusxasi, 2013-11-11da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2012-09-25

[7] OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]