Yevropa Ittifoqi iqtisodiyoti
Yevropa Ittifoqi iqtisodiyoti — Yevropa Ittifoqiga (YI) aʼzo davlatlarning qoʻshma iqtisodiyoti. U nominal koʻrsatkichlar boʻyicha dunyoda AQShdan keyin ikkinchi, xarid qobiliyati pariteti (XQP) boʻyicha esa Xitoy va Qoʻshma Shtatlardan keyin uchinchi oʻrindagi eng yirik iqtisodiyotdir. Yevropa Ittifoqining yalpi ichki mahsuloti 2024-yilda 19,40 trillion dollarni (nominal) yoki 28,04 trillion dollarni (PPP) tashkil etishi taxmin qilinmoqda, bu esa global iqtisodiyotning oltidan bir qismini tashkil qiladi[22].
Parij — Yevropa Ittifoqidagi eng yirik megapolis | |
Valyutasi | Yevro (EUR, €) va 8 ta boshqa valyutalar |
---|---|
Kalendar yil | |
Savdo tashkilotlari |
WTO, G20, G7 va boshqalar |
Mamlakat guruhi |
Rivojlangan/Yetakchi Yuqori daromadli iqtisodiyot |
Statistikalar | |
Aholi | 447,706,209 (YI27, 1-yanvar 2020 tax.)[1] |
YaIM | |
YaIM oʻsishi |
|
Jon boshiga YaIM |
|
Tarmoqlar boʻyicha YaIM |
|
| |
Qashshoqlik chegarasidan past aholi |
|
Gini koeffitsiyenti |
▲ 30.4 oʻrtacha (YI27, 2018 tax.)[6] |
Ishchi kuchi |
|
Ishchi kuchi kasb boʻyicha |
|
Ishsizlik | |
€24,946 yillik (2021)[11] | |
Asosiy ishlab chiqarish |
|
Tashqi aloqalar | |
Eksport | $7.102 trillion (2019 tax.)[13] |
Eksport tovarlari |
mashinalar, avtotransport vositalari, farmatsevtika va boshqa kimyoviy mahsulotlar, yoqilgʻi, samolyotlar, plastmassa, temir va poʻlat, yogʻoch va qogʻoz mahsulotlari, spirtli ichimliklar, mebel |
Asosiy eksport hamkorlari |
|
Import | $6.650 trillion (2019 tax.)[13] |
Import tovarlari |
yoqilgʻi va xom neft, mashinalar, transport vositalari, farmatsevtika va boshqa kimyoviy moddalar, qimmatbaho toshlar, toʻqimachilik, samolyotlar, plastmassalar, metallar, kemalar |
Asosiy import hamkorlari |
|
Joriy hisob |
€161.6 milliard; YaIMning 1.1 %i (2015)[15] |
Yalpi tashqi qarz |
$13.05 trillion (31-dekabr 2014 tax.)[13] |
−€2,557.4 milliard; YaIMning 17.5 %i (2015)[12] | |
Davlat moliyasi | |
Daromadlar | YaIMning 46.9 %i (YI27; 2021)[16] |
Asosiy maʼlumotlar manbasi: Markaziy razvedka boshqarmasi Jahon faktlar kitobi Barcha qiymatlar, agar boshqacha koʻrsatilmagan boʻlsa, AQSh dollarida keltirilgan. |
Yevro ikkinchi eng yirik zaxira valyutasi va dunyoda AQSh dollaridan keyin ikkinchi eng koʻp ayirboshlanadigan valyutadir[23][24][25]. Yevrodan Yevropa Ittifoqiga aʼzo 27 ta davlatdan 20 tasi foydalanadi, umuman olganda, u 26 ta mamlakatda, yevro hududida va boshqa oltita Yevropa davlatida rasmiy yoki de facto valyuta hisoblanadi.
Yevropa Ittifoqi iqtisodiyoti erkin bozor va ilgʻor ijtimoiy modellarga asoslangan aralash iqtisodiyotlardan tashkil topgan ichki bozordan iborat. Masalan, u tovarlar, xizmatlar, kapital va ishchi kuchining erkin harakatiga ega boʻlgan ichki yagona bozorni oʻz ichiga oladi[26]. Yevropa Ittifoqida aholi jon boshiga yalpi ichki mahsulot (XQP) 2018-yilda 43 188 dollarni tashkil etdi[27], AQShda bu koʻrsatkich 62 869 dollar, Yaponiyada 44 246 dollar va Xitoyda 18 116 dollarga teng[28]. Yevropa Ittifoqiga aʼzo davlatlar oʻrtasida aholi jon boshiga yalpi ichki mahsulotda (XQP) Lyuksemburgdagi 106 372 dollardan Bolgariyadagi 23 169 dollargacha sezilarli tafovut mavjud[29]. Yevropa Ittifoqi 31 ga teng boʻlgan Gini koeffitsiyenti bilan jahon o‘rtacha ko‘rsatkichiga qaraganda daromadlarning yanada tengrok taqsimlanishiga ega[30][31].
2012-yilda Yevropa Ittifoqining xorijiy davlatlarga kiritgan sarmoyalari 9,1 trillion dollarni tashkil etgan boʻlsa, Yevropa Ittifoqiga kiritilgan xorijiy investitsiyalar 2012-yilda jami 5,1 trillion dollarni tashkil etib, dunyodagi eng yuqori xorijiy va mahalliy sarmoya hisoblandi[32][33]. Euronext yevro hududining asosiy fond birjasi boʻlib, bozor kapitallashuvi boʻyicha dunyoda oltinchi oʻrinda turadi[34]. Yevropa Ittifoqining eng yirik savdo hamkorlari: AQSh, Xitoy, Buyuk Britaniya, Shveysariya, Rossiya, Turkiya, Yaponiya, Norvegiya, Janubiy Koreya, Hindiston va Kanada[35]. Yevropa Ittifoqiga real investitsiyalar 2020-yilning ikkinchi choragi oxiriga kelib, 2019-yilning toʻrtinchi choragiga nisbatan 14,6 foizga kamaydi. Bu kamayish qayta tiklanib, 2021-yilning ikkinchi choragida 2019-yilgi darajasiga qaytdi.
2009-yilda davlat qarzi inqirozi boshlanganidan beri, bir tomondan Janubiy Yevropa, ikkinchi tomondan Markaziy va Shimoliy Yevropa oʻrtasida qarama-qarshi iqtisodiy vaziyatlar yuzaga keldi: Malta bundan mustasno boʻlgani holda, Oʻrta yer dengizi mamlakatlarida yuqori ishsizlik darajasi va davlat qarzi yuzaga keldi, Sharqiy va Shimoliy aʼzo mamlakatlarda yalpi ichki mahsulotning oʻsish sur’ati yuqoriligi kuzatilib, ishsizlik darajasi past boʻldi. 2018-yilda Yevropa Ittifoqida davlat qarzi YaIMning 80 foizini tashkil etdi, bunda eng past koʻrsatkich Estoniyada 8,4 foiz va eng yuqori koʻrsatkich Gretsiyada 181,1 foizni tashkil etdi[36].
Valyuta
tahrir1999-yildan boshlab Yevropa Ittifoqiga aʼzo boʻlgan baʼzi davlatlar bilan hozirda Yevropa Ittifoqining 27 ta davlatidan 20 tasi yevroni valyuta ittifoqida rasmiy valyuta sifatida ishlatadi. Qolgan 7 ta davlat keyinchalik yevroga qoʻshilish imkoniyati bilan oʻz valyutalaridan foydalanishda davom etdi. Yevro Yevropa Ittifoqida eng koʻp qoʻllaniladigan valyuta hisoblanadi.
1992-yildan beri Maastrixt shartnomasi yevroga qoʻshilgan davlatlar uchun qatʼiy iqtisodiy va fiskal konvergensiya mezonlarini belgiladi. 1997-yildan boshlab barqaror iqtisodiyot va fiskal barqarorlikni taʼminlash maqsadida „Barqarorlik va oʻsish pakti“ boshlandi.
Daniya yevro hududining bir qismi emas, chunki u keyinchalik yevroga qoʻshilish bilan bogʻliq fikrlarni rad etgan. Bundan farqli oʻlaroq, Shvetsiya Yevropa valyuta kursi mexanizmiga qachon qoʻshilish yoki qoʻshilmaslikni tanlash orqali oʻz valyutasidan samarali tarzda voz kechishi mumkin, bu qoʻshilish uchun dastlabki qadamdir. Qolgan davlatlar qoʻshilish toʻgʻrisidagi shartnomalari orqali yevroga qoʻshilish majburiyatini oladilar.
2009-yilda Gretsiyadan boshlab, yevro hududining 20 ta davlatidan 5 tasi koʻpchilik tomonidan Yevropa qarz inqirozi deb ataluvchi suveren qarz inqirozi bilan kurashdi. Bu davlatlarning barchasi inqirozga qarshi islohotlarni boshladi va iqtisodiy yordam oldi (Gretsiya, Irlandiya Respublikasi, Portugaliya, Ispaniya, Kipr). 2015-yil holatiga koʻra, Gretsiyadan tashqari barcha mamlakatlar qarz inqirozidan qutulgan. Yevro hududiga kirmaydigan boshqa davlatlar, yaʼni Vengriya, Ruminiya va Latviya (ikkinchisi yevro hududiga qoʻshilishdan oldin) ham qarz inqiroziga duch kelgan va muvaffaqiyatli qutqaruv dasturlarini boshdan kechirgan[37].
Byudjet
tahrirYevropa Ittifoqi 2014—2020-yillarga moʻljallangan „Koʻp yillik moliyaviy asos“ (MFF) deb nomlangan uzoq muddatli byudjetga ega[38].
2021—2027-yillar uchun umumiy byudjet 1,8 trillion yevroni tashkil etadi, bunda MFF 1,074,3 milliard yevroga ega boʻlgan va COVID-19 pandemiyasidan jabr koʻrgan aʼzo davlatlarni qoʻllab-quvvatlash uchun 750 milliard yevrolik favqulodda tiklanish jamgʻarmasi (Next Generation EU) yoʻlga qoʻyilgan[39].
Sektorlar
tahrirXizmatlar
tahrirXizmat koʻrsatish sohasi Yevropa Ittifoqidagi eng muhim sektor boʻlib, u YaIMning 64,7 foizini tashkil qiladi, shuningdek, ishlab chiqarish sanoati YaIMning 23,8 foizini va qishloq xoʻjaligi YaIMning atigi 1,5 foizini tashkil qiladi[40].
Ittifoqning yagona bozori doirasida moliyaviy xizmatlar yaxshi rivojlangan. Kompaniyalar AQShga qaraganda bank kreditlariga ko‘proq tayanadi. Biroq, Yevropa Ittifoqi doirasida kapitalning erkin harakatini ta’minlash maqsadida 2015-yil sentyabrda Komissiya tomonidan ilgari surilgan CMU (Kapital bozorlari ittifoqi) tashabbusi orqali kompaniyalarning kapital bozorlaridan ko‘proq mablag‘ jalb qilishiga o‘tishi rejalashtirilgan[41]. Rejadan koʻzlangan maqsad „2019-yilga qadar Yevropa Ittifoqida integratsiyalashgan kapital bozorining qurilish bloklarini yaratishga“ qaratilgan[42]. CMU tashabbusi jami 33 ta chora-tadbirlarni oʻz ichiga oladi[43]. Reja 2017 va 2019-yillarda yangilandi, chunki yagona qonunchilik CMUni ta’minlay olmasligi ma’lum bo‘ldi[44]. Moliyaviy barqarorlik, moliyaviy xizmatlar va kapital bozorlari ittifoqi bo‘yicha komissar hamda Yevropa parlamentining sobiq vitse-prezidenti Mairead McGuinness ushbu tashabbusni amalga oshirish uchun mas’uldir[45][46][47][48].
