Vikipediya

39-shaxmat Olimpiadasi

(39-Shaxmat Olimpiadasidan yoʻnaltirildi)

2010-yil 19-sentabrdan 4-oktabrgacha Rossiyaning Xanti-Mansiysk shahrida FIDE tomonidan tashkil etilgan ochiq va ayollar turniri hamda shaxmat oʻyinini ommalashtirishga qaratilgan bir qator boshqa tadbirlarni oʻz ichiga olgan 39-shaxmat Olimpiadasi boʻlib oʻtdi. Ochiq musobaqada 148 ta, ayollar bahsida esa 115 ta jamoa qatnashdi. Hammasi boʻlib 1306 nafar shaxmatchi roʻyxatga olingan.[1]

Olimpiada esdaligi

Rossiyada 1956 (Sovet Ittifoqi), 1994 va 1998-yildan keyin toʻrtinchi marta shaxmat olimpiadasi tashkil etildi. Oltita shahar olimpiadani tashkil etish uchun ariza topshirgan: Xanti-Mansiysk, Budva, Buenos-Ayres, Poznan, Riga va Tallin. Tanlov 2006-yilda Turin shahrida boʻlib oʻtgan 37-shaxmat olimpiadasidagi FIDE Kongressining bir qismi edi.

Ikkala musobaqaning asosiy bosqichlari 2008-yil sentabr oyida ochilgan yopiq tennis kortlarida boʻlib oʻtdi. 15,558 m2 boʻlgan kort 3500 nafar shaxmat ishqibozini qabul qildi.

Turnirning har ikki qismini xalqaro hakam Sava Stoisavljević (Serbiya) boshqarib bordi. Ikkinchi marta Shveysariya tizimidagi raundlar soni tezlashtirilgan juftliklar bilan 11 tani tashkil etdi. Ikkala divizion ham har raundda to‘rtta taxtada o‘ynaldi, bunda har bir jamoaga jami beshta o‘yinchi uchun bitta zaxira o‘yinchidan foydalanishga ruxsat berildi. Yakuniy reytinglar o‘yin ochkolari bo‘yicha aniqlandi. Agar oʻyin durang boʻlsa, natija quyidagi hisoblarga qarab hal qilinadi: 1. Sonneborn-Berger chegirib tashlanadi; 2. Oʻyinning eʼtiborga molik nuqtalari; 3. Oʻyin ochkolari yigʻindisi.[2]

Har bir oʻyin uchun vaqtni nazorat qilish har bir oʻyinchiga birinchi 40 ta harakatga 90 daqiqa va oʻyinning qolgan qismi uchun 30 daqiqa, birinchisidan boshlab har bir harakatdan keyin har bir oʻyinchi uchun qoʻshimcha 30 soniya qoʻshish imkonini berdi. Oldingi olimpiadada kiritilgan qoidaga ko‘ra, 30 ta harakatdan oldin hech qanday kelishuv bo‘yicha qur’a tashlashga ruxsat berilmagan edi.

Ochiq tadbir

tahrir

Ochiq divizionda 141 mamlakatdan 148 ta jamoa ishtirok etdi. Rossiya mezbon sifatida kamida beshta jamoani maydonga tushirdi, Xalqaro Braille shaxmat assotsiatsiyasi (IBCA), Xalqaro jismoniy nogironlar shaxmat assotsiatsiyasi (IPCA) va Xalqaro tinch shaxmat qoʻmitasi (ICSC) har biri bittadan tarkibni taqdim etdi. Senegal roʻyxatdan oʻtgan, biroq birinchi tur oʻyiniga kelmadi va diskvalifikatsiya qilindi.

Vasyl Ivanchuk va sobiq FIDE chempioni Ruslan Ponomariov boshchiligidagi Ukraina jamoasi 2004-yildan keyin ikkinchi marta chempionlikni qoʻlga kiritdi. Yana bir bor rossiyalik mezbonlar turnir oldidan eng kuchli nomzod sifatida qaralgan bo‘lsa-da, ketma-ket to‘rtinchi Olimpiadada ham bildirilgan ishonchga to‘la javob bera olmadilar, biroq ular bu safar g‘alabaga juda yaqin kelishdi. Sobiq jahon chempioni Vladimir Kramnik sardori boʻlgan rossiyaliklar soʻnggi tur oldidan ukrainaliklarni bir ochkoga ortda qoldirdi. Ukraina va bronza medali sohibi Boris Gelfand boshchiligidagi Isroil final uchrashuvida durang oʻynaganida, Rossiya oltin medalni tortib olish imkoniyatiga ega boʻldi. Biroq ular ham durang oʻynashdi, shuning uchun yakunda kumush bilan kifoyalanishga toʻgʻri keldi.

