Oʻzbekiston Quruqlik Qoʻshinlari
Oʻzbekiston Quruqlik Qoʻshinlari Oʻzbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining quruqlikdagi tarkibiy qismidir. 1991-yilda Sovet Ittifoqi parchalanganidan beri faoliyat yuritayotgan armiya sobiq Sovet Armiyasining Oʻzbekiston hududida boʻlgan qismlaridan iborat. 2006-yil holatiga koʻra, u taxminan 40,000 ga yaqin faol xodimlarga ega edi. Quruqlik qoʻshinlari foydalanadigan asbob-uskunalarning katta qismi ham eski sovet materiallari boʻlib, Oʻzbekiston hukumati uni zamonaviy asbob-uskunalar bilan almashtirish uchun unchalik harakat qilmagan[1].
| Oʻzbekiston Quruqlik Qoʻshinlari | |
|---|---|
| Tashkil topgan | 1992 |
| Davlat |  Oʻzbekiston
|
| Tip | Quruqlik kuchlari |
| Rol | Oʻzbekiston mudofaasi |
| Hajm | 40,000 (2006 tax.) |
| .svg){kind=small} O'zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari ning qismi
| |
| Bosh qarorgoh | Toshkent |
| Ranglar | Toʻq koʻk |
| Bayramlar | 14-yanvar „Vatan himoyachilari“ kuni |
| Janglar | Tojikiston fuqarolar urushi Botken voqealari Afgʻonistondagi urush (2001–2021) |
| Imzo | |
| Farqlovchi ramz |
.svg)
|
Tarixi
tahrirQurolli kuchlar 1992-yilda tashkil etilgan boʻlib, armiya bilan bir qatorda havo kuchlari va havo hujumidan mudofaa qoʻshinlari, milliy gvardiya va xavfsizlik xizmati chegara qoʻshinlari ham tashkil etilgan. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov yangi tashkil etilgan quruqlikdagi qoʻshinlar safini toʻldirish uchun Sovet Qurolli Kuchlari safidagi mahalliy oʻzbeklarni Oʻzbekistonga chaqira boshlagan edi, biroq koʻpchilik qaytishdan bosh tortgan va fuqaroligidan voz kechgan. Ofitserlar korpusining asosiy qismini ruslar tashkil etgan, roʻyxatga olinganlar esa asosan oʻzbeklar edi.
Shundan soʻng, Oʻzbekiston Markaziy Osiyoda Rossiya Federatsiyasi fuqarolarining armiyada xizmat qilishiga yoʻl qoʻymagan yagona davlatga aylandi va slavyan zobitlarini oʻzbeklar bilan almashtira boshladi. Mustaqillik paytida armiya qoʻmondonligi asosan slavyan millati vakillaridan tashkil topgan edi. Shu sababli, oʻzbeklarga yuqoriroq lavozimlar berish, slavyan millatiga mansub harbiylarni esa pastroq unvonlarga tayinlash boʻyicha saʼy-harakatlar amalga oshirildi. Oʻzbekistonda qolishga qaror qilgan slavyanlar oʻzbek fuqaroligini qabul qilishdi.
Oʻzbekistonda uchta yirik Sovet harbiy akademiyalari: Toshkent oliy umumqoʻshin qoʻmondonlik bilim yurti, Chirchiq oliy tank komandir-muhandislik bilim yurti va Samarqand avtomobilchi komandir-muhandislar oliy harbiy bilim yurti joylashgan. Bu hukumatning oʻzbek zobitlarini Rossiyaga malaka oshirish uchun yubormasligiga sabab boʻldi. 1994-yilda barcha boʻlinmalarning ofitserlarini tayyorlash uchun Qurolli Kuchlar akademiyasi ham tashkil etildi. Armiyada oʻzbek tili tobora koʻproq qoʻllanila boshlagan boʻlsa-da, qoʻllanmalarning koʻpchiligi rus tilida boʻlgani va Oʻrta Osiyo turkiy tillarida tegishli harbiy lugʻat yoʻqligi sababli, ofitserlarni tayyorlashda asosiy til rus tili boʻlib qoldi.