Global moliyaviy markazlar indeksiga koʻra, Yevropaning ikkita eng yirik moliya markazlari London va Syurix Yevropa Ittifoqidan tashqarida joylashgan[49]. Yevropa Ittifoqi doirasida qolgan ikkita eng yirik moliya markazlari Frankfurt va Lyuksemburg shahri boʻladi.
Yevropa investitsiya bankining 2021-yilgi sarmoyaviy soʻrovida xizmat koʻrsatish sohasidagi firmalarning 58 foizi COVID-19ning uzoq muddatli oqibatlarining tugashini kutishgan[50][51]. Yevropa Ittifoqi korxonalarining 56 foizi pandemiya oqibatlarini bartaraf etish uchun hukumatdan yordam oldi[52][53][54].
COVID-19 pandemiyasi savdoga sezilarli taʼsir koʻrsatdi. Yevropa Ittifoqidagi barcha korxonalarning 49 foizi 2020-yil boshidan buyon savdolari pasayganini taʼkidlagan[55][56]. Pandemiya tarmoqlarga taʼsirini turlicha namoyish etgan, mehmonxonalar, restoranlar, sanʼat va dam olish sohalarida pul yoʻqotgan korxonalar soni oldingi davrlarga nisbatan qariyb 25 foizga yetdi va transport xizmati sohasida ham pasayish holati kuzatildi[57][58][59].
Hukumat yordamisiz ishlab chiqarish va xizmat koʻrsatish sohasidagi Yevropa kichik va oʻrta firmalarining (SMEs) 35 foizi oʻz bizneslari pandemiya taʼsiridan omon qolmasligini aytgan[52][60].
2020-yilda korxonalarning 86 foizi oʻtgan yilgi investitsiya faoliyati haqida hisobot bergan boʻlsa, 2021-yilda atigi 79 foizi investitsiyalar haqida hisobot berdi. Yevropa Ittifoqi firmalarining 23 foizi 2021-yilda investitsiya rejalarini oʻzgartirgan, atigi 3 foizi esa oʻtgan yilgiga nisbatan yuqoriroq foyda miqdorni bildirgan[61][62]. Savdo hajmining pasayishi tufayli investitsiya rejalarini qisqartirgan korxonalarning eng yuqori qismi Polshada boʻlib, u yerda firmalarning 49 foizi investitsiyalarni qisqartirgan va Belgiyadagi 47 foiz firmalar ham xuddi shunday qilgan[63][64].
Yevropa Ittifoqidagi yashil yoki raqamli biznesning aksariyati ishlab chiqarishda (33 foiz) yoki infratuzilmada (30 foiz) ishlaydi. Xizmat koʻrsatish sohasi raqamlashtirish yoki qishloq xoʻjaligiga oʻtish bilan shugʻullanmagan korxonalarning eng katta foiziga ega (41 foiz)[65][66].
Qishloq xoʻjaligi
tahrirQishloq xoʻjaligi sektori Yevropa Ittifoqining umumiy qishloq xoʻjaligi siyosati (CAP) doirasida beriladigan subsidiyalar orqali qoʻllab-quvvatlanadi. 2013-yilda bu Yevropa Ittifoqi umumiy xarajatlarining taxminan 45 milliard yevrosini (148 milliard yevrolik umumiy byudjetning 33 foizidan kamini) tashkil etdi[67]. U dastlab Yevropa Ittifoqidagi fermerlar uchun minimal narxni kafolatlash uchun ishlatilgan. Bu savdoga to‘sqinlik qilishi va rivojlanayotgan mamlakatlarga zarar yetkazishi sababli proteksionizmning bir shakli sifatida tanqid qilinad. Eng kuchli qarshilardan biri, 2020-yil yanvargacha ittifoqdagi ikkinchi yirik iqtisodiyot bo‘lgan Buyuk Britaniya edi. U, agar CAP sezilarli darajada isloh qilinmasa, o‘zining yillik chegirmasidan voz kechishdan bir necha bor bosh tortdi. CAPning eng katta manfaatdori va ittifoqning uchinchi yirik (hozirda ikkinchi yirik) iqtisodiyoti bo‘lgan Fransiya esa uning eng kuchli tarafdori hisoblanadi. Biroq, CAP jiddiy islohotlarga guvoh boʻlmoqda. 1985-yilda Yevropa Ittifoqi byudjetining taxminan 70 foizi qishloq xoʻjaligiga sarflangan. 2011-yilda fermerlarga toʻgʻridan-toʻgʻri yordam va bozor bilan bogʻliq xarajatlar byudjetning atigi 30 foizini, qishloqni rivojlantirish xarajatlari esa 11 foizni tashkil etdi. 2011-yilga kelib, to‘g‘ridan-to‘g‘ri qo‘llab-quvvatlashning 90 foizi savdoga ta’sir qilmaydigan (ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lmagan) holatga keldi. Bu o‘zgarish Umumiy qishloq xo‘jaligi siyosati (CAP), uning moliyalashtirish tizimi va tuzilishida amalga oshirilgan islohotlarning davom etishi natijasida yuz berdi[68].
Turizm
tahrirYevropa Ittifoqi asosiy sayyohlik yoʻnalishi boʻlib, Ittifoq tashqarisidan tashrif buyuruvchilarni va uning ichida sayohat qiluvchi fuqarolarni jalb qiladi. Ichki turizmni amalga oshirish uchun Shengen shartnomasi va yevro qulay omil sifatida xizmat qiladi. Yevropa Ittifoqining barcha fuqarolari har qanday aʼzo davlatga vizasiz sayohat qilish huquqiga ega.
Fransiya xalqaro sayyohlar uchun dunyoda birinchi oʻrinda turuvchi manzil hisoblanadi, undan keyingi oʻrinlarda Ispaniya, Italiya va Germaniya turadi. Ammo shuni taʼkidlash joizki, Yevropa Ittifoqi mamlakatlariga xalqaro tashrif buyuruvchilarning muhim qismi boshqa aʼzo davlatlar fuqarolaridan tashkil topadi.
Energiya
tahrirYevropa Ittifoqi uran, koʻmir, neft va tabiiy gaz zaxiralariga ega. Yevropa Ittifoqida oltita neft ishlab chiqaruvchisi bor. Buyuk Britaniya Yevropa Ittifoqining aʼzosi boʻlganida, eng yirik neft ishlab chiqaruvchi edi; Daniya, Germaniya, Italiya, Ruminiya va Gollandiya ham neft ishlab chiqaradi. Yevropa Ittifoqi 2019-yilda 19,8 million tonna neft ekvivalentida (Mtoe) xom neft ishlab chiqardi. Yevropa Ittifoqi neftning eng yirik isteʼmolchilaridan biri boʻlib, u ishlab chiqarishi mumkin boʻlganidan koʻproq neft isteʼmol qiladi. 2019-yilda Yevropa Ittifoqi taxminan 350 Mtoe isteʼmol qildi va neftning 96,8 foizini import qildi. Ittifoqqa neftni eng yirik yetkazib beruvchilar Rossiya, Iroq, Nigeriya, Saudiya Arabistoni, Qozogʻiston va Norvegiya hisoblanadi. Transport neftning eng yirik isteʼmolchisi boʻlib, unga 2019-yilda jami neftning 66,1 foizi sarflangan[69].
Yevropa Ittifoqining barcha mamlakatlari Kioto protokoliga rioya qilish majburiyatini olgan va Yevropa Ittifoqi uning eng katta tarafdorlaridan biridir. Yevropa komissiyasi 2007-yil 10-yanvarda Yevropa Ittifoqining birinchi keng qamrovli energiya siyosati boʻyicha takliflarini eʼlon qildi.
Yashil iqtisodiyotga o‘tish davrida uglerod ko‘p chiqaradigan sanoat tarmoqlaridagi ishchilar o‘z ish o‘rinlarini yo‘qotish xavfi ostida qoladilar. Kelgusi yillarda uglerod neytral bo‘lgan iqtisodiyotga o‘tish jarayoni, ayniqsa ish bilan ta’minlash darajasi ko‘proq uglerod chiqarishi yuqori bo‘lgan sanoat tarmoqlariga to‘g‘ri keladigan hududlardagi ish o‘rinlarini xavf ostiga qo‘yishi mumkin[70][71][72]. Yashil iqtisodiyotga oʻtish davrida bandlik imkoniyatlari qayta tiklanadigan energiya manbalaridan foydalanish yoki infratuzilmani yaxshilash bilan bogʻliq[73].
Kompaniyalar
tahrirYevropa Ittifoqiga aʼzo davlatlarda dunyodagi eng yirik transmilliy kompaniyalarning vujudga kelgan joylari va ularning global shtab-kvartiralari joylashgan. Ular orasida Allianz va AXA kabi oʻz sanoati/sektori boʻyicha dunyoda birinchi oʻrinni egallagan taniqli kompaniyalar bor, ular daromadlari boʻyicha dunyodagi eng yirik ikki moliyaviy xizmat koʻrsatuvchi provayder hisoblanadi; WPP plc va Publicis — daromadlari boʻyicha dunyodagi eng yirik reklama agentliklari; Amorim — dunyodagi eng yirik poʻkakni qayta ishlovchi va poʻkak ishlab chiqaruvchi kompaniya; ArcelorMittal — dunyodagi eng yirik poʻlat kompaniyasi; Christian Dior SE[74] — dunyodagi eng yirik moda guruhi va Inditex — dunyodagi ikkinchi yirik moda guruhi; Sut mahsulotlari bozorida jahon yetakchiligiga ega Groupe Danone aynan shu yerda joylashgan.
Anheuser-Busch InBev — dunyodagi eng yirik pivo kompaniyasi; L’Oréal Group — dunyodagi eng yirik kosmetika va goʻzallik kompaniyasi boʻlgan; LVMH — dunyodagi eng yirik hashamatli tovarlar konglomerati; Nokia korporatsiyasi — dunyodagi eng yirik mobil telefonlar ishlab chiqaruvchi; Royal Dutch Shell, Électricité de France, TotalEnergies, Eni — dunyodagi eng yirik energiya korporatsiyalar; Stora Enso — ishlab chiqarish quvvati boʻyicha dunyodagi eng yirik pulpa va qogʻoz ishlab chiqaruvchisi; bank va moliya nuqtai nazaridan Yevropa Ittifoqi dunyodagi eng yirik, xususan, BNP Paribas, HSBC, Crédit Agricole, Grupo Santander va Société Générale kabi bozor kapitallashuvi va aktivlari boʻyicha Yevropadagi eng yirik banklarga ega[75].
Boshqa koʻplab Yevropa kompaniyalari aylanma, foyda, bozor ulushi, xodimlar soni yoki boshqa asosiy koʻrsatkichlar boʻyicha dunyodagi eng yirik kompaniyalar qatoriga kiradi. Yevropa Ittifoqiga asoslangan koʻplab kompaniyalar oʻz faoliyat sohalari boʻyicha dunyoning birinchi oʻntaligiga kiradi. Yevropada Aston Martin, Automobiles Alpine, BMW, Bugatti, Ferrari, Jaguar, Lamborghini, Land Rover, Maserati, Mercedes-Benz, Porsche, Volvo kabi koʻplab nufuzli avtomobil kompaniyalari, shuningdek, Automobile Dacia, Citroën, Fiat, Opel, Peugeot, Renault, Seat, Volkswagen va boshqalar kabi hajmli ishlab chiqaruvchilar joylashgan.
