38-shaxmat Olimpiadasi

38-shaxmat Olimpiadasi (nemischa: Die 38. Schacholympiade Schaxolimpiada) — 2008-yilning 12–25-noyabr kunlari Germaniyaning Drezden shahrida FIDE tomonidan tashkil etilgan ochiq^[1] hamda ayollar turniri va shaxmat oʻyinini ommalashtirishga qaratilgan bir qancha boshqa tadbirlardan iborat Olimpiada^[2]. Ochiq musobaqada 146 ta, ayollar bahsida esa 111 ta jamoa qatnashdi. Hammasi boʻlib 1277 nafar shaxmatchi roʻyxatga olingan. Turnirning har ikki boʻlimini xalqaro hakam Ignatius Leong (Singapur) boshqarib bordi. Yaqinda oʻtkazilgan Olimpiadalardan farqli oʻlaroq, Shveysariya tizimidagi turlar soni tezlashtirilgan juftliklar bilan 13 tadan 11 taga qisqartirildi. Birinchi marta ayollar divizioni, xuddi ochiq divizion kabi, har bir turda toʻrtta doskada oʻynadi, har bir jamoaga bittadan oʻrinbosar, jami besh nafar oʻyinchiga ruxsat berildi. Yakuniy reytinglar o‘yin ochkolari bilan emas, match ochkolari bo‘yicha aniqlandi. Durang boʻlsa, tay-brek ushbu hisob bilan hal boʻldi: 1. Sonneborn-Berger chegirib tashlangan; 2. Oʻyin ochkolari yigʻindisi olib tashlangan; 3. Oʻyin nuqtalari hisoblangan^[3].

Har bir oʻyin uchun vaqtni nazorat qilish har bir oʻyinchiga birinchi 40 ta harakatga 90 daqiqa va oʻyinning qolgan qismi uchun 30 daqiqa, birinchisidan boshlab har bir harakatdan keyin har bir oʻyinchi uchun qoʻshimcha 30 soniya qoʻshish imkonini berdi. Yangi qoidaga koʻra, 30 ta harakat bajarilgunga qadar kelishuv boʻyicha qur’a tashlashga ruxsat berilmagan^[4]. Bundan tashqari, raund boshlanishida taxtada boʻlmagan oʻyinchilar avtomatik ravishda oʻyinni oʻtkazib yuborishadi. Ushbu qoida shaxmatni boshqa sport musobaqalari bilan uygʻunlashtirish uchun amalga oshirildi^[5].

Ochiq tadbir

Drezden Olimpiadasi sahnasi

Ochiq divizionda 141 mamlakatdan 146 ta jamoa ishtirok etdi. Germaniya mezbon sifatida uchta jamoani maydonga tushirdi, Xalqaro Brayl shaxmat assotsiatsiyasi (IBCA), Xalqaro jismoniy nogironlar shaxmat assotsiatsiyasi (IPCA) va Xalqaro tinchlik shaxmat qoʻmitasi (ICSC) har biri bittadan tarkibni taqdim etdi. Marokash roʻyxatdan oʻtgan, ammo birinchi tur oʻyinida hech qachon maydonga tushmagan va diskvalifikatsiya qilingan.

Amaldagi chempion Armaniston yana bir bor Levon Aronyan boshchiligida ketma-ket ikkinchi chempionlikni qoʻlga kiritdi. Ular sakkizinchi oʻrinda boʻlishlariga qaramay, oʻn bir uchrashuvdan toʻqqiztasida gʻalaba qozonishdi, toʻrtinchi oʻrindagi Ukraina bilan durang oʻynashdi va sardor Boris Gelfand boshchiligidagi ikkinchi oʻrindagi Isroilgagina (1½-2½) magʻlub boʻlishdi. Isroilliklar Armanistondan bir ochko ortda qolib ketishdi. Gata Kamskiy boshchiligidagi Qoʻshma Shtatlar soʻnggi turda Ukrainani magʻlub etib (3½-½) Vasiliy Ivanchuk va qolgan Ukraina terma jamoasidan koʻra tay-brekda yaxshiroq bronza medallarini qoʻlga kiritdi.