1997-yilda Amerika Qoʻshma Shtatlarining CENTRASBAT dasturi mamlakatda joylashtirilishi rejalashtirilgan Oʻzbekiston va Amerika harbiy qoʻshinlari oʻrtasidagi qoʻshma mashgʻulotlarni moliyalashtirish uchun 5 million dollardan ortiq mablagʻ ajratgan. Keyinchalik 1998-yilda AQSh generali oʻquv mashgʻulotlarida qatnashgan boʻlinma joylashgan Oʻzbekiston harbiy bazasiga tashrif buyurdi. U mashgʻulotlarda ishtirok etganlardan qoʻl koʻtarishni soʻraganida, faqat ikkita askar qoʻlini koʻtargan. Oʻzbek askarlarining aksariyati majburiy harbiy xizmat muddati tugagach, armiyani tark etadi. AQSh Kuchlari bu holatni Qirgʻiziston va Qozogʻistonda ham kuzatgan. Armiya qoʻmondonlik, xizmat koʻrsatish va jihozlash jihatidan Sovet armiyasiga oʻxshash edi. Yuqori lavozimdagi qoʻmondonlar qaror qabul qilish erkinligini cheklaydigan qatʼiy buyruqlar berishgan.
2003-yilda Mudofaa vazirligi chaqiruv muddati 18 oydan 12 oygacha qisqartirilganini, ofitserlar maktablarida oʻqiganlar esa atigi 9 oy xizmat qilishlari kerakligini eʼlon qildi. Bu qaror yuqori lavozimdagi harbiy xodimlarni uzoqroq xizmat qilishga ragʻbatlantirishga qaratilgan edi. Biroq, „dedovshina“ keng tarqalgani sababli, ularni armiyaga chaqirmaslik uchun yollash boʻlimi xodimlariga pora bergan.
Tashkilot
tahrirOkruglar
tahrir
Armiya tarkibidagi beshta harbiy okrugga Nukus shahridagi Shimoli-gʻarbiy harbiy okrug, Qarshi shahridagi Janubi-gʻarbiy maxsus harbiy okrug, Jizzaxdagi Markaziy harbiy okrug va Fargʻonadagi Sharqiy harbiy okrug kiradi. 2001-yilda Toshkent garnizoni Toshkent harbiy okrugiga aylantirildi[2].
| Okruglar | Bosh qarorgohning joylashuvi | Izohlar |
|---|---|---|
| Shimoli-gʻarbiy harbiy okrugi | Bosh qarorgoh Nukus | Qoraqalpogʻiston, Xorazm viloyati |
| Janubi-gʻarbiy maxsus harbiy okrugi | Bosh qarorgoh Qarshi | Qashqadaryo viloyati, Surxondaryo viloyati, Buxoro viloyati, Navoiy viloyati |
| Markaziy harbiy okrugi | Bosh qarorgoh Jizzax | Jizzax viloyati, Samarqand viloyati, Sirdaryo viloyati |
| Sharqiy harbiy okrugi | Bosh qarorgoh Fargʻona | Fargʻona viloyati, Andijon viloyati, Namangan viloyati |
| Toshkent harbiy okrugi | Bosh qarorgoh Toshkent | Toshkent viloyati, 2001-yil tashkil topgan |
- Motooʻqchi qismlar
- Tank qoʻshinlari
- Maxsus operatsiyalar kuchlari
- Razvedka
- Muhandislik qoʻshinlari
- Kimyoviy himoya qoʻshinlari
- Signallar
- Elektron kurash qismlari
- Logistika
- Topogeodeziya
Tuzilmalar roʻyxati
tahrirFargʻonada toʻrtta motooʻqchilar brigadasi va 17-Havo hujum brigadasi (Sovet Havo-desant Kuchlarining sobiq 387-Havo-desant oʻquv polki) mavjud. Motorlashtirilgan brigadalar Buxoro, Samarqand, Termiz, Nukus, Andijon shaharlari atrofida joylashgan[4]. Quyida sanab oʻtilgan quyi darajadagi brigadalar, harbiy okrug shtab-kvartirasi bilan bir shaharda joylashganligi yoki aniq harbiy okruglar mas’uliyati hududida ekanligi sababli, turli harbiy okruglarga tegishli deb hisoblanadi.
Armiya shtab-kvartirasi (Toshkent)
tahrir- Toshkent harbiy okrugi Faxriy Qoʻriqlash Bataloni
- Muhandislik brigadasi
- Sharqiy harbiy okrug „Lynx“ Maxsus Kuchlari Bataloni[5][6]
Doimiy armiya
tahrir- Oʻquv polki (Chirchiq)
- 387-Havo desantlarini tayyorlash polki[7]
- 17-Havo hujumi brigadasi (Fargʻona)[8] – 5000 nafargacha askardan iborat boʻlib, ilgari Sovet Ittifoqining 105-Gvardiya Vena havo-desant diviziyasi boʻlgan.