Yevropada ish oʻrinlarining 33 foizi raqamli korxonalarga toʻgʻri keladi. Ushbu kompaniyalarning COVID-19 epidemiyasi davomida oʻz xodimlarini oʻqitish ehtimoli kamroq edi[76][77]. Yevropa Ittifoqi boʻylab eng koʻp tilga olingan investitsiya toʻsiqlari oʻqitilgan ishchi kuchining yetishmasligidir. Oʻtish davridagi hududlardagi korxonalarning 75 foizi buni muammoli vaziyat deb topadi. Koʻp sabablar: demografiya va bozorda kamroq tarqalgan koʻnikmalarga talabning ortishi raqamlashtirish faoliyatini qoʻllab-quvvatlash uchun zarur boʻlgan sohalarda malakali ishchilarning yetishmasligiga omil boʻlishi mumkin[78]. Yevropaning barcha hududlarida raqamli korxonalar raqamli boʻlmagan korxonalarga qaraganda koʻproq daromadga ega boʻlgan „yaxshiroq“ bandlikni yaratdilar. Bundan tashqari, ular yaxshi ish qilgan shaxslarni tanib, mukofotlashga koʻproq moyil boʻlishadi[79][80].
Quyida 2016-yilda Yevropa Ittifoqiga asoslangan fond bozoridagi eng yirik kompaniyalar roʻyxati keltirilgan. Roʻyxat million AQSh dollarlari miqdoridagi daromad boʻyicha tartiblangan va Fortune Global 500 reytingiga asoslangan.
No. | Korporatsiya | Birja belgisi | Daromad (million dollar) | Foyda (million dollar) | Xodimlar | Bosh qarorgoh | Sanoat |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Royal Dutch Shell | RDS. A | 272,156 | 1939 | 90 000 | Shell Center, London, Buyuk Britaniya va Gaaga, Niderlandiya | Energiya |
2 | Volkswagen | VLKAY | 236 600 | −1520 | 610 076 | Volfsburg, Germaniya | Avtotransport vositalari va ehtiyot qismlari |
3 | Daimler | DDAIY | 165 800 | 9345 | 284 015 | Shtutgart, Germaniya | Avtotransport vositalari va ehtiyot qismlari |
4 | EXOR Group | EXOSF | 152 591 | 825 | 303 247 | Amsterdam, Niderlandiya | Moliyaviy |
5 | TotalEnergies | TOT | 143 421 | 5087 | 96 019 | Parij, Fransiya | Energiya |
6 | E.ON | EONGY | 129 277 | −7,764 | 56 490 | Essen, Germaniya | Energiya |
7 | AXA | AXAHY | 129 250 | 6,231 | 98 279 | Parij, Fransiya | Moliyaviy |
8 | Allianz | AZSEY | 122 948 | 7339 | 142 459 | Myunxen, Germaniya | Moliyaviy |
9 | BNP Paribas | BNPQY | 111 531 | 7426 | 181 551 | Parij, Fransiya | Moliyaviy |
Aʼzo davlatlarning iqtisodiyoti
tahrirBoylik
tahrirYevropa Ittifoqining oʻn ikki yangi aʼzo davlati uning keksa aʼzolariga qaraganda oʻrtacha oʻsish sur’atidan yuqori natijaga ega. Slovakiya 2005—2015-yillarda Yevropa Ittifoqining barcha mamlakatlari orasida YaIMning eng yuqori oʻsishiga ega mamlakatdir. Xususan, Boltiqboʻyi davlatlari yalpi ichki mahsulotning yuqori oʻsishiga erishdilar, Latviya 11 foizdan yuqori natijaga ega boʻlib, bu boʻyicha soʻnggi 25 yil davomida oʻrtacha 9 foiz bilan dunyo yetakchisi boʻlgan Xitoyga yaqin oʻrinni egallaydi (garchi bu yutuqlar 2000-yillarning oxiridagi retsessiya tufayli bekor qilingan boʻlsa ham)[82].
Ushbu oʻsishning sabablari orasiga hukumatning barqaror pul-kredit siyosati boʻyicha majburiyatlari, eksportga yoʻnaltirilgan savdo siyosati, past tekis soliq stavkalari va nisbatan arzon ishchi kuchidan foydalanish kiradi. 2015-yilda Irlandiya yalpi ichki mahsulotning oʻsishi boʻyicha Yevropa Ittifoqining barcha davlatlari orasida birinchi oʻrinni egalladi (25,1 foiz). Yevropa Ittifoqining hozirgi oʻsish darajasi katta mintaqaviy oʻzgarishlardan biri boʻlib, yirik iqtisodiyotlar turgʻun oʻsishdan aziyat chekmoqda va yangi davlatlar barqaror, mustahkam iqtisodiy oʻsishga erishmoqda.
2021-yil oʻrtalarida Yevropa Ittifoqining yalpi jamgʻarma darajasi yalpi ixtiyoriy daromadning 18 foizini tashkil etdi, bu avvalgi COVID-19 pandemiyasi davridagi koʻrsatkichlar hisoblangan oʻrtacha 11-13 foizdan yuqori[83][84]. 2020-yilning ikkinchi choragida oilalarning birlamchi daromadlari 2019-yilning ikkinchi choragiga nisbatan 7,3 foizga qisqardi, ikkilamchi daromadlari (ijtimoiy toʻlovlar va boshqa transfertlardan) yalpi daromadning 6,5 foiziga oʻsdi[85][86][87].
Yevropa Ittifoqi 27 ta yalpi ichki mahsuloti oʻsib borayotgan boʻlsa-da, Xitoy, Hindiston va Braziliya kabi iqtisodiyotlarning paydo boʻlishi sababli yalpi jahon mahsulotining ulushi pasayib bormoqda.
Quyidagi jadvallarda ranglar yilning eng yaxshi va eng yomon koʻrsatkichlarini koʻrsatadi.
Aʼzo davlatlar | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | Yillik oʻsish (2012—2021) |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Avstriya | 0.7 | 0.0 | 0.7 | 1.0 | 2.0 | 2.3 | 2.4 | 1.5 | |||
4.6 | 0.83 | ||||||||||
Belgiya | 0.7 | 0.5 | 1.6 | 2.0 | 1.3 | 1.6 | 1.8 | 2.2 | |||
6.1 | 1.20 | ||||||||||
Bolgariya | 0.8 | −0.6 | 1.0 | 3.4 | 3.0 | 2.8 | 2.7 | 4.0 | |||
7.6 | 2.03 | ||||||||||
Xorvatiya | −2.3 | −0.4 | −0.4 | 2.5 | 3.6 | 3.4 | 2.8 | 3.4 | |||
13.1 | 1.58 | ||||||||||
Kipr | −3.4 | −6.6 | −1.8 | 3.4 | 6.6 | 5.7 | 5.6 | 5.5 | |||
6.6 | 1.60 | ||||||||||
Chexiya | −0.8 | 0.0 | 2.3 | 5.4 | 2.5 | 5.2 | 3.2 | 3.0 | |||
3.5 | 1.83 | ||||||||||
Daniya | 0.2 | 0.9 | 1.6 | 2.3 | 3.2 | 2.8 | 2.0 | 1.5 | |||
4.9 | 1.72 | ||||||||||
Estoniya | 3.2 | 1.5 | 3.0 | 1.9 | 3.2 | 5.8 | 3.8 | 3.7 | |||
8.0 | 3.33 | ||||||||||
Finlandiya | −1.4 | −0.9 | −0.4 | 0.5 | 2.8 | 3.2 | 1.1 | 1.2 | |||
3.0 | 0.67 | ||||||||||
Fransiya | 0.3 | 0.6 | 1.0 | 1.1 | 1.1 | 2.3 | 1.9 | 1.8 | |||
6.8 | 0.85 | ||||||||||
Germaniya | 0.4 | 0.4 | 2.2 | 1.5 | 2.2 | 2.7 | 1.0 | 1.1 | |||
2.6 | 1.02 | ||||||||||
Gretsiya | −7.1 | −2.5 | 0.5 | −0.2 | −0.5 | 1.1 | 1.7 | 1.9 | |||
8.4 | −0.68 | ||||||||||
Vengriya | −1.3 | 1.8 | 4.2 | 3.7 | 2.2 | 4.3 | 5.4 | 4.9 | |||
7.1 | 2.73 | ||||||||||
Irlandiya | 0.0 | 1.1 | 8.6 | 24.4 | 2.0 | 9.0 | 8.5 | 5.4 | 6.2 | 13.6 | 7.68 |
Italiya | −3.0 | −1.8 | 0.0 | 0.8 | 1.3 | 1.7 | 0.9 | 0.5 | |||
6.7 | -0.26 | ||||||||||
Latviya | 7.0 | 2.0 | 1.9 | 3.9 | 2.4 | 3.3 | 4.0 | 2.6 | |||
4.1 | 2.88 | ||||||||||
Litva | 3.8 | 3.6 | 3.5 | 2.0 | 2.5 | 4.3 | 4.0 | 4.6 | 0.0 | 6.0 | 3.42 |
Lyuksemburg | 1.6 | 3.2 | 2.6 | 2.3 | 5.0 | 1.3 | 1.2 | 2.3 | |||
5.1 | 2.37 | ||||||||||
Malta | 4.1 | 5.5 | 7.6 | 9.6 | 3.4 | 10.9 | 6.2 | 5.9 | |||
10.3 | 5.38 | ||||||||||
Niderlandiya | −1.0 | −0.1 | 1.4 | 2.0 | 2.2 | 2.9 | 2.4 | 2.0 | |||
4.9 | 1.25 | ||||||||||
Polsha | 1.5 | 0.9 | 3.8 | 4.4 | 3.0 | 5.1 | 5.9 | 4.4 | |||
6.8 | 3.35 | ||||||||||
Portugaliya | −4.1 | −0.9 | 0.8 | 1.8 | 2.0 | 3.5 | 2.8 | 2.7 | |||
5.5 | 0.5 | ||||||||||
Ruminiya | 1.9 | 0.3 | 4.1 | 3.2 | 2.9 | 8.2 | 6.0 | 3.9 | |||
5.1 | 3.14 | ||||||||||
Slovakiya | 1.3 | 0.6 | 2.7 | 5.2 | 1.9 | 2.9 | 4.0 | 2.5 | |||
3.0 | 2.05 | ||||||||||
Sloveniya | −2.6 | −1.0 | 2.8 | 2.2 | 3.2 | 4.8 | 4.5 | 3.5 | |||
8.2 | 2.07 | ||||||||||
Ispaniya | −3.0 |
−1.4 | 1.4 | 3.8 | 3.0 | 3.0 | 2.3 | 2.0 | -11.3 | 5.5 | 0.42 |
Shvetsiya | −0.6 | 1.2 | 2.7 | 4.5 | 2.1 | 2.6 | 2.0 | 2.0 | |||
5.1 | 1.92 | ||||||||||
Yevropa Ittifoqi | −0.7 | 0.0 | 1.6 | 2.3 | 2.0 | 2.8 | 2.1 | 1.8 | |||
5.4 | 0.62 | ||||||||||
Yevro hududi | −0.9 | −0.2 | 1.4 | 2.0 | 1.9 | 2.6 | 1.8 | 1.6 | |||
5.3 | 0.38 |
Aʼzo davlatlar | 2008 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2008 dan 2021 gacha oʻzgarish | Foizda oʻzgarish |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Avstriya | 293.762 | 318.653 | 323.910 | 333.146 | 344.269 | 357.608 | 369.362 | 385.274 | 397.170 | 381.043 | 406.149 | 112,38 | 38,25 % |
Belgiya | 351.743 | 386.175 | 392.880 | 403.003 | 416.701 | 430.085 | 445.050 | 460.050 | 478.645 | 459.826 | 502.312 | 150,57 | 42,8 % |