Yana bir bor sardor Vladimir Kramnik boshchiligidagi Rossiya terma jamoasi turnirdan oldingi favorit edi, ammo muvaffaqiyatsizlik bilan beshinchi oʻrinni egalladi. Yaqinda jahon chempionatida magʻlub boʻlgan Kramnik, zaxira oʻyinini qoʻlga kiritgan muqobil Dmitriy Yakovenkodan tashqari, qolgan jamoalar kabi oʻz reytingidan ancha past oʻynadi.

Gʻolib Armaniston jamoasi

Turnirning eng katta syurprizi Vyetnam boʻldi, u hatto kuchli 30 talikka kirmagan, ammo baribir toʻqqizinchi oʻrinni egallashga muvaffaq boʻldi, yangi turnir tuzilmasi ularga biroz kuchsizroq raqiblarni ajratdi, ammo ular Xitoyga qarshi 2-2 natija qayd etdi. Germaniyalik mezbonlar 13-o‘rinni egallagan bo‘lsa, jahon chempioni Vishvanatan Anandsiz Hindiston 16-o‘rin bilan kifoyalanishga majbur bo‘ldi.

Ochiq tadbir natijalari, #1-#10
#	Davlat	Shaxmatchilar	Oʻrtacha reyting	MP	dSB
1	Armaniston	Aronian, Akopian, Sargissian, Petrosian, Minasian	2677	19
2	Isroil	Gelfand, Roiz, Avrukh, Postny, Rodshtein	2682	18
3	AQSh	Kamsky, Nakamura, Onischuk, Shulman, Akobian	2673	17	362.0
4	Ukraina	Ivanchuk, Karjakin, Eljanov, Efimenko, Volokitin	2729	17	348.5
5	Rossiya	Kramnik, Svidler, Grischuk, Morozevich, Yakovenko	2756	16	375.0
6	Ozarbayjon	Radjabov, Mamedyarov, Gashimov, Guseinov, Mamedov	2709	16	359.5
7	Xitoy	Wang Yue, Bu Xiangzhi, Ni Hua, Wang Hao, Li Chao	2714	16	357.5
8	Vengriya	Lékó, Polgár, Almási, Balogh, Berkes	2692	16	341.5
9	Vyetnam	Nguyen Ngoc Truong Son, Lê Quang Liêm, Dao Thien Hai, Nguyễn Văn Huy, Tu Hoang Thong	2539	16	340.0
10	Ispaniya	Shirov, Vallejo Pons, Illescas Córdoba, Khamrakulov, San Segundo Carrillo	2644	16	337.5

