Abu Hurayra (arabcha: أبو هريرة - «Mushukning otasi») (602 - 679, Madina) - mashhur sahoba, roviy, faqihlardan. Asli ismi Abdurahmon ibn Sahr al-Davsiy Abdushams. Rasululloh tomonidan Abdurrahmon deb atalgan. Mushuklarni juda sevgan. Bir kun uning etagida bir mushuk bolasini koʻrgan Rasuli Akram, "Abu Hurayra" - mushukning otasi deya lutf etgan va u ham bundan
iftixor etib, ushbu laqab bilan shuhrat topgan. Tijorat va boyligi yoxud maʻlum bir
mashgʻuloti boʻlmagani uchun ashobi Suffa sirasiga kiritilgan. U Doril-irfondan dars olgan va huzuri Rasulotdan bir lahza ham ayrilmagan. Ajoyib faqih boʻlib, ifto (fatvo beruvchi) mavqeiga koʻtarilgan. Umar (ra) tomonidan Bahraynvoliyligiga tayinlangan. Usmon (ra) zamonida Makka qozisi va Muoviya davrida Madina voliysi boʻlgan.
Favqulodda kuvvai-hofizaga ega boʻlgan Abu Hurayra uch yil muttasil Nabiy (as)ning majlisidan
ajralmagan va bu muddat mobaynida kuch-quvvatini Rasuli Akram(sav)ning soʻzlari va
ishlarini egallash hamda qayd etishga baxsh etgan. 5374 hadis rivoyat etgan. Bulardan
335 tasida Imom Buxoriy va Imom Muslim hamfikrdirlar, 93 tasi faqat Buxoriyda, 189
tasi yolgʻiz Muslimda, qolgan 4757 tasi boshqa hadis kitoblarida keltirilgan.
Makka (arabcha: مكّة المكرمةMakkah Al-Mukarramah) — musulmonlarning muqaddas shahri. Saudiya Arabistonining gʻarbida, Qizil dengiz sohilidan 80 km uzoqlikda togʻlar orasida joylashgan bu shaharni arablar Umm ul-Qurro, Umm ul-Madoin, yaʼni shaharlar onasi deb yuritadilar. Qurʻonda „Bakka“ nomi bilan kelgan. U Hijozning maʼmuriy va savdo markazi, musulmonlar haj qiladigan — musulmonchilikning beshinchi ahkomi bajariladigan joy. Qurʻoni karim 114 surasining 86 tasi Makkada nozil boʻlgan. M.da Kaʼba bilan bosh masjid — Harom masjidi bor. Makka — islom dinining Muhammad paygʻambari (sav)ning vatanlari, arablarning qadimgi
ziyoratgohi. Musulmon rivoyatlariga koʻra, Makkada Odamato va Momohavo hamda Shis, Ibrohim, Ismoil va Hojar yashaganlar. Makka shahrigaga qachon asos solingani maʼlum emas.
Faqih deydilar: Kishi o'zini tuhmatga tushirib qo'yishi to'g'ri emas. (Shuning uchun)
tuhmatchilar bilan o'tirmasin, ularga aralashmasin. Chunki o'zi ham tuhmatchiga aylanib
qoladi. Alloh taolo marhamat qiladiki:
"Axir Alloh sizlarga Kitobda: "Qachonki Allohning oyatlari inkor etilayotganini va masxara
qilinayotganini eshitsangizlar, to boshqa gapga o'tmagunlaricha unday kimsalar bilan
birga o'tirmanglar", degan so'zlarni nozil qilgan edi-ku?! (Modomiki, ular bilan o'tirgan
ekansiz) demak, sizlar ham shak-shubhasiz ularning o'zisiz. Albatta, Alloh barcha
munofiq va kofirlarni jahannamga jamlaguvchidir" (Niso, 140).
Nabiy (sollallohu alayhi vasallam): "Kimki biror qavmga o'xshashga harakat qilsa, o'sha
qavmdan bo'lib qoladi", deganlar.
Luqmoni Hakimdan rivoyat qilinadi: "Yomon kishi bilan do'st bo'lgan kishi salomat
bo'lmas, noloyiq ishlarga kirishgan kishi tuhmatga qolur, tiliga egalik qilolmagan kishi
pushaymon bo'lur". Shunga o'xshash ma'no Rasulullohdan (sollallohu alayhi vasallam)
ham rivoyat qilingan.
Ibn Shihob Ali ibn Husayndan rivoyat qiladi: Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam)
oldlariga ammalari Safiyya kelganlarida masjidda o'tirgan edilar. Birga
qaytishayotganlarida ansorlardan ikki kishini uchratdilar. Rasululloh ularga: "Bu ayol
ammam Safiyya bo'ladi", dedilar. Ikki ansor birdaniga: "Subhonalloh", deb yuborishdi.
Shunda Rasululloh: "Shayton odam bolasining qon yo'llarida yuradi, yomon gumon qilib
halokatga tushib qolishingizdan qo'rqdim", dedilar.
Nabiydan (sollallohu alayhi vasallam) quyidagi hadis ham rivoyat qilingan: "Kimki
Allohga va qiyomat kuniga ishonsa, tuhmat paydo bo'ladigan o'rinlarga tushib o'zini
fitnaga solmasin".