Bolgariya | 37.218 | 42.257 | 42.050 | 43.026 | 45.812 | 48.773 | 52.531 | 56.225 | 61.559 | 61.639 | 71.077 | 33,86 | 91,0 % |
Xorvatiya | 47.998 | 44.621 | 44.437 | 43.989 | 45.258 | 47.339 | 49.986 | 52.747 | 55.644 | 50.425 | 58.254 | 10,26 | 21,4 % |
Kipr | 19.010 | 19.495 | 18.040 | 17.483 | 17.944 | 19.014 | 20.312 | 21.675 | 23.176 | 21.894 | 24.019 | 5,00 | 26,4 % |
Chexiya | 161.313 | 162.588 | 159.462 | 157.821 | 169.558 | 177.439 | 194.133 | 210.970 | 225.614 | 215.805 | 238.238 | 76,93 | 47,7 % |
Daniya | 241.614 | 254.578 | 258.743 | 265.757 | 273.018 | 283.110 | 294.808 | 302.329 | 309.526 | 311.760 | 336.719 | 95,11 | 39,4 % |
Estoniya | 16.638 | 17.917 | 18.911 | 20.048 | 20.631 | 21.748 | 23.834 | 25.932 | 27.765 | 27.465 | 31.445 | 14,81 | 89,0 % |
Finlandiya | 194.265 | 201.037 | 204.321 | 206.897 | 211.385 | 217.518 | 226.301 | 233.462 | 239.858 | 238.043 | 251.367 | 57,10 | 29,4 % |
Fransiya | 1,992.380 | 2,088.804 | 2,117.189 | 2,149.765 | 2,198.432 | 2,234.129 | 2,297.242 | 2,363.306 | 2,437.635 | 2,310.469 | 2,500.870 | 508,49 | 25,5 % |
Germaniya | 2,546.490 | 2,745.310 | 2,811.350 | 2,927.430 | 3,026.180 | 3,134.740 | 3,267.160 | 3,365.450 | 3,473.260 | 3,405.430 | 3,601.750 | 1055,26 | 41,4 % |
Gretsiya | 241.990 | 188.381 | 179.884 | 177.236 | 176.369 | 174.494 | 176.903 | 179.558 | 183.351 | 165.406 | 181.675 | -60,32 | -24,9 % |
Vengriya | 108.216 | 100.248 | 102.240 | 106.234 | 112.791 | 116.258 | 127.028 | 136.055 | 146.526 | 137.827 | 153.759 | 45,54 | 42,1 % |
Irlandiya | 187.769 | 175.615 | 179.458 | 195.085 | 262.976 | 270.205 | 297.763 | 326.631 | 356.705 | 372.836 | 426.283 | 238,51 | 127,2 % |
Italiya | 1,637.699 | 1,624.359 | 1,612.751 | 1,627.406 | 1,655.355 | 1,695.787 | 1,736.593 | 1,771.391 | 1,796.649 | 1,660.621 | 1,782.050 | 144,35 | 8,8 % |
Latviya | 24.397 | 22.098 | 22.791 | 23.626 | 24.572 | 25.371 | 26.984 | 29.154 | 30.679 | 30.294 | 33.670 | 9,27 | 38,0 % |
Litva | 32.696 | 33.410 | 35.040 | 36.581 | 37.346 | 38.890 | 42.276 | 45.515 | 48.908 | 49.770 | 56.179 | 23,48 | 71,8 % |
Lyuksemburg | 38.129 | 46.526 | 49.095 | 51.791 | 54.142 | 56.208 | 58.169 | 60.121 | 62.374 | 64.781 | 72.295 | 34,17 | 89,6 % |
Malta | 6.129 | 7.365 | 7.944 | 8.751 | 9.997 | 10.541 | 11.941 | 12.955 | 14.048 | 13.074 | 14.681 | 8,6 | 139,5 % |
Niderlandiya | 647.198 | 652.966 | 660.463 | 671.560 | 690.008 | 708.337 | 738.146 | 773.987 | 813.055 | 796.530 | 856.356 | 209,16 | 32,3 % |
Polsha | 366.181 | 385.389 | 388.356 | 406.413 | 429.835 | 424.735 | 465.773 | 499.004 | 532.505 | 526.147 | 574.772 | 208,59 | 57,0 % |
Portugaliya | 179.103 | 168.296 | 170.492 | 173.054 | 179.713 | 186.490 | 195.947 | 205.184 | 214.375 | 200.519 | 214.471 | 38,37 | 19,7 % |
Ruminiya | 146.591 | 139.320 | 142.929 | 150.522 | 160.288 | 167.494 | 186.399 | 206.072 | 224.179 | 220.467 | 240.154 | 93,56 | 63,8 % |
Slovakiya | 66.098 | 73.649 | 74.493 | 76.355 | 80.126 | 81.265 | 84.670 | 89.875 | 94.438 | 93.414 | 98.523 | 32,43 | 49,1 % |
Sloveniya | 37.926 | 36.253 | 36.454 | 37.634 | 38.853 | 40.443 | 43.011 | 45.876 | 48.533 | 47.021 | 52.208 | 14,28 | 37,7 % |
Ispaniya | 1,109.541 | 1,031.104 | 1,020.677 | 1,032.608 | 1,078.092 | 1,114.420 | 1,162.492 | 1,203.859 | 1,245.513 | 1,117.989 | 1,206.842 | 97,30 | 8,8 % |
Shvetsiya | 353.310 | 430.037 | 441.851 | 438.834 | 455.495 | 466.267 | 480.026 | 470.673 | 476.870 | 480.556 | 537.310 | 184,00 | 52,1 % |
Yevropa Ittifoqi | 11,321.808 | 11,396.312 | 11,516.103 | 11,782.015 | 12,215.074 | 12,548.613 | 13,074.740 | 13,533.279 | 14,018.483 | 13,460.834 | 14,522.342 | 3 200,54 | 28,3 % |
Yevro hududi (19) | 9,483.133 | 9,387.412 | 9,936.144 | 10,169.459 | 10,523.092 | 10,817.294 | 11,224.157 | 11,599.256 | 11,986.134 | 11,456.425 | 12,313.115 | 2 829,98 | 29,8 % |
Aʼzo davlatlar | 2008 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2008 dan 2021 gacha oʻzgarish | Foizda oʻzgarish |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Avstriya | 35,300 | 37,820 | 38,210 | 38,990 | 39,890 | 40,880 | 42,100 | 43,640 | 44,780 | 42,300 | 45,040 | 9,740 | 27,6 % |
Belgiya | 32,840 | 34,770 | 35,210 | 35,950 | 36,960 | 37,980 | 39,240 | 40,240 | 41,460 | 39,110 | 43,740 | 10,900 | 33,2 % |
Bolgariya | 4,880 | 5,780 | 5,790 | 5,960 | 6,380 | 6,840 | 7,420 | 8,000 | 8,820 | 8,840 | 10,329 | 5,449 | 111,7 % |
Xorvatiya | 11,130 | 10,290 | 10,270 | 10,250 | 10,600 | 11,170 | 11,890 | 12,620 | 13,340 | 12,170 | 14,740 | 3,610 | 32,4 % |
Kipr | 24,170 | 22,500 | 20,880 | 20,420 | 21,100 | 22,230 | 23,410 | 24,630 | 25,270 | 23,400 | 25,940 | 1,770 | 7,3 % |
Chexiya | 13,740 | 15,360 | 15,010 | 14,880 | 15,980 | 16,690 | 18,100 | 19,530 | 20,990 | 19,970 | 22,340 | 8,600 | 62,6 % |
Daniya | 43,990 | 45,530 | 46,100 | 47,090 | 48,050 | 49,420 | 50,700 | 52,010 | 53,760 | 53,470 | 57,140 | 13,150 | 29,9 % |
Estoniya | 12,430 | 13,620 | 14,420 | 15,340 | 15,820 | 16,490 | 18,070 | 19,740 | 21,220 | 20,440 | 23,060 | 10,630 | 85,5 % |
Finlandiya | 36,560 | 37,130 | 37,570 | 37,880 | 38,570 | 39,580 | 41,000 | 42,370 | 43,510 | 42,940 | 45,550 | 8,990 | 24,6 % |
Fransiya | 30,960 | 31,820 | 32,080 | 32,420 | 33,020 | 33,430 | 34,220 | 34,980 | 35,960 | 34,040 | 36,520 | 5,560 | 18,0 % |
Germaniya | 31,530 | 34,130 | 34,860 | 36,150 | 37,090 | 38,060 | 39,260 | 40,340 | 41,510 | 40,120 | 42,920 | 11,390 | 36,1 % |
Gretsiya | 21,840 | 17,310 | 16,480 | 16,400 | 16,380 | 16,380 | 16,760 | 17,210 | 17,100 | 15,490 | 17,140 | -4,700 | -21,5 % |
Vengriya | 10,780 | 10,050 | 10,310 | 10,730 | 11,400 | 11,740 | 12,830 | 13,690 | 14,950 | 13,940 | 15,810 | 5,030 | 46,7 % |
Irlandiya | 41,730 | 38,090 | 38,890 | 41,870 | 55,970 | 57,210 | 61,870 | 66,670 | 72,260 | 73,590 | 83,990 | 42,260 | 101,3 % |
Italiya | 27,660 | 26,920 | 26,590 | 26,770 | 27,260 | 27,970 | 28,690 | 29,220 | 29,660 | 27,780 | 30,130 | 2,470 | 8,9 % |
Latviya | 11,230 | 10,870 | 11,350 | 11,860 | 12,350 | 12,800 | 13,810 | 15,130 | 15,920 | 15,430 | 17,480 | 6,250 | 55,7 % |
Litva | 10,210 | 11,160 | 11,830 | 12,460 | 12,850 | 13,560 | 14,940 | 16,160 | 17,460 | 17,510 | 19,740 | 9,530 | 93,3 % |
Lyuksemburg | 77,940 | 83,000 | 85,270 | 89,240 | 91,440 | 93,930 | 95,170 | 98,640 | 102,200 | 101,640 | 114,370 | 36,430 | 46,7 % |
Malta | 15,160 | 17,060 | 17,950 | 19,570 | 22,450 | 23,240 | 24,980 | 25,940 | 26,930 | 24,630 | 27,930 | 12,770 | 84,2 % |
Niderlandiya | 39,350 | 38,970 | 39,300 | 39,820 | 40,730 | 41,590 | 43,090 | 44,920 | 46,710 | 45,870 | 49,000 | 9,650 | 24,5 % |
Polsha | 9,600 | 10,100 | 10,250 | 10,680 | 11,190 | 11,100 | 12,160 | 12,920 | 13,870 | 13,640 | 14,940 | 5,340 | 55,6 % |
Portugaliya | 16,960 | 16,010 | 16,300 | 16,640 | 17,350 | 18,060 | 19,020 | 19,950 | 20,800 | 19,660 | 20,550 | 3,590 | 21,2 % |
Ruminiya | 7,140 | 6,620 | 7,190 | 7,570 | 8,080 | 8,630 | 9,580 | 10,500 | 11,520 | 11,360 | 12,510 | 5,370 | 75,2 % |
Slovakiya | 12,230 | 13,590 | 13,740 | 14,070 | 14,710 | 14,920 | 15,540 | 16,470 | 17,210 | 16,770 | 17,820 | 5,590 | 45,7 % |
Sloveniya | 18,760 | 17,630 | 17,700 | 18,250 | 18,830 | 19,550 | 20,810 | 22,080 | 23,170 | 22,010 | 24,680 | 5,920 | 31,6 % |