Ochiq tadbir natijalari, #11-oxirigacha (#146)
Oʻrin	Davlat	Oʻrtacha reyting	MP	dSB	dSMP
11	Gruziya	2618	16	321.0
12	Niderlandiya	2609	15	343.0
13	Olmoniya	2647	15	339.0
14	Bolgariya	2691	15	327.5
15	Angliya	2629	15	320.0
16	Hindiston	2634	15	310.0
17	Sloveniya	2583	15	288.0
18	Belarus	2602	14	307.0
19	Ruminiya	2631	14	306.5
20	Serbiya	2604	14	302.0
21	Norvegiya	2611	14	300.0
22	Fransiya	2690	14	295.0
23	Kuba	2626	14	294.5
24	Gretsiya	2585	14	292.5
25	Shvetsiya	2576	14	286.0
26	Chernogoriya	2522	14	279.0
27	Xorvatiya	2588	14	275.5
28	Kanada	2500	14	272.5
29	Polsha	2609	13	301.0
30	Bosniya va Gertsogovina	2577	13	294.0
31	Slovakiya	2587	13	290.0
32	Finlandiya	2491	13	287.5
33	Estoniya	2495	13	282.0
34	Litva	2548	13	278.0
35	Olmoniya „C“	2506	13	276.5	122
36	Turkiya	2496	13	276.5	121
37	Qozogʻiston	2555	13	272.5
38	Chexiya	2611	13	270.5
39	Daniya	2566	13	268.5
40	Eron	2524	13	265.0
41	Italiya	2521	13	261.0
42	Olmoniya „B“	2523	13	259.0
43	Moldova	2585	13	258.5
44	Latviya	2522	13	257.5
45	Avstriya	2486	13	252.5
46	Filippin	2526	13	250.0
47	Bangladesh	2486	13	249.0
48	Paragvay	2415	13	220.5
49	Kolumbiya	2459	12	257.0
50	Oʻzbekiston	2557	12	256.5
51	Shveysariya	2541	12	251.0
52	Indoneziya	2387	12	249.5
53	Shotlandiya	2512	12	249.0
54	Braziliya	2460	12	240.0
55	Portugaliya	2441	12	237.5
56	Misr	2497	12	232.0
57	Avstraliya	2488	12	222.5
58	Janubiy Afrika Respublikasi	2315	12	220.5
59	Shimoliy Makedoniya	2525	12	220.0
60	Irlandiya	2452	12	218.5
61	Farer orollari	2364	12	213.5
62	Singapur	2352	12	210.5
63	Birlashgan Arab Amirliklari	2332	12	191.0
64	Islandiya	2420	11	246.0
65	Pokiston	2031	11	234.5
66	Qatar	2400	11	225.5
67	Venesuela	2444	11	224.5
68	Kosta Rika	2403	11	223.5
69	Argentina	2572	11	221.5
70	Belgiya	2395	11	215.5
71	Tojikiston	2358	11	207.0
72	Ekvador	2408	11	206.0
73	Mongoliya	2372	11	188.5
74	Meksika	2423	11	188.0
75	Lyuksemburg	2286	11	177.5
76	Iordaniya	2288	11	175.5
77	Yaponiya	2206	11	174.5
78	El Salvador	2300	11	173.5
79	ICSC	2305	11	166.5
80	Yamayka	2217	11	165.0
81	Uels	2263	11	158.0
82	Qirgʻiziston	2337	10	222.5
83	Turkmaniston	2355	10	200.5
84	Suriya	2312	10	192.5
85	Iroq	2290	10	188.5
86	Boliviya	2313	10	183.5
87	Gvatemala	2263	10	182.5
88	IPCA	2358	10	178.5
89	Jazoir	2340	10	174.0
90	Dominikan Respublikasi	2358	10	167.5
91	IBCA	2318	10	166.0
92	Albaniya	2102	10	162.5
93	Panama	2206	10	161.0
94	Shri Lanka	2169	10	160.0
95	Puerto-Riko	2228	10	159.0
96	Malayziya	2362	10	157.5
97	Yangi Zelandiya	2370	10	152.0
98	Angola	2231	10	151.5
99	Livan	2312	10	150.5
100	Tailand	2272	10	140.5
101	Falastin	2306	9	177.5
102	Nigeriya	1988	9	174.0
103	Botsvana	2185	9	173.0
104	Monako	2275	9	171.0
105	Tunis	2310	9	163.5
106	Yaman	2332	9	163.5
107	Afgʻoniston	2095	9	152.0
108	Nepal	2022	9	148.0
109	Janubiy Koreya	2068	9	146.5
110	Andorra	2256	9	144.0
111	Liviya	2145	9	141.0
112	Niderlandlar Antill orollari	2168	9	135.5
113	Malta	2177	9	134.0
114	Urugvay	2287	9	130.5
115	Jersi	1742	9	127.0
116	Nikaragua	2238	9	120.0
117	Zambiya	2082	8	140.5
118	Barbados	2142	8	136.0
119	Mozambik	1775	8	132.0
120	Uganda	2175	8	126.0
121	San Marino	1907	8	124.5
122	Kipr	2144	8	120.0
123	Namibiya	1937	8	116.5
124	Efiopiya	1769	8	108.0
125	Trinidad va Tobago	2173	8	106.5
126	Gernsi	2055	8	97.0
127	Britaniyaning Virgin Orollari	1952	8	95.5
128	Honduras	1968	7	129.0
129	Papua Yangi Gvineya	2139	7	116.0
130	Surinam	2141	7	110.0
131	Keniya	2164	7	109.0
132	Gonkong	2023	7	106.0
133	Mavritaniya	1896	7	94.5
134	Makao	2020	7	94.0
135	Aruba	2034	7	92.0
136	Xitoy Taypeyi	1846	7	85.0
137	Bermuda	1978	7	81.0
138	Malavi	1400	6	116.5
139	Lixtenshteyn	2086	6	88.0
140	Gana	1400	6	77.0
141	Amerika Virgin Orollari	1400	6	43.0
142	Gabon	1400	5	87.0
143	Fiji	1923	5	73.0
144	Seyshell orollari	1710	5	68.5
145	Madagaskar	1400	4
146	Ruanda	1608	3