Rossiyaning „A“ jamoasi o‘z yurtida muxlislarini umidini oqlamagan bo‘lsa-da, beshta Olimpiada debyutantlaridan tashkil topgan „B“ jamoasi kutilganidan yuqori natija ko‘rsatib, oltinchi o‘rinni egalladi. Jamoa kapitani Ian Nepomniachtchi esa birinchi taxtada individual bronza medaliga sazovor bo‘ldi.

Amaldagi chempion Armaniston yettinchi, AQSh jamoasi esa to‘qqizinchi o‘rin bilan kifoyalanishi kerak edi. Hindiston yana bir bor amaldagi jahon chempioni Vishwanathan Ananddan mahrum boʻldi va 18-oʻrinni egalladi, uning yaqinda boʻlib oʻtgan chempionat uchrashuvidagi raqibi Veselin Topalov esa Bolgariyani 31-oʻringa olib chiqdi. Shaxmatning yana bir sobiq buyuk davlati Angliya ham 24-oʻrindan hafsalasi pir boʻldi. Dunyoning birinchi raqamli oʻyinchisi Magnus Carlsen 8 oʻyinda bor-yoʻgʻi 4½ ochko toʻpladi, uning Norvegiya jamoasi esa 51-oʻrinni egalladi.

Milliy federatsiya bilan moliyaviy kelishmovchiliklar tufayli Germaniyaning eng kuchli shaxmatchilari maydonga tushmadi. Jiddiy zaiflashgan Germaniya terma jamoasi 64-oʻrinni egallab, jismoniy nuqsoni boʻlgan oʻyinchilar jamoasidan bir oz pastroq oʻrinda qayd etildi. Qoʻshimcha qilib shuni aytish kerakki, IPCA jamoasini Germaniya terma jamoasi uchun toʻrt karra olimpiadachi boʻlgan Tomas Luther boshqargan.