Ispaniya | 24,130 | 22,050 | 21,900 | 22,220 | 23,220 | 23,980 | 24,970 | 25,730 | 26,430 | 23,690 | 25,410 | 1,280 | 5,3 % |
Shvetsiya | 38,490 | 45,050 | 45,850 | 45,130 | 46,480 | 47,990 | 47,730 | 46,260 | 46,170 | 45,850 | 50,910 | 12,420 | 32,3 % |
Yevropa Ittifoqi | 25,260 | 25,740 | 26,000 | 26,550 | 27,460 | 28,160 | 29,280 | 30,230 | 31,160 | 29,730 | 32,270 | 7,010 | 27,8 % |
Yevro hududi | 28,880 | 29,220 | 29,440 | 30,070 | 31,030 | 31,790 | 32,850 | 33,830 | 34,820 | 33,060 | 35,740 | 6,860 | 23,8 % |
Aʼzo davlatlar | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Avstriya | 27.4 | 27.6 | 27.0 | 27.6 | 27.2 | 27.2 | 27.9 | 26.8 | 27.5 | 27.0 |
Belgiya | 26.3 | 26.5 | 25.9 | 25.9 | 26.2 | 26.3 | 26.1 | 25.7 | 25.1 | 25.4 |
Bolgariya | 35.0 | 33.6 | 35.4 | 35.4 | 37.0 | 37.7 | 40.2 | 39.6 | 40.8 | 40.0 |
Xorvatiya | 31.2 | 30.9 | 30.9 | 30.2 | 30.4 | 29.8 | 29.9 | 29.7 | 29.2 | 28.3 |
Kipr | 29.2 | 31.0 | 32.4 | 34.8 | 33.6 | 32.1 | 30.8 | 29.1 | 31.1 | 29.3 |
Chexiya | 25.2 | 24.9 | 24.6 | 25.1 | 25.0 | 25.1 | 24.5 | 24.0 | 24.0 | 24.2 |
Daniya | 26.6 | 26.5 | 26.8 | 27.7 | 27.4 | 27.7 | 27.6 | 27.9 | 27.5 | 27.3 |
Estoniya | 31.9 | 32.5 | 32.9 | 35.6 | 34.8 | 32.7 | 31.6 | 30.6 | 30.5 | 30.5 |
Finlandiya | 25.8 | 25.9 | 25.4 | 25.6 | 25.2 | 25.4 | 25.3 | 25.9 | 26.2 | 26.5 |
Fransiya | 30.8 | 30.5 | 30.1 | 29.2 | 29.2 | 29.3 | 29.3 | 28.5 | 29.2 | 29.3 |
Germaniya | 29.0 | 28.3 | 29.7 | 30.7 | 30.1 | 29.5 | 29.1 | 31.1 | 29.7 | 34.4 |
Gretsiya | 33.5 | 34.3 | 34.4 | 34.5 | 34.2 | 34.3 | 33.4 | 32.3 | 31.0 | 31.4 |
Vengriya | 26.9 | 27.2 | 28.3 | 28.6 | 28.2 | 28.2 | 28.1 | 28.7 | 28.0 | 28.0 |
Irlandiya | 29.8 | 30.5 | 30.7 | 31.1 | 29.8 | 29.5 | 30.6 | 28.9 | 28.3 | 28.3 |
Italiya | 32.5 | 32.4 | 32.8 | 32.4 | 32.4 | 33.1 | 32.7 | 33.4 | 32.8 | 32.5 |
Latviya | 35.1 | 35.7 | 35.2 | 35.5 | 35.4 | 34.5 | 34.5 | 35.6 | 35.2 | 34.5 |
Litva | 33.0 | 32.0 | 34.6 | 35.0 | 37.9 | 37.0 | 37.6 | 36.9 | 35.4 | 35.1 |
Lyuksemburg | 27.2 | 28.0 | 30.4 | 28.7 | 28.5 | 31.0 | 30.9 | 31.3 | 32.3 | 31.2 |
Malta | 27.2 | 27.1 | 27.9 | 27.7 | 28.1 | 28.5 | 28.3 | 28.7 | 28.0 | 30.3 |
Niderlandiya | 25.8 | 25.4 | 25.1 | 26.2 | 26.7 | 26.9 | 27.1 | 27.4 | 26.8 | 28.2 |
Polsha | 31.1 | 30.9 | 30.7 | 30.8 | 30.6 | 29.8 | 29.2 | 27.8 | 28.5 | 27.2 |
Portugaliya | 34.2 | 34.5 | 34.2 | 34.5 | 34.0 | 33.9 | 33.5 | 32.1 | 31.9 | 31.2 |
Ruminiya | 33.5 | 34.0 | 34.6 | 35.0 | 37.4 | 34.7 | 33.1 | 35.1 | 34.8 | 33.8 |
Slovakiya | 25.7 | 25.3 | 24.2 | 26.1 | 23.7 | 24.3 | 23.2 | 20.9 | 22.8 | 20.9 |
Sloveniya | 23.8 | 23.7 | 24.4 | 25.0 | 24.5 | 24.4 | 23.7 | 23.4 | 23.9 | 23.5 |
Ispaniya | 34.0 | 34.2 | 33.7 | 34.7 | 34.6 | 34.5 | 34.1 | 33.2 | 33.0 | 32.1 |
Shvetsiya | 26.0 | 26.0 | 26.0 | 26.9 | 26.7 | 27.6 | 28.0 | 27.0 | 27.6 | 26.9 |
Yevropa Ittifoqi | 30.5 | 30.4 | 30.6 | 30.9 | 30.8 | 30.6 | 30.3 | 30.4 | 30.2 | 30.0 |
Yevro hududi | 30.6 | 30.5 | 30.7 | 31.0 | 30.7 | 30.7 | 30.4 | 30.6 | 30.2 | 30.3 |
Mehnat bozori
tahrirYevropa Ittifoqining mavsumiy tuzatilgan ishsizlik darajasi 2018-yil sentyabr oyida 6,7 foizni tashkil etdi[90]. Yevro hududida ishsizlik darajasi 8,1 foizni tashkil etdi[90]. Aʼzo davlatlar orasida eng past ishsizlik darajasi Chexiya (2,3 %), Germaniya va Polsha (ikkalasi ham 3,4 %), eng yuqori koʻrsatkich esa Ispaniya (14,9 %) va Gretsiyada (2018-yil iyulida 19,0) qayd etilgan[90].
Ishsizlik darajasi
tahrirQuyidagi jadvalda Yevropa Ittifoqiga aʼzo barcha davlatlardagi ishsizlik darajasi koʻrsatilgan:
Aʼzo davlatlar[91] | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Avstriya | 5.0 | 4.9 | 4.7 | 4.6 | 5.4 | 5.6 | 5.6 | 5.9 | 5.8 | 4.9 | 4.8 | 4.8 | 6.7 | 4.2 |
Belgiya | 8.0 | 8.5 | 6.9 | 7.1 | 8.3 | 8.5 | 8.7 | 8.2 | 7.7 | 6.1 | 5.5 | 4.9 | 6.7 | 5.6 |
Bolgariya | 6.3 | 9.9 | 11.2 | 12.1 | 13.0 | 11.9 | 10.0 | 8.1 | 6.4 | 5.3 | 4.5 | 4.4 | 5.9 | 4.3 |
Xorvatiya | 8.9 | 10.8 | 13.7 | 15.5 | 16.5 | 17.7 | 16.6 | 14.0 | 11.9 | 9.0 | 7.0 | 6.5 | 8.2 | 6.5 |
Kipr | 4.6 | 6.7 | 6.9 | 10.7 | 14.9 | 16.2 | 16.2 | 13.0 | 12.2 | 8.9 | 7.6 | 6.3 | 7.8 | 5.9 |
Chexiya | 5.9 | 7.7 | 6.8 | 6.9 | 7.2 | 6.5 | 5.6 | 4.1 | 3.3 | 2.1 | 2.0 | 2.0 | 3.4 | 2.3 |
Daniya | 5.3 | 7.6 | 7.4 | 7.7 | 7.1 | 6.6 | 6.4 | 6.1 | 6.0 | 5.1 | 5.4 | 4.8 | 5.7 | 4.5 |
Estoniya | 4.3 | 11.9 | 19.2 | 14.0 | 11.1 | 9.1 | 7.9 | 6.7 | 5.5 | 6.1 | 4.6 | 5.1 | 6.7 | 5.4 |
Finlandiya | 7.6 | 8.5 | 7.9 | 7.6 | 8.1 | 8.4 | 9.2 | 9.4 | 8.9 | 8.0 | 6.3 | 6.7 | 7.5 | 6.4 |
Fransiya | 8.9 | 9.3 | 9.1 | 9.5 | 10.3 | 10.2 | 10.3 | 10.2 | 9.5 | 9.2 | 8.6 | 7.4 | 8.1 | 7.4 |
Germaniya | 7.6 | 7.3 | 6.1 | 5.4 | 5.3 | 5.1 | 4.8 | 4.3 | 3.9 | 3.5 | 3.2 | 3.8 | 3.8 | 2.9 |
Gretsiya | 9.1 | 11.6 | 16.0 | 22.7 | 27.1 | 26.9 | 26.0 | 23.9 | 22.3 | 20.2 | 17.8 | 15.9 | 17.1 | 12.9 |
Vengriya | 9.6 | 11.4 | 11.1 | 11.3 | 10.6 | 7.9 | 7.3 | 5.6 | 4.6 | 3.5 | 3.2 | 3.4 | 4.0 | 3.2 |
Irlandiya | 11.1 | 13.2 | 14.3 | 15.0 | 13.6 | 12.0 | 9.8 | 8.9 | 7.2 | 5.9 | 5.1 | 5.0 | 7.7 | 5.1 |
Italiya | 7.6 | 8.4 | 8.0 | 10.5 | 11.9 | 12.7 | 12.4 | 11.6 | 11.7 | 11.0 | 10.1 | 7.4 | 10.0 | 8.3 |
Latviya | 14.8 | 20.4 | 16.7 | 15.9 | 11.9 | 11.1 | 9.8 | 9.7 | 8.8 | 7.7 | 6.4 | 7.4 | 7.6 | 7.0 |
Litva | 11.6 | 17.8 | 16.5 | 14.0 | 12.1 | 11.5 | 9.3 | 8.1 | 7.6 | 6.6 | 6.1 | 7.2 | 6.5 | 6.9 |
Lyuksemburg | 5.4 | 4.6 | 4.7 | 5.1 | 5.7 | 6.0 | 6.4 | 6.4 | 5.7 | 5.6 | 5.6 | 6.5 | 6.1 | 4.5 |
Malta | 6.6 | 6.9 | 6.5 | 6.5 | 6.2 | 5.9 | 5.7 | 5.1 | 4.0 | 3.9 | 3.7 | 3.9 | 3.8 | 3.0 |
Niderlandiya | 3.9 | 5.1 | 4.8 | 5.5 | 6.9 | 7.8 | 7.0 | 6.4 | 5.1 | 3.9 | 3.3 | 2.9 | 4.6 | 3.3 |
Polsha | 7.9 | 10.0 | 9.4 | 9.8 | 10.6 | 9.7 | 7.8 | 6.5 | 5.0 | 3.8 | 3.6 | 3.0 | 3.9 | 3.0 |
Portugaliya | 10.1 | 11.6 | 12.5 | 15.0 | 17.2 | 14.7 | 13.2 | 12.1 | 9.9 | 7.6 | 6.6 | 6.3 | 6.6 | 5.7 |
Ruminiya | 6.0 | 7.3 | 6.8 | 7.0 | 6.9 | 7.0 | 6.7 | 6.2 | 5.2 | 4.4 | 3.8 | 4.5 | 5.9 | 5.7 |
Slovakiya | 10.7 | 14.9 | 13.6 | 13.7 | 14.1 | 13.6 | 11.9 | 10.2 | 8.6 | 7.0 | 5.8 | 6.0 | 7.2 | 6.5 |
Sloveniya | 5.3 | 6.9 | 8.1 | 7.9 | 10.8 | 10.1 | 9.2 | 8.3 | 7.0 | 5.5 | 4.4 | 4.5 | 5.0 | 4.0 |
Ispaniya | 17.4 | 19.5 | 20.7 | 23.9 | 26.3 | 25.2 | 23.0 | 20.2 | 18.0 | 15.9 | 14.2 | 14.4 | 15.4 | 13.5 |
Shvetsiya | 7.8 | 8.8 | 7.9 | 7.5 | 8.3 | 8.0 | 7.5 | 7.3 | 6.4 | 6.1 | 7.3 | 6.8 | 9.5 | 7.6 |
Yevropa Ittifoqi | 8.6 | 9.7 | 9.5 | 10.3 | 10.9 | 10.5 | 9.7 | 9.4 | 8.5 | 7.5 | 6.8 | 6.4 | 7.4 | 6.2 |
Davlat moliyasi
tahrirAʼzo davlat | YaIM foizi hisobida davlat defitsiti (2020) (Y.I. chegara: −3 %)[92] |
YaIM foizi hisobida davlat qarzi (2020) (Y.I. chegara: 60 %)[93] |
HICP inflyatsiya darajasi (2020) Max. 1.8 % (2020-yil 10-iyun)[94][95] |
Uzoq muddatli foiz stavkasi (2020) Max. 2.9 % (2020-yil 10-iyun)[94][96] |
---|---|---|---|---|
Avstriya | -8.0 | 83.3 | 1.4 | -0.22 |
Belgiya | −9.0 | 112.8 | 0.4 | -0.15 |
Bolgariya | -4.0 | 24.7 | 1.2 | 0.25 |
Xorvatiya | -7.3 | 87.3 | 0.0 | 0.83 |
Kipr | -5.8 | 115.0 | -1.1 | 0.88 |
Chexiya | -5.8 | 37.7 | 3.3 | 1.13 |
Daniya | -0.2 | 42.1 | 0.3 | -0.36 |
Estoniya | -5.6 | 19.0 | -0.6 | -0.03 |
Finlandiya | -5.5 | 69.0 | 0.4 | -0.22 |
Fransiya | -8.9 | 114.6 | 0.5 | -0.15 |
Germaniya | -4.3 | 68.7 | 0.4 | -0.51 |
Gretsiya | -10.2 | 206.3 | -1.3 | 1.27 |
Vengriya | -7.8 | 79.6 | 3.4 | 2.22 |
Irlandiya | -5.1 | 58.4 | -0.5 | -0.06 |
Italiya | -9.6 | 155.3 | -0.1 | 1.17 |