Guruh mukofotlari

Umumiy medallarga qoʻshimcha ravishda, besh xil zaxira guruhidagi eng yaxshi jamoalarga, boshqacha aytganda, eng koʻp zaxiradan oshib ketgan jamoalarga sovgʻalar berildi. Umumiy medallar sovrindorlari guruh sovrinlarini olish huquqiga ega emas edilar.

Group Prizes
Guruh	Zaxira	Jamoa	MP	dSB
A	1-29	Ukraina	17	348.5
B	30-58	Vyetnam	16	340.0
C	59-87	Paragvay	13	220.5
D	88-116	Lyuksemburg	11	177.5
E	117-146	Pokiston	11	234.5

Shaxsiy medallar

Birinchi marta barcha kengash mukofotlari ishtirok reytinglariga koʻra berildi. Shunga koʻra, umumiy sovrin yoʻq edi, Sargissian uchinchi doskada turnirdagi barcha oʻyinchilar orasida eng yaxshi oʻyin koʻrsatdi:

Doska 1: Piter Leko 2834 yil
Doska 2: Vladimir Akopian 2813
Doska 3: Gabriel Sargissian 2869
Doska 4: Dragisha Blagoyevich 2792 yil
Zaxira: Dmitriy Yakovenko 2794

Ayollar tadbiri

Ayollar toifasida 106 mamlakatdan 111 ta jamoa ishtirok etdi. Germaniya mezbon sifatida uchta jamoani maydonga tushirdi, Xalqaro Brayl shaxmat assotsiatsiyasi (IBCA), Xalqaro jismoniy nogironlar shaxmat assotsiatsiyasi (IPCA) va Xalqaro tinchlik shaxmat qoʻmitasi (ICSC) har biri bittadan tarkibni taqdim etdi.

Gruziya uchinchisidan 12 yil oʻtib, toʻrtinchi chempionlikni qoʻlga kiritdi va tay-breyklarda Ukrainani qiyinchilik bilan magʻlub etdi. Turnir davomida ikki jamoa to‘qnash kelishmadi, biroq ukrainaliklar so‘nggidan oldingi o‘yinda Serbiyaga qarshi durang o‘ynagan, gruzinlar esa sobiq chempion Xitoyni (2½-1½) mag‘lubiyatga uchratganida, Gruziya oltinni qoʻldan boy berdi. Oxirgi turda ular yettinchi oʻrinni egallagan boʻlsa-da, chempionlik uchun kurashda hal qiluvchi rol oʻynagan serbiyaga qarshi (3:1) gʻalaba qozonishdi. Gruziya terma jamoasini sobiq jahon chempioni, 47 yoshli Mayya Chiburdanidze boshqardi, u ajoyib oʻyin koʻrsatdi va turnirning eng yaxshi koʻrsatkichi bilan yuqori doskani qoʻlga kiritdi.

Qoʻshma Shtatlar bronza medallarini Rossiya (yangi jahon chempioni Alexandra Kosteniuk bilan) va Polshani ortda qoldirib, tay-breklarda qoʻlga kiritdi. Germaniyalik mezbonlar 21-o‘rinni egalladi.