Ochiq tadbir
Oʻrin Davlat Oʻyinchilar Oʻrtacha natija MP dSB
1   Ukraina Ivanchuk, Ponomariov, Eljanov, Efimenko, Moiseenko 2737 19
2   Rossiya Kramnik, Grischuk, Svidler, Karjakin, Malakhov 2755 18
3   Isroil Gelfand, Sutovsky, Smirin, Rodshtein, Mikhalevski 2676 17 367.5
4   Vengriya Leko, Almási, Polgár, Berkes, Balogh 2698 17 355.5
5   Xitoy Wang Yue, Wang Hao, Bu Xiangzhi, Zhou Jianchao, Li Chao 2703 16 362.0
6   Rossiya „B“ Nepomniachtchi, Alekseev, Vitiugov, Tomashevsky, Timofeev 2702 16 355.0
7   Armaniston Aronian, Akopian, Sargissian, Pashikian, Grigoryan 2698 16 345.0
8   Ispaniya Shirov, Vallejo Pons, Salgado Lopez,
Magem Badals, Alsina Leal		 2658 16 332.0
9   AQSh Nakamura, Kamsky, Onischuk, Shulman, Hess 2691 16 315.5
10   Fransiya Vachier-Lagrave, Fressinet, Tkachiev, Édouard, Feller 2681 16 311.5
Oʻrin Davlat Oʻrtacha natija MP dSB GP
Yakuniy hisob — Ochiq
11   Polsha 2662 15 346.5
12   Ozarbayjon 2694 15 333.0
13   Rossiya „C“ 2665 15 320.5
14   Belarus 2659 15 307.5
15   Niderlandiya 2665 15 305.0
16   Slovakiya 2596 15 302.5
17   Braziliya 2590 15 290.5
18   Hindiston 2645 15 287.0
19   Daniya 2519 15 257.5
20   Chexiya 2656 14 338.5
21   Italiya 2583 14 316.5
22   Gretsiya 2590 14 302.5
23   Kuba 2652 14 299.0
24   Angliya 2673 14 292.0
25   Argentina 2587 14 281.0
26   Estoniya 2511 14 277.0
27   Qozogʻiston 2535 14 274.0
28   Moldova 2580 14 265.0
29   Eron 2550 14 259.5
30   Gruziya 2637 13 316.0
31   Bolgariya 2693 13 287.5
32   Xorvatiya 2585 13 284.5
33   Serbiya 2609 13 278.0
34   Shvetsiya 2572 13 277.0
35   Litva 2545 13 268.0
36   Sloveniya 2485 13 264.5
37   Kanada 2492 13 264.0
38   Avstriya 2516 13 263.0
39   Rossiya „D“ 2492 13 258.0
40   Islandiya 2489 13 257.5
41   Misr 2537 13 252.0
42   Chernogoriya 2481 13 251.5
43   Qatar 2483 13 236.0
44   Peru 2516 13 231.0
45   Turkiya 2501 13 230.0
46   Urugvay 2384 13 227.0
47   Zambiya 2002 13 202.5
48 ICSC 2394 13 197.0
49   Oʻzbekiston 2572 12 285.0
50   Filippin 2552 12 276.0
51   Norvegiya 2594 12 274.5
52   Vyetnam 2587 12 272.0
53   Chili 2500 12 261.0
54   Kolumbiya 2475 12 255.0
55   Avstraliya 2502 12 253.0
56   Shimoliy Makedoniya 2524 12 246.5
57   Albaniya 2419 12 231.5
58   Singapur 2393 12 231.0
59   Finlandiya 2456 12 218.0
60   Belgiya 2394 12 215.0
61   Birlashgan Arab Amirliklari 2286 12 211.5
62   Pokiston 1970 12 194.5
63 IPCA 2403 12 192.5
64   Olmoniya 2534 11 268.0
65   Shveysariya 2513 11 258.5
66   Bosniya va Gertsogovina 2574 11 254.5
67   Indoneziya 2423 11 248.5
68   Qirgʻiziston 2350 11 231.5
69   Latviya 2472 11 224.0
70   Rossiya „E“ 2449 11 220.0
71   Mongoliya 2422 11 216.5
72   Meksika 2557 11 214.0
73   Bangladesh 2335 11 200.0
74   Janubiy Afrika Respublikasi 2338 11 194.5
75   Portugaliya 2459 11 194.0
76   Turkmaniston 2418 11 193.0
77   Iordaniya 2343 11 188.0
78   Libya 2195 11 187.5
79   Paragvay 2330 11 186.0
80   Farer orollari 2332 11 185.5
81   Venesuela 2429 11 184.5
82   Kosta Rika 2342 11 179.0
83   Shotlandiya 2429 11 175.5
84   Yaman 2327 11 165.0
85   Ekvador 2424 10 219.0
86   Tojikiston 2436 10 218.0
87   Andorra 2285 10 206.5
88   Irlandiya 2365 10 202.0
89   Jazoir 2273 10 195.5
90   Dominikan Respublikasi 2314 10 191.5
91   Yangi Zelandiya 2272 10 176.0
92   Malayziya 2325 10 172.0
93   Tailand 2256 10 168.5 21
94   Panama 2165 10 168.5 20½
95   Barbados 2251 10 168.0
96   Yaponiya 2221 10 166.5
97   Lyuksemburg 2279 10 162.5 20½
98   Kipr 2152 10 162.5 19
99   Gvatemala 2214 10 160.5
100   Malta 2180 10 157.0
101   Nigeriya 1464 10 153.0
102 IBCA 2346 10 145.5
103   Iroq 2363 9 183.0
104   Shri Lanka 2088 9 169.0
105   Yamayka 2243 9 160.0
106   Uganda 1938 9 158.5
107   Nepal 2096 9 152.5
108   Puerto-Riko 2224 9 151.0
109   Livan 2227 9 149.0
110   Monako 2252 9 143.0
111   Gonduras 1950 9 141.5
112   Palestine 1894 9 133.0
113   Janubiy Koreya 2069 9 132.0
114   Boliviya 2206 9 116.5
115   Trinidad va Tobago 2164 9 107.0
116   Botsvana 2217 8 141.0
117   Bruney 2115 8 139.0
118   Mavrikiy 2128 8 138.0
119   Xitoy Taypeyi 1849 8 137.5
120   Keniya 1669 8 135.0
121   Aruba 2007 8 130.5
122   Uels 2260 8 127.5
123   Jersi 2111 8 127.0
124   Angola 2230 8 125.0
125   Mali 1200 8 121.5
126   Namibiya 1891 8 112.0
127   Malavi 1435 8 104.0
128   Efiopiya 1691 8 100.0
129   Gonkong 1967 8 83.0
130   Gernsi 1927 8 69.5
131   Mavritaniya 1200 7 112.5
132   Surinam 2120 7 110.0
133   Makao 1992 7 108.5
134   Mozambik 1853 7 103.0
135   Madagaskar 1438 7 102.0
136 Niderlandiya Antillari 2049 7 80.5
137   Kamerun 1200 7 78.5
138   San Tome va Prinsipi 1496 7 70.5
139   Gaiti 1619 6 98.0
140   Gana 1530 6 81.0 15½
141   Bermud Orollari 1940 6 81.0 14½
142   Syerra Leone 1200 6 74.0
143   Papua Yangi Gvineya 2058 6 70.0
144   San Marino 2038 6 50.5
145   Burundi 1200 4 45.5
146   Ruanda 1321 3 57.0
147   Amerika Virgin Orollari 1200 3 32.5
148   Seyshell orollari 1604 2