Latviya | -4.5 | 43.3 | 0.1 | -0.06 |
Litva | -7.3 | 46.6 | 1.1 | 0.22 |
Lyuksemburg | -3.4 | 24.8 | 0.0 | -0.41 |
Malta | -9.5 | 53.4 | 0.8 | 0.48 |
Niderlandiya | -3.7 | 54.3 | 1.1 | -0.38 |
Polsha | -6.9 | 57.1 | 3.7 | 1.50 |
Portugaliya | -5.8 | 135.2 | -0.1 | 0.41 |
Ruminiya | -9.3 | 47.2 | 2.3 | 3.89 |
Slovakiya | -5.5 | 59.7 | 2.0 | -0.04 |
Sloveniya | -7.8 | 79.8 | -0.3 | 0.08 |
Ispaniya | -10.3 | 120.0 | -0.3 | 0.38 |
Shvetsiya | -2.7 | 39.6 | 0.7 | -0.04 |
Yevropa Ittifoqi | -6.8 | 90.0 | 0.7 | 0.32 |
Yevro hududi | -7.1 | 97.2 | 0.3 | 0.06 |
Savdo
tahrirYevropa Ittifoqi dunyodagi eng yirik eksportchi[97] va 2008-yil holatiga koʻra tovar va xizmatlarning eng yirik importchisi hisoblanadi[98][99]. Bu koʻrsatkichga erishishda aʼzo davlatlar oʻrtasidagi ichki savdoga tariflar va chegara nazorati kabi savdo toʻsiqlarini olib tashlash yordam beradi. Yevro hududidagi savdoning oʻsishiga koʻpchilik aʼzolar oʻrtasida valyuta farqlari yoʻqligi yordam beradi[100].
Yevropa Ittifoqi Jahon savdo tashkiloti doirasidan tashqarida savdo bilan bogʻliq kelishuv boʻyicha muzokaralar olib borayotganda, keyingi kelishuv har bir YIga aʼzo davlat hukumati tomonidan tasdiqlanishi kerak[100].
No. | Hamkorlar | Importlar (million yevro) | % (jami) | Eksportlar (million yevro) | % (jami) | Jami savdo (million yevro) | % (jami) |
---|---|---|---|---|---|---|---|
- | Yevropa Ittifoqi | 1,706,413 | 100 % | 1,745,730 | 100 % | 3,452,143 | 100 % |
1 | AQSh | 246,774 | 14,5 % | 362,043 | 20,7 % | 608,817 | 17,6 % |
2 | Xitoy | 344,642 | 20,2 % | 170,136 | 9,7 % | 514,779 | 14,9 % |
3 | Shveysariya | 121,608 | 7,1 % | 142,432 | 8,2 % | 264,040 | 7,6 % |
4 | Rossiya | 118,661 | 7,0 % | 72,428 | 4,1 % | 191,089 | 5,5 % |
5 | Turkiya | 66,652 | 3,9 % | 78,030 | 4,5 % | 144,681 | 4,2 % |
6 | Yaponiya | 66,383 | 3,9 % | 58,136 | 3,3 % | 124,519 | 3,6 % |
7 | Norvegiya | 62,935 | 3,7 % | 48,371 | 2,8 % | 111,306 | 3,2 % |
8 | Janubiy Koreya | 41,433 | 2,4 % | 44,518 | 2,6 % | 85,951 | 2,5 % |
9 | Hindiston | 39,265 | 2,3 % | 37,800 | 2,2 % | 77,065 | 2,2 % |
10 | Kanada | 29,094 | 1,7 % | 35,200 | 2,0 % | 64,294 | 1,9 % |
11 | Braziliya | 29,334 | 1,7 % | 30,909 | 1,8 % | 60,243 | 1,7 % |
12 | Birlashgan Arab Amirliklari | 9,201 | 0,5 % | 45,847 | 2,6 % | 55,048 | 1,6 % |
13 | Meksika | 19,800 | 1,2 % | 33,928 | 1,9 % | 53,728 | 1,6 % |
14 | Gonkong | 18,212 | 1,1 % | 34,989 | 2,0 % | 53,201 | 1,5 % |
15 | Saudiya Arabistoni | 19,010 | 1,1 % | 33,925 | 1,9 % | 52,935 | 1,5 % |
16 | Singapur | 19,436 | 1,1 % | 31,423 | 1,8 % | 50,859 | 1,5 % |
17 | Janubiy Afrika | 22,853 | 1,3 % | 22,986 | 1,3 % | 45,839 | 1,3 % |
18 | Tayvan | 26,057 | 1,5 % | 19,631 | 1,1 % | 45,688 | 1,3 % |
19 | Avstraliya | 13,070 | 0,8 % | 32,437 | 1,9 % | 45,507 | 1,3 % |
20 | Vyetnam | 33,064 | 1,0 % | 9,332 | 0,5 % | 42,396 | 1,2 % |
21 | Jazoir | 16,500 | 1,0 % | 20,908 | 1,2 % | 37,408 | 1,1 % |
22 | Malayziya | 22,177 | 1,3 % | 13,232 | 0,8 % | 35,409 | 1,0 % |
23 | Marokash | 13,809 | 0,8 % | 20,791 | 1,2 % | 34,599 | 1,0 % |
24 | Isroil | 13,197 | 0,8 % | 21,142 | 1,2 % | 34,339 | 1,0 % |
25 | Tailand | 20,339 | 1,2 % | 13,595 | 0,8 % | 33,934 | 1,0 % |
26 | Ukraina | 13,080 | 0,8 % | 16,505 | 0,9 % | 29,586 | 0,9 % |
27 | Misr | 6,691 | 0,4 % | 20,644 | 1,2 % | 27,335 | 0,8 % |
28 | Indoneziya | 14,618 | 0,9 % | 10,461 | 0,6 % | 25,079 | 0,7 % |
29 | Serbiya | 8,724 | 0,5 % | 11,698 | 0,7 % | 20,422 | 0,6 % |
30 | Nigeriya | 10,937 | 0,6 % | 8,961 | 0,5 % | 19,898 | 0,6 % |
Hamkor mamlakatlar guruhlari bilan savdo (2012)[101] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Asosiy savdo hamkorlari[102] | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Exportlar (million yevro) | Importlar (million yevro) | Jami savdo (million yevro) | Eksportlar | Importlar | Jami savdo | Eksportlar | Importlar | Jami savdo | Eksportlar | Importlar | Jami savdo | |
Jami Yevropa Ittifoqi | 1,319,819 | 1,582,932 | 2,902,751 | 1,101,746 | 1,234,317 | 2,336,063 | 1,360,059 | 1,531,043 | 2,891,102 | 1,561,890 | 1,726,514 | 3,288,404 |
AQSh | 247,818 | 182,351 | 430,169 | 203,587 | 154,862 | 358,449 | 242,451 | 173,067 | 415,518 | 263,791 | 191,555 | 455,346 |
Xitoy | 78,276 | 247,815 | 326,091 | 82,391 | 214,238 | 296,629 | 113,426 | 282,509 | 395,935 | 136,372 | 293,693 | 430,065 |
Rossiya | 104,843 | 178,294 | 283,137 | 65,587 | 118,122 | 183,709 | 86,134 | 160,709 | 246,843 | 108,355 | 199,922 | 308,277 |
Shveysariya | 100,537 | 82,348 | 182,885 | 88,693 | 80,570 | 169,263 | 110,401 | 85,228 | 195,629 | 142,022 | 93,202 | 235,224 |
Norvegiya | 43,698 | 95,888 | 139,586 | 37,476 | 68,864 | 106,340 | 41,914 | 78,981 | 120,895 | 46,678 | 93,813 | 140,491 |
Yaponiya | 42,347 | 76,177 | 118,524 | 35,932 | 58,233 | 94,165 | 43,948 | 67,258 | 111,206 | 49,018 | 69,549 | 118,567 |
Turkiya | 54,415 | 45,963 | 100,378 | 44,385 | 36,228 | 80,613 | 61,747 | 42,397 | 104,144 | 73,096 | 48,143 | 121,239 |
Hindiston | 31,349 | 29,540 | 60,889 | 27,477 | 25,414 | 52,891 | 34,866 | 33,308 | 68,112 | 40,558 | 39,906 | 80,464 |
Janubiy Koreya | 25,491 | 39,565 | 65,056 | 21,596 | 32,370 | 53,966 | 27,957 | 39,391 | 67,348 | 32,510 | 36,175 | 68,685 |
Braziliya | 26,302 | 35,855 | 62,157 | 21,574 | 25,926 | 47,500 | 31,466 | 33,238 | 64,704 | 35,752 | 38,939 | 74,691 |
Kanada | 25,468 | 25,043 | 50,511 | 21,934 | 19,285 | 41,219 | 26,758 | 24,697 | 51,455 | 29,885 | 30,708 | 60,593 |
Singapur | 22,213 | 16,137 | 38,350 | 20,404 | 14,579 | 34,983 | 24,550 | 18,760 | 43,310 | 27,256 | 19,184 | 46,440 |
Janubiy Afrika | 20,800 | 24,597 | 45,397 | 16,083 | 19,229 | 35,312 | 21,755 | 20,406 | 42,161 | 26,212 | 21,807 | 48,019 |
Saudiya Arabistoni | 21,081 | 22,001 | 43,082 | 19,068 | 11,766 | 30,834 | 23,216 | 16,300 | 39,516 | 26,401 | 28,440 | 54,841 |
Tayvan | 11,595 | 24,069 | 35,660 | 10,021 | 17,875 | 27,896 | 14,782 | 24,138 | 38,920 | 16,212 | 24,230 | 40,532 |
Gonkong | 21,786 | 12,258 | 34,044 | 19,667 | 13,277 | 32,944 | 27,250 | 14,302 | 41,552 | 30,763 | 10,969 | 41,732 |
Avstraliya | 26,689 | 13,785 | 40,474 | 21,930 | 9,923 | 31,853 | 26,955 | 12,454 | 39,409 | 31,159 | 14,944 | 46,103 |
Jazoir | 15,391 | 28,259 | 43,650 | 14,807 | 17,410 | 32,217 | 15,584 | 21,069 | 36,653 | 17,279 | 27,844 | 45,123 |
Libiya | 5,836 | 35,308 | 41,144 | 6,484 | 20,870 | 27,354 | 7,087 | 29,230 | 36,317 | 2,093 | 10,444 | 12,537 |
Meksika | 21,976 | 13,981 | 35,597 | 15,988 | 10,135 | 26,123 | 21,342 | 13,748 | 35,090 | 23,908 | 16,985 | 40,893 |
Manbalar: Eurostat [ext_lt_intertrd][103] |
Manbalar: Eurostat, 2019-yil dekabr
Yevro hududda xalqaro savdo balansi 23,1 mlrd yevro; YI27 profitsiti 23,4 mlrd yevro |
Mintaqaviy oʻzgaruvchanlik
tahrirYevropa Ittifoqining eng boy hududlarini taqqoslash qiyin ish boʻlishi mumkin. Buning sababi, NUTS 1 va 2 hududlari bir hil emas, ularning baʼzilari juda katta mintaqalardir, masalan, NUTS-1 Hessen (21,100km2) yoki NUTS-1 Ile-de-Frans (12 011 km2), boshqa NUTS hududlari esa ancha kichikroq, masalan, NUTS-1 Gamburg (755km2). Ekstremal misol Finlandiya boʻlib, u tarixiy sabablarga koʻra 5,3 million aholi bilan Finlandiya materigiga boʻlingan va Aland (27 000 aholisi boʻlgan avtonom arxipelag) yoki kichik Finlandiya shahriga teng keladi.