Ayollar tadbiri natijalari, #1-#10
#	Davlat	Shaxmatchilar	Oʻrtacha reyting	MP	dSB
1	Gruziya	Chiburdanidze, Dzagnidze, Javakhishvili, Lomineishvili, Khukhashvili	2476	18	411.5
2	Ukraina	Lahno, Zhukova, Ushenina, Gaponenko, Zdebskaya	2486	18	406.5
3	AQSh	Krush, Zatonskih, Goletiani, Rohonyan, Abrahamyan	2396	17	390.5
4	Rossiya	Kosteniuk, T. Kosintseva, N. Kosintseva, Korbut, Pogonina	2495	17	367.0
5	Polsha	Soćko, Rajlich, Zawadzka, Majdan, Przeździecka	2386	17	364.5
6	Armaniston	Danielian, Mkrtchian, Aginian, Galojan, Andriasian	2397	16	353.0
7	Serbiya	Marić, Bojković, Stojanović, Chelushkina, Benderać	2386	16	318.5
8	Xitoy	Hou Yifan, Zhao Xue, Shen Yang, Ju Wenjun, Tan Zhongyi	2486	15	392.5
9	Isroil	Klinova, Borsuk, Igla, Vasiliev, Efroimski	2304	15	325.0
10	Belarus	Sharevich, Popova, Azarova, Berlin, Klimets	2278	15	317.5

Ayollar tadbiri natijalari, #11-oxirigacha (#111)
Oʻrin	Davlat	Oʻrtacha reyting	MP	dSB	dSMP
11	Ruminiya	2348	15	306.5
12	Italiya	2245	15	280.0
13	Fransiya	2427	14	336.5
14	Vengriya	2389	14	321.0
15	Hindiston	2388	14	320.5
16	Slovakiya	2348	14	299.5
17	Mongoliya	2161	14	289.0
18	Niderlandiya	2323	14	286.0
19	Bolgariya	2375	14	282.0
20	Xorvatiya	2259	14	281.5
21	Olmoniya	2379	14	279.0
22	Oʻzbekiston	2181	14	267.0
23	Ispaniya	2296	14	266.5
24	Gretsiya	2317	13	307.5
25	Kuba	2289	13	288.0
26	Vyetnam	2292	13	272.5
27	Avstriya	2231	13	269.5
28	Latviya	2264	13	266.5
29	Argentina	2260	13	262.0
30	Turkiya	2184	13	249.5
31	Ozarbayjon	2261	13	246.5
32	Estoniya	2174	13	245.5
33	Moldova	2246	13	238.0
34	Olmoniya „B“	2159	13	236.0
35	Chernogoriya	2242	13	227.5
36	Chexiya	2321	12	270.0
37	Sloveniya	2359	12	260.0
38	Shvetsiya	2317	12	258.5
39	Eron	2194	12	258.0
40	Shveysariya	2210	12	257.5
41	Kolumbiya	2179	12	255.5
42	Indoneziya	2021	12	237.5
43	Filippin	2134	12	232.0
44	Lyuksemburg	2185	12	227.5
45	Qozogʻiston	2240	12	226.5
46	Portugaliya	2145	12	218.0
47	Olmoniya „C“	2142	12	208.5
48	Braziliya	2077	12	196.0
49	Qirgʻiziston	2093	12	182.0
50	Angliya	2248	11	250.0
51	Litva	2294	11	239.0
52	Ekvador	2223	11	230.0
53	Norvegiya	2193	11	224.0
54	Finlandiya	2014	11	205.0
55	Dominikan Respublikasi	2022	11	200.5
56	Shotlandiya	1986	11	199.5
57	Janubiy Afrika Respublikasi	1938	11	198.0
58	Turkmaniston	2063	11	194.5
59	Bosniya va Gertsogovina	2110	11	193.0
60	Islandiya	2029	11	191.0
61	IPCA	2018	11	180.0
62	Yangi Zelandiya	1912	11	174.5
63	Avstraliya	2122	10	209.0
64	El Salvador	2098	10	199.5
65	Kanada	2124	10	190.0
66	Meksika	2106	10	184.0
67	Venesuela	2108	10	178.0
68	Gvatemala	1920	10	176.0
69	IBCA	2035	10	168.0
70	Daniya	2098	10	163.5
71	Boliviya	1978	10	162.0
72	ICSC	2130	10	161.0
73	Jazoir	1936	10	158.0
74	Bangladesh	2093	10	156.0
75	Tojikiston	1767	10	155.0	104
76	Suriya	1808	10	155.0	96
77	Albaniya	2004	10	151.0
78	Shri Lanka	1850	9	169.5
79	Uels	1891	9	145.0
80	Urugvay	1882	9	140.0	107
81	Puerto-Riko	1870	9	140.0	103
82	Livan	1802	9	139.0
83	Kosta Rika	1861	9	129.0
84	Paragvay	1725	9	127.0
85	Qatar	1656	9	121.0
86	Xitoy Taypeyi	1556	9	118.5
87	Iroq	1706	9	117.5
88	Misr	1842	8	142.0
89	Birlashgan Arab Amirliklari	1805	8	129.0
90	Angola	1506	8	124.0
91	Tunis	1490	8	119.0
92	Yaman	1400	8	114.5
93	Botsvana	1529	8	113.5
94	Irlandiya	1534	8	90.5
95	Barbados	1400	8	81.0
96	Yaponiya	1621	7	119.5
97	Nigeriya	1400	7	111.0
98	Honduras	1400	7	106.0
99	Surinam	1498	7	105.0
100	Malta	1731	7	101.5
101	Liviya	1400	7	92.5
102	Pokiston	1400	7	90.0
103	Panama	1641	7	82.5
104	Makao	1554	7	79.5
105	Fiji	1551	7	74.5
106	Janubiy Koreya	1469	7	66.5
107	Trinidad va Tobago	1667	7	58.0
108	Aruba	1400	6
109	Keniya	1400	5
110	Seyshell orollari	1400	3
111	Afgʻoniston	1400	1