Guruh mukofotlari

tahrir

Umumiy medallarga qoʻshimcha ravishda, besh xil zaxira guruhidagi eng yaxshi jamoalarga sovgʻalar berildi. Umumiy medallar sovrindorlari guruh sovrinlarini olish huquqiga ega emas edilar.

Guruh mukofotlari
Guruh Zaxira hisobi Jamoa MP dSB
A 1-29   Vengriya 17 355.5
B 30-59   Belarus 15 307.5
C 60-89   Urugvay 13 227.0
D 90-119   Libya 11 187.5
E 120-148   Zambiya 13 202.5

Individual medallar

tahrir

Kengashning barcha sovrinlari ishtirok reytinglariga koʻra berildi. Sutovsky ikkinchi doskada turnirdagi barcha oʻyinchilar orasida eng yaxshi oʻyin koʻrsatdi:

  • Shaxmat taxtasi 1:  Vasyl Ivanchuk 2890
  • Shaxmat taxtasi 2:  Emil Sutovsky 2895
  • Shaxmat taxtasi 3:  Vitaly Teterev 2853
  • Shaxmat taxtasi 4:  Sergey Karjakin 2859
  • Zaxira:  Mateusz Bartel 2706

Ayollar tadbiri

tahrir
 
Esdalik tanga

Ayollar toifasida 110 mamlakatdan 115 ta jamoa ishtirok etdi. Rossiya mezbon sifatida uchta jamoani maydonga tushirdi, Xalqaro Braille shaxmat assotsiatsiyasi (IBCA), Xalqaro jismoniy nogironlar shaxmat assotsiatsiyasi (IPCA) va Xalqaro tinch shaxmat qoʻmitasi (ICSC) har biri bittadan tarkibni taqdim etdi.

Ruslar toʻrt ochko bilan taʼsirchan gʻalaba qozonishdi va postsovet davridagi birinchi mustaqil chempionlikni qoʻlga kiritishdi. Jamoani ikki opa-singil Kosintseva boshqardi, ular ikkalasi ham oʻz taxtalarida gʻalaba qozonishdi, amaldagi jahon chempioni Alexandra Kosteniuk „faqat“ uchinchi taxtada oʻynadi va oltinchi oʻrinni egalladi.

Xitoy terma jamoasiga yaqinda jahon chempioni boʻlgan, 16 yoshli Hou Yifan sardorlik qildi. Ular kumush medallarni qoʻlga kiritishdi. Oltita jamoadan yana ikki ochko oldinda, ayollar jamoasidan amaldagi chempion Gruziya eng yaxshi tay-brek hisobiga ega boʻldi va bronza medalini qoʻlga kiritdi.

Dunyoning birinchi raqamli ayol shaxmatchisi Judit Polgar ayollar musobaqasida ishtirok etmadi. Buning oʻrniga u Vengriyani ochiq musobaqada uchinchi taxtada himoya qildi, u yerda ham yakka tartibda oʻyin olib bordi va jamoada toʻrtinchi oʻrinni egalladi.