- 1-motooʻqchi brigadasi (Chirchiq)
- 2-motooʻqchi brigadasi (Samarqand)
- 3-motooʻqchi brigadasi (Termiz)
- 25-motooʻqchi brigadasi (Qarshi; 08579-sonli harbiy qism)
- 37-motooʻqchi brigadasi (Andijon)[9]
- 15-Mustaqil Maxsus Kuchlar Brigadasi
- Tank polki (Ohangaron)
Obyektlari
tahrirMashqlar
tahrir
Oʻzbekiston qoʻshinlari Shimoliy Karolinadagi Lejeune lagerida AQSh dengiz piyodalari korpusi tomonidan oʻtkazilgan Tinchlik uchun hamkorlik mashqlari kooperativi Osprey ’96 da ishtirok etgan. Keyinroq ular Hamkorlik mashqlari Osprey ’98 da ham qatnashishgan.
2004-yil sentyabr oyida Britaniya armiyasining (oʻsha paytdagi) Qirollik Uels polki (hozirgi Qirollik Uels 3-batalyoni) Oʻzbekiston armiyasining Tinchlikparvar batalyoni bilan Forish togʻ oʻquv maydonida „Amir Temur ekspressi“ mashgʻulotida ishtirok etdi. Bu NATO homiyligidagi „Tinchlik yoʻlida hamkorlik“ dasturi doirasida oʻtkazilgan uch haftalik harbiy mashgʻulot edi.
Joriy uskunalari
tahrirMaʼlumotlarga koʻra, Oʻzbekiston qurolli kuchlarining oʻqotar qurollari orasida AK-47, AK-74, Dragunov snayper miltigʻi, Makarov PM toʻpponchasi va PK bor.
| Joriy uskunalar | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nom | Tasvir | Kelib chiqishi | Turi | Miqdori | ||||
| Kichiq qurollar | ||||||||
| Makarov PM | .jpeg)
|
Sovet Ittifoqi | Yarim avtomatik pistolet | |||||
| AK-47 | 
|
Sovet Ittifoqi | Hujum miltigʻi | |||||
| AKM | 
|
Sovet Ittifoqi | Hujum miltigʻi | |||||
| AK-74 |
|
Sovet Ittifoqi | Hujum miltigʻi | |||||
| RPK |
|
Sovet Ittifoqi | Otryad avtomatik quroli | |||||
| PKM |
|
Sovet Ittifoqi | Umumiy maqsadli pulemyot | |||||
| SVD |
|
Sovet Ittifoqi | Belgilangan oʻq otuvchi miltiq | |||||
| Granata otuvchilar | ||||||||
| RPG-7 |
|
Sovet Ittifoqi | Raketar granata otish moslamasi | |||||
| RPG-16[15] | Sovet Ittifoqi | Raketar granata otish moslamasi | ||||||
| SPG-9 |
|
Sovet Ittifoqi | Orqaga qaytmaydigan miltiq | |||||
| Tanklar | ||||||||
| T-72 |
|
Sovet Ittifoqi | Asosiy jangovor tank | 70[16] | ||||
| T-64B |
|
Sovet Ittifoqi | Asosiy jangovor tank | 100[16] | ||||
| T-62M/MV |
|
Sovet Ittifoqi | Asosiy jangovor tank | 170[16] | ||||
| T-54 |
|
Sovet Ittifoqi | Asosiy jangovor tank | 80[16] | ||||
| Piyoda askarlarning jangovar mashinalari | ||||||||
| BMP-1 |
|
Sovet Ittifoqi | Piyodalar jangovor mashinasi | 180[16] | ||||
| BMP-2 |
|
Sovet Ittifoqi | Piyodalar jangovor mashinasi | 270[16] | ||||
| BMD-1 |
|
Sovet Ittifoqi | Piyodalar jangovor mashinasi | 120[16] | ||||
| BMD-2 |
|
Rossiya | Piyodalar jangovor mashinasi | 9[16] | ||||
| Oshkosh M-ATV |
|
Qo'shma Shtatlar | Piyodalar jangovor mashinasi | 308 | ||||
| Nurol Ejder (4x4 versiyasi) | Turkiya | Piyodalar jangovor mashinasi | 24 xizmatda (+1000 buyurtma qilingan)[17] | |||||
| Xodimlarni tashuvchilar | ||||||||
| BTR-60 |
|
Sovet Ittifoqi | Zirhli transport vositasi | 24[16] | ||||
| BTR-70 |
|
Sovet Ittifoqi | Zirhli transport vositasi | 25[16] | ||||
| BTR-80 |
|
Sovet Ittifoqi | Zirhli transport vositasi | 210[16] | ||||
| BTR-D |
|
Sovet Ittifoqi | Zirhli transport vositasi | 50[16] | ||||
| BRM-1K |
|
Sovet Ittifoqi | Zirhli transport vositasi | 6[16] | ||||
| BRDM-2 |
|
Sovet Ittifoqi | Zirhli transport vositasi | 13[16] | ||||
| Raketa artilleriyasi | ||||||||
| BM-21 Grad |
|
Sovet Ittifoqi | 122 mm koʻp raketa tashuvchi | 50[16] | ||||
| BM-27 Uragan |
|
Sovet Ittifoqi | 122 mm koʻp raketa tashuvchi | 48[16] | ||||
| Taktik ballistik raketa tizimlari | ||||||||