Shaxsiy medallar

Birinchi marta barcha kengash mukofotlari ishtirok reytinglariga koʻra berildi. Shunga koʻra, umumiy sovrin yoʻq edi, ammo yuqori doskada qayta tugʻilgan sobiq chempion Chiburdanidze turnirdagi barcha oʻyinchilar orasida eng yaxshi oʻyin koʻrsatdi:

Doska 1: Mayya Chiburdanidze 2715
Doska 2: Anna Zatonskih 2571
Doska 3: Nadezhda Kosintseva 2591
Doska 4: Joanna Majdan 2621
Zaxira: Natalia Zdebskaya 2528

Umumiy gʻalaba

Nona Gaprindashvili kubogi ochiq va ayollar divizionlarida eng koʻp oʻyin ochkolariga ega boʻlgan mamlakatga beriladi. Ikki yoki undan ortiq jamoalar durang boʻlsa, ular ikkita alohida musobaqada boʻlgani kabi bir xil taymerlar tomonidan aniqlanadi.

Ayollar o‘rtasidagi sobiq jahon chempioni (1961–1978) nomi bilan atalgan kubok FIDE tomonidan 1997-yilda yaratilgan.

#	Jamoa	MP	dSB
1	Ukraina	35	755,0
2	Armaniston	35	753,5
3	Qoʻshma Shtatlar	34

Adabiyotlar

Harald Fietz, Josip Asik, Anna Burtasova: Olimpiada United! Drezden 2008-yil. Verlag Schach Wissen, Berlin, 2009-yil. ISBN 978-3-9813348-0-7

Manbalar

↑ Although commonly referred to as the menʼs division, this section is open to both male and female players.
↑ FIDE Calendar 2008. fide.com
↑ FIDE Handbook Retrieved on 2012-09-03.
↑ Dresden 2008. dresden2008.de
↑ Let the Games Begin in Dresden uschess.org, Mike Klein, 13 November 2008

Havolalar

[1] Although commonly referred to as the menʼs division, this section is open to both male and female players.

[2] FIDE Calendar 2008. fide.com

[3] FIDE Handbook Retrieved on 2012-09-03.

[4] Dresden 2008. dresden2008.de

[5] Let the Games Begin in Dresden uschess.org, Mike Klein, 13 November 2008

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]