Ayollar tadbiri
Oʻrin Davlat Oʻyinchilar Oʻrtacha hisob MP dSB
1   Rossiya T. Kosintseva, N. Kosintseva, Kosteniuk, Galliamova, Gunina 2536 22
2   Xitoy Hou Yifan, Ju Wenjun, Zhao Xue, Huang Qian, Wang Yu 2500 18
3   Gruziya Dzagnidze, Javakhishvili, Melia, Khukhashvili, Khotenashvili 2472 16 384.0
4   Kuba Ordaz Valdés, Linares Nápoles,
Marrero Lopez, Pina Vega, Arribas Robaina		 2333 16 348.5
5   AQSh Krush, Zatonskih, Abrahamyan, Baginskaite, Foisor 2413 16 336.5
6   Polsha Soćko, Zawadzka, Majdan-Gajewska, Dworakowska, Kądziołka 2386 16 336.0
7   Ozarbayjon Z. Mamedyarova, T. Mamedyarova, Mammadova, Umudova, Isgandarova 2270 16 320.0
8   Bolgariya Stefanova, Voiska, Nikolova, Videnova, Velcheva 2361 16 296.5
9   Ukraina Lahno, Zhukova, Ushenina, Gaponenko, Muzychuk 2493 15 366.5
10   Rossiya „B“ Pogonina, Girya, Savina, Bodnaruk, Kashlinskaya 2427 15 335.5


Individual medallar

tahrir

Kengashning barcha sovrinlari ishtirok reytinglariga koʻra berildi. Toʻrtinchi taxtada Gaponenko turnirdagi barcha oʻyinchilar orasida eng yaxshi oʻyin koʻrsatdi:

Umumiy natija

tahrir

Nona Gaprindashvili kubogi ochiq va ayollar o‘rtasidagi o‘yinlarda eng ko‘p ochko to‘plagan mamlakatga beriladi. Ikki yoki undan ortiq jamoalar durang boʻlsa, ular ikkita alohida musobaqada boʻlgani kabi bir xil taymerlar orqali hal qilinadi.

Ayollar o‘rtasidagi sobiq jahon chempioni (1961-1978) nomi bilan atalgan kubok FIDE tomonidan 1997-yilda yaratilgan.

# Jamoa MP dSB
1   Rossiya 40
2   Xitoy 34 748.5
3   Ukraina 34 747,0

FIDE prezidentlik saylovi

tahrir

Olimpiada davomida Kirsan Ilyumzhinov 95 ovozga qarshi 55 ovoz bilan raqibi, sobiq jahon chempioni Anatoly Karpovni yengib, FIDE prezidenti etib qayta saylandi.[3]

Qarama-qarshiliklar

tahrir

Birinchi turda Yaman terma jamoasi Isroilga qarshi oʻynashdan bosh tortdi. Shunday qilib, toʻrt nafar isroillik oʻyinchining har biriga texnik gʻalaba berildi.[4]

Uch fransuz oʻyinchisi kompyuter dasturidan foydalanib, harakatlarni hal qilish sxemasida qoʻlga olindi. Ularning rejasi bitta oʻyinchi, Cyril Marzolo (IM) oʻz uyida turnirni kuzatish va eng yaxshi harakatlarni tanlash uchun kompyuter dasturidan foydalanishini oʻz ichiga olgan. U harakatlarni fransuz jamoasi sardori Arnaud Hauchardga (GM) SMS orqali yuborar edi va oʻyinchi Sebastian Fellerga (GM) maʼlum bir harakat qilish bilan signal berib, stollardan turadi yoki oʻtirardi. Buning uchun Feller va Marzologa 5 yil diskvalifikatsiya berildi, Hauchard esa umrbod diskvalifikasiya qilindi. Fransiya jamoasidagi boshqa oʻyinchilarning hech biri bu haqida bilmas edi yoki ishtirok etmagan edi.[5][6]

Manbalar

tahrir
  1. ↑ Chess Olympiad 2010 (Wayback Machine saytida 2020-09-17 sanasida arxivlangan), Chessdom.com
  2. ↑ FIDE Handbook Qaraldi: 2012-09-05.
  3. ↑ „Kirsan Ilyumzhinov wins 2010 FIDE elections“. Chessdom.com. 2010-yil 2-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 9-avgust.
  4. ↑ Round 2 Olympiad Games now up (Wayback Machine saytida 2012-10-11 sanasida arxivlangan), The Week in chess, 23-sentabr 2010
  5. ↑ „French chess hit by Russia olympiad 'cheating' scandal“. BBC (2011-yil 24-mart). Qaraldi: 2014-yil 21-noyabr.
  6. ↑ „Cheating chess champion is banned for five years“. connexionfrance.com. 2011-yil 24-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 9-avgust.

Havolalar

tahrir 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=39-shaxmat_Olimpiadasi&oldid=5317597" dan olindi