| OTR-21 Tochka |
|
Sovet Ittifoqi | Taktik ballistik raketa | 5[16] | ||||
| Havo hujumiga qarshi | ||||||||
| HQ-9 |
|
Xitoy | Uzoq masofali „yer-havo“ raketasi | 1 batareyasi | ||||
| Oʻziyurar artilleriya | ||||||||
| 2S1 Gvozdika |
|
Sovet Ittifoqi | 122 mm oʻziyurar gaubitsa | 18[16] | ||||
| 2S9 Nona |
|
Sovet Ittifoqi | Oʻziyurar 120 mm | 54[16] | ||||
| 2S5 Giatsint-S |
|
Sovet Ittifoqi | 152 mm oʻziyurar gaubitsa | 17[16] | ||||
| 2S7 Pion |
|
Sovet Ittifoqi | 203 mm oʻziyurar gaubitsa | 48[16] | ||||
| Logistika va kommunal transport vositalari | ||||||||
| UAZ-469 |
|
Sovet Ittifoqi | Yengil foydalanish avtomobili | |||||
| ZIL-131 |
|
Sovet Ittifoqi | Umumiy maqsadli yuk mashinasi | |||||
.jpg)
.jpg)
_(262-6).jpg)
.jpg)
.jpg)
_owned_by_James_Stewart_pic5.JPG)
.jpg)
Manbalar
tahrir- ↑ „Uzbekistan- Army“.
- ↑ Bakhtiyar Kamilov, Formation of Conceptual Approaches to the Problems of Ensuring National Security in Central Asian States – Uzbekistan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan and Turkmenistan
- ↑ „История Вооруженных Сил Республики Узбекистан“. Министерство Обороны Республики Узбекистане (14-fevral 2018-yil). 16-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-may 2021-yil.
- ↑ „Archived copy“. 2009-yil 26-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-mart 2013-yil.
- ↑ „Узбекистан — Десантура.ру - Узбекистан“. desantura.ru. Qaraldi: 23-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Спецназ вооруженных сил Узбекистана“. sof-mag.ru. 2022-yil 6-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 23-avgust.
- ↑ „Archived copy“. 2009-yil 26-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-mart 2013-yil.
- ↑ „Web Hosting, Free Web Site Builder & Domain Name, Web Hosting Made Easy by Brinkster“. 2007-yil 18-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 29-sentabr 2007-yil., accessed late September 2007 and June 2010
- ↑ Press-service of the President of the Republic of Uzbekistan: Islam Karimov: no one can turn us from our chosen path
- ↑ akbaryusupov. „Uzbekistan's largest military training ground commissioned in Kattakurgan“. tashkenttimes.uz. Qaraldi: 21-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Открыт крупнейший военный полигон Узбекистана (+фото)“ (ru-UZ). Газета.uz (7-noyabr 2019-yil). Qaraldi: 21-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Открыт крупнейший военный полигон Узбекистана“. www.securex.uz. Qaraldi: 21-dekabr 2020-yil.[sayt ishlamaydi]
- ↑ akbaryusupov. „Joint Uzbek-Tajik military drills held at Gurumsaray training ground“. tashkenttimes.uz. Qaraldi: 21-dekabr 2020-yil.
- ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 „«Мы мирные люди, но…» В Узбекистане прошли масштабные учения национальных ВС“. Ритм Евразии. 2022-yil 23-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 23-avgust.
- ↑ RPG.16 (Report). Forecast International. 1996-yil sentabr. p. 4. https://www.forecastinternational.com/archive/disp_old_pdf.cfm?ARC_ID=1496.
- ↑ 16,00 16,01 16,02 16,03 16,04 16,05 16,06 16,07 16,08 16,09 16,10 16,11 16,12 16,13 16,14 16,15 16,16 16,17 16,18 16,19 16,20 [↑ The International Institute For Strategic Studies IISS The Military Balance 2010. – Nuffield Press, 2010. – S. 373. – ISBN 978-1-85743-557-3.]
- ↑ „Turkey has delivered 24 Ejder Yalcin armored vehicles to Army of Uzbekistan | August 2019 Global Defense Security army news industry | Defense Security global news industry army 2019 | Archive News year“.