Ushbu maʼlumotlar bilan bogʻliq muammolardan biri shundaki, baʼzi hududlarga koʻp sonli sayyohlar kirib keladi va bu raqamlar sunʼiy ravishda koʻtariladi. Bu yalpi ichki mahsulotning koʻpayishiga taʼsir qiladi, lekin bu hududda yashovchi odamlar sonini oʻzgartirmaydi, aholi jon boshiga yalpi ichki mahsulot koʻrsatkichini oshiradi. Shu kabi muammolarni hududga tashrif buyuradigan koʻplab sayyohlar keltirib chiqarishi mumkin. Maʼlumotlar Yevropa mintaqaviy rivojlanish jamgʻarmasi kabi dasturlarda moliyaviy yordam bilan qoʻllab-quvvatlanadigan hududlarni aniqlash uchun ishlatiladi. Statistikaning hududiy birliklari nomenklaturasini (NUTS) belgilash toʻgʻrisidagi qaror koʻp jihatdan oʻzboshimchalik bilan qabul qilinadi (yaʼni butun Yevropa boʻylab obyektiv va yagona mezonlarga asoslanmagan) va Yevropa darajasida hal qilinadi.
NUTS-1 va NUTS-2 hududlari
tahrirAholi jon boshiga eng yuqori YaIMga ega boʻlgan 10 ta mamlakat NUTS-1 va NUTS-2 mintaqalariga kiradi. 2019-yilda aholiga toʻgʻri keladigan NUTS-2 mintaqaviy YaIM boʻyicha reytingda yetakchi hududlar Lyuksemburg Buyuk Gersogligi (260 %), Irlandiyaning janubiy mintaqasi (240 %) va Praga, Chexiya (205 %) boʻldi. Biroq, ushbu uchta mintaqa boʻyicha koʻrsatkichlar bu hududlarda istiqomat qilmaydigan sayyohlar tomonidan sunʼiy ravishda oshirilgan („Ushbu hududlarda yoʻlovchilarning aniq oqimini hisoblash mumkin emas. Natijada, aholiga toʻgʻri keladigan yalpi ichki mahsulot ushbu hududlarda haddan tashqari oshirilgan va shahar tashqarisiga chiqayotgan hududlarda kam baholangan koʻrinadi“[104]). Sunʼiy inflyatsiyaning yana bir misoli Groningenda kuzatiladi. Aholi jon boshiga hisoblangan YaIM bu mintaqadagi katta tabiiy gaz zaxiralari tufayli juda yuqori, ammo Groningen Gollandiyaning eng qashshoq qismlaridan biri hisoblanadi.
2020-yilda 160 % darajasidan oshgan 16 ta NUTS-2 mintaqalari orasiga Belgiya, Germaniya, Irlandiya, Niderlandiyada 2 ta hudud, Chexiya, Daniya, Fransiya, Polsha, Ruminiya, Slovakiya, Shvetsiya, shuningdek, Lyuksemburg Buyuk Gersogligida 1 ta hudud kirgan.
NUTS reglamenti aholining minimal sonini 3 million va maksimal hajmi 7 million kishidan iboratligini belgilaydi, NUTS-1 mintaqasi uchun kamida 800 000 kishi va NUTS-2 hududlari uchun maksimal 3 million kishi boʻlishi mumkin[105]. Biroq, bu taʼrif Eurostat tomonidan tan olinmaydi. Masalan, Il-de-Frans viloyati, 11,6 million aholisi NUTS-2 hududi sifatida qaraladi, atigi 664 000 aholisi boʻlgan Bremen shahri esa NUTS-1 hududi sifatida qaraladi.
|
|
|
2020-yilda reytingdagi eng past mintaqalar orasida eng koʻp past koʻrsatkichli hududlar Bolgariyada boʻlgan, eng past koʻrsatkich esa Severozapadenda qayd etilgan. Eng qashshoq 20 ta hududlarning yettitasi Gretsiyada, beshtasi Bolgariyada, uchtasi Vengriyada, ikkitasi Fransiyada va Xorvatiya, bittasi Ruminiya va Slovakiyada joylashgan.
|
|
|
Manbalar
tahrir- ↑ „Population change - Demographic balance and crude rates at national level“. ec.europa.eu/eurostat. Eurostat. Qaraldi: 13-iyul 2020-yil.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 „World Economic Outlook database: October 2022“. Qaraldi: 11-oktabr 2022-yil.
- ↑ 3,0 3,1 „World Economic Outlook Database, April 2020“. EuroStat. Qaraldi: 16-aprel 2020-yil.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 „The World Factbook – Central Intelligence Agency“. www.cia.gov. Qaraldi: 13-oktabr 2016-yil.
- ↑ „People at risk of poverty or social exclusion“. ec.europa.eu/eurostat. Eurostat. Qaraldi: 2-fevral 2020-yil.
- ↑ 6,0 6,1 „Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey“. ec.europa.eu/eurostat. Eurostat. Qaraldi: 9-may 2020-yil.
- ↑ 7,0 7,1 „Inequalities in Human Development in the 21st Century“. UNDP. Qaraldi: 15-iyul 2020-yil.
- ↑ „Labor force, total - European Union“. data.worldbank.org. World Bank. Qaraldi: 15-iyul 2020-yil.
- ↑ 9,0 9,1 „Employment rate by sex, age group 20-64“. ec.europa.eu/eurostat. Eurostat. Qaraldi: 15-may 2020-yil.
- ↑ 10,0 10,1 „Unemployment by sex and age - monthly average“. appsso.eurostat.ec.europa.eu. Eurostat. Qaraldi: 4-oktabr 2020-yil.
- ↑ „Database – Eurostat“. ec.europa.eu.
- ↑ „International investment position statistics – Statistics Explained“. ec.europa.eu.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 „Export and Import Partners of European Union“. The World Factbook. CIA (2015). Qaraldi: 10-iyul 2016-yil.
- ↑ 14,0 14,1 „Client and Supplier Countries of the EU27 in Merchandise Trade (value %) (2021, excluding intra-EU trade)“. European Commission (20-aprel 2022-yil). 2017-yil 17-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-noyabr.
- ↑ „Balance of payment statistics – Statistics Explained“. ec.europa.eu. Qaraldi: 15-oktabr 2016-yil.
- ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 „Euro area government deficit at 5.1% and EU at 4.7% of GDP“. ec.europa.eu. Eurostat. Qaraldi: 15-sentabr 2022-yil.
- ↑ Source: OECD: Financing for sustainable development; Table 1, page 6. Quote, page 3: "In 2015, total net ODA from the 28 EU member states was USD 74 billion, representing 0.47% of their GNI. Net disbursements by EU Institutions were USD 13.8 billion, a slight fall of 0.5% in real terms compared to 2014."
- ↑ EU Institutions 603.85 billion, EU member states $73.80 billion.[17]
- ↑ 19,0 19,1 19,2 „The EU as a borrower – European Commission“. ec.europa.eu. Qaraldi: 15-oktabr 2016-yil.
- ↑ „Scope affirms the European Union's and Euratom's AAA rating with Stable Outlook“. Scope Ratings. Qaraldi: 1-oktabr 2021-yil.
- ↑ Bank, European Central „Foreign reserves and own funds“. European Central Bank. Qaraldi: 15-oktabr 2016-yil.
- ↑ „World Economic Outlook database: October 2024“. imf.org. International Monetary Fund. Qaraldi: 2024-yil 5-noyabr.
- ↑ „Triennial Central Bank Survey 2007“. BIS (19-dekabr 2007-yil). Qaraldi: 25-iyul 2009-yil.
- ↑ Aristovnik. „Compositional Analysis of Foreign Currency Reserves in the 1999–2007 Period. The Euro vs. The Dollar As Leading Reserve Currency“. Munich Personal RePEc Archive, Paper No. 14350 (30-mart 2010-yil). Qaraldi: 27-dekabr 2010-yil.
- ↑ Boesler, Matthew. „There Are Only Two Real Threats to the US Dollar's Status As The International Reserve Currency“. Business Insider (11-noyabr 2013-yil). Qaraldi: 8-dekabr 2013-yil.
- ↑ „European Union - The World Factbook“. www.cia.gov (12-iyul 2022-yil).
- ↑ „World Economic Outlook Database, October 2019“. IMF.org. International Monetary Fund. Qaraldi: 30-yanvar 2020-yil.
- ↑ „World Economic Outlook Database, October 2019“. www.imf.org. Qaraldi: 31-yanvar 2020-yil.
- ↑ „World Economic Outlook Database, October 2019“. IMF.org. International Monetary Fund. Qaraldi: 13-yanvar 2020-yil.
- ↑ „Eurostat – Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table“. ec.europa.eu. Qaraldi: 14-oktabr 2016-yil.
- ↑ „GINI index (World Bank estimate) | Data“. data.worldbank.org. Qaraldi: 14-oktabr 2016-yil.
- ↑ „The World Factbook – Central Intelligence Agency“. www.cia.gov. 2007-yil 11-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-oktabr 2016-yil.
- ↑ „The World Factbook – Central Intelligence Agency“. www.cia.gov. 2007-yil 11-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-oktabr 2016-yil.
- ↑ „Monthly Reports“. www.world-exchanges.org. Qaraldi: 12-oktabr 2016-yil.
- ↑ Top Trading Partners (Wayback Machine saytida 2017-01-17 sanasida arxivlangan) Client and Supplier Countries of the EU28 in Merchandise Trade (value %) (2015, excluding intra-EU trade).
- ↑ „Eurostat – Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table“. ec.europa.eu. Qaraldi: 13-oktabr 2016-yil.
- ↑ „Romania becomes third eastern European EU country to be bailed out“. The Guardian (25-mart 2009-yil).
- ↑ © European Union, Integrated Financial Reporting Package Overview, Financial year 2017 Retrieved 15 November 2019.
- ↑ Special European Council, 17-21 July 2020 Retrieved 15 November 2020.
- ↑ „Europäische Union: Anteile der Wirtschaftssektoren am Bruttoinlandsprodukt (BIP) von 2004 bis 2014“ (olmoncha). statista.de. World Bank. Qaraldi: 22-mart 2016-yil.
- ↑ European Commission, Overview of the Capital Markets Union, accessed 9 May 2018
- ↑ European Commission, Capital markets union action plan, accessed 9 May 2018
- ↑ Conference Report: European Financial Market Integration, 6 June 2016, accessed 20 September 2018
- ↑ Vértesy, László (2019). „The legal and regulatory aspects of the free movement of capital - towards the Capital Markets Union“. Journal of Legal Theory HU. № 4. 110–128-bet.
- ↑ „EU's capital markets union 2.0, explained“ (inglizcha). POLITICO (8-iyun 2017-yil). Qaraldi: 7-mart 2018-yil.
- ↑ „What is the capital markets union?“ (inglizcha). European Commission – European Commission. Qaraldi: 7-mart 2018-yil.
- ↑ „EU Capital Markets Union“ (inglizcha). Financial Times. Qaraldi: 7-mart 2018-yil.
- ↑ White, Lucy. „EU's Dombrovskis ignites fresh row over City's market access post-Brexit“ (inglizcha) (24-aprel 2018-yil). 26-aprel 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-aprel 2018-yil. „Regarding Capital Markets Union, the European Commission's plan to improve access to non-bank financing across the EU, he said the "departure of the UK makes this project even more important and even more urgent. It will have to compensate for the EU's largest financial centre not being in the EU and not being in the single market any more"“.
- ↑ „The Global Financial Centres Index 22“. Long Finance (2017-yil sentabr).
- ↑ Bank, European Investment. EIB Investment Report 2021/2022: Recovery as a springboard for change (EN). European Investment Bank, 12-yanvar 2022-yil. ISBN 978-92-861-5155-2.
- ↑ „Impacts of the COVID-19 pandemic on EU industries“.
- ↑ 52,0 52,1 Bank, European Investment. EIB Investment Report 2021/2022: Recovery as a springboard for change (EN). European Investment Bank, 12-yanvar 2022-yil. ISBN 978-92-861-5155-2.
- ↑ „Coronavirus (COVID-19): SME policy responses“ (inglizcha). OECD. Qaraldi: 31-yanvar 2022-yil.
- ↑ „Jobs and economy during the coronavirus pandemic“. European Commission.
- ↑ Bank, European Investment. EIB Investment Report 2021/2022: Recovery as a springboard for change (EN). European Investment Bank, 12-yanvar 2022-yil. ISBN 978-92-861-5155-2.
- ↑ „Impact of Covid-19 crisis on services“ (inglizcha). ec.europa.eu. Qaraldi: 31-yanvar 2022-yil.
- ↑ „The territorial impact of COVID-19: Managing the crisis and recovery across levels of government“ (inglizcha). OECD. Qaraldi: 23-mart 2022-yil.
- ↑ „Home“ (inglizcha). www.oecd-ilibrary.org. Qaraldi: 23-mart 2022-yil.
- ↑ „Cultural and creative sectors in post-COVID-19 Europe“.
- ↑ „Covid-19: how the EU can help small businesses | News | European Parliament“ (inglizcha). www.europarl.europa.eu (14-yanvar 2021-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2022-yil.
- ↑ Bank, European Investment. EIB Investment Report 2021/2022: Recovery as a springboard for change (EN). European Investment Bank, 12-yanvar 2022-yil. ISBN 978-92-861-5155-2.
- ↑ „New EIB study: How do EU and US firms perceive and invest in climate change?“ (inglizcha). Science|Business. Qaraldi: 9-fevral 2022-yil.
- ↑ Bank, European Investment. EIB Investment Report 2021/2022: Recovery as a springboard for change (EN). European Investment Bank, 12-yanvar 2022-yil. ISBN 978-92-861-5155-2.
- ↑ „Impacts of the COVID-19 pandemic on EU industries“.
- ↑ Gandhi, Prashant; Khanna, Somesh; Ramaswamy, Sree. „Which Industries Are the Most Digital (and Why)?“. Harvard Business Review (1-aprel 2016-yil). Qaraldi: 16-avgust 2022-yil.
- ↑ Johnson. „Council Post: Three Industries That Are In Dire Need Of Digitization“ (inglizcha). Forbes. Qaraldi: 16-avgust 2022-yil.
- ↑ „EU expenditure and revenue“. Financial Programming and Budget. European Commission. Qaraldi: 15-sentabr 2014-yil.
- ↑ „EU budget myths“. EC Europa. European Commission. Qaraldi: 15-sentabr 2014-yil.
- ↑ „Oil and petroleum products - a statistical overview“. ec.europa.eu.
- ↑ „5 facts about the EU's goal of climate neutrality“ (inglizcha). www.consilium.europa.eu. Qaraldi: 16-avgust 2022-yil.
- ↑ „The employment impact of climate change adaptation“.
- ↑ „Assessing the Implications of Climate Change Adaptation on Employment in the EU“.
- ↑ „Press corner“ (inglizcha). European Commission - European Commission. Qaraldi: 16-avgust 2022-yil.
- ↑ „The World's Largest Apparel Companies 2018: Christian Dior, Inditex And Nike Continue To Dominate“. Forbes. Qaraldi: 9-noyabr 2020-yil.
- ↑ „The world's 100 largest banks, 2021“. S&P Global Market Intelligence. 26-iyul 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-noyabr 2022-yil.
- ↑ Bank, European Investment. EIB Investment Report 2021/2022: Recovery as a springboard for change (EN). European Investment Bank, 12-yanvar 2022-yil. ISBN 978-92-861-5155-2.
- ↑ „The recovery will be digital“.
- ↑ „Green, Digital, Inclusive and Fair: How can Cohesion Policy Rise to the New Territorial Challenges?“ (inglizcha). RSA Europe. Qaraldi: 16-avgust 2022-yil.
- ↑ „Digital platform economy - European Commission proposes new measures in the fight against false self-employment“ (inglizcha). www.taylorwessing.com (27-yanvar 2022-yil). Qaraldi: 16-avgust 2022-yil.
- ↑ „Digital transformation: importance, benefits and EU policy - EU monitor“. www.eumonitor.eu. Qaraldi: 16-avgust 2022-yil.
- ↑ „Fortune Global 500 List 2017: See Who Made It“. Fortune. 2016-yil 27-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-noyabr.
- ↑ Vértesy, László (2018). „Macroeconomic Legal Trends in the EU11 Countries“ (PDF). Public Governance, Administration and Finances Law Review. 3-jild, № 1. 94–108-bet. doi:10.53116/pgaflr.2018.1.9. 12 August 2019da asl nusxadan (PDF) arxivlandi. Qaraldi: 12-avgust 2019-yil.
{{cite magazine}}
: CS1 maint: date format () - ↑ Bank, European Investment. EIB Investment Report 2021/2022: Recovery as a springboard for change (EN). European Investment Bank, 12-yanvar 2022-yil. ISBN 978-92-861-5155-2.
- ↑ „From savings to spending: Fast track to recovery“ (inglizcha). European Stability Mechanism. Qaraldi: 23-mart 2022-yil.
- ↑ Bank, European Investment. EIB Investment Report 2021/2022: Recovery as a springboard for change (EN). European Investment Bank, 12-yanvar 2022-yil. ISBN 978-92-861-5155-2.
- ↑ Bank, European Central (17-noyabr 2021-yil). „Financial Stability Review, November 2021“ (inglizcha).
{{cite magazine}}
: Cite magazine requires|magazine=
(yordam)CS1 maint: date format () - ↑ „Global Economic Effects of COVID-19“. Congressional Research Service.
- ↑ „Eurostat – Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table“. Epp.eurostat.ec.europa.eu. Qaraldi: 2-may 2022-yil.
- ↑ 89,0 89,1 „Gross domestic product at market prices (Current prices and per capita)“. Eurostat. Qaraldi: 28-iyul 2016-yil.
- ↑ 90,0 90,1 90,2 „Eurostat – Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table“. ec.europa.eu.
- ↑ „Archived copy“. 25-aprel 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-aprel 2021-yil.
- ↑ „General government deficit (-) and surplus (+) - annual data“. Eurostat. Qaraldi: 25-avgust 2022-yil.
- ↑ „General government gross debt – annual data“. Eurostat. Qaraldi: 25-avgust 2022-yil.
- ↑ 94,0 94,1 „Convergence Report 2020“. European Central Bank. № 2020. 10-iyun 2020-yil. Qaraldi: 25-avgust 2022-yil.
{{cite magazine}}
: CS1 maint: date format () - ↑ „HICP - inflation rate“. Eurostat. Qaraldi: 25-avgust 2022-yil.
- ↑ „EMU convergence criterion series - annual data“. Eurostat. Qaraldi: 25-avgust 2022-yil.
- ↑ „Central Intelligence Agency“. Cia.gov. 19-avgust 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-aprel 2011-yil.
- ↑ „World trade report 2009“. WTO information website.
- ↑ „EU position in world trade“. European Commission. Qaraldi: 24-may 2015-yil.
- ↑ 100,0 100,1 Se-jeong, Kim. „EU-Korea FTA Will Be a Long Process: Greek Ambassador“. The Korea Times (19-iyul 2009-yil). Qaraldi: 15-avgust 2009-yil.
- ↑ 101,0 101,1 „Top Trading Partners 2017 – Trade Statistics“. trade.ec.europa.eu. 2020-yil 14-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-noyabr.
- ↑ „Extra-EU27 trade, by main partners, total product“. Epp.eurostat.ec.europa.eu (17-oktabr 2013-yil). Qaraldi: 20-may 2014-yil.
- ↑ International trade of EU, the euro area and the Member States by SITC product group
- ↑ Eurostat. „Gross domestic product (GDP) at current market prices by NUTS 2 regions“. Europa web portal (22-fevral 2022-yil). Qaraldi: 22-fevral 2022-yil.
- ↑ „Archived copy“. 9-dekabr 2008-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-iyul 2008-